Aktualne problemy kultury fizycznej

Aktualne problemy
socjologii kultury fizycznej
(przedmiot do wyboru: problematyka humanistycznospołeczna)
I semestr studiów II stopnia na kierunku wychowanie fizyczne
I. Założenia, cele i kompetencje
Materiał obejmuje zagadnienia szeroko rozumianej socjologii kultury fizycznej. Podstawowe
problemy jakimi zajmują się obecnie pracownicy naukowo-dydaktyczni Zakładu Socjologii AWF
w Warszawie będą omawiane w 5 tematycznych modułach. Każdy moduł realizowany będzie
w formie wykładów jak i ćwiczeń. Uwaga zostanie skoncentrowana na zagadnieniach
lokujących się w centrum myśli socjologicznej.
Celem przedmiotu jest przekazanie najbardziej aktualnej wiedzy na temat wybranych
zagadnień socjologii kultury fizycznej, które stanowią podstawowy przedmiot badań
socjologów w naszej Uczelni. Celem przedmiotu jest jednocześnie nabycie wiedzy o kulturze
fizycznej jako zjawisku społeczno-kulturowym oraz wyposażenie słuchaczy w umiejętności
analizy i interpretacji kultury fizycznej w kategoriach socjologicznych.
II. Forma zaliczenia: na podstawie aktywności podczas zajęć.
III. Warunki zaliczenia: obowiązuje materiał przedstawiony podczas wykładów i
ćwiczeń, uzupełniony poprzez obowiązkowe lektury (ich znajomość weryfikowana będzie w
trakcie zajęć).
IV. Treści programowe
Prof. dr hab. Zbigniew Dziubiński
Moduł I: Religia i Kościół rzymskokatolicki a sport: implikacje społeczne
(wykład 12 godz., ćwiczenia 6 godz.)
1. Jana Pawła II wizja sportu.
2. Sport w doktrynie kościołów lokalnych.
3. Postawy kościoła hierarchicznego wobec sportu.
4. Sport w perspektywie salezjańskiej
Literatura:
Bloomfield A. (1994) Muscular Christianity or Mystic. Charles Kingsley Reappraised, International of
the History of Sport, No 2(11).
Dziubiński Z. (1996) Kultura somatyczna kleryków. Studium socjologiczne, Warszawa, SALOS RP i
in.
Dziubiński Z. (2004) Kultura fizyczna w wyższych seminariach duchownych Kościoła katolickiego w
Polsce, Częstochowa, Educator.
Dziubiński Z. (2008) Kościół rzymskokatolicki a kultura fizyczna, Warszawa, AWF.
Dziubiński Z. (2010) Organizacja kultury fizycznej w Kościele rzymskokatolickim. W: Z. Dziubiński,
P. Rymarczyk [red.] Kultura fizyczna i globalizacja, Warszawa, AWF / SALOS RP, s. 127-138.
Dziubiński Z. (2011) Kościół rzymskokatolicki a kultura fizyczna. W. Z. Dziubiński, Z. Krawczyk
[red.] Socjologia kultury fizycznej, Warszawa, AWF, s. 318-338.
Dziubiński Z. (2014) Sport w perspektywie salezjańskiej, Warszawa, AWF / SALOS RP.
Eitzen D.S., Sage G.H. (2009) Sport and Religion. W: Sociology of North American sport, Boulder
CO, Paradigm Publishers.
Higgs R. (1983) Muscular Christianity, Holy Play and Spiritual Exercises: Confusion about Christ in
Sport and Religion, The Journal of Sport Literature, No 1.
Kowalczyk S. (2010) Elementy filozofii i teologii sportu, Lublin, KUL.
Dr hab. Michał Lenartowicz
Moduł II: Zróżnicowanie praktyk sportowych i społeczne oddziaływanie sportu:
teoria P. Bourdieu, prestiż i elitarność, stadiony sportowe w społecznościach
lokalnych
(wykład 7 godz., ćwiczenia 7 godz.)
1. Prestiż i elitarność: uczestnictwo w sporcie i rekreacji ruchowej jako wyróżniki pozycji
społecznej.
2. Wpływ stadionów sportowych na życie społeczności lokalnych. Spojrzenie przez
pryzmat badań "Projektu Społecznego 2012".
3. Wykorzystanie teorii społecznej Pierre'a Bourdieu w badaniach kultury fizycznej.
4. Dyskusja nad zagadnieniami zaprezentowanymi na wykładzie oraz praca w grupach:
ustalenie rankingu prestiżu różnych dyscyplin sportu i rekreacji ruchowej (2 sposoby
w oparciu o metody rangowania prestiżu zawodów) oraz ustalanie cech wspólnych
najwyżej
pozycjonowanych
dyscyplin.
