D - Sąd Okręgowy w Krakowie

Sygn. akt IV 1 Ka 522/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 16 grudnia 2013 roku
Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział IV Karny - Odwoławczy, Sekcja ds. postępowań szczególnych i wykroczeń w
składzie:
Przewodniczący: SSO Andrzej Almert
Protokolant: st. prot. Bartosz Niemiec
przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej Zbigniewa Grzesika,
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 grudnia 2013 roku sprawy
D. D. i M. K.
oskarżonych o przestępstwo z art. 60 ust. 1 ustawy z dnia 20 marca 2009 roku o bezpieczeństwie imprez masowych,
na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora i obrońcę oskarżonych,
od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa - Krowodrzy w Krakowie, Wydział II Karny, z dnia 13 października 2013
roku, sygn. akt II K 889/13/K,
zaskarżony wyrok uchyla i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie, Wydział
II Karny, do ponownego rozpoznania.
Sygn. akt IV 1 Ka 522/13
UZASADNIENIE
D. D. został oskarżony we wniosku o wyznaczenie sprawy w trybie przyspieszonym o to, że:
w dniu 12 października 2013 r. w K., podczas meczu o mistrzostwo III ligi pomiędzy drużynami (...) i (...), wbrew
żądaniu osoby uprawnionej nie opuścił terenu, na którym rozgrywane były zawody sportowe.
M. K. został oskarżony we wniosku o wyznaczenie sprawy w trybie przyspieszonym o to, że:
w dniu 12 października 2013 r. w K., podczas meczu o mistrzostwo III ligi pomiędzy drużynami (...) i (...), wbrew
żądaniu osoby uprawnionej nie opuścił terenu, na którym rozgrywane były zawody sportowe.
Wyrokiem z dnia 13.X 2013r Sąd Rejonowy dla Krakowa- Krowodrzy Wydział II Karny uznał
oskarżonych za winnych popełnienia zarzucanych im czynów stanowiących występki z art. 60 ust.
1 Ustawy z dnia 20.03. 2009 roku o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U z 2009r Nr 62 poz.
504 z późn. zm.) i za te czyny na mocy powłanego przepisu wymierzył:
- oskarżonemu D. D. karę 180 stawek dziennych grzywny, ustalając na mocy art. 33 § 3 kk wysokość jednej stawki na
kwotę 10,00 zł, zaliczając na poczet orzeczonej kary grzywny okres zatrzymania w dniach od 12 do 13 października
2013 roku oraz orzekając na mocy art. na mocy art. 41b § 1 k.k. , art. 43 § 1 k.k. w zw. z art. 66 ustawy o bezpieczeństwie
imprez masowych środek karny w postaci zakazu wstępu na mecze piłki nożnej z udziałem drużyny (...) na okres 1
roku, zobowiązując oskarżonego D. D. do stawiennictwa w trakcie trwania meczów w/w drużyny w IV KP w K.
- oskarżonemu M. K. karę 2 miesięcy ograniczenia wolności, zobowiązując go do wykonywania nieodpłatnej,
kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 godzin miesięcznie; zaliczając na poczet orzeczonej kary okres
zatrzymania w dniach od 12 do 13 października 2013 roku; oraz orzekając na mocy art. 41b § 1 k.k., art. 43 § 1 k.k.
w z w. z art. 66 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych środek karny w postaci zakazu wstępu na mecze piłki
nożnej z udziałem drużyny (...) na okres 1 roku, zobowiązując go do stawiennictwa w trakcie trwania meczów w/w
drużyny w (...) w P..
Nadto na mocy stosownych przepsiów Sąd zwolnił obu oskarżonych od ponoszenia kosztów sądowych w całości.
Apelacje od powyższego wyroku wnieśli Prokurator Rejonowy dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie i obrońca
oskarżonych.
Prokurator zaskarżył wyrok w istocie (wbrew literalnej deklaracji) w części dotyczącej orzeczenia o karze, albowiem
zarzut obrazy prawa materialnego, dotyczy naruszenia art. 41b § 2 i art. 43 § 1 kk, przez orzeczenie w stosunku do obu
oskarżonych zakazu wstępu na imprezę masową na okres 1 roku, podczas gdy zgodnie z treścią art. 43 § 1 kk zakaz ten
orzeka się na okres 2-6 lat, a ponadto poprzez zawężenie go do zakazu wstępu na mecze piłki nożnej z udziałem (...),
podczas gdy zgodnie z art. 41b § 2 kk zakaz ten z mocy prawa obejmuje wszelkie imprezy masowe na terytorium RP
oraz mecze piłki nożnej rozgrywane przez polską kadrę narodową lub polski klub sportowy poza terytorium RP.
