Spis tre ci

Spis treci
Wstp
5
Linux
Jaki Linux?
Slackware Linux
Pytania i odpowiedzi
6
6
7
9
Rozdzia 1. Instalacja systemu
Przygotowanie do instalacji systemu
Instalacja systemu
Rozdzia 2. Podstawowa obsuga systemu
Podstawowe umiejtnoci
Wdrowanie po katalogach
Zarzdzanie plikami
Powtarzanie i zwielokrotnianie operacji na plikach
Przetwarzanie potokowe
Rozdzia 3. rodowisko pracy
15
16
25
65
65
70
76
82
83
87
Tekstowe rodowisko pracy
Graficzne rodowisko pracy
88
105
Rozdzia 4. Instalacja oprogramowania
117
Przegldanie zainstalowanych pakietów programowych
Usuwanie pakietów programowych
Instalacja pakietów programowych
118
120
123
4
Slackware Linux • wiczenia
Rozdzia 5. Sieci
TCP/IP w teorii
Adresy IP
Pule adresów publicznych i niepublicznych
Interfejsy sieciowe
Konfiguracja sieci
Diagnostyka sieci
Monitorowanie ruchu w sieci lokalnej
Rozdzia 6. Bezpieczestwo
Konta uytkowników
Praca zdalna
Rozdzia 7. Serwer internetowy
127
127
130
132
133
134
142
147
153
153
161
171
Serwis WWW
Serwer FTP
171
189
Dodatek A
Przeliczanie systemów liczbowych
195
Dodatek B
Numery portów TCP i UDP
197
Dodatek C
Przedrostki i jednostki miar stosowane w informatyce
203
3
rodowisko pracy
W systemie Slackware Linux mona pracowa na dwa sposoby.
Jeden zosta ju pobienie przedstawiony: to praca w tekstowej
konsoli systemu. Tryb ten nie musi jednak oznacza mudnego wpisywania polece. Mona skorzysta równie z wygodnej
nakadki na powok o nazwie Midnight Commander, przypominajcej nieco popularn swego czasu nakadk na system MS-DOS — Norton Commander (oraz równie dzisiaj popularny program dla systemu
Microsoft Windows o nazwie Total Commander).
Przy okazji omawiania tekstowego rodowiska pracy poznasz równie
edytor vi (a dokadniej jego rozwojow wersj vim). Nie naley on do
narzdzi lubianych przez pocztkujcych uytkowników systemu
Linux, gdy sposób jego uywania dalece odbiega od przyjtych obecnie w oprogramowaniu standardów. Popularny jest art, e najprostszym sposobem wygenerowania cakowicie losowego cigu znaków
jest uruchomienie edytora vi, posadzenie przed komputerem pocztkujcego uytkownika i polecenie mu… po prostu zakoczy prac programu. Edytor vi jest jednak niezastpiony, gdy trzeba dokona edycji
pliku na zdalnym komputerze (szczególnie poczonym powolnym
czem sieciowym). Poza tym, poniewa stanowi nieformalny standard,
znajdziesz go w domylnej instalacji waciwie kadej dystrybucji systemu Linux (a nawet w innych systemach spokrewnionych z systemem
Unix).
W kocówce rozdziau poznasz w zarysach graficzne rodowisko pracy
KDE. Objto ksiki nie pozwala dokadnie omówi wszystkich jego
moliwoci (jest to temat na osobn, obszern pozycj), jednak — dziki
88
Slackware Linux • wiczenia
swojemu podobiestwu do systemu Microsoft Windows oraz innych
graficznych rodowisk uytkownika — raczej nie sprawi Ci ono problemu.