Zwrócenie
uwagi
na
kontekst
międzkulturowych zróżnicowań. Możliwość wykorzystania części prac własnych
(Lenartowicz) w Projekcie Społecznym 2012 oraz materiałów na stronie internetowej
projektu (http://www.ps2012.pl/).
5. Zadanie grupowe: wybór jednego stadionu sportowego na świecie (niekoniecznie
piłkarskiego) i jego przedstawienie z uwzględnieniem społecznego, ekonomicznego
(wizerunkowego itd.) wpływu na społeczność lokalną.
6. Przypomnienie znaczenia teorii w nauce oraz teorii socjologicznych wykorzystywanych
w naukach o kulturze fizycznej. Dyskusja nad teorią P. Bourdieu w oparciu o uprzednio
udostępnione fragmenty tekstów tego autora (pdf lub ksero). W ramach ćwiczeń
możliwe także próby ustalenia własnej klasy społecznej studentów w oparciu o
klasyfikację Bourdieu (oraz gustów artystycznych, literackich itp.)
Literatura:
Bourdieu P. (2005) Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, Warszawa, Scholar.
Bourdieu P. (2006) Sport and Social Class. The Sport Studies Reader, T. A. London and New York,
Routledge Tayor and Francis Group, s. 237-241.
Domański H. (1994) Społeczeństwa klasy średniej, Warszawa, IFiS PAN.
GUS (2009) Uczestnictwo Polaków w sporcie i rekreacji ruchowej w 2008 r., Warszawa.
Jarvie G. (2006) Sport, Culture and Society, London and New York, Routledge.
Ritzer G. (2004) Klasyczna teoria socjologiczna, Poznań, Zysk i S-ka.
Chase J., Healey M. (1995) The spatial externality effects of football matches and rock concerts.
The case of Portman Road Stadium, Ipswich, Suffolk, Applied Geography, 15 (1), s. 18-34.
Mosz J., Femiak J. (2007) Obiekty sportowe jako źródło atrakcyjności świata sportu i podstawa
tożsamości lokalnej – historia i współczesność. W: J. Nowocień [red.] Społeczno-edukacyjne oblicze
współczesnego sportu i olimpizmu, Warszawa, AWF, s. 94-99.
Charleston S. (2009) The English football ground as a representation of home, Journal of
Environmental Psychology, 29, s. 144-150.
Lenartowicz M. (2010) Znaczenie stadionów piłkarskich w życiu społeczności lokalnych: przykład
Wielkiej Brytanii. W: J. Kosiewicz, P. Bany, M. Piątkowska, J. Żyśko [red.] Nauki społeczne
wobec sportu współczesnego, Warszawa, BK, s. 205-218.
Lenartowicz M. (2009) Stadiony piłkarskie w społeczności lokalnej; artykuł dla „Projektu
Społecznego 2012” realizowanego w Instytucie Socjologii na Uniwersytecie Warszawskim; publikacja
on-line na stronie: http://ps2012. pl/index.php/Raporty/Stadiony-pilkarskie-w-spolecznosci-lokalnej
(02.2011).
Dr Piotr Rymarczyk
Moduł III: Ciało i zdrowie w społeczeństwach współczesnych
(wykład 4 godz., ćwiczenia 2 godz.)
1. Ciało w społeczeństwie nowoczesnym.
2. Ciało we współczesnej kulturze masowej.
3. Zdrowie i choroba we współczesnych społeczeństwach zachodnich.
Literatura:
Aries P. (1989) Człowiek i śmierć, Warszawa, PIW.
Elias N. (1980) Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu, Warszawa, PIW.
Foucault M. (1999) Narodziny kliniki, Warszawa, Aletheia.
Giddens A. (2006) Socjologia, Warszawa, PWN.
Horkheimer M., Adorno T. W. (1995) Dialektyka oświecenia, Warszawa, IFiS PAN.
Lasch Ch. (1991) The Culture of Narcissism, London & New York, Routledge.
Marcuse H. (1998) Eros i cywilizacja, Warszawa, Muza.
Ostrowska A. (1999) Styl życia a zdrowie, Warszawa, IFiS PAN.
Piątkowski W. [red.] (2002) Zdrowie i choroba. Wybrane problemy socjologii medycyny, Wrocław,
Atut.
Piątkowski W. [red.] (2004) Zdrowie, choroba, społeczeństwo. Studia z socjologii medycyny, Lublin,
UMCS.
Piątkowski W., Brodniak W. A. [red.] (2005) Zdrowie i choroba. Perspektywa socjologiczna,
Tyczyn, WSSG.
Shusterman R. (2007) O sztuce życia: od poetyki hip-hopu do filozofii somatycznej, Wrocław, Atla
2.
Shilling Ch. (2003) The Body in Social Theory, London, Sage.
Smart B. (1996) Facing the Body – Goffman, Levinas and the Subject of Ethics, Body & Society, nr
2.
Wykes M., Gunter B. (2005) The Media and Body Image, London, Sage.