Dziecko w Internecie – zagro enia i ochrona Internet stanowi

Dziecko w Internecie – zagrożenia i ochrona
Internet stanowi niezwykle bogate źródło informacji, rozrywki, możliwości
nawiązywania kontaktów. Dzięki globalnej sieci również edukacja uzyskała nowy wymiar
tworząc dostęp do nieprzebranych zasobów informacji i narzędzi ułatwiających
poszukiwanie określonych danych. Nowe technologie będą odgrywać wiodącą rolę w edukacji
współczesnego społeczeństwa. By jednak przyniosły zakładane korzyści i przyczyniły się do
rozwoju społeczeństwa uczącego się, koniecznością staje się wczesna edukacja w zakresie
umiejętnego i bezpiecznego korzystania z nowych technologii, w tym zwłaszcza z Internetu. Jak
każde źródło informacji Internet ma dobre i złe strony. Potrzebna jest swoista „edukacja
internetowa”, by łagodzić złe skutki a promować pozytywne. O tym, że jest to niezwykle
ważne, świadczą organizowane akcje edukacyjne, kampanie społeczne, np. Dziecko w Sieci
(www.dzieckowsieci.pl), kierowane do rodziców i nauczycieli. Wczesne uczenie dzieci
racjonalnego korzystania z Internetu jest koniecznością, zwłaszcza jeśli przyjrzymy się liście
zagrożeń, z jakimi mogą zetknąć się młodzi użytkownicy, a ograniczona świadomość
dorosłych o niebezpieczeństwach, jakie niesie za sobą nieumiejętne korzystanie z Internetu, a
także często uboga wiedza na temat ochrony dzieci przed owymi niebezpieczeństwami sprawia,
że młodzi użytkownicy skazani są na samodzielną penetrację zasobów globalnej sieci, uczenie
się na błędach oraz narażanie się na liczne pułapki i zagrożenia.
Lista owych zagrożeń jest dość długa. Są to m.in:
1. szkodliwe oprogramowanie,
2. Internet jako źródło informacji dla przestępców, oszustów i wyłudzaczy,
3. dostęp do treści pornograficznych,
4. pedofilia,
5. obrót danymi osobowymi.
Jednym z zagrożeń wynikających z korzystania z Internetu jest różnego rodzaju szkodliwe
oprogramowanie, takie jak wirusy, spyware, czyli oprogramowanie szpiegowskie. Programy te bez
wiedzy użytkownika instalują się na jego komputerze i są wykorzystywane przez ich twórców
do przeglądania danych, przechwytywania haseł, numerów kart kredytowych, danych
osobowych, czy w końcu do niszczenia zawartości twardych dysków.
Kolejnym zagrożeniem wobec dzieci w Internecie jest coraz szerzej
rozpowszechniająca się pornografia. Trafienie przez dziecko na taką stronę nie wymaga od niego
żadnych umiejętności, czy też wiedzy w tym zakresie. Twórcy stron pornograficznych stosując
najróżniejsze metody, doprowadzają do tego, iż otwierają się one automatycznie. Znając sposób
działania wyszukiwarek, gromadzenia przez nie informacji na temat zawartości stron www
istniejących w Internecie, można je (wyszukiwarki) w łatwy sposób oszukać. Witryny z
zawartością pornograficzną pojawiać się będą pod takimi hasłami, jak: książka, kino, film,
muzyka, mp3 itp.
Zjawisko pedofilii występuje najczęściej w sferze programów komunikacyjnych, które
cieszą się dużą popularnością wśród internautów. Dzieci bardzo chętnie korzystają z
popularnych komunikatorów (np. Gadu-Gadu, Tlen), czatów czy forów w celu zawierania nowych
znajomości, rozmawiania z rówieśnikami, zdobywania nowych przyjaźni. Dużą popularnością
cieszą się również blogi (internetowe pamiętniki), w których dzieci opisują swoje przeżycia,
marzenia, problemy, radości i smutki. Pedofile wykorzystują fakt anonimowości, jaki daje
Internet, szukając w tej sferze swoich przyszłych ofiar. Zmieniając w prosty sposób tożsamość są
w stanie nawiązać kontakt z dzieckiem podając się za jego rówieśnika, zdobyć jego zaufanie, a
nawet przyjaźń i w końcu doprowadzić do spotkania w rzeczywistym świecie.
