sukcesja apostolska biskupów łódzkich

Łódzkie Studia Teologiczne
2002–2003, 11–12
KS. MIECZYSŁAW RÓŻAŃSKI
Łódź
SUKCESJA APOSTOLSKA BISKUPÓW ŁÓDZKICH
Sukcesją apostolską nazywana jest ciągłość w przekazywaniu władzy, jaką
Kościół otrzymał od Jezusa Chrystusa. Stanowi ona gwarancję jego apostolskości
zarówno w sprawach doktrynalnych, jak i stałości władzy w Kościele. Konieczność takiej ciągłości wynika pośrednio z tekstów Pisma Świętego Nowego Testamentu, w których Chrystus zlecił Piotrowi i innym Apostołom misje głoszenia
Jego Ewangelii aż do skończenia świata1.
Już u początków chrześcijaństwa sukcesja apostolska stała się przedmiotem refleksji teologicznej w związku z panującymi od II w. herezjami, przeciwko którym
Kościół zmuszony był bronić swojej niezmiennej wiary i sakramentalnej posługi. Z
tą ostatnią związane jest m.in. otrzymanie pełni kapłaństwa i przynależność do kolegium biskupiego. Aby nie było żadnych wątpliwości, że biskupi mają swoje święcenia od Apostołów i są one ważne już na pierwszym soborze powszechnym w
Nicei (325) w kanonie 4 zapisano, że „Jest rzeczą szczególnie ważną, aby biskup
był konsekrowany przez wszystkich biskupów prowincji. Jeśliby to wymaganie
napotkało na trudności [...] niech zbierze się w jednym miejscu przynajmniej trzech
biskupów, zaopatrzonych w pisemne zezwolenie nieobecnych, i wówczas dokona
konsekracji”2. Z tego zapisu wytworzyła się w Kościele tradycja trzech konsekratorów nowego biskupa. Jest ona wyrazem pewności, że nowy biskup przynależy go
miejscowego episkopatu i jego święcenia są pewne.
Problematyką związaną z sukcesją apostolską biskupów zajmuje się episkopologia – nowa dziedzina nauk pomocniczych historii Kościoła, która powstała
około 1930 r. Zajmuje się ona zbieraniem i systematyzowaniem informacji biograficznych o biskupach, w tym o ich konsekracji. Pierwsze prace na ten temat
opublikowali o. Albet Perbal OMI i o. Gabriel Tissot OSB3.
1
T. Gogolewski, Sukcesja apostolska, w: Katolicyzm od A do Z, red. Z. Pawlak, Łódź 1989,
s. 354.
2
Dokumenty Soborów Powszechnych, t. 1, Kraków 2002, s. 29.
H. J. Kaczmarski, Sukcesja apostolska papieży od XVI wieku do czasów najnowszych, „Saeculum Christianum” 6 (1999) nr 1, s. 229.
3
MIECZYSŁAW RÓŻAŃSKI
170
W badaniach dotyczących sukcesji apostolskiej episkopolodzy dotarli do XV
i XVI w. Powodem niemożności dotarcia do czasów apostolskich jest brak dokumentów dotyczących głównego konsekratora. Ten niedobór nie oznacza braku
pewności w nieprzerwanej sukcesji apostolskiej, która znana była od początków
jeszcze za czasów św. Augustyna. Już w II w. św. Ireneusz uważał, że potwierdzeniem apostolskości sukcesji biskupiej jest jej związek z biskupami Rzymu,
którzy znajdują się w łańcuchu konsekratorów.
Obecnie udało się określić kilka linii sukcesyjnych, które nie są ze sobą
powiązane:
1) julijska lub roveriańska – zapoczątkowana w 1471 r. przez papieża Juliusza II
(Guiliano della Rovere),
2) rebibiańska – zapoczątkowana w 1541 r. przez kardynała Scipiona Rebibę,
3) polska – zapoczątkowana w 1552 r. przez arcybiskupa Jakuba Uchańskiego,
4) Gesualda – zapoczątkowana w 1561 r. przez kardynała Alfonso Gesualdo,
5) portugalsko-chińsko-francuska – zapoczątkowana w 1667 r. przez Francesco
Ravizzę,
6) Indii Południowych – zapoczątkowana w 1744 r. przez Pedro Martineza de
Arizala,
7) salzburska – zapoczątkowana w 1777 r. przez Dionisiusa von Rosta,
8) misjonarzy paryskich zapoczątkowana przez François de Boveta.
Oprócz tych linii, które dotyczą Kościoła łacińskiego, wyodrębniono także
6 linii sukcesji biskupich, które dotyczą kościoła Wschodniego4.
