Kamienne Kielce - RynekKamienia.pl

ARCHITEKTURA KRAJOBRAZU
Kamienne
Kielce
Koncepcja centrum geoedukacji
K
ielce są prawdopodobnie jedynym
miastem w Europie, zlokalizowanym
na skałach wszystkich okresów ery
paleozoicznej: kambru, ordowiku, syluru,
dewonu, karbonu i permu. A to jakby tytuły
rozdziałów księgi dziejów Ziemi. Otwórzmy
zatem te księgę właśnie w Kielcach – mieście, w którego granicach administracyjnych
mamy aż 4 rezerwaty geologiczne (Biesak,
Kadzielnia, Ślichowice, Wietrznia) i 1 rezerwat krajobrazowy (Karczówka).
Skalne podłoże Kielc charakteryzuje się
mozaiką litologiczną. Zdecydowana większość tych skał powstała w środowisku morskim rożnych stref klimatycznych. Akumulację następujących po sobie serii osadów
54
przerywały wynurzenia i wypiętrzenia skał.
Wynurzony ląd, narażony na wietrzenie,
erozję i spłukiwanie dostarczał nowy materiał skalny, a ten z kolei był przemieszczany
do następnych zbiorników wodnych.
niołomów jest dziś rezerwatem geologicznym (Biesak – Białogon). Sylurskie szarogłazy i miękkie łupki spotykamy w niektórych
miejscach południowej części miasta.
Skały lite dewonu występują bezpośrednio
przy powierzchni na południu i na północy
NA CZYM ZBUDOWANO KIELCE?
miasta. Najtwardsze skaliste szare wapienie
Spacerując po Kielcach w rzeczywistości tworzą grzbiety Pasma Kadzielniańsko- Karchodzimy po wynurzonych dawno temu czówkowskiego. Ciągną się one od Zagórza
dnach oceanów i mórz. Najstarszymi skała- przez okolice Wietrzni, Psich Górek, górę
mi (500-590 mln lat) są kambryjskie rumosze Cmentarną, Barwinek, Kadzielnię, Karczówpiaskowców, odsłaniające się na szczytach kę i na zachód w stronę Białogonu. Wapienie
wzniesień Pasma Posłowickiego i Dymiń- te są pocięte żyłami kalcytu. Pod śródmieśskiego. Na ich północnych stokach eksploa- ciem Kielc znajdują się ciemnoszare wapietowano w kilku kamieniołomach ordowickie nie margliste. Wzgórza Szydłówkowskie w
piaskowce kwarcytowe. Jeden z tych kamie- północnej części miasta budują szarogłazy, łupki, piaskowce kwarcytowe, mułowce, iłowce, dolomity, margle i wapienie. W
warstwach środkowego dewonu występują
iłowce z pirytem (FeS2) oraz wkładki syderytów czyli węglanowych rud żelaza. Z wietrzejących przy powierzchni terenu pirytów
i syderytów powstawały limonity, uboższe,
uwodnione tlenowe rudy żelaza. Prawdopodobnie już w średniowieczu zaczęto je wydobywać. Do początków XX wieku dotrwała
podziemna kopalnia „Włodzimierz” w Dąbrowie (obecnie osiedle „Na Stoku”).
Łupki karbońskie, iłowce, radiolaryty odsłaniają się w wykopach drogowych i fundamentowych. Są to utwory najstarszych
ogniw tego okresu, bez węgla. Miąższość
ich wynosi 200 – 300 m. W górnym permie
utworzyły się na terenie obecnych zachodnich dzielnic Kielc dwie zatoki, a w nich
osadzały się zlepieńce z przewarstwieniami wapieni. Część z nich jest okruszcowana
minerałami miedzi, głównie azurytem. W
dolnym triasie osadzały się piaski rzeczne,
które później postały przekształcone w piaskowce. Na obszarach suchych gromadziły
się piaski wydmowe, dziś piaskowce okolic
Cisowej i Tumlina.