Sieć jest nową płaszczyzną komunikacji, po której dzieci poruszają się swobodniej od
dorosłych. Jednak swoboda nie idzie w parze z umiejętnością rozpoznawania zagrożeń, przez co
stały się łatwym celem przestępców na tle seksualnym, marketerów, specjalistów od reklamy oraz
wszelkiego rodzaju oszustów i naciągaczy.
Przestępcy medialni wykorzystują naturalną ufność i ciekawość dzieci. Potrafią na różne
sposoby wydobyć od nich informacje na temat domu, znajdujących się w nim przedmiotów oraz
zwyczajów, jakie panują w danej rodzinie (godziny pracy rodziców, terminy wyjazdów
wakacyjnych itp.). Są to informacje, które bardzo ułatwią im przestępczy proceder.
Coraz częściej dzieci korzystają również z możliwości handlowych, jakie dają aukcje
internetowe (np. Allegro, Świstak), jednak o jakości i wartości zakupionych przedmiotów
dowiadują się dopiero po dokonaniu zapłaty, co często wykorzystywane jest przez oszustów.
Spróbuję ukazać przykładowe możliwości ochrony dzieci przed owymi
niebezpieczeństwami. Uczynię to na dwóch płaszczyznach – technicznej – przedstawię kilka
propozycji filtrów i programów zaliczanych do grupy Parental Control oraz pedagogicznej –
zaproponuję kilka skutecznych sposobów, które mogą przyczyniać się do niwelowania
zagrożeń.
Programowe metody ochrony dzieci przed zagrożeniami internetowymi
Do najpopularniejszych programowych metod ochrony dziecka przed zagrożeniami
wynikającymi z nieumiejętnego korzystania z Internetu możemy zaliczyć:
1) filtry rodzinne umieszczone na serwisach internetowych,
2) programy typu Parental Control (np. Beniamin, Motyl, Cenzor).
Obecnie trwają też prace nad nowatorskim rozwiązaniem, łączącym technologię
biometryczną z najnowszymi metodami zarządzania tożsamością i dostępem. Choć jest to
dopiero projekt, zatrzymamy się nad nim w dalszej części opracowania ze względu na
wysoką skuteczność, jaką rokuje.
Najprostszą formą obrony przed zagrożeniami internetowymi są filtry rodzinne, dostępne
na prawie wszystkich popularnych portalach. Portal onet.pl umożliwia włączenie „Filtru
Rodzinnego” w wyszukiwarce Polskiego Internetu. Jego zadaniem jest minimalizacja
prawdopodobieństwa pojawiania się stron zawierających dużo wulgarnych, obscenicznych i
rażących uczucia i dobre obyczaje treści. Po włączeniu filtru strony zawierające pornografię
lub wulgaryzmy nie będą pojawiać się wśród wyników wyszukiwania. Filtr ten można
zabezpieczyć hasłem tak aby inne osoby korzystające z tego samego komputera nie mogły go
wyłączyć. Jednak, jak ostrzegają administratorzy portalu, działanie filtra jest automatyczne i
dlatego nie gwarantują, że jego użycie zapewni absolutną eliminację stron, zawierających treści
przeznaczone tylko dla osób dorosłych (www.onet.pl).
Kolejnym sposobem ochrony są tak zwane „cybernianie”, czyli programy typu Parental
Control. To samodzielne programy instalowane na komputerze użytkownika, których zadaniem,
podobnie jak filtrów rodzinnych umieszczonych na portalach internetowych, jest ustrzeżenie
najmłodszych internautów przed niepożądanymi stronami. Rodzic bądź inny administrator
komputera, po zainstalowaniu takiej aplikacji w systemie, w pierwszej kolejności blokuje hasłem
dostępu możliwość przekonfigurowania ustawień, tak aby sprytne dzieci nie były w stanie obejść
wprowadzonych zabezpieczeń. Podstawową cechą takich programów jest kontrola
wyświetlanych witryn internetowych, ponadto niektóre z nich potrafią kontrolować czas, który
młody użytkownik spędza przy komputerze, blokować dostęp do innych zasobów naszego
komputera, czy też uniemożliwić używanie lub instalowanie określonych programów.