Tekstowe rodowisko pracy
Wydawa by si mogo, e praca w rodowisku tekstowym w obecnych
czasach to przeytek. Tekstowemu trybowi nie mona jednak odmówi zalet:
T Jest niezwykle szybki. Na nowoczesnych komputerach zapewnia
zauwaalnie szybsz reakcj oprogramowania, na starych — zbyt
wolnych, by obsugiwa skomplikowan grafik — umoliwia
wygodn prac;
T Nie obcia pamici. Programy korzystajce z grafiki
z koniecznoci zajmuj znacznie wicej pamici operacyjnej,
czsto potrzebnej oprogramowaniu serwera plików czy
programom obliczeniowym uruchamianym w tle. Interfejs
tekstowy zajmuje co najmniej kilkadziesit razy mniej miejsca
i w efekcie nie tylko umoliwia korzystanie z mniej
rozbudowanego (i taszego) sprztu, ale te zwiksza wydajno
dziaania najszybszych komputerów;
T Umoliwia prac zdaln. Obsuga graficznego rodowiska
uytkownika przez sie jest wygodna, dopóki poczenie midzy
komputerem zarzdzajcym i zarzdzanym jest wystarczajco
szybkie. Wystarczy jednak podj prób skorzystania z poczenia
modemowego lub bardzo powolnego poczenia staego,
by doceni byskawicznie reagujcy tryb tekstowy i przekl
lamazarn, doprowadzajc do szau grafik.
Midnight Commander
Midnight Commander to otwarty, darmowy klon programu Norton
Commander, swego czasu w zasadzie niezbdnego narzdzia kadego
uytkownika systemu operacyjnego MS-DOS. Tak jak Norton Commander nadawa „ludzk twarz” tekstowemu interfejsowi uytkownika
MS-DOS, tak Midnight Commander umoliwia wygodne przegldanie
dysków oraz manipulowanie plikami i katalogami bez koniecznoci
pamitania dziesitek polece i pracochonnego wpisywania ich nazw.
Rozdzia 3. • rodowisko pracy
89
Najwiksz jego zalet jest to, e pracuje w trybie tekstowym. Oznacza to przede wszystkim oszczdno pamici i wielk szybko dziaania. Ponadto Midnight Commander moe zosta uyty przy zdalnym
poczeniu z komputerem, pozwalajc szybko i komfortowo zarzdza
systemem z odlegoci setek lub tysicy kilometrów.
Program Midnight Commander zostanie zainstalowany w systemie
Slackware Linux, o ile ten by instalowany w sposób zalecany w rozdziale 1.
W I C Z E N I E
3.1
Uruchamianie programu Midnight Commander
Aby uruchomi program Midnight Commander:
1. Wprowad w wierszu polece mc.
2. Nacinij klawisz Enter. Na monitorze pojawi si ekran programu
Midnight Commander (rysunek 3.1) skadajcy si z piciu
podstawowych elementów:
T paska menu (u góry ekranu),
T dwóch paneli prezentujcych zawarto dwóch katalogów,
T paska wiersza polece (drugi od dou ekranu),
T paska ze cigawk ze znaczenia klawiszy funkcyjnych
(ostatni wiersz ekranu).
W I C Z E N I E
3.2
Przegldanie zawartoci katalogów
Aby przeglda zawarto katalogów:
1. Za pomoc klawiszy i moesz przesuwa belk podwietlenia,
zaznaczajc kolejne pliki.
Do szybszego przemieszczania si po licie plików su — jak zwykle
— równie klawisze Home, End, PageUp i PageDown.
2. Klawiszem Enter moesz wchodzi w katalogi podrzdne
(wyrónione janiejsz czcionk oraz znakiem / po lewej stronie
nazwy) lub uruchamia programy (wyrónione zielon czcionk
oraz znakiem * z lewej strony).
90
Slackware Linux • wiczenia
Rysunek 3.1. Gówny ekran programu Midnight Commander
3. Wyróniony katalog o nazwie /.. oznacza katalog wyszego
poziomu. Nazwa biecego katalogu wywietlana jest w nagówku
panelu z list plików (rysunek 3.2).
Rysunek 3.2. Nazwa biecego katalogu jest wywietlana w nagówku
panelu z list plików; tutaj biecym katalogiem jest /usr/bin
4. Klawiszem Tab moesz przemieszcza belk podwietlenia
midzy dwoma widocznymi na ekranie panelami. W kadym
z nich moe by wywietlana zawarto innego katalogu.