Tylko miejscami wymienione skały paleozoiczne przykrywają osady najmłodszego
nowy Kamieniarz
Maj/Czerwiec | NR 20 | 3/2006
www.nowykamieniarz.pl
ARCHITEKTURA KRAJOBRAZU
kamieniołomu, częściowo zalanego. W ścianie i przekopie odsłaniają się skały kambru
dolnego: mułowce kwarcowe i szare piaskowce kwarcytowe oraz dolnego ordowiku
– gruboławicowe piaskowce z wkładkami
iłów, mułowców i bentonitu. Widoczne są
zjawiska tektoniczne: uskoki podłużne, poprzeczne, lustra i brekcje tektoniczne. Otoczenie kamieniołomu to tereny leśne z drzewostanem sosnowym i mieszanym.
II. Rezerwat geologiczny (ścisły) ŚLICHOWICE im. JANA CZARNOCKIEGO
Utworzony w 1952 r., pow. 0,55 ha
Osiedle Ślichowice, przedłużenie ul. Kazimierza Wielkiego
Fragment rezerwatu Biesak-Białogon
Cel ochrony: „zachowanie ze względów
naukowych i dydaktycznych odkrywki skalokresu – czwartorzędu w postaci glin i pia- zerwaty. W granicach administracyjnych nej, przedstawiającej interesujący fragment
sków plejstoceńskich, a także osadów rzecz- obecnych Kielc jest wiele unikatowych tektoniki hercyńskiej Gór Świętokrzyskich
nych, holoceńskich.
terenów godnych ochrony. Zostało to do- w postaci charakterystycznie i silnie przeSkały paleozoiczne są zazwyczaj nachylo- strzeżone i w konsekwencji mamy następu- fałdowanych skał wapiennych, częściowo
ne pod różnymi kątami w stosunku do po- jące rezerwaty, których celem jest ochrona margli i łupków franu facji łysogórskiej oraz
wierzchni terenu. Najczęściej są sfałdowane, odsłonięć naturalnych, sztucznych, profili porastającej ten teren roślinności zielnej i
a lokalnie występują w pozycji odwróconej. geologicznych, fragmentów struktur geolo- krzewiastej”.
Z czasów historycznych nie mamy żad- gicznych, różnych form wietrzenia, zjawisk
W chwili utworzenia ten najmniejszy z
nych przekazów o przejawach aktywności krasowych, miejsc występowania rzadkich omawianych rezerwat znajdował się dalesejsmicznej w Kielcach (wstrząsy sejsmiczne minerałów i dawnego kopalnictwa:
ko poza miastem. Obecnie jest otoczony
zarejestrowano w regionie świętokrzyskim
zabudową dużej dzielnicy mieszkaniowej,
w lutym 1932r.), niemniej w przypadku I. Rezerwat geologiczny BIESAK – BIAŁOGON i co za tym idzie, narażony na dewastację.
uaktywnienia się tektonicznego skorupy
Utworzony w 1981 r., pow. 13,08 ha
„Sercem” rezerwatu jest unikatowy profil
ziemskiej w tej części Europy – takie praw- Cel ochrony: „zachowanie i ochrona wy- – przekrój geologiczny odsłonięty podczas
dopodobieństwo istnieje. Głęboki rozłam chodni skał ordowickich i kambryjskich”
eksploatacji kamienia we wschodniej czętektoniczny, przecinający Polskę z północ- W Paśmie Posłowickim, na wzgórzu Kamien- ści nieczynnego od dawna kamieniołomu.
nego-zachodu na południowy-wschód na Górka znajduje się wyrobisko dawnego Przedstawia on balony ku północy fałd skalprzecina w połowie Góry Świętokrzyskie i
obejmuje także najbliższe okolice Kielc.
Rezerwat Ślichowice - Zachodnia ściana kamieniołomu - fałd leżący
Na północ od Gór Świętokrzyskich skały
paleozoiczne nie odsłaniają się nigdzie, lecz
zapadają na głębokość kilku kilometrów, co
stwierdzono w wielu wierceniach. Na rzeźbę
terenu Kielc niewątpliwie miała zasadniczy
wpływ budowa geologiczna, a szczególnie
długie i wąskie grzbiety odpornych skał wapiennych. Na części z nich w obrębie Pasma
Kadzielniańsko - Karczówkowskiego, rozwinęły się zjawiska krasowe.
