Strona 46-47 - DIWA ARCHITEKTURY cz.1

46-49_Design ZAHA E:Layout 1
2009-02-20
18:00
Page 46
DIWA
design
ARCHITEKTURY
WIZJONERKA, PIERWSZA DAMA ARCHITEKTURY I SZTUKI INSPIRUJE MŁODYCH
TWÓRCÓW, A JEJ DZIEŁA AWANSUJĄ DO RANGI NAJWIĘKSZYCH IKON KULTURY.
ZAHA MOHAMMAD HADID CHWALI SIĘ PIĘTNASTOLETNIM STAŻEM WŚRÓD
ARCHITEKTÓW, CHOĆ NIE UKRYWA, ŻE DOBIEGA SZEŚĆDZIESIĄTKI. JEST PIERWSZĄ
I JAK DOTYCHCZAS JEDYNĄ KOBIETĄ UHONOROWANĄ W 2004 ROKU NAGRODĄ
PRITZKERA, A ROK WCZEŚNIEJ – MIESA VAN DER ROHE.
46-49_Design ZAHA E:Layout 1
2009-02-20
18:00
Page 47
Fot. Archiwum Zahy Hadid
Urodziła się w rodzinie prezesa irackiej Partii Demokratycznej
w Bagdadzie 31 października 1950 roku. Choć uczyła się w katolickiej szkole prowadzonej przez zakonnice, dziś jest muzułmanką.
Już jako dziecko twierdziła, że zostanie architektem. Podjęte studia
zmierzały w tym kierunku – najpierw zrobiła licencjat na wydziale
matematycznym, a następnie w 1977 roku obroniła tytuł magistra
w Architectural Association School w Londynie, którą ukończyli
m.in. Will Alsop, Richard Rogers, sir Nicholas Grimshaw i Rem
Koolhaas. Wykładała w AA School, prowadziła zajęcia dla starszych
roczników (tzw. Master Classes). Pracowała z Remem Koolhaasem
i z Elią Zenghelisem w Office for Metropolitan Architecture (OMA),
jednak Koolhaas przyznał po latach, że „Zaha jest planetą, która
porusza się po własnej orbicie” – ma swoją wizję architektury, rzutującą na wszystkie jej prace. W latach 80. założyła prywatne studio
w Londynie, gdzie obecnie zatrudnia prawie 300 osób. Wiele z nich
to jej wychowankowie, którzy od lat uczęszczali na jej wykłady, gdy
należała do grupy „papierowych architektów”. Przez pierwsze lata
działalności projektowała meble oraz wnętrza, wygrywała prestiżowe konkursy, ale nie budowała. Przełom w jej karierze nastąpił
w 1993 roku – Zaha otrzymała wówczas zlecenie od Rolfa
Fehlbauma, mecenasa sztuki i dyrektora potężnego koncernu
meblarskiego Vitra. We własnej siedzibie w Weil nad Renem firma
stworzyła poligon architektury eksperymentalnej. Powstały tam realizacje takich twórców, jak Nicholas Grimshaw, Frank O. Gehry, Tadao
Ando, Alvaro Siza. W Weil nad Renem Zaha zbudowała siedzibę
straży pożarnej – Vitra Fire Station.
Jedną z największych porażek poniesionych przez Irakijkę był
projekt gmachu opery w Cardiff w Walii w 1994 roku. Lokalne
władze ogłosiły konkurs na nową ikonę miasta na wzór Muzeum
Guggenheima w Bilbao. Wygrał projekt Hadid, która zaproponowała – jak później napisano – naszyjnik z kryształów oplatający
główny plac w mieście. Jednak władze uznały wybór jury za zbyt
kontrowersyjny i rozpisały drugi konkurs, który później wygrał kolejny projekt… Zahy. Wówczas miasto w ogóle wycofało się z budowy
– gmach opery wciąż nie powstał. W tym samym roku Zaha objęła
katedrę Instytutu Kenzo Tange’a w Dyplomowej Szkole Projektowania na Uniwersytecie Harwardzkim. W roku 2000 zaprojektowała
Centrum Sztuki Współczesnej w Cincinnati w Ohio. Została wyróżniona pierwszą nagrodą za projekt Centrum Współczesnej Sztuki
WITTCHEN 47