W I C Z E N I E
3.3
Przegldanie zawartoci pliku
Aby podgldn zawarto danego pliku:
1. Umie na nim belk podwietlenia.
Rozdzia 3. • rodowisko pracy
91
2. Nacinij klawisz F3. Na monitorze pojawi si ekran prezentujcy
zawarto pliku (rysunek 3.3).
Rysunek 3.3. Podgld zawartoci pliku
3. Za pomoc klawiszy oraz Home, End, PageUp i PageDown
moesz przewija okno wywietlajce fragment pliku.
4. Klawisz F7 umoliwia wyszukiwanie w nim fragmentów tekstu.
5. Klawisz F2 umoliwia wczanie i wyczanie trybu zawijania
dugich wierszy do szerokoci ekranu (Wrap i UnWrap).
6. Klawisz F4 przecza midzy wywietlaniem tekstu oraz
szesnastkowych kodów poszczególnych bajtów pliku (jest to opcja
szczególnie uyteczna przy analizie plików zapisanych
nie tekstowo, lecz binarnie; rysunek 3.4).
Rysunek 3.4. Szesnastkowy podgld zawartoci pliku binarnego
92
Slackware Linux • wiczenia
Aby oglda zawarto plików binarnych bez interpretacji ich zawartoci,
uruchom tryb podgldu zawartoci pliku, naciskajc nie samo F3, lecz
Shift+F3.
7. Aby opuci tryb przegldania zawartoci pliku, nacinij klawisz
F10 lub powtórnie F3.
Program do podgldu zawartoci pliku moesz uruchomi równie z wiersza
polece, nie korzystajc z programu Midnight Commander. Aby to uczyni,
wydaj komend mcview nazwapliku.
W I C Z E N I E
3.4
Edycja zawartoci pliku
Aby zmieni zawarto pliku tekstowego:
1. Umie belk podwietlenia na pliku, którego zawarto chcesz
zmieni.
2. Nacinij klawisz F4. Na ekranie pojawi si plansza prostego
edytora tekstu (rysunek 3.5).
Rysunek 3.5. Edytor tekstu wbudowany w program Midnight Commander
3. Moesz teraz wprowadza dowolne zmiany w tekcie.
Do poruszania kursorem su — jak zwykle — klawisze , ,
, oraz Home, End, PageUp i PageDown.
4. Aby zapisa zmiany, nacinij w dowolnym momencie F2.
5. Jeli chcesz rozpocz lub zakoczy zaznaczanie bloku tekstu,
skorzystaj z klawisza F3 (blok zaznacza si przemieszczajc
kursor po tekcie).
Rozdzia 3. • rodowisko pracy
93
Aby zlikwidowa podwietlenie bloku, nacinij dwukrotnie klawisz F3,
nie ruszajc kursora z miejsca.
6. Chcc skopiowa zaznaczony blok w nowe miejsce, umie
7.
8.
9.
10.
kursor tam, gdzie ma zosta wklejona kopia bloku, i nacinij
klawisz F5.
Aby przenie zaznaczony blok, umie kursor w miejscu,
w którym ma on zosta wklejony i nacinij klawisz F6.
Aby zlikwidowa podwietlony blok tekstu, nacinij F8.
Aby wyszuka w tekcie dowoln fraz, nacinij klawisz F7,
wprowad fraz i nacinij Enter.
Aby zakoczy edycj, nacinij F10.
Jeli przed zakoczeniem edycji wprowadzie w tekcie zmiany, program
wywietli okno dialogowe Quit z pytaniem, czy chcesz je zapisa
(rysunek 3.6). Przycisk Cancel quit anuluje polecenie zakoczenia pracy
i powoduje powrót do trybu edycji, przycisk Yes suy do zapisania zmian
i zakoczenia edycji, a przycisk No powoduje odrzucenie zmian i wycie
z edytora.
Rysunek 3.6.