Biskupi Kościoła łódzkiego przynależą do dwóch linii sukcesyjnych. Większość z nich znajduje się w linii polskiej, zwanej także rodziną polską. Stało się tak
z uwagi na ich głównego konsekratora. Przynależą do niej biskupi ordynariusze:
– Wincenty Zaremba Tymieniecki (konsekrowany w katedrze łódzkiej
29 czerwca 1921 r. przez kard. Aleksandra Kakowskiego),
– Włodzimierz Bronisław Jasiński (konsekrowany 5 października 1930 r.
w katedrze łódzkiej przez kard. Aleksandra Kakowskiego),
– Michał Klepacz (konsekrowany 13 kwietnia 1947 r. w kościele farnym
w Białymstoku przez kard. Augusta Hlonda),
i biskupi pomocniczy:
– Kazimierz Tomczak (konsekrowany przez kard. Aleksandra Kakowskiego, 3 kwietnia 1927 r. w archikatedrze warszawskiej),
– Jan Fondaliński (konsekrowany 8 września 1957 r. w katedrze łódzkiej
przez biskupa Michała Klepacza),
– Jan Wawrzyniec Kulik (konsekrowany przez kard. Stefana Wyszyńskiego, 4 października 1957 r. w katedrze łódzkiej),
4
Tamże, s. 230.
SUKCESJA APOSTOLSKA BISKUPÓW ŁÓDZKICH
171
– Bohdan Bejze (konsekrowany w katedrze łódzkiej przez kard. Stefana
Wyszyńskiego, 1 września 1963 r.),
– Adam Lepa (konsekrowany w katedrze łódzkiej przez kard. Józefa Glempa, 2 stycznia 1988 r.).
Polska linia sukcesyjna sięga XVI w. Wywodzi się ona od arcybiskupa Jakuba Uchańskiego, konsekrowanego w 1551 lub 1552 r. Niestety nie udało się ustalić, kto był jego głównym konsekratorem. Miała ona do XX w. raczej lokalny
charakter, obejmowała bowiem biskupów polskich. W tym wieku linia ta stała się
powszechniejsza za przyczyną jedynego w niej papieża – Piusa XI (Achillesa
Ratti), który będąc nuncjuszem apostolskim w Polsce, otrzymał święcenia biskupie w archikatedrze warszawskiej z rąk ówczesnego arcybiskupa metropolity warszawskiego Aleksandra Kakowskiego w 1920 r.
Druga linia sukcesyjna reprezentowana w episkopacie łódzkim, to linia Rebiby.
Do niej należy trzech biskupów. Biskupi ordynariusze:
– Józef Rozwadowski (konsekrowany w bazylice na Jasnej Górze 24 listopada 1968 r. przez kard. Karola Wojtyłę),
– Władysław Ziółek (konsekrowany w katedrze łódzkiej 4 maja 1980 r.
przez biskupa Józefa Rozwadowskiego),
biskup pomocniczy:
– Ireneusz Pękalski (konsekrowany w archikatedrze łódzkiej 8 stycznia
2000 r. przez arcybiskupa Władysława Ziółka).
Ta linia sukcesyjna bierze swoje korzenie od kard. Scipione Rebiby, którzy
przyjął sakrę biskupią w 1541 r. Był najpierw biskupem tytularnym Amyclé, a
później ordynariuszem diecezji Motula, z której po 6 latach został arcybiskupem
metropolitą w Pizie. W 1555 r. został kreowany przez Pawła IV kardynałem. W
1574 r. został kardynałem biskupem podrzymskiej diecezji Sabina. Zmarł w 1577 r.
Pierwszym Polakiem, który znalazł się w tej linii był pracujący w dyplomacji
watykańskiej Mieczysław Ledóchowski, który przyjął sakrę z rąk biskupa Camilio di Pietro 3 listopada 1861 r. w Rzymie. W 1866 r. otrzymał on prowizję papieską na stolicę metropolitalną w Gnieźnie i Poznaniu. Za jego przyczyną linia ta
znalazła się na ziemiach polskich. W Kościele łódzkim natomiast zaistniała poprzez konsekrację Józefa Rozwadowskiego w 1968 r. na Jasnej Górze przez ówczesnego metropolitę krakowskiego Karola Wojtyłę.
Poniżej przedstawimy linie sukcesyjne biskupów Kościoła łódzkiego.
MIECZYSŁAW RÓŻAŃSKI
172
Linia sukcesyjna Rebiby
Podana data dotyczy daty konsekracji i jej miejsca, a w nawiasie lata życia,
w przypadku papieży lata pontyfikatu.
