recenzja PDF

Dr hab. Teresa Sasińska-Klas, Prof.nadzw. UJ
Instytut Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej
Uniwersytet Jagielloński
30-348 K r a k ó w
ul. Prof. S. Łojasiewicza 4
e-mail: [email protected]
Kraków, 7 listopada 2015r.
Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Bartosza Macieja Wiśniewskiego nt.:
„Polityka innowacyjności jako przedmiot działań władz publicznych.
Na przykładzie parków naukowo-technologicznych”
napisanej pod kierunkiem naukowym Prof. zw. dr hab. Waldemara
Tłokińskiego oraz promotora pomocniczego dr Waldemara Tomaszewskiego
o obj. 228 ss.
Przedłożona do recenzji rozprawa doktorska dotyczy tematu mieszczącego się w
dziedzinie Nauk Społecznych, w dyscyplinie naukowej: Nauki o Polityce i obejmuje
rozważania związane z udziałem władz publicznych podejmowanym na różnych poziomach
(na szczeblu rządowym, regionalnym oraz lokalnym) w implementacji polityki
innowacyjności dokonywanej w zakresie transferu wiedzy z ośrodków naukowo-badawczych
do szeroko definiowanej praktyki biznesowej. Szczegółowym obszarem analizy w
recenzowanej dysertacji jest działalność wybranych Parków Naukowo-Technologicznych
funkcjonujących aktualnie na terenie naszego kraju w kontekście realizacji zadań w zakresie
polityki publicznej podejmowanych w celu intensyfikowania poziomu rozwoju społecznoekonomicznego i politycznego Polski. Te przyjęte zadania powiązane są i zsynchronizowane
z polityką wspólnotową realizowaną przez władze naszego kraju od momentu formalnego
wejścia Polski do struktur europejskich, tj. od 1 maja 2004r.
Już na wstępie należy zaznaczyć, że przedmiot recenzowanej rozprawy doktorskiej
został wybrany bardzo trafnie przez autora pracy, a rezultaty podjętych przez doktoranta prac
studialnych odnośnie podjętego tematu mają nie tylko istotny wymiar poznawczy, ale także
wymiar praktyczny, co należy szczególnie podkreślić. Doktorant określa to jako cel
aplikacyjny rozprawy, bowiem - jego zdaniem - rozprawa zawiera wskazania dla praktyki
politycznej przydatne w zakresie tworzenia strategii rozwoju państwa dotyczące tych
obszarów działań, które nie są bezpośrednio powiązane z procesem tworzenia nowych
regulacji prawnych, tak istotnych dla działań podejmowanych przez państwo w zakresie
inicjowania polityki innowacyjnej, ale działań zmierzających w kierunku osiągnięcia
spójności na różnych poziomach i wymiarach rozwoju społeczno-ekonomicznego i
politycznego kraju, wymiany informacji niezbędniej w procesie kształtowania społeczeństwa
opartego na wiedzy oraz propagowania znaczenia i przydatności innowacji jako czynnika
stymulującego rozwój społeczeństwa w jego wielorakich wymiarach. Innymi słowy, uwaga
badawcza autora pracy skupia się na ukazaniu roli tzw. miękkich czynników zmiany w
procesie stymulowania innowacyjności w wymiarze ekonomicznym, politycznym i
społecznym w kontekście budowania społeczeństwa opartego na wiedzy. Ten cel rozprawy
należy ocenić bardzo wysoko, bowiem wnosi on istotne ustalenia, które mogą być
zaaplikowane w praktycznym wymiarze działania instytucji władzy publicznej w naszym
kraju. Zadanie to zrealizowane zostało przez autora rozprawy doktorskiej w sposób wysoce
poprawny i znalazło to wyraz w wysokiej jakości i rzetelności dokonanych ustaleń
dotyczących niełatwego w realizacji tematu oraz wnioskowania z zebranych informacji
(czyli, sposobu wykorzystania źródeł zastanych i wywołanych).
W rozprawie Autor podjął się analizy procesu realizacji polityki innowacyjności w
oparciu o funkcjonowanie w ostatnim dwudziestoleciu Parków Naukowo-Technologicznych
jakopodmiotów uczestniczących w transferze technologii z sektora nauki do biznesu. W
realizacji tematu doktorant wykazał otwartość poznawczą śledząc zaangażowanie różnych
szczebli władzy w tworzenie, a także implementację polityki innowacyjności w Polsce.