Pytanie o ch
zapisania zmian
w tekcie przed
zakoczeniem edycji
Ten program do edycji zawartoci pliku moesz uruchomi równie
z wiersza polece, nie korzystajc z programu Midnight Commander.
Aby to uczyni, wydaj komend mcedit nazwapliku.
W I C Z E N I E
3.5
Tworzenie nowego pliku
Aby utworzy nowy plik tekstowy i podda go edycji:
1. Nacinij kombinacj klawiszy Shift+F4. Na ekranie pojawi si
plansza edytora tekstu, jednak bdzie on pusty: nie zostanie
wczytana zawarto adnego pliku.
2. Wprowad tekst, który ma zosta zapisany w pliku.
94
Slackware Linux • wiczenia
3. W dowolnym momencie (nawet zaraz po otwarciu edytora)
nacinij klawisz F2, aby utworzy plik i zapisa w nim
wprowadzony dotychczas tekst. Na ekranie pojawi si okno
dialogowe Save file (rysunek 3.7).
Rysunek 3.7.
Pytanie o ch
zapisania nowo
utworzonego pliku
4. Podwietl przycisk Save i nacinij Enter. Na ekranie pojawi si
okno dialogowe Save As z pytaniem o nazw tworzonego pliku
(rysunek 3.8).
Rysunek 3.8.
Okno dialogowe
z pytaniem o nazw
zapisywanego pliku
5. Wprowad nazw i zatwierd j klawiszem Enter.
Wprowadzana tutaj nazwa pliku moe zawiera znaki spacji i nie trzeba
ich poprzedza znakiem \, co byo konieczne w wierszu polece
tekstowej konsoli systemu.
6. Na dysku — w katalogu biecym w momencie uruchamiania
edytora — zostanie utworzony plik o podanej nazwie.
Nowa nazwa pliku pojawi si od razu w lewym górnym rogu ekranu,
w pasku informacyjnym edytora (rysunek 3.9).
Rysunek 3.9.
Nowo ustalona
nazwa pliku
7. Kontynuuj edycj w sposób opisany w wiczeniu 3.4.
W I C Z E N I E
3.6
Kopiowanie plików i katalogów
Aby skopiowa jeden lub kilka plików do innego katalogu:
Rozdzia 3. • rodowisko pracy
95
1. W jednym z paneli przejd do katalogu zawierajcego plik
(lub pliki), które chcesz skopiowa, a w drugim — do katalogu,
w którym maj by umieszczone ich kopie.
2. Jeli chcesz skopiowa jeden plik, umie belk podwietlenia
na jego nazwie.
3. Jeli chcesz skopiowa kilka plików, podwietl ich nazwy
za pomoc klawisza Ins. Bd one wywietlane kolorem ótym
(rysunek 3.10).
Rysunek 3.10.
Podwietlenie kilku
nazw plików
Aby usun podwietlenie, powtórnie uyj klawisza Ins
na ju podwietlonej nazwie.
W momencie gdy za pomoc klawisza Ins podwietlona zostanie cho jedna
nazwa pliku, belka podwietlajca przestaje mie znaczenie, a wskazywany
przez ni plik (o ile nie zosta równie podwietlony) nie jest brany pod
uwag podczas wykonywanej operacji.
4. Nacinij klawisz F5 (w tym momencie belka podwietlajca
musi znajdowa si w panelu zawierajcym pliki przeznaczone
do skopiowania). Na ekranie pojawi si okno dialogowe Copy
(rysunek 3.11) prezentujce liczb kopiowanych plików, nazw
katalogu docelowego oraz opcje operacji kopiowania.
Rysunek 3.11.
Okno dialogowe
inicjujce operacj
kopiowania plików
96
Slackware Linux • wiczenia
5. Nacinij klawisz Enter. Na ekranie pojawi si okno dialogowe
Copy prezentujce stan zaawansowania operacji (rysunek 3.12;
jeli kopiowane s niewielkie pliki, okno to moe tylko przez
chwil mign na ekranie). Zaraz potem w panelu docelowym
pojawi si nazwy skopiowanych plików (rysunek 3.13).