OCHRONA DZIEDZICTWA GEOLOGICZNEGO
Już w roku 1922, zaraz po ustanowieniu
parku narodowego dla Puszczy Białowieskiej, objęto ochroną Łysogóry z Puszczą
Jodłową i kwarcytowymi gołoborzami.
Drugą formą w hierarchii ochrony są re-
56
nowy Kamieniarz
Maj/Czerwiec | NR 20 | 3/2006
www.nowykamieniarz.pl
ARCHITEKTURA KRAJOBRAZU
ment ściany z dużą ilością skamieniałości
wyłączono i umożliwiono badania naukowe. Od 1931 roku objęto ochroną szczytową
część wzniesienia. Była to umowa pomiędzy
Delegatem Ministerstwa Oświaty do Spraw
Ochrony Przyrody a właścicielem kamieniołomu. Po II wojnie światowej problem
dostrzeżono i ostatecznie w 1946 roku wojewoda kielecki utworzył rezerwat „Skałka
Geologów”. Sytuacja pogorszyła się już po
dwóch latach, kiedy to istnienie rezerwatu
na terenie kamieniołomu uznano za „szkodliwe dla żywotnych interesów państwa i
programu odbudowy w planie 6-letnim”
(grudzień 1948 r.).
Ślichowice - Widok na kamieniołom zachodni
W roku 1961 zakończono produkcje
wapna w Kadzielni a hale wysadzono. Rok
ny zbudowany ze skał dewonu. Silne prze- palonego, doprowadzono bocznicę kole- później zaprzestano eksploatacji i utwofałdowanie wyraża sugestywnie tektonikę jową. Prawdziwy rozwój zakładów nastąpił rzono rezerwat przyrody nieożywionej o
waryscyjską (hercyńską), datowaną na ko- w latach 1898 -1901, kiedy nowi właściciele, powierzchni 0,6 ha, a cały teren przystosoniec ery paleozoicznej. Obiekt ma wybitne bankierska rodzina Ehrlichów, wybudowali wano dla rekreacji (łącznie 2,4 ha).
wartości dydaktyczne, od lat jest fotogra- dwa nowoczesne piece i dziesięciokrotnie
W najwyższych miejscach wzniesienia
fowany i przedstawiany w podręcznikach (z 12 do 120 ton wapna) podnieśli dobową są punkty widokowe, a przez najciekawsze
geografi.
ilość produkcji. Jakość była bardzo wysoka, fragmenty Kadzielni wytyczono ścieżkę
Jeśli nie wszystkim czytelnikom „nowego wypalano produkt zawierający 99,05 % czy- geologiczną. Chodząc wzdłuż niej można
Kamieniarza” znane jest to magiczne miejsce stego wapna. Załogę stanowiło 150 – 200 napotkać bogatą i różnorodną faunę kopal– gorąco polecam i zachęcam do odwiedzenia robotników. Wyjątkowo dobrą koniunkturę ną: koralowce, stułbiopławy z zespołami ślinp. przy okazji pobytu na Targach INTERKAMIEŃ. zanotowano w latach 1900 – 1910, kiedy eks- maków, ramienionogi, trylobity, konodonty,
Wrażenie murowane!
