01_rola rachunkowosc..

Transkrypt

Rola rachunkowości zarządczej

Rachunkowość finansowa:
– zajmuje się pomiarem i ewidencją majątku przedsiębiorstwa,
operacji gospodarczych oraz przygotowywaniem na tej
podstawie raportów finansowych
Rachunkowość zarządcza:
– umożliwia wykorzystanie informacji niezbędnych w
zarządzaniu przedsiębiorstwem
– dostarcza koncepcji i metod rozwiązywania problemów
decyzyjnych w organizacji
Controlling:
– stanowi proces sterowania zorientowany na wynik
przedsiębiorstwa i jest realizowany przez planowanie, kontrolę,
sprawozdawczość i kierowanie
1
Podstawowe pojęcia

Pojęcie zasobu i kosztu
– zasób to czynnik ekonomiczny wykorzystywany lub
zużywany w przedsiębiorstwie w ramach prowadzonej
działalności
– koszt to wyrażone w pieniądzu lub jego ekwiwalentach
wykorzystanie lub zużycie zasobów związanych z
prowadzoną działalnością, w celu osiągnięcia w bieżącym
okresie lub w przyszłości korzyści dla organizacji
Koszt = zużycie zasobu x cena jednostkowa zasobu
2
Istota i zakres rachunku kosztów

Rachunek kosztów to proces identyfikowania,
gromadzenia, przetwarzania, prezentowania i
interpretowania informacji o kosztach realizowany w celu
podejmowania decyzji
Rachunek kosztów
rachunkowość finansowa
rachunkowość zarządcza
sprawozdawczy rachunek
kosztów
rachunek kosztów dla
zarządzania
3
Obiekty kosztów

Pojęcie obiektu kosztów
– obiekt kosztów to dowolny przedmiot odniesienia,
grupowania i kalkulacji kosztów, np. wyrób, klient, dostawca,
pracownik, jednostka organizacyjna, proces...
Pozyskiwanie informacji o kosztach obiektów:
– gromadzenie danych o zasobach prostych – koszty
rzeczywiste i koszty planowane
– przyporządkowanie kosztów do obiektów
– ukazanie powiązań między obiektami kosztów
4
Powiązania kosztów z obiektem (1)
– Bezpośrednie przyporządkowanie kosztów do obiektu – jeśli
istnieje bezpośrednia relacja przyczynowo-skutkowa między
wykorzystywanym obiektem a obiektem kosztów
– Pośrednie przyporządkowanie kosztów do obiektu – gdy
występuje konieczność zastosowania nośnika kosztów
– Nośnik kosztów – parametr (klucz rozliczeniowy)
pozwalający przypisać koszty zasobów do obiektów
kosztowych oraz koszty jednych obiektów do innych
5
Powiązania kosztów z obiektem (2)
– Odniesienie kosztów wykorzystanych zasobów prostych do
obiektów kosztów
bezpośrednie
wykorzystane
zasoby proste
pośrednie
nośnik kosztów
zasobów
obiekt
kosztów
– Odniesienie kosztów jednych obiektów do innych obiektów
kosztów
bezpośrednie
obiekt
kosztów
pośrednie
nośnik kosztów
obiektów
obiekt
kosztów
6
Rachunek zysków i strat

Rachunek zysków i strat prezentuje informacje o kosztach
poniesionych w okresie objętym sprawozdaniem
finansowym
Warianty sporządzania rachunku zysków i strat:
– w układzie kalkulacyjnym (z reguły dla jednostek
produkcyjnych), koszty prezentowane są wg kryterium
celowości ich poniesienia:
koszty wytworzenia sprzedanych produktów
koszty sprzedaży
koszty ogólnego zarządu
– w układzie porównawczym ukazującym koszty wg ich
rodzajów (np. amortyzacja, wynagrodzenia, zużycie
materiałów i energii)
7
Format rachunku zysków i strat

przychody i koszty podstawowej działalności operacyjnej
– przedsiębiorstwa produkcyjne: zajmują się wytwarzaniem wyrobów
gotowych
– przedsiębiorstwa usługowe: zajmują się świadczeniem usług
(produktów o charakterze niematerialnym)
– przedsiębiorstwa handlowe: zajmują się sprzedażą towarów

pozostałe przychody i koszty operacyjne
przychody i koszty finansowe
zyski i straty nadzwyczajne
8
Koszty podstawowej działalności operacyjnej

Koszty produktów (ang. product costs)
– koszty przypisane do produktu, znajdują odzwierciedlenie w
wyniku finansowym gdy zostaną sprzedane
Koszty okresu (ang. period costs)
– koszty przypisane do okresu, w którym są ponoszone
Koszty
produkcyjne
Koszty
nieprodukcyjne
Koszty
produktów
Koszty
okresu
niesprzedanych
sp
rze
da
ny
Wykazywane jako
zapasy w aktywach
bilansu
ch
Wykazywane jako koszt
okresu
sprawozdawczego w
rachunku zysków i strat
9
Koszty produkcyjne