Rozprawa
wpisuje
się
w
obszar
poznawczy
dotyczący
pragmatyki
funkcjonowaniasystemu politycznego RP z jednoczesnym ukierunkowaniem rozważań w
stronę teorii polityki, bowiem zebrane przez autora rozprawy dane empiryczne, które
wykorzystane zostały dla analizy aspektów pragmatyczno-realizacyjnych wybranych i
opisanych elementów systemu politycznego stanowić winny - w jego opinii - cenny materiał
dla nowych ujęć oraz interpretacji teoriopolitycznych dotyczących polityki rozwoju, która ma
wysoce dynamiczny charakter.
Tytuł rozprawy w pełni odpowiada zawartości treściowej recenzowanego tekstu.
Rozprawa została podzielona na pięć rozdziałów oraz opatrzona Wstępem i Zakończeniem.
We Wstępie zawarł Autor podstawowe dla rozprawy informacje dotyczące założeń i celów
pracy, a ponadto przywołania źródłowe istotne dla ’’ustawienia” tematu rozprawy oraz
przedstawił przyjęte założenia metodologiczne. Literatura przedmiotu, na której oparte
zostały założenia dotyczące zarówno samego problemu badawczego, jak i uzyskanych w
badaniach empirycznych rezultatów obrazuje aktualne stanowiska krajowe i zagraniczne
dotyczące polityki w zakresie rozwijania innowacyjności. Przedstawiony na końcu pracy
wykaz bibliograficzny dzieł i cytowanych dokumentów przedstawia to, co powinno się w
analizie tematu uwzględnić w zakresie pozycji podstawowych i jest zgodny ze standardami
obowiązującymi w rozprawach dysertacyjnych. Dodatkowo wzbogacony został o źródła
internetowe.
Autor we Wstępie do pracy sformułował następujące pytania badawcze: Jaki jest
realny udział władzy politycznej różnych szczebli w realizacji polityki innowacyjności na
przykładzie działalności takich instytucji jak Parki Naukowo-Teclinologiczne? Jest to pytanie
wskazujące jednocześnie, co stanowi główny problem badawczy rozprawy. Pozostałe pytania
badawcze sformułowane są następująco: Jak przedstawia się proces ewolucji instytucji
transferu wiedzy z nauki do biznesu? Jaka jest relacja polityki rozwoju wobec polityki
innowacji i jej implementacja w jakość działalności Parków Naukowo-Technologicznych w
Polsce? Jak wygląda kreowanie i realizowanie polityki innowacyjności na szczeblu
centralnym? Jak wygląda kreowanie i realizowanie polityki innowacyjności na szczeblu
regionalnym i lokalnym? Które Parki Naukowo-Technologiczne z sukcesem realizowały
swoją misję i jaki to stanowi procent spośród całości funkcjonujących Parków? Czy Parki w
swojej dotychczasowej działalności wspomogły skutecznie wzrost innowacyjności? Czy
realizowanie polityki finansowej w działalności Parków było właściwe i zgodne z polityką
innowacyjności? Co oznacza i co wnosi do działalności Parków Nauko wo-Technologicznych
decyzyjność władzy na poziomie szczebla centralnego, a co wnosi na poziomie działania
samorządowego? Jakie zmiany na szczeblu centralnym i samorządowym są potrzebne dla
podniesienia poziomu realizacji polityki innowacyjnej i poprawy jej efektywności, w świetle
dotychczasowej oceny działalności Parków Nauko wo-Technologicznych?
Poszukiwanie odpowiedzi na powyższe pytania Autor powiązał z weryfikacją
następujących hipotez badawczych:
Hipoteza 1.: Znaczące zróżnicowanie sukcesów w działalności Parków Nauko woTechnologicznych związane jest z jakością obecności w sieci polityczno-społecznej regionu
oraz jakością realizowania misji innowacyjności.
Hipoteza 2.: Polityczne powiązanie systemowe (wszystkich szczebli władzy) z
działalnością innowacyjną parków naukowo-techno logicznych nie zapewniło większości z
nich oczekiwanych sukcesów pragmatycznych.
Hipoteza 3.: W działaniach władz wszystkich szczebli brak jest spójnej polityki
odpowiedzialności za realizację strategii innowacyjności w kraju.
Hipoteza 4.: Zauważalny brak właściwej współpracy między uczelniami a biznesem
wynika z braku systemowych przemian w systemie regulacyjnym i motywacyjnym.
Hipoteza 5.: Słabo uwidoczniony w strategiach rozwojowych (innowacyjnych) oraz w
ustawach o samorządzie terytorialnym udział sektora samorządowego w realizacji polityki
innowacyjności prowadzi do błędu zaniechania przez ten sektor prac w obszarze
mentalnościowo-motywacyjnym (proinnowacyjnym), znacząco ograniczając niezbędną
spójność systemu polityki innowacyjności.
