Członkowie Krajowej Rady Konsultacyjnej Szanowni Paostwo

Członkowie
Krajowej Rady Konsultacyjnej
Szanowni Paostwo,
Zgodnie z ustaleniem podjętym na ostatnim posiedzeniu Krajowej Rady Konsultacyjnej przesyłam
Paostwu informacje na temat rozbieżności stanowisk między środowiskiem osób niesłyszących
reprezentowanym przez partnerów społecznych: Polski Związek Głuchych, Towarzystwo Pomocy
Głuchoniewidomym oraz Polską Federację Głuchych a Biurem Pełnomocnika Rządu Ds. Osób
Niepełnosprawnych, będącym autorem „Założeo do projektu ustawy o języku migowym i innych
środkach wspierania komunikowania się”(projekt z dnia 30 grudnia 2010r).
Pozwolę sobie najpierw w skrócie przedstawid przebieg konsultacji społecznych w tej kwestii.
W 2008 r. Pan Minister Jarosław Duda stworzył zespół roboczy składający się z przedstawicieli
środowiska osób głuchych i głuchoniewidomych, których zadaniem było opracowanie i uzgodnienie
Założeo do ustawy o języku migowym.
Po miesiącu intensywnych prac powstała treśd Założeo przy pełnej akceptacji różnych przedstawicieli
środowiska, nawet tych, którzy reprezentowali najbardziej radykalne opcje.
Kluczowymi sprawami w niej było wsparcie zasady swobody wyboru metody komunikowania się w
edukacji i szkolnictwie wyższym oraz w kontaktach osób uprawnionych z wymiarem sprawiedliwości.
Za szczególnie ważne uznano także upowszechnienie znajomości języka migowego oraz innych form
wspierania komunikowania się w instytucjach publicznych, w szczególności realizujących zadania z
zakresu polityki społecznej, ochrony zdrowia, rynku pracy. Jednym z założeo było wpisanie do ustawy
wszystkich obszarów kluczowych dla pełnego uczestnictwa osób głuchych i głuchoniewidomych w
życiu społecznym.
Na początku sierpnia 2010 roku, po prawie 2 latach, BON przedstawił kolejny projekt Założeo
odbiegający od projektu, który wypracowano wówczas i zawierający błędy, które w przypadku
uchwalenia ustawy pogorszyłyby, zamiast poprawid, sytuację osób głuchych i głuchoniewidomych w
Polsce. Dokonał tego już po konferencji uzgodnieniowej z resortami powiązanymi.
W związku z tym przedstawiciele organizacji pozarządowych zszerzających osoby niesłyszące i
głuchoniewidome złożyły szczegółowe uwagi do ich treści. Fakt uzgadniania projektu ze stroną
społeczną, adresatami ustawy, po konferencji uzgodnieniowej z resortami, był wykorzystywany dla
odrzucania argumentów strony społecznej, jako niemożliwych do uwzględnienia ze względu na
zakooczone konsultacje międzyresortowe.
Częśd naszych uwag została uwzględniona przez BON, pozostały jednak sprawy kluczowe, niezwykle
ważne dla naszego środowiska, które nie znalazły odzwierciedlenia w treści Założeo (kolejny projekt –
z 30 grudnia 2011 r.)
Podkreślamy, że nasz sprzeciw wzbudziło przede wszystkim nieuwzględnienie kwestii rzekomo
wcześniej uzgodnionych, w nowej wersji projektu. Dotyczy to np. wskazania obszarów regulowanych
innymi ustawami, ale ważnych dla osób głuchych i głuchoniewidomych – z odniesieniem, że regulują
to odrębne ustawy.
Nie zrealizowano także obietnicy zapewnienia kwoty znaczonej na realizację przez powiat zadao
wynikających z nowej ustawy w tzw. algorytmie przekazywania środków PFRON samorządom.
Założenia do ustawy o języku migowym ograniczają się zatem do wskazania tylko 3 obszarów, w
których mają obowiązywad, a mianowicie:
1.Instytucji publicznych, z wyłączeniem szkół!