Rysunek 3.12. Informacja o stopniu zaawansowania operacji
kopiowania plików
Rysunek 3.13. Pliki zostay skopiowane
W I C Z E N I E
3.7
Tworzenie kopii plików
Aby utworzy kopi jednego pliku w tym samym katalogu:
1. Podwietl belk plik, którego kopi chcesz stworzy.
2. Nacinij kombinacj klawiszy Shift+F5. Na ekranie pojawi si
okno dialogowe Copy (rysunek 3.14). Kursor bdzie od razu
umieszczony w polu tekstowym to.
3. Wprowad nazw kopii. Wystarczy rozpocz wpisywanie,
by oryginalna nazwa znikna.
4. Nacinij klawisz Enter. Po chwili w panelu z list plików pojawi
si kopia opatrzona now nazw (rysunek 3.15).
Rozdzia 3. • rodowisko pracy
97
Rysunek 3.14.
Pytanie o nazw
kopii pliku
Rysunek 3.15.
Kopia pliku
W I C Z E N I E
3.8
Przenoszenie plików i katalogów
Aby przenie jeden lub kilka plików do innego katalogu:
1. W jednym z paneli przejd do katalogu zawierajcego plik
(lub pliki), które chcesz przenie, a w drugim — do katalogu,
w którym te pliki maj zosta umieszczone.
2. Jeli chcesz przenie jeden plik, umie belk podwietlenia
na jego nazwie. Jeli kilka — podwietl ich nazwy za pomoc
klawisza Ins.
3. Nacinij klawisz F6 (w tym momencie belka podwietlajca
musi znajdowa si w panelu zawierajcym pliki przeznaczone
do przeniesienia). Na ekranie pojawi si okno dialogowe Move
(rysunek 3.16) prezentujce liczb przenoszonych plików, nazw
katalogu docelowego oraz opcje operacji przenoszenia.
Rysunek 3.16.
Okno dialogowe
inicjujce operacj
przenoszenia
plików
4. Nacinij klawisz Enter, aby rozpocz operacj przenoszenia.
Powinna ona potrwa bardzo krótko — chyba e przenosisz
pliki na inny dysk lub jest ich naprawd duo. W takim
98
Slackware Linux • wiczenia
przypadku na ekranie pojawi si okno dialogowe prezentujce
postp operacji przenoszenia — podobne do tego znanego
z wiczenia 3.6.
W I C Z E N I E
3.9
Kasowanie plików lub katalogów
Aby skasowa jeden lub kilka plików lub katalogów:
1. Przejd do katalogu zawierajcego plik (lub pliki), które chcesz
usun.
2. Jeli chcesz usun jeden plik, umie belk podwietlenia
na jego nazwie. Jeli kilka — podwietl ich nazwy za pomoc
klawisza Ins.
3. Nacinij F8. Na ekranie pojawi si czerwone okienko dialogowe
Delete z prob o potwierdzenie chci skasowania plików
(rysunek 3.17).
Rysunek 3.17.
Okno dialogowe
z prob
o potwierdzenie chci
skasowania plików
4. Nacinij klawisz Enter. Pliki zostan natychmiast usunite.
Podobnie jak w przypadku wydawanego z konsoli polecenia rm, skasowane
za pomoc programu Midnight Commander pliki i katalogi nie wdruj
do kosza, lecz znikaj z dysku bez ladu. Upewnij si zatem dwa razy,
zanim skasujesz cokolwiek!
5. Jeli wród zaznaczonych elementów znajdowa si cho jeden
katalog podrzdny przechowujcy cho jeden plik, po jego
napotkaniu program Midnight Commander poprosi
o potwierdzenie chci skasowania równie wszystkich plików
znajdujcych si w tym katalogu (rysunek 3.18). Wybierz jedn
z pozycji i nacinij Enter, aby j zatwierdzi:
T Yes — kasuje ten jeden katalog podrzdny, ponowi jednak
pytanie przy kolejnym,
T No — oszczdza ten jeden katalog, ponowi te pytanie przy
kolejnym,
Rozdzia 3. • rodowisko pracy
99
Rysunek 3.18.