W rozprawie zawarte zostały treści, które Autor powiązał logicznie analizując podjęty
temat, uzasadniając tym samym dobór zagadnień i faktów, niezbędnych do założonych
poszukiwań naukowych i przyjętych do weryfikacji hipotez badawczych.
W Rozdziale 1. Geneza i rozwój Parków Naukowo-Technologicznych w Polsce
Autor przedstawił światowe źródła dotyczące powołania do życia instytucji wspierających
transfer wiedzy na styku nauki i biznesu, jak również polskie realia odnośnie powstawania
pierwszych Parków, szczególnie w kontekście zmian związanych z funkcjonowaniem Polski
w strukturach Unii Europejskiej.
W Rozdziale 2Pojęcie innowacyjności w spektrum teorii polityki Autor zajął się
analizą teoretycznych aspektów innowacyjności jako czynnika polityki rozwoju państwa.
Przedstawił też założenia dotyczące polityki innowacyjnej RzP w kontekście rozwoju idei
innowacyjności w UE.
W Rozdziale 3. Działalność Parków Naukowo-Technologicznych w powiązaniu ze
strategią rozwoju państwa Autor omawia proces programowania strategicznego jako element
polityki rozwoju państwa, w tym rozwój szkolnictwa wyższego jako obszar działań
strategicznych.
W Rozdziale 4. Implementacja strategii innowacyjności do działalności samorządu
terytorialnego scharakteryzował działalność samorządu terytorialnego w zakresie rozwijania
gospodarki opartej na wiedzy w kontekście tego szczebla władzy publicznej, jakim jest
samorząd terytorialny (a zwłaszcza jego struktura oraz rola ustrój owo-prawna). Następnie
omawia i charakteryzuje, jaki jest udział samorządu terytorialnego w procesach
założycielskich Parków Naukowo-Technologicznych.
W Rozdziale 5. Polityka innowacyjności w funkcjonowaniu Parków NaukowoTechnologicznych:
ujęcie
badawczo-krytyczne po
scharakteryzowaniu roli podłoża
politologicznego odnośnie pragmatyki innowacyjności w Polsce przedstawia badania własne
ukazujące udział Parków Naukowo-Technologicznych w realizacji strategii innowacyjnej w
kontekście teorii instytucjonalizmu, jak również omawia dotychczasowe rezultaty działalności
Parków Naukowo-Technologicznych w kontekście Strategii Innowacyjności i Efektywności
Gospodarki.
W Zakończeniu opatrzonym tytułem Wkład obrazu działalności polskich
Parków Naukowo-Technologicznych do oceny realizacji polityki innowacyjności przez
władze publiczne zawarte zostało podsumowanie stanu dotychczasowych prowadzonych
analiz i dyskusji wraz ze wskazaniem perspektyw badawczych rozwijających podjęty w
rozprawie temat.
Należy podkreślić, że przedstawione treści w rozdziałach rozprawy napisane zostały w
ramach dyskursu naukowego stosowanego w analizie zjawisk i procesów w obszarze nauk
społecznych, polemicznie i krytycznie, z dystansem i obiektywizmem prezentowanym przez
autora w analizie. Taki typ narracji koresponduje z precyzją stawianych pytań badawczych, a
następnie z pozytywną weryfikacją zbudowanych dla potrzeb badań hipotez. W pełni
zgadzam się z Autorem, że w oparciu o przedstawione wyniki badań, z uwzględnieniem
podejścia neoinstytucjonalnego, co pozwoliło na uwzględnienie nie tylko struktur władzy, ale
także uczestników podmiotów niepaństwowych, jak np. grup interesu, a także innych
podmiotów uczestniczących w działaniach politycznych w obrębie systemu politycznego,
możliwe okazało się potraktowanie badanych instytucji jako zespołów reguł sterujących
zachowaniem poszczególnych aktorów społecznych. Zgadzam się też z Autorem, że dopiero
taka perspektywa badawcza umożliwia wyjście poza faktografię działalności Parków
Naukowo-Technologicznych i poprowadzenie dyskursu teoriopolitycznego dotyczącego
rozpoznania stopnia skuteczności wyboru narzędzi teoretycznych wyjaśniających badaną
rzeczywistość społeczną, a co za tym idzie, równocześnie weryfikujących wartość określonej
teorii polityki.
Rozprawa jest przekonywującym przykładem dociekań politologicznych, choć
napisana została w konwencji podejścia interdyscyplinarnego, co oceniam wysoce
pozytywnie. Jest to zrozumiałe, bowiem styk nauki i biznesu wymusza łączenie w
rzeczywistości
różnych
obszarów
i
podejść
badawczych.