Podnosząc ten zarzut Prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie zakazu wstępu na imprezę
masową wobec obu oskarżonych na okres 2 lat, z jednoczesnym zobowiązaniem ich do stawiennictwa w trakcie
meczów piłki nożnej (...) rozgrywanych na terytorium RP na Komisariacie IV Policji w K. (D. D.) oraz na KKPolicji
w M. (M. K.) przez okres 1 roku.
Obrońca oskarżonych zaskarzył wyrok w całości na korzyść oskarżonych zarzucając mu mający wpływ na
treść orzeczenia błąd w ustaleniach faktycznych polegający na niepełnym wyjaśnieniu okoliczności zdarzenia, w
szczególności faktu czy pracownicy ochrony mieli prawo wydać polecenia opuszczenia przez oskarżonych miejsca
w którym mieli prawo przebywać, w wyniku nie przesłuchania osób mogących wyjasnić te wątpliowści oraz
alternatywnie rażącą niewspółmierność orzeczonych kar zasadniczych, na skutek niedostatecznego uwzględnienia
wszystkich okoliczności łagodzących oraz nadaniu nadmiernego znaczenia okolicznościom obciążającym. Podnosząc
te zarzuty obrońca wniósł o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do Prokuratury celem uzupełnienia postępowania
przygotowawczego lub o jego zmianę poprzez warunkowe umorzenie postepownaia wobec obu oskarżonych na okres
proby wynoszący 1 rok.
Sąd Odwoławczy zważył co następuje:
Apelacja obrońcy okazała się o tyle skuteczna, że jej rozpoznanie jako wymierzonej przeciwko całości rozstrzygnięcia,
musiało prowadzić do uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu celem
ponownego rozpoznania. A to nawet pomimo tego, że Sąd Odwoławczy wydając orzeczenie kasatoryjne oparł się na
innych przesłankach, niż te zawarte w środku odwoławczym pochodzącym od obrońcy oskarżonych.
Z powyższego powodu Sąd Odwoławczy uznał apelację oskarżyciela publicznego za przedwczesną. Nie negując
bowiem oczywistej zasadności przedstawionej w niej argumentacji, wobec treści rozstrzygnięcia Sądu II Instancji,
nie mogła ona zostać wzięta pod uwagę. Natomiast koniecznym było uwzględnienie argumentacji prokuratora, przy
formułowaniu zaleceń dla Sądu I Instancji.
W toku kontroli instancyjnej, Sąd Odwoławczy stwierdził, że ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy nie
opierały się na całokształcie okoliczności zaistniałych w niniejszej sprawie i zawierały nieusunięte wątpliwości do co
jej istoty - a w konsekwencji tego, nie mogły stanowić podstawy wyrokowania. Również uzasadnienie zaskarżonego
wyroku nie pozwalało na skontrolowanie czy subsumcja dokonana przez Sad I Instancji, była poprawna, a w toku
postępowania doszło do naruszenia prawa oskarżonych do obrony.
Już pobieżna analiza pisemnych motywów wyroku ujawniła istotną sprzeczność w ustaleniach faktycznych Sądu
Rejonowego. Sprzeczność, której Sąd Rejonowy nie dostrzegł. Sąd I Instancji przyjął bowiem, że oskarżeni przebywali
( w oryg. „pozostawali” – k.46) na murawie co w następstwie skutkowało przypisaniem im występku z art. 60 ust.
1 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych (dalej jako: uobim). Ustalenia takie poczynione zostały na podstawie
zeznań świadków K. K., A. K., K. I., A. W. oraz częściowo na wyjaśnieniach oskarżonych D. D. i M. K.. Istotnie,
oskarżony M. K. konsekwentnie w swoich wyjaśnieniach posługiwał się zwrotem „murawa”, na określenie miejsca
gdzie przebywał wraz z drugim oskarżonym( k. 23 i 39) Analogicznie wyjaśniał przed Sądem także oskarżony D. D.
(k. 38).