Okno dialogowe
z prob
o potwierdzenie
chci skasowania
zawartoci katalogu
podrzdnego
T
T
T
All — kasuje bez pytania wszystkie podobne katalogi,
None — oszczdza wszystkie katalogi podrzdne,
Abort — przerywa operacj kasowania (ale pliki i katalogi
skasowane do tego momentu s ju nie do odzyskania).
W I C Z E N I E
3.10
Koczenie pracy z programem
Aby zakoczy prac z programem Midnight Commander i powróci
do wiersza polece powoki systemu Slackware Linux:
1. Nacinij klawisz F10. Na ekranie pojawi si okno dialogowe
The Midnight Commander (rysunek 3.19) z pytaniem o ch
zakoczenia pracy.
Rysunek 3.19.
Pytanie o ch
zakoczenia pracy
2. Nacinij klawisz Enter, aby zatwierdzi operacj (jeli si
rozmylie, wczeniej podwietl przycisk No).
Vim
Uytkownicy systemu Linux maj o edytorach vi i vim dwie skrajne
opinie. Niektórzy edytory te kochaj, inni za ich szczerze nienawidz
(lub si ich wrcz boj).
Vi (i jego rozszerzona wersja Vi Improved, czyli vim) to jednak narzdzie potrafice czsto uratowa skór administratora systemu. Edytor
ten jest dostpny w praktycznie kadej instalacji systemu, dziaa nawet
przy zdalnej pracy na powolnym czu sieciowym, rzadko odmawia
100
Slackware Linux • wiczenia
uruchomienia si na skutek problemów z bibliotekami systemowymi
i bez problemów interpretuje wszystkie pliki tekstowe. Dodatkowo najnowsze jego wersje wyposaone s w podwietlanie skadni wielu jzyków programowania oraz w operacje blokowe umoliwiajce proste
przenoszenie i kopiowanie fragmentów tekstu.
Poniszych pi wicze umoliwi Ci wykorzystanie tylko najbardziej
podstawowych opcji edytora vim. By moe jednak to, e bdziesz
w stanie w ogóle co w tym edytorze zrobi, zapisa zmiany wprowadzone do pliku i zakoczy prac bez ciskania przeklestw i wertowania podrczników, uchroni Ci przed zraeniem si do niego i skusi,
by nauczy si jego efektywnej obsugi. Warto.
W I C Z E N I E
3.11
Uruchamianie programu vim
Aby uruchomi program vim:
1. Z poziomu tekstowej konsoli systemu wydaj polecenie vim
nazwapliku, wpisujc w nim nazw pliku, który ma zosta
poddany edycji. Jeli taki plik istnieje, jego zawarto pojawi
si na monitorze (rysunek 3.20); jeli nie, zostaniesz przywitany
czystym ekranem zawierajcym wycznie znaki koca pliku ~.
Rysunek 3.20.
Ekran edytora vim
W I C Z E N I E
3.12
Koczenie pracy
Aby zakoczy prac edytora:
1. Nacinij kolejno klawisze :, q i Enter. Program zakoczy prac
i powróci do wiersza polece powoki systemu.
Rozdzia 3. • rodowisko pracy
101
Jeli wprowadzie jakie zmiany w treci pliku, program nie zakoczy pracy,
wywietlajc ostrzeenie o istnieniu niezapisanych zmian (rysunek 3.21).
Jeli chcesz je odrzuci i zakoczy prac, nacinij kolejno klawisze :, q,
! i Enter (czyli wydaj polecenie :q!).
Rysunek 3.21. Ostrzeenie o istnieniu niezapisanych zmian w tekcie
W I C Z E N I E
3.13
Wchodzenie w tryb edycji pliku
Edytor vim zaraz po uruchomieniu znajduje si w trybie wydawania
polece (nie próbuj zatem naciska klawiszy i pisa tekstu, bo uruchomisz polecenia edytora). Aby wej w tryb edycji tekstu:
1. Nacinij klawisz I. W lewym dolnym rogu ekranu pojawi
si napis
, informujcy o edycji w trybie
wstawiania tekstu.