Bezpośrednie koszty produkcyjne (ang. direct
manufacturing costs)
– materiały bezpośrednie
– płace bezpośrednie
– pozostałe koszty bezpośrednie produkcji
Pośrednie koszty produkcyjne (ang. indirect
manufacturing costs)
– nie dadzą się przyporządkować jednoznacznie do
konkretnego wyrobu, np. materiały pośrednie, płace
pośrednie
Koszty przerobu
– koszty robocizny bezpośredniej i pośrednie koszty
produkcyjne
10
Koszty okresu

Koszty sprzedaży
– związane z realizacją i zapewnieniem ciągłości procesu
sprzedaży, z marketingiem i promocją produktów i towarów
przedsiębiorstwa
np. wynagrodzenia i prowizje dla sprzedawców, koszty
obsługi klientów, koszty utrzymania magazynów
wyrobów gotowych,...
Koszty ogólnego zarządu
– związane z administracją i koordynacją zarządzania
przedsiębiorstwem jako całością
np. wynagrodzenia prezesa i księgowości, utrzymania
budynku administracji, koszty badań i rozwoju,...
11
Wynik podstawowej działalności w wariancie
kalkulacyjnym
A.
Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów
I. Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
B.
Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów
I. Koszt wytworzenia sprzedanych produktów
II. Wartość sprzedanych towarów i materiałów
C.
Zysk (strata) brutto ze sprzedaży (A-B)
D.
Koszty sprzedaży
E.
Koszty ogólnego zarządu
F.
Zysk (strata) ze sprzedaży (C-D-E)
Źródło: UoR, 2000
12
Koszty według rodzajów

Koszt według rodzaju
– taki koszt, który w ramach ewidencji księgowej nie podlega
rozłożeniu na prostsze elementy składowe, lecz jest w sposób
jednoznaczny zakwalifikowany do określonego rodzaju
Koszt prosty
– koszt, który nie podlega rozłożeniu na bardziej elementarne
składniki kosztowe
Pozycje rodzajowe kosztów:
–
–
–
–
–
–
–
amortyzacja
zużycie materiałów i energii
usługi obce
podatki i opłaty
wynagrodzenia
ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
pozostałe koszty rodzajowe
13
Amortyzacja

Amortyzacja
– odzwierciedla stopniowe zużywanie się środków trwałych
oraz wartości niematerialnych i prawnych na przestrzeni
ekonomicznego okresu ich używania
– ustalając koszt amortyzacji danego środka bierzemy pod
uwagę: przewidywany okres używania, parametry
techniczne, postęp naukowo-techniczny, ograniczenia
prawne, wartość odzysku
Metody amortyzacji:
– metoda liniowa
– metody degresywne (przyspieszone)
– metody naturalne
14
Zużycie materiałów i energii

Zużycie materiałów i energii
– ustalane jest w oparciu o faktury dostawców i dokumenty
wydania do zużycia
– koszty z tytułu zużycia materiałów zależą od:
technik księgowych stosowanych przy ustalaniu ceny
nabycia materiałów
zasad wyceny ich rozchodu
– wartość początkową zapasów materiałów wycenia się
według ceny nabycia (cena zakupu + koszt zakupu)
– metody wyceny rozchodu surowców:
FIFO (ang. First In First Out)
LIFO (ang. Last In First Out)
metoda średniej ważonej
15
Inne pozycje rodzajowe kosztów

Usługi obce
– np. usługi transportowe, bankowe, łączności, dzierżawy,
ubezpieczenia, outsourcing,..
Podatki i opłaty
– np. podatek od nieruchomości, opłaty skarbowe, opłaty lokalne,
podatek od środków transportu,..
Wynagrodzenia
– osobowe, bezosobowe
Ubezpieczenia i inne świadczenia
– np. składki ZUS obciążające pracodawcę, składki na Fundusz Pracy i
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracownicznych, odzież
ochronna i robocza, koszty szkoleń, ..
Pozostałe koszty rodzajowe
– koszty podróży służbowych, koszty z tytułu ubezpieczeń
majątkowych,..
16
Wynik podstawowej działalności w wariancie
porównawczym
A.
Przychody netto ze sprzedaży i zrównane z nimi
I.
Przychody netto ze sprzedaży produktów
II. Zmiana stanu produktów (zwiększenie – wartość dodatnia, zmniejszenie – wartość ujemna
III. Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki
IV. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów
B.
Koszty działalności operacyjnej
I.
Amortyzacja
II. Zużycie materiałów i energii
III. Usługi obce
IV. Podatki i opłaty, w tym:
- podatek akcyzowy
V. Wynagrodzenia
VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
VII. Pozostałe koszty rodzajowe
VIII.Wartość sprzedanych towarów i materiałów
C.
Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B)
17
Pozostałe przychody i koszty operacyjne