portowano duże ilości wapna do Rosji. Lata I a także nieznane wcześniej z obszaru Polski
wojny światowej i pierwsze lata powojenne gatunki ryb pancernych. Obok różnych form
III. Rezerwat geologiczny (ścisły) KADZIEL- były bardzo trudne i zakłady „Kadzielnia” krasu kopalnego rozwinął się kras młodszy
NIA
nawet rozpatrywały możliwość wygaszenia w postaci 26 jaskiń. Najdłuższa z nich to
Utworzony w 1962 r., pow. 0,6 ha
pieców. Wkrótce sytuacja się poprawiła i „Szczelina na Kadzielni” o łącznej długości
Cel ochrony: „zachowanie ze względów na- w latach 1928 – 31 zrealizowano gruntow- korytarzy 180 metrów. Wszystkie jaskinie
ukowych, dydaktycznych i krajobrazowych ną modernizację. Rozwijał się eksport, tuż są łatwo dostępne i często penetrowane,
grupy skał wapiennych o malowniczym przed napadem Niemców na Polskę w 1939 dlatego między innymi brak w nich dawnej
ukształtowaniu z żyłami kalcytu i stano- roku był już podpisany kontrakt na dostawę szaty naciekowej i są zanieczyszczone. Wawiskiem rzadkich roślin, a szczególnie ze wapna do Gwatemali i Brazylii! Niestety nie lory rezerwatu są jednak niepodważalne w
względu na niezwykle cenne znaleziska pa- osiągnięto z tej transakcji spodziewanych zakresie zjawisk geomorfologicznych, mileontologiczne”.
korzyści, bo wkrótce kamieniołomy zostały krotektonicznych, przejawów mineralizacji
W południowej części miasta, u zbiegu zajęte przez Niemców. Do pracy wykorzy- żyłowej kalcytowo-galenowo-barytowej.
ulic Pakosz i Krakowskiej znajduje się charak- stywano brygady żydowskie z pobliskiego Kadzielnia jest znana w światowej literatuterystyczne dla Kielc wzgórze (295 m npm), getta, dając za dzień pracy przy łamaniu ka- rze paleontologicznej, ale również jest przyzbudowane z wapieni młodszego dewonu. mienia kromkę chleba i miskę zupy. W 1944 kładem pogodzenia skutków eksploatacji z
Skały te eksploatowano na Kadzielni już w roku, w związku ze zbliżającą się ofensywą I ochroną krajobrazu oraz przekonywującego
XVIII wieku i wypalano je w pobliskich wa- Frontu Ukraińskiego okupanci wymontowa- zagospodarowania nieczynnego kamieniopiennikach. Wzgórze kadzielniańskie było li maszyny i wywieźli je wgłąb Niemiec. W łomu z wyrobiskami i hałdami.
już wówczas celem spacerów i wycieczek styczniu 1945 roku zakład upaństwowiono.
podmiejskich. Zbierano tu rośliny do wyW ciągu wielu dziesięcioleci pojawiał się IV. Rezerwat geologiczny WIETRZNIA im. ZBIrobu kadzideł, stąd nazwa wzniesienia. W problem ochrony unikalnych odsłonięć GNIEWA RUBINOWSKIEGO
1824 roku, przed powstaniem zakładów wa- geologicznych Kadzielni. W okresie mięUtworzony w 1999 r., pow. 17,95 ha
pienniczych zrodził się projekt utworzenia dzywojennym właściciele przekazywali do Wzniesienia Wietrzni (312 m npm) i Mięparku miejskiego i ogrodu botanicznego. muzeum geologicznego ciekawe okazy dzygórza stanowią wschodnią część Pasma
W 1874 roku rozpoczęto produkcję wapna wydobyte w czasie eksploatacji. Jeden frag- Kadzielniańsko – Karczówkowskiego. Ściany
58
nowy Kamieniarz
Maj/Czerwiec | NR 20 | 3/2006
www.nowykamieniarz.pl
ARCHITEKTURA KRAJOBRAZU
V. Rezerwat krajobrazowy KARCZÓWKA
Kadzielnia - Widok na Skałkę Geologów i Szmaragdowe Jezioro
eksploatacyjne długości ponad 1 km, szerokości 100 – 300 m i głębokości 20 – 50 m
obejmują dawne wyrobiska trzech kamieniołomów: Wietrzni, Międzygórza i Międzygórza Wschodniego.
Eksploatację surowca wapiennego rozpoczęto tu w początkach XIX wieku. Z przerwą
w latach 1940 – 47 trwała ona do roku 1974
pozostawiając trzypoziomowe wyrobisko
Wietrzni i dwupoziomowe Międzygórza.