W I C Z E N I E
3.14
Przechodzenie do trybu wydawania polece
Aby przej z powrotem do trybu wydawania polece (na przykad
w celu zapisania zmian lub zakoczenia pracy edytora):
1. Nacinij klawisz Esc.
W I C Z E N I E
3.15
Zapisywanie wprowadzonych zmian
Aby zapisa na dysku wprowadzone w tekcie zmiany:
1. Wydaj polecenie :w (czyli nacinij kolejno klawisze :, w i Enter).
2. Na dole ekranu pojawi si informacja o zapisaniu pliku wraz
z krótk statystyk (liczba wierszy, rozmiar pliku w bajtach)
(rysunek 3.22).
Rysunek 3.22. Informacja o zapisaniu pliku na dysku
102
Slackware Linux • wiczenia
Montowanie noników danych
Uytkownicy graficznych rodowisk pracy (takich jak rodowisko KDE
opisane w dalszej czci tego rozdziau) nie musz troszczy si o montowanie (instalowanie) noników danych (pyt kompaktowych, dodatkowych dysków twardych, napdów typu pen-drive). Zajmuje si tym
samo rodowisko, wykrywajc pojawienie si nowego urzdzenia i od
razu udostpniajc je systemowi.
Inaczej jest w tekstowym trybie pracy. Tutaj montowanie i odmontowywanie urzdze jest obowizkiem administratora, a do wykonania jednego i drugiego zadania niezbdne jest wydanie odpowiednich
polece.
Kady nonik danych przed usuniciem z komputera trzeba odmontowa.
Informuje to system operacyjny, e powinien utrwali na noniku wszystkie
niezapisane jeszcze zmiany i zablokowa dalsz moliwo ich
wprowadzania w plikach. System uniemoliwi odmontowanie urzdzenia
(i wywietli komunikat bdu), jeli nonik, który chcesz odmontowa,
wci jest potrzebny któremu z uytkowników lub programów.
W I C Z E N I E
3.16
Wywietlanie listy zamontowanych systemów plików
Aby wywietli list systemów plików aktualnie zamontowanych
w systemie, czyli dostpnych dla jego uytkowników:
1. Wpisz polecenie mount i nacinij Enter. Na ekranie pojawi si lista
zamontowanych systemów plików (rysunek 3.23).
Rysunek 3.23.
Lista dostpnych
dla systemu
systemów plików
Kady wiersz zawiera informacje o jednym systemie plików
i skada si z nastpujcych elementów:
T nazwy urzdzenia wirtualnego, fizycznego lub partycji danych,
zawierajcych system plików (na przykad /dev/hda2 odpowiada
drugiej partycji na dysku twardym /dev/hda — te nazwy
Rozdzia 3. • rodowisko pracy
T
T
T
103
pojawiy si ju w rozdziale 1. przy okazji instalacji systemu
operacyjnego);
nazwy katalogu, w którym zamontowany jest system plików
(/ oznacza, e jest to gówna partycja systemowa, z kolei
na przykad /sys informuje, e dany system plików zajmuje
katalog /sys i wszystkie katalogi podrzdne);
nazwy systemu plików (na przykad ext3);
opcji (na przykad rw oznacza moliwo zapisywania danych,
a ro tryb tylko do odczytu).
W I C Z E N I E
3.17
Uaktywnianie moliwoci montowania
pyt kompaktowych
Domylnie moliwo montowania pyt kompaktowych jest zablokowana, by mogo si tym zajmowa samodzielnie rodowisko graficzne
KDE. Aby jednak uaktywni (a raczej uproci, bo bez tego kroku jest
to moliwe, lecz trudniejsze) moliwo montowania pyt kompaktowych i DVD:
1. Zaloguj si jako administrator systemu (root).
2. Przejd do katalogu /etc poleceniem cd /etc.
3. Otwórz plik fstab do edycji dowolnym edytorem tekstowym
(na przykad poleceniem vim fstab).