Pozostałe przychody i koszty operacyjne to koszty związane
pośrednio z działalnością operacyjną jednostki, w szczególności:
– z działalnością socjalną,
– ze zbyciem środków trwałych, środków trwałych w budowie,
wartości niematerialnych i prawnych,
– z odpisami należności i zobowiązań przedawnionych, umorzonych,
nieściągalnych, z wyjątkiem tych o charakterze publicznoprawnym
nieobciążających kosztów,
– z utworzeniem i rozwiązaniem rezerw, z wyjątkiem rezerw
związanych z operacjami finansowymi,
– z odpisami aktualizującymi wartość aktywów i ich korektami, z
wyjątkiem odpisów obciążających koszty wytworzenia sprzedanych
produktów lub towarów, koszty sprzedaży lub koszty finansowe
– z odszkodowaniami, karami i grzywnami,
– z przekazaniem lub otrzymaniem nieodpłatnie (również w drodze
darowizny) aktywów na inne cele niż nabycie lub wytworzenie
środków trwałych, środków trwałych w budowie albo wartości
niematerialnych i prawnych
18
Wynik w części dotyczącej pozostałych
przychodów i kosztów operacyjnych
F.
Wynik na sprzedaży
G.
Pozostałe przychody operacyjne
I.
Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Dotacje
III. Inne przychody operacyjne
H.
Pozostałe koszty operacyjne
I.
Strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych
II. Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych
III. Inne koszty operacyjne
I.
Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F+G-H)
19
Przychody i koszty finansowe

Przychody i koszty finansowe dotyczą działalności inwestycyjnej
i finansowej przedsiębiorstwa, w szczególności:
– zakupu lub zbycia inwestycji,
– czerpania korzyści z posiadanych inwestycji w postaci dywidend i
udziałów w zyskach,
– pozostałych odsetek uzyskanych i do zapłacenia,
– kosztów i przychodów związanych z wyceną bilansową
finansowych składników aktywów (z wyłączeniem inwestycji
długoterminowych),
– różnic kursowych związanych z transakcjami wyrażonymi w walucie
obcej jak i z wyceną na dzień bilansowy składników aktywów (z
wyłączeniem inwestycji długoterminowych) i pasywów wyrażonych
w walutach obcych
20
Wynik w części dotyczącej przychodów i
kosztów finansowych
I.
Zysk (strata) z działalności operacyjnej (F+G-H)
J.
Przychody finansowe
I.
Dywidendy i udziały w zyskach
II. Odsetki
III. Zysk ze zbycia inwestycji
IV. Aktualizacja wartości inwestycji
V. Inne
K.
Koszty finansowe
I.
Odsetki
II. Strata ze zbycia inwestycji
III. Aktualizacja wartości inwestycji
IV. Inne
L.
Zysk (strata) z działalności gospodarczej (I+J-K)
21
Zyski i straty nadzwyczajne

Zyski i straty nadzwyczajne powstają na skutek zdarzeń
trudnych do przewidzenia, poza działalnością operacyjną
jednostki i nie są związane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia,
np.:
– zysk nadzwyczajny to nadwyżka przyznanych odszkodowań
– strata nadzwyczajna to koszt usuwania skutków zdarzeń losowych,
w części nieobjętej ubezpieczeniem
22
Wynik w części dotyczącej zysków i strat
nadzwyczajnych
L.
Zysk (strata) z działalności gospodarczej
M.
Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (M.I. – M.II.)
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne
N.
Zysk (strata) brutto (L±M)
23
Przykład

Przedsiębiorstwo ABC rozpoczęło działalność 2 stycznia 2003r. W styczniu
wyprodukowało 10 000 szt. jednorodnego produktu ponosząc koszty:
Cel
poniesienia
kosztu
Produkcja
Sprzedaż
Ogólny zarząd
Razem
Zużycie materiałów
50 000
2 000
1 000
53 000
Wynagrodzenia
25 000
13 000
19 000
57 000
Amortyzacja
15 000
10 000
6 000
31 000
Usługi obce
10 000
25 000
4 000
39 000
100 000
50 000
30 000
180 000
Rodzaj kosztu
Razem

Sprzedano 6 000 szt. wyrobów po cenie 20 zł. Jak będzie wyglądał rachunek
zysków i strat w części ustalającej wynik ze sprzedaży w wersji porównawczej i
w wersji kalkulacyjnej?
Rachunek
zysków i strat
24