Obecnie na rynku znajduje się wiele programów typu Parental Control. Są to produkty
wytworzone przez polskie firmy programistyczne oraz przez firmy znane na całym świecie. Do tej
grupy programów należą między innymi:
http://www.cenzor.com.pl/
CENZOR ogranicza dostęp do niecenzuralnych treści internetowych oraz
wybranych czatów i komunikatorów. Główny nacisk został położony na
strony z pornografią, przemocą oraz narkomanią, czyli wszystkie te, które
mogą powodować zaburzenia w rozwoju psychicznym młodych
internautów. Posiada dodatkowo ważne funkcje ograniczania czasu
spędzanego w Internecie, zapis historii odwiedzanych stron,
zabezpieczenie przed instalacją niebezpiecznych aplikacji internetowych
oraz możliwość samodzielnego konfigurowania zakresu filtra.
http://www.opiekun.com
OPIEKUN DZIECKA W INTERNECIE to program, który blokuje
dostęp do szkodliwych dla dzieci stron internetowych. Przeznaczony jest
dla rodziców, którzy chcieliby ochronić swoje dzieci przed zagrożeniami
na jakie mogą się natknąć w Sieci: pornografia, przemoc, narkotyki, sekty.
Dzięki Opiekunowi możesz bez obaw pozwolić swojemu dziecku na
poznawanie Internetu.
http://www.adalex.pl/motyl/
MOTYL to profesjonalny program kontrolujący korzystanie z zasobów
Internetu. Program blokuje strony zawierające treści erotyczne i
pornograficzne. Pozwala również na zablokowanie dostępu do czatów,
stron z bramkami SMS i uniemożliwienie uruchamiania komunikatorów
takich jak Gadu-gadu, ICQ, Tlen. Ponadto nowa wersja programu daje
użytkownikowi możliwość blokowania uruchomienia dowolnych innych
programów.
http://www.beniamin.pl
BENIAMIN darmowy program do filtrowania treści Internetowych dla
szkół i innych jednostek organizacyjnych systemu oświaty oraz do
niekomercyjnego użytku domowego.
Edukacyjne metody ochrony dziecka
Nowe technologie mogą być, i zapewne są, sprzymierzeńcem dorosłych w zakresie ochrony dzieci
przed wspomnianymi wyżej zagrożeniami. Nie można jednak zapominać o podstawowych,
sprawdzonych już, metodach wychowawczych, które także mogą być tu bardzo skuteczne.
10 porad dla rodziców, dotyczących bezpiecznego korzystania z Internetu
1. Odkrywaj Internet razem z dzieckiem. Bądź pierwszą osobą, która zapozna dziecko
z Internetem. Odkrywajcie wspólnie jego zasoby. Spróbujcie znaleźć strony, które
mogą zainteresować Wasze pociechy, a następnie zróbcie listę przyjaznych im
stron (pomocny będzie edukacyjny serwis internetowy – www.sieciaki.pl). Jeśli
Wasze dziecko sprawniej niż Wy porusza się po Sieci, nie zrażajcie się – poproście,
by było Waszym przewodnikiem po wirtualnym świecie.
2. Naucz dziecko podstawowych zasad bezpieczeństwa w Internecie. Uczul dziecko
na niebezpieczeństwa związane z nawiązywaniem nowych znajomości w
Internecie. Podkreśl, że nie można ufać osobom poznanym w Sieci, ani też wierzyć
we wszystko co o sobie mówią. Ostrzeż dziecko przed ludźmi, którzy mogą chcieć
zrobić im krzywdę. Rozmawiaj z dzieckiem o zagrożeniach czyhających w
Internecie i sposobach ich unikania.
3. Rozmawiaj z dziećmi o ryzyku umawiania się na spotkania z osobami poznanymi
w Sieci. Dorośli powinni zrozumieć, że dzięki Internetowi dzieci mogą
nawiązywać przyjaźnie. Jednakże spotykanie się z nieznajomymi poznanymi w
Sieci może okazać się bardzo niebezpieczne. Dzieci muszą mieć świadomość, że
mogą spotykać się z nieznajomymi wyłącznie w towarzystwie przyjaciół, dorosłych
i zawsze po uzyskanej zgodzie rodziców.