Jednak w dalszej treści uzasadnienia Sąd Rejonowy ustalił, że oskarżeni opierali się o murek i przebywali na płycie
boiska – co wzbudza poważne wątpliwości w świetle przypisania im czynu z art. 60 ust. 1 uobim, dotyczącego „terenu,
na którym rozgrywane są zawody sportowe”. O ile miejscem takim niewątpliwie jest tzw. murawa boiska, w obrębie
linii wyznaczających pole gry – o tyle istotne wątpliwości budzi możliwość rozciągnięcia ww. pojęcia na płytę boiska
w pozostałym zakresie (tj. na miejsca poza terenem rozgrywki sportowej) albo elementy trybun nie przeznaczone dla
widowni (patrz też: Kąkol Cezary „Bezpieczeństwo imprez masowych. Komentarz.” LEX, 2012). Kwestia ta jest zaś
o tyle istotna, że art. 54 uobim przewiduje odpowiedzialność za wykroczenie, polegające na niewykonaniu polecenia
porządkowego, wydanego na podstawie ustawy, regulaminu obiektu (terenu) lub regulaminu imprezy masowej przez
służby porządkowe lub służby informacyjne, przebywaniu w trakcie imprezy masowej w miejscu nieprzeznaczonym
dla publiczności lub w sektorze innym niż wskazany na bilecie wstępu lub innym dokumencie uprawniającym do
przebywania na imprezie masowej i nie opuszczeniu tego sektora mimo wezwania osoby uprawnionej. Ustawodawca
wyraźnie rozróżnia zatem „teren, na którym rozgrywane są zawody sportowe” od miejsc nieprzeznaczonych dla
publiczności, sensu largo. W tym kontekście pojęcia „płyty boiska” i „murawy” nie są jednoznaczne ani tożsame.
Zgodnie z definicją językową murawa to obszar pokryty trawą naturalną lub sztuczną, zazwyczaj stanowiący cześć
płyty boiska, która z kolei jest elementem konstrukcyjnym boiska lub stadionu.
Tymczasem Sąd Rejonowy rozróżnienie to zignorował – nie tylko nie posługując się językiem ustawy, ale utożsamiając
płytę boiska z terenem rozgrywek sportowych i nie wyjaśniając w uzasadnieniu na jakiej podstawie oparł taką
konstatację.
W konsekwencji z uzasadnienia zaskarżonego wyroku nie można jednoznacznie wywnioskować gdzie rzeczywiście
przebywali oskarżeni – albowiem jak wskazano wyżej, płyta boiska zawiera w sobie pojecie „murawy” (o ile rozumieć
przez takie określenie miejsce opisane w art. 60 ust. 1 uobim). Jednakże ustalenie przez Sąd Rejonowy, że oskarżeni
opierali się o murek stoi w oczywistej sprzeczności z wcześniejszą konstatacją, że pozostawali na murawie. Na murawie
przeznaczonej do gry w piłkę nożną żadne murki się nie znajdują – co jest faktem powszechnie wiadomym. Oczywiście,
nawet mimo tej sprzeczności, Sąd Rejonowy mógł hipotetycznie uznać, że pojęcie płyty boiska w szerokim rozumieniu
tego słowa, jest tożsame z terenem rozgrywki sportowej (jakkolwiek Sąd Okręgowy uważa taką wykładnię ww. przepisu
za rozszerzającą, a zatem co do zasady niedopuszczalną) – ale powinien to prawidłowo uzasadnić. Tymczasem
uzasadnienia takiego brak.
A to w sytuacji gdy w aktach sprawy zalegał materiał dowodowy pozwalający na jednoznaczne rozstrzygniecie
wątpliwości dotyczących faktycznego miejsca przebywania obwinionych i poczynienia precyzyjnych ustaleń
faktycznych, mogących być podstawą do prawidłowej subsumcji. Niewątpliwie dowodem takim był zapis z
monitoringu, z którym należało zapoznać się bezpośrednio – a nie poprzez dowód z protokołu oględzin ww.,
dokonanych w postępowaniu przygotowawczym (k. 31 i nast.). W tej sytuacji za niedopuszczalne należało uznać
korzystanie z dowodów pośrednich i czynienie ustaleń faktycznych na ich podstawie – gdy w zasięgu Sądu był
dowód bezpośredni – nagranie wideo. W świetle oczywistej sprzeczności wyjaśnień obwinionych już z samym
protokołem oględzin ww. nagrań, który nie wspomina w żadnym miejscu aby oskarżeni znajdowali się na murawie
(a wręcz przeciwnie – k. 31 incipit), Sąd Rejonowy tym bardziej powinien uzmysłowić sobie konieczność oparcia się
bezpośrednio na obiektywnym dowodzie rzeczowym, jakim jest zapis z kamer stadionowych.
Sąd Odwoławczy rozważał możliwość usunięcia powyższego uchybienia poprzez przeprowadzenie uzupełniającego
postępowania dowodowego w toku rozprawy odwoławczej, co jednakże okazało się niemożliwe. Albowiem – co
również uszło uwadze Sądu Rejonowego – w toku postępowania przygotowawczego doszło do naruszenia prawa
do obrony oskarżonych D. D. i M. K., którego skutki rozciągały się na postępowanie jurysdykcyjne, przed Sądem I
Instancji.