4. Odszukaj wiersz rozpoczynajcy si od znaków #/dev/cdrom.
5. Usu znak # z jego pocztku (rysunek 3.24).
Rysunek 3.24. Uaktywnianie moliwoci prostego montowania
pyt kompaktowych w systemie z poziomu wiersza polece
6. Zapisz zmiany.
7. Zakocz prac z edytorem.
104
Slackware Linux • wiczenia
W I C Z E N I E
3.18
Montowanie pyty kompaktowej
Aby zamontowa woony do napdu dysk optyczny:
1. Zaloguj si jako administrator systemu (root).
2. Wpisz polecenie mount /dev/cdrom i nacinij Enter. System plików
zapisany na pycie zostanie zamontowany w katalogu /mnt/cdrom
okrelonym w pliku fstab.
3. Aby sprawdzi, czy system plików z pyty zosta faktycznie
zamontowany, moesz wyda polecenie ls /mnt/cdrom
(rysunek 3.25).
Rysunek 3.25. Montowanie pyty optycznej w systemie
W I C Z E N I E
3.19
Odmontowywanie systemu plików
Przed wyjciem pyty z napdu (albo odczeniem jakiegokolwiek
innego usuwalnego nonika danych) koniecznie trzeba odmontowa
system plików znajdujcy si na danym noniku. Aby to uczyni:
1. Zaloguj si jako administrator systemu (root).
2. Wpisz polecenie umount /dev/cdrom i nacinij klawisz Enter.
System plików zostanie odmontowany.
Nazwa polecenia brzmi umount, a nie unmount, jak by nakazywaa logika.
Jeli odmontowywany system plików jest uywany, Linux poinformuje
o tym komunikatem Device is busy (rysunek 3.26). Czstym, a czasem
trudnym do wykrycia powodem pojawiania si tego komunikatu jest…
uczynienie jednego z katalogów tego systemu plików katalogiem
biecym. Pamitaj, e liczy si nie tylko konsola wirtualna, na której
pracujesz, ale wszystkie konsole wirtualne i dziaajce w tle programy.
Rozdzia 3. • rodowisko pracy
105
Rysunek 3.26.
Efekt próby
odmontowania
uywanego
systemu plików
Graficzne rodowisko pracy
Tekstowe rodowisko pracy jest niezastpione, gdy chodzi o administrowanie serwerem sieciowym lub wykonywanie skomplikowanych
zada programistycznych bd obliczeniowych. Przecitny uytkownik potrzebuje jednak przegldarki WWW czy programu pocztowego —
a te prezentuj si o niebo lepiej (i s te znacznie bardziej uyteczne)
w graficznym trybie pracy.
Instalacja systemu Slackware Linux zawiera niezwykle rozbudowane,
spolonizowane graficzne rodowisko pracy KDE (ang. K Desktop Environment). O ile nie zapomniae zaznaczy odpowiedniej opcji w czasie
instalacji systemu, masz je w kadej chwili do dyspozycji — wystarczy wyda odpowiednie polecenie.
W I C Z E N I E
3.20
Uruchamianie graficznego rodowiska pracy
po raz pierwszy
Aby uruchomi graficzne rodowisko uytkownika KDE po raz pierwszy i wykona wstpn jego konfiguracj:
1. Wpisz polecenie startx i nacinij Enter.
2. Po chwili komputer przeczy si w tryb graficzny, a na rodku
ekranu pojawi si okno dialogowe KPersonalizer (rysunek 3.27),
którego zadaniem jest dostosowanie parametrów rodowiska
do Twoich potrzeb.
3. Z rozwijanej listy Please choose your country wybierz pozycj
Poland. Spowoduje to automatyczn zmian wyboru jzyka
(na rozwijanej licie poniej) na polski (Polish).
4. Kliknij przycisk Next. Na ekranie pojawi si kolejna plansza
kreatora — teraz ju po polsku (rysunek 3.28).