Uzyskany
w
wyniku
przeprowadzonych badań obraz, znacząco krytyczny, umożliwił zwrócenie uwagi na rolę
samorządu terytorialnego, szczególnie niższego szczebla, w ważnym procesie wychowywania
obywateli oraz przedstawicieli różnych szczebli władzy zorientowanych ku innowacyjności,
rozbudzania ich zainteresowania i kształcenia w tym kierunku kompetencji.
W opinii
recenzenta jest to znaczący walor tej rozprawy i należałoby oczekiwać- w dalszych pracach
studialnych - pogłębienia analiz podjętego przez Autora rozprawy tematu, nie tylko przez
niego, ale także i innych przedstawicieli z obszaru nauk społecznych i humanistycznych, np.
specjalistów z zakresu zarządzania, polityki przestrzennej i in., choć zapewne wykraczałoby
to poza założenia badawcze rozprawy.
Należy stwierdzić, że w rozprawie przedstawione zostały interesujące pytania
badawcze, dostarczyła ona nowych danych, nie tylko z dwudziestoletniej działalności Parków
Naukowo-Technologicznych w Polsce w kontekście
założeń transferu technologii z
ośrodków naukowych do gospodarki, ale, przede wszystkim, praca ukazuje rosnącą rolę
poszczególnych szczebli władzy w rozwijaniu idei innowacyjności ujętej zapisami aktów
prawnych.
Na zakończenie oceny dysertacji doktorskiej należy podkreślić walory językowe
prowadzonej na łamach pracy analizy naukowej. Język pracy jest wysoce logiczny, poprawny
pod względem klarowności i logiki wywodu, ponadto wskazuje na umiejętności powiązania
wielu elementów konstytuujących założenia polityki publicznej z jej możliwościami o
charakterze stosowanym, praktycznym. Autor rozprawy te umiejętności analityczne ujawnił w
wysoce obiecującym stopniu na kartach przygotowanej rozprawy. To należy - w opinii
recenzenta - szczególnie podkreślić jako niewątpliwy atut przeprowadzonej przez doktoranta
analizy tematu.
Reasumując, pracę oceniam bardzo wysoko i uznaję za przykład rzetelnego, a także
twórczego podejścia do niełatwego w realizacji tematu. Rozprawa doktorska mgr Bartosza
Macieja Wiśniewskiego w pełni zasługuje na wysoce pozytywną ocenę ze względu na
zaprezentowany w analizie wysoki poziom wnikliwości i rzetelności badawczej autora
rozprawy, a także jakość zaprezentowanej analizy, co skłania do wniosku, że praca zasługuje
na wysoką ocenę naukową, i to należy w tym miejscu szczególnie podkreślić.
Przedłożona do recenzji dysertacja doktorska mgr Bartosza Macieja Wiśniewskiego w
pełni zasługuje na wydanie jej drukiem w formie publikacji książkowej, bowiem wówczas
będzie miała miejsce możliwość udostępnienia szerszemu gronu badaczy, a także czytelników
zainteresowanych tematyką dotyczącą roli innowacji w procesie stymulowania rozwoju
społeczno-ekonomicznego i politycznego - ustaleń dokonanych przez autora i
zaprezentowanych w pracy. Zdaniem recenzenta, rozprawę doktorską mgr Bartosza Macieja
Wiśniewskiego należy w nieodległym czasie wydać drukiem, jej problematyka jest aktualna i
wszystko wskazuje, że znajdzie ona szerokie grono czytelników zainteresowanych
analizowanym tematem.
Wniosek końcowy
Biorąc pod uwagę ogół wymogów stawianych pracom na stopień naukowy doktora
stwierdzam, że mgr Bartosz Maciej Wiśniewski przedstawił do oceny wartościową pod
względem naukowym oraz użyteczną w wymiarze praktycznym ( czyli, na poziomie
stosowanym) rozprawę doktorską, która wnosi wiele nowych tak teoretycznych, jak i
praktycznych ustaleń w dziedzinie Nauk Społecznych, w dyscyplinie: Nauki o Polityce.
Przedłożona przez Doktoranta rozprawa wnosi znaczący wkład w analizę podjętego
tematu i spełnia w wysokim stopniu wymogi stawiane pracom doktorskim, zawarte w ustawie
o stopniach i tytule naukowym z 2003r.
W związku z powyższym wnioskuję o dopuszczenie mgr Bartosza Macieja
Wiśniewskiego do dalszych stadiów postępowania w przewodzie doktorskim w dziedzinie:
Nauki Społeczne, w dyscyplinie: Nauki o Polityce.
Teresa Sasińska-Klas