4. Naucz swoje dziecko ostrożności przy podawaniu swoich prywatnych danych.
Dostęp do wielu stron internetowych przeznaczonych dla najmłodszych wymaga
podania prywatnych danych. Ważne jest, aby dziecko wiedziało, że podając takie
informacje, zawsze musi zapytać o zgodę swoich rodziców. Dziecko powinno
zdawać sobie sprawę z niebezpieczeństw, jakie może przynieść podanie swoich
danych osobowych. Ustal z nim, żeby nigdy nie podawało przypadkowym osobom
swojego adresu i numeru telefonu.
5. Naucz dziecko krytycznego podejścia do informacji przeczytanych w Sieci. Wiele
dzieci używa Internetu w celu rozwinięcia swoich zainteresowań i rozszerzenia
wiedzy potrzebnej w szkole. Mali internauci powinni być jednak świadomi, że nie
wszystkie znalezione w Sieci informacje są wiarygodne. Naucz dziecko, że trzeba
weryfikować znalezione w Internecie treści, korzystając z innych dostępnych
źródeł (encyklopedie, książki, słowniki).
6. Bądź wyrozumiały dla swojego dziecka. Często zdarza się, że dzieci przypadkowo
znajdują się na stronach adresowanych do dorosłych. Bywa, że w obawie przed
karą, boją się do tego przyznać. Ważne jest, żeby dziecko Ci ufało i mówiło o tego
typu sytuacjach; by wiedziało, że zawsze kiedy poczuje się niezręcznie, coś je
zawstydzi lub przestraszy, może się do Ciebie zwrócić.
7. Zgłaszaj nielegalne i szkodliwe treści. Wszyscy musimy wziąć odpowiedzialność
za niewłaściwe czy nielegalne treści w Internecie. Nasze działania w tym względzie
pomogą likwidować np. zjawisko pornografii dziecięcej szerzące się przy użyciu
stron internetowych, chatów, e-maila itp. Nielegalne treści można zgłaszać na
policję lub do współpracującego z nią punktu kontaktowego ds. zwalczania
nielegalnych treści w Internecie – Hotline’u (www.dyzurnet.pl). Hotline kooperuje
również z operatorami telekomunikacyjnymi i serwisami internetowymi w celu
doprowadzenia do usunięcia nielegalnych materiałów z Sieci.
8. Zapoznaj dziecko z NETYKIETĄ – Kodeksem Dobrego Zachowania w Internecie.
Przypominaj dzieciom o zasadach dobrego wychowania. W każdej dziedzinie
naszego życia, podobnie więc w Internecie obowiązują takie reguły: powinno się
być miłym, używać odpowiedniego słownictwa itp. Twoje dzieci powinny je
poznać (nie wolno czytać nie swoich e-maili, kopiować zastrzeżonych materiałów,
itp.)
9. Poznaj sposoby korzystania z Internetu przez Twoje dziecko. Przyglądnij się jak
Twoje dziecko korzysta z Internetu, jakie strony lubi oglądać i jak zachowuje się w
Sieci. Staraj się poznać znajomych, z którymi dziecko koresponduje za
pośrednictwem Internetu. Ustalcie zasady korzystania z Sieci (wzory Umów
Rodzic-Dziecko znajdziesz na stronie www.sieciaki.pl) oraz sposoby postępowania
w razie nietypowych sytuacji.
10. Pamiętaj, że pozytywne strony Internetu przeważają nad jego negatywnymi
stronami. Internet jest doskonałym źródłem wiedzy, jak również dostarczycielem
rozrywki. Pozwól swojemu dziecku w świadomy i bezpieczny sposobów pełni
korzystać z oferowanego przez Sieć bogactwa.
Przygotował:
Lucjan Lukaszczyk
Nauczyciel informatyki
Szkoła Podstawowa im. Karola Miarki
w Pielgrzymowicach
Źródło:
www.dzieckowsieci.pl
www.sieciaki.pl