2.Służb ratowniczo-interwencyjnych
3.Zakładów opieki zdrowotnej
Kuriozalny jednak jest fakt, że jedynym „uprawnieniem” w dwóch ostatnich obszarach, jest prawo do
korzystania z pomocy osoby przybranej. Oznacza to, że żadna obsługa profesjonalnego tłumacza
języka migowego w kontaktach ze służbami ratowniczo – interwencyjnymi (w tym z policją!) ani w
zakładach opieki zdrowotnej nie zostanie ustawą zapewniona
Korzystanie z pomocy osoby przybranej , na którym bazują głównie Za łożenia jest rozwiązaniem
faktycznie istniejącym od wielu lat z braku innych rozwiązao i pozostawienia osób głuchych i
głuchoniewidomych samym sobie i ich rodzinom.
Stoimy na stanowisku, że bezwzględnie konieczne jest włączenie do Założeo takich obszarów, jak:
1. Edukacja i szkolnictwo wyższe
2. Wymiar sprawiedliwości
3. Dostęp do informacji w przekazach telewizyjnych
4. Dostęp do dóbr kultury , sztuki i dziedzictwa narodowego
oraz rzeczywiste włączenie:
5. Służb ratowniczo – interwencyjnych
6. Zakładów opieki zdrowotnej
Tłumaczenie, że sprawy te regulują przepisy odrębne w poszczególnych resortach jest naszym
zdaniem niewystarczające. Z naszej oceny wynika, że w odniesieniu do niektórych obszarów tych
regulacji w ogóle nie ma, a w pozostałych są znikome lub niezadowalające.
Ustawa o języku migowym powinna byd USTAWĄ w pełnym i pięknym znaczeniu tego słowa, na
którą nasze środowisko czeka od dawna i wiąże z tym ogromne nadzieje i wiarę, że w koocu osoby
niesłyszące i głuchoniewidome zostaną uznane za obywateli o równym prawie do uczestnictwa w
życiu społecznym i publicznym.
Wielokrotnie mówiliśmy o tym, że jej wdrożenie może byd rozłożone na długi czas, ale, że ważne jest
wskazanie wszystkich obszarów.
Tymczasem Założenia proponują nam:
- korzystanie natychmiast po wejściu ustawy w życie z pomocy tzw osoby przybranej (tzn. członka
rodziny ) w kontaktach z instytucjami wymienionymi w tych 3 obszarach.
- korzystanie z usługi profesjonalnego tłumacza języka migowego lub tłumacza przewodnika w
kontaktach z instytucjami publicznymi, zamiast osoby przybranej- dopiero po 2 latach po wejściu w
życie ustawy
- pokrywanie kosztów nauki języka migowego przez samą osobę uprawnioną lub członków najbliższej
rodziny z możliwością (lub nie) jej refundacji ze środków PFRON-u
- niejasne zasady dofinansowania kosztów usługi tłumacza języka migowego lub tłumacza
przewodnika z budżetu PFRON w ramach ogólnej kwoty przekazywanej samorządom
- dyskryminację w dostępie do kształcenia, zwłaszcza wyższego przez wyłączenie obszaru edukacji z
Założeo i opieranie się wyłącznie na wewnętrznych rozporządzeniach resortu edukacji i szkolnictwa
wyższego
- dyskryminację w dostępie do informacji przekazywanych przez stacje telewizyjne
- dyskryminację w dostępie do dóbr kultury i dziedzictwa narodowego
- dyskryminację w podstawowych sferach, kluczowych dla życia i zdrowia, tj. w dostępie do służb
ratowniczo – interwencyjnych, służby zdrowia oraz wymiaru sprawiedliwości.
Zdajemy sobie sprawę, że sytuacja finansów publicznych jest bardzo trudna. Jesteśmy w stanie to
zrozumied i zgadzamy się na stopniowe, wydłużone w czasie wprowadzanie w życie zapisów ustawy.
Stoimy jednak na stanowisku, że ustawa nie może byd połowiczna, powinna w pełni zabezpieczad
prawa osób niesłyszących i głuchoniewidomych do bycia obywatelami RP na takich samych zasadach
co całe społeczeostwo.
Konwencja ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych ratyfikowana przez Unię Europejską oraz
Strategia działao UE w zakresie praw osób niepełnosprawnych na najbliższe 10 lat wyraźnie wskazuje
nam, że mamy do tego pełne prawo.
Z szacunkiem
Kajetana Maciejska-Roczan, prezes Zarządu Głównego Polskiego Związku Głuchych