Wapień służył do produkcji wapna palonego, jako kamień łamany, kruszywo dla budownictwa i jako topnik dla hutnictwa.
Dzięki staraniom wielu kieleckich geologów nieczynne wyrobiska zostały objęte
ochroną rezerwatową. W nazwie rezerwatu
upamiętniono doc. dr Zbigniewa Rubinowskiego (1929 – 1997), miłośnika regionu
świętokrzyskiego, geologa, ekologa i alpinistę.
Odsłonięte ściany kamieniołomów ukazują głównie środkowodewońskie, gruboławicowe wapienie z przewarstwieniami
margli. W południowej ścianie zachodniego
wyrobiska wapienie przechodzą w dolomity. Wśród licznych szczątków kopalnej fauny
należy wymienić: koralowce, ramienionogi,
liliowce, ryby pancerne, stułbiopławy, małżoraczki, stromatoporoidy gałązkowe i kolonijne.
W górnym karbonie orogeneza waryscyjska zaburzyła pierwotnie poziome ułożenie
warstw i pochyliła sztywne grube warstwy
wapieni ku północy pod kątem 30 – 50
stopni. Powstały liczne uskoki poprzeczne i
zgodne z osią obecnych wyrobisk. Zachod-
60
Utworzony w 1953 r., pow. 26,55 ha
Wzgórze Karczówka (340 m npm) jest dominantą topograficzną południowo-zachodniej części Kielc. Cały obszar zalesionego
wzgórza stanowi rezerwat przyrody i strefę
ochrony konserwatorskiej zespołu pobernardyńskiego. Zespół składa się z kościoła i
klasztoru z połowy XVII wieku.
Karczówkę budują wapienie środkowego
i górnego dewonu. Są one silnie spękane
a w szczelinach obficie zmineralizowane.
Najczęściej spotykane w nich minerały to
kalcyt, piryt i galena. Porastający Karczówkę
las to teren dawnej eksploatacji kruszców,
zwłaszcza rudy ołowiu – galeny. Liczne ślady szybów i szpar (wyrobisk górniczych),
głównie z XVII wieku spotyka się także na
nie skrzydło jest zrzucone ok. 10 m. Prze- leżących na zachód wzgórzach Dalni i Gramieszczenie mas skalnych wzdłuż osi ka- biny. Miejsca dawnych szybów znaczą piermieniołomów otworzyło głęboką szczelinę ścieniowate kopce. Przykładem wielkości
o szerokości ok. 100 m, wypełnioną brekcją brył wydobywanej galeny może być dużych
tektoniczną. Te skałę pozostawiono jako nie rozmiarów rzeźba św. Barbary, patronki
nadająca się do eksploatacji i dlatego tworzy górników, kamieniarzy i geologów. Figura
ona m.in. malowniczy ostaniec w centralnej świętej o wysokości 137 cm została wykuta z
części kamieniołomu.
jednej bryły. Bryłę tę wykopał (w 1646 roku)
W dolnym permie z gorących, mineralizo- w jednej ze szpar w rejonie Karczówki górwanych wód wykrystalizowały się w wapie- nik Hilary Mala. Inna wykopaną przez niego
niach żyłki kalcytowe, często zabarwione bryłę użyto na płaskorzeźbę przedstawiajązwiązkami żelaza na kolor rdzawy i różowy. cą Matkę Boską z Dzieciątkiem. Znajduje się
Ruchy tektoniczne umożliwiły migracje ona w ścianie lewej nawy katedry kieleckiej.
wód i powstanie form krasowych w tym niewielkich jaskiń szczelinowych, studni, komi- KONCEPCJA KIELECKIEGO CENTRUM GEOEDUKAnów krasowych, pustek i żłobków. Najwięk- CJI
sza jaskinia ma długość 60 m. W zachodnim
Międzynarodowa Strategia Edukacji
wyrobisku znaleziono efektowne polewy i Środowiskowej, uchwalona na konferencji
nacieki krasowe.
zorganizowanej przez UNESCO w 1987 r.