Scipione Rebiba
1541
Prospero Lambertini
(Benedykt XIV)
(1740–1758)
1724
Józef Bilczewski
20 I 1901 Lwów
(1860–1923)
Guilio Santorio
1566
Carlo Rezzonico
(Klemens XIII)
Girolamo Bernerio
Bolesław Twardowski
12 IX 1919 Lwów
(1864–1944)
(1758–1769)
1743
1586
Eugeniusz Baziak
Henri Stuard of York
Galeazzo Sanvitale
5 XI 1933 Lwów
(1890–1962)
1758
1604
Loudovico Ludovisi
1621
Luigi Caetani
1622
Annibale della Genga
(Leon XII)
(1823–1829)
1794
Chiarissmo Falconieri
Mellini
1826
Uldarico Carpegna
1630
Paluzzo Altieri
(Palluzi degli Albertoni
1666
Vinzenzo Maria Orsini
(Benedykt XIII)
(1724–1730)
1675
Camilio di Pietro
1839
Karol Wojtyła
(Jan Paweł II)
28 IX 1958 Kraków
ur. 1920
Józef Rozwadowski
24 XI 1968 Jasna Góra
(1909–1996)
Władysław Ziółek
9 V 1980 Łódź
ur. 1935
Mieczysław Ledóchowski
3 XI 1861 Rzym
(1822–1902)
Jan Puzyna
25 III 1886 Rzym
(1842–1911)
Ireneusz Pękalski
8 I 2000 Łódź
ur. 1950
SUKCESJA APOSTOLSKA BISKUPÓW ŁÓDZKICH
173
Linia sukcesyjna polska
Jakub Uchański
1551 lub 1552
(1502–1584)
Jan Wężyk
1620
(1575–1638)
Bonawentura Madaliński
1672
(1620–1691)
Felicjan Konstantyn
Szaniawski
1707
(1668–1732)
Władysław Aleksander
Łubieński
1758
(1703–1767)
Franciszek Mackiewicz
1817
(1765–1842)
Stanisław Karnkowski
1568
(1520–1603)
Piotr Gembicki
1637
(1585–1657)
Jan Małachowski
1676
(1623–1699)
Andrzej Stanisław Załuski
1724
(1695–1758)
Andrzej Stanisław
Młodziejowski
1767
(1717–1780)
Michał Piwnicki
1828
(1771–1845)
Wawrzyniec Gembicki
1601
(1559–1624)
Jan Gembicki
1653
(?–1657)
Stanisław Szembek
1690
(1650–1721)
Adam Ignacy Komorowski
1749
(1699–1759)
Kazimierz Kasper
Cieciszowski
1775
(1745–1831)
Ignacy Ludwik Pawłowski
1829
(1776–1842)
MIECZYSŁAW RÓŻAŃSKI
174
Kazimierz Dmochowski
1840
(1780–1851)
Aleksander Kazimierz
Bereśniewicz
1859
(1823–1902)
Wacław Żyliński
Aleksander Kazimierz
Bereśniewicz
1848
(1803–1863)
1859
(1823–1902)
Szymon Marcin Kozłowski
1883
(1819–1899)
Mieczysław Leonard Pallulon
22 V 1883 Petersburg
(1834–1908)
Mieczysław Pallulon
Bolesław Hieronim
Kłopotowski
21 XI 1897 Petersburg
(1848–1903)
Aleksander Kakowski
22 VI 1913 Petersburg
(1862–1938)
Jerzy Józef Szembek
30 VI 1901 Petersburg
(1851–1905)
Stanisław Zdzitowiecki
23 XI 1902 Petersburg
(1854–1927)
Wincenty Tymieniecki
29 VI 1921 Łódź
(1871–1934)
Kazimierz Tomczak
3 IV 1927 Warszawa
(1883–1967)
Włodzimierz Jasiński
5 X 1930 Łódź
(1873–1965)
SUKCESJA APOSTOLSKA BISKUPÓW ŁÓDZKICH
August Hlond
3 I 1926 Katowice
(1881–1848)
Michał Klepacz
Jan Fondaliński
13 IV 1947 Białystok
(1893–1967)
Stefan Wyszyński
175
8 IX 1957 Łódź
(1906–1971)
Jan Wawrzyniec Kulik
12 V 1946 Jasna Góra
(1901–1981)
4 X 1959 Łódź
(1918–1995)
Bohdan Bejze
Józef Glemp
1 IX 1963 Łódź
ur. 1929
21 IV 1979 Gniezno
ur. 1929
Adam Lepa
2 I 1988 Łódź
ur. 1939
Bibliografia
Archidiecezja Łódzka. Informator 2001, Łódź 2001.
B. Kumor, Z sukcesji święceń biskupich papieża Jana Pawła II, „Zeszyty Naukowe KUL”,
R. (1979) nr 1–3, s. 147–150.
P. Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce. Słownik biograficzny, Warszawa 1992.
Z. Szuba, Biskupi polscy XX wieku, „Życie Katolickie” R. (1983) nr 5–6, s. 23–44.
H. J. Kaczmarski, Sukcesja apostolska papieży od XVI wieku do czasów najnowszych, „Saeculum
Christianum” 6 (1999) nr 1, s. 229–244.