Wzniesienia Wietrzni są bardzo dobrymi zobowiązała państwa do opracowania strapunktami widokowymi do obserwacji pa- tegii krajowych. W 1992 r. w Rio de Janeiro
noramy Kielc i pobliskich pasm Gór Święto- podczas II Konferencji ONZ „Środowisko i
krzyskich.
Rozwój” przyjęto dokument Globalny Program Działań – Agenda 21, w którym w IV
części jeden rozdział dotyczy edukacji, szkoKadzielnia - Zakłady wapiennicze na Kadzielni (1945r.)
lenia i świadomości społecznej. Realizując
zalecenia Agendy 21 w Polsce, Ministerstwo
Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych
i Leśnictwa, podpisały w 1995 roku porozumienie o współpracy w zakresie edukacji
ekologicznej. Efektem porozumienia jest
dokument Narodowa Strategia Edukacji
Narodowej, określający cele, organizację i
uwarunkowania realizacji strategii edukacji środowiskowej. Dla osiągnięcia dobrych
efektów ważnym zadaniem jest tworzenie i
nowy Kamieniarz
Maj/Czerwiec | NR 20 | 3/2006
www.nowykamieniarz.pl
ARCHITEKTURA KRAJOBRAZU
Wszystkie wymienione obiekty są położone
blisko siebie (na odcinku 2 km), a więc łatwo
dostępne w stosunkowo krótkim czasie.
Będą zatem stanowić trzon ścieżki edukacyjnej (geologicznej) wytycznej w terenie specjalnie oznakowanym szlakiem od Wietrzni
przez Górę Słoneczną (Psie Górki), Muzeum
Geologiczne Oddziału Świętokrzyskiego PIG
do Kadzielni. Ścieżka, zawierająca elementy
krajobrazowe (punkty widokowe) będzie z
pewnością atrakcyjna pod względem turystyczno-rekreacyjnym.
MODYFIKACJA KONCEPCJI
Wietrznia - widok na dawny kamieniołom
funkcjonowanie ośrodków edukacyjnych w
regionach predysponowanych do pełnienia
takich funkcji.
Warunki przyrodnicze regionu świętokrzyskiego, w tym samych Kielc jako jego
centrum, umożliwiają realizację pełnej edukacji środowiskowej łącznie z elementami
dziedzictwa geologicznego. Powiązanie
zróżnicowanego środowiska przyrody nieożywionej z przyrodą żywą, która w regionie jest bardzo urozmaicona, stwarza warunki wyjątkowe w skali kraju.
Uzupełnieniem teoretycznych problemów ekologii są przykłady związane z
wielowiekową działalnością gospodarczą
człowieka, pozyskującego od zarania dziejów świętokrzyskie kopaliny. Tradycja wykorzystania edukacyjnych walorów regionu,
szczególnie w naukach o Ziemi, zrodzone
tu inicjatywy sozologiczne oraz dzieje i perspektywy krajoznawczej turystyki, upoważniają do podjęcia starań prowadzących do
stworzenia centrum geoedukacji.
Jest to jedyny w Polsce region, gdzie na
powierzchni można prześledzić w sposób
w miarę przystępny dla nieprofesjonalisty,
znaczny interwał czasowy jej historii i pokazać wiele kompletnych ogniw stratygraficznych. Wartości środowiska przyrodniczego
Gór Świętokrzyskich wykraczają daleko
poza granice Polski i są ważnym elementem
europejskiego dziedzictwa geologicznego.
Podczas międzynarodowych warsztatów
Central Europe Working Group ProGEO w
Krakowie zgłoszono na listę stanowisk dziedzictwa geologicznego Europy 15 obiektów
z regionu w tym Chęcińsko – Kielecki Park
Krajobrazowy oraz trzy stanowiska z Kielc
(w tym Wietrznię). W Państwowym Instytucie Geologicznym opracowano koncepcje
zorganizowania na Wietrzni nowoczesnego
ośrodka ekspozycyjno-dydaktycznego. Proponuje się zagospodarowanie wnętrza samego rezerwatu przez wytyczenie ciągów
ogrodów: paleozoicznego, mezozoicznego i
kenozoicznego. W południowo-wschodniej
części rezerwatu projektuje się lekkie kubaturowe obiekty – pawilony centrum geoedukacji. Tereny poza rezerwatem mogłyby
służyć jako parking oraz miejsce do zorganizowania „parku jurajskiego” – przestrzeni
o charakterze rekreacyjnym z elementami
edukacji. Poziom edukacji byłby tu ukierunkowany na najmłodszego odbiorcę, a sam
obiekt wprowadzałby również w bardziej
zaawansowane części ekspozycji w obrębie
rezerwatu.
Edukacyjna działalność projektowanego
centrum byłaby prowadzona na różnych
poziomach, dostosowanych do odbiorców.
Dla możliwie największej liczby odbiorców
powinien być skierowany przekaz elementarny, a także krajoznawczo-regionalny. Do
mniej licznych będą adresowane programy
edukacji zaawansowanej (geoturystyka)
oraz opracowania na poziomie specjalistycznym.
Działalność postulowanego centrum geoedukacji, wykorzystując dogodne warunki
naturalne może opierać się na dwóch elementach: zespole projektowanego ośrodka muzealno-dydaktycznego w rezerwacie
Wietrznia i rozbudowanym o część plenerową Muzeum Geologicznym Państwowego
Instytutu Geologicznego. Uzupełnieniem
będzie rezerwat geologiczny Kadzielnia.
W trakcie ożywionej dyskusji w Urzędzie
Miasta Kielce w roku 2003 odstąpiono od
nazwy Centrum Geoedukacji uznając, że
„odstrasza”. Za lepszą nazwę uznano GEOPARK KIELCE i zatwierdzono statut. Celem
Geoparku jest wykorzystanie walorów kieleckich rezerwatów geologicznych do celów
rozrywkowych, sportowych, turystycznych,
promocyjnych i dydaktycznych. Instytucja
ta ma być samowystarczalna finansowo, co
nie wyklucza starań o fundusze unijne. Na
razie Geopark podjął prace nad połączeniem
kilku jaskiń na Kadzielni w ciąg do zwiedzania, a w planach jest m.in. przebudowa amfiteatru. Prace jednak przerwano, chyba z
braku funduszy, natomiast pod patronatem
Geoparku działa Klub Miłośników Geologii.
Dla dzieci i młodzieży organizowane są prelekcje, a hobbyści mogą przeszlifować swoje
okazy. 
Henryk Walendowski
Literatura:
1. Gągol Jerzy, Gertruda Herman: Kielce – miasto geologicznych
osobliwości i górniczych tradycji. Kamienie budowlane w Polsce.
PIG Warszawa – Kielce 1996
2. Majcher Edyta: Działalność społeczno-gospodarcza rodzin
Ehrlichów i Zagajskich. Kielce i kielczanie w XIX i XX wieku. Kielce
2005
3. Malec Jan, Po czym chodzą kielczanie – skalne podłoże Kielc. I
Kielecki Festiwal Nauki. Kielce 2000
4. Paszkowski Michał: Przewodnik po rezerwatach i pomnikach
przyrody nieożywionej województwa świętokrzyskiego. Globtour 2000.
5. Wróblewski Tymoteusz: Zapis trzystu milionów lat dziejów
Ziemi w kieleckich skałach – walorem i szansą turystyczną miasta. II Kielecki Festiwal Nauki. Kielce 2002
6. Złonkiewicz Zbigniew: Zjawiska geologiczne w Rezerwacie
Przyrody Nieożywionej „Wietrznia im. Zbigniewa Rubinowskiego”. V Kielecki Festiwal Nauki. Kielce 2005
nowy Kamieniarz
www.nowykamieniarz.pl
Maj/Czerwiec | NR 20 | 3/2006
61