Prawo do obrony w postępowaniu karnym zawiera w sobie również prawo do korzystania z pomocy obrońcy. Przy
czym uprawnieniem ubogiego jest ustanowienie dla niego obrońcy z urzędu, o ile nie jest w stanie ponieść kosztów
ustanowienia obrońcy z wyboru (art. 78 kpk). Tymczasem w treści pouczeń o prawach i obowiązkach podejrzanego,
których udzielono oskarżonym (k. 21 i 28) w punkcie I ust. 3 znajduje się stwierdzenie, że w razie skazania podejrzany
zostanie obciążony kosztami związanymi z ustanowieniem dla niego obrońcy – przy czym fragment ten błędnie
odwołuje się do treści art. 616 §1 pkt 2 kpk, który to przepis dotyczy zupełnie innej materii. Gdyby Sąd Rejonowy
dostrzegł to uchybienie, powinien odmówić rozpoznania sprawy w postępowaniu przyspieszonym i co najmniej
konwalidować je, udzielając oskarżonym właściwego pouczenia oraz w razie konieczności rozpoznając ewentualne
wnioski o ustanowienie obrońcy z urzędu.
Należało również skonstatować, że obok powyższego, prawo do obrony M. K. zostało naruszone również w zakresie
ewentualnego ustanowienia obrońcy z wyboru. Albowiem w aktach sprawy brak notatki, o której mowa w § 4 pkt
2 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 10 maja 2005, w sprawie sposobu zapewnienia oskarżonemu
możliwości korzystania z pomocy obrońcy i jego wyboru w postępowaniu przyspieszonym oraz organizacji dyżurów
adwokackich, a która potwierdzałaby fakt przedłożenia ww. listy dyżurujących adwokatów, czego wymaga § 4 pkt 1
wzmiankowanego rozporządzenia. O dokonaniu takiej czynności brak również wzmianki w protokole przesłuchania
podejrzanego. Tym samym należało przyjąć, że w ogóle nie doszło do przedstawienia M. K. listy dyżurujących
adwokatów – co uniemożliwiało mu także ustanowienie obrońcy z wyboru, na jego koszt.
Mając powyższe na względzie, za zasadzie art. 437 § 2 kpk w zw. z art. 109 § 2 kpw, Sąd Odwoławczy zaskarżony wyrok
uchylił w całości i sprawę przekazał Sądowi Rejonowemu, celem ponownego rozpoznania.
W toku ponownego procedowania Sąd Rejonowy ustali dokładnie miejsce, w którym przebywali oskarżeni w chwili
zdarzenia, przeprowadzając na tę okoliczność dowód z nagrań z monitoringu i w razie konieczności uzupełniając go
o inne dowody, pozwalające zlokalizować to miejsce w ogólnej konfiguracji stadionu (...) ( np. dowód z dostępnych
w internecie, w serwisie google, aktualnych zdjęć satelitarnych tego obiektu). Następnie Sąd rozstrzygnie czy miejcie
to znajdowało się na terenie, na którym rozgrywane były zawody sportowe i czy oskarżeni dopuścili się czynu
zabronionego, a w razie konieczności weźmie pod uwagę możliwość zakwalifikowania ich zachowania z przepisu art.
54 uobim. Gdyby zaś zaszła konieczność orzeczenia obligatoryjnych środków karnych, Sąd Rejonowy zwróci uwagę
aby ich wymiar i istota odpowiadały obowiązującym przepisom.
Równocześnie, ze względu na opisane na wstępie przyczyny uchylenia wyroku, Sąd odwoławczy nie badał
argumentacji obrony dotyczącej rzekomego uprawnienia oskarżonych do przebywania poza miejscem wyznaczonym
do oglądania meczu, na trybunach stadionu. Dlatego w tej mierze nie zostały wydane żadne wytyczne dla Sądu I
Instancji i o ile uzna on to za konieczne, dopuści dowód wnioskowany przez obrońcę w apelacji. Rozważając taką
możliwość Sąd najpierw przeanalizuje czy dowód taki jest konieczny – biorąc przy tym pod uwagę status oskarżonych
jako publiczności sportowej imprezy masowej i fakt wydania im polecenia opuszczenia miejsca nieprzeznaczonego dla
widzów, przez uprawnioną służbę porządkową, której zadaniem było czuwanie nad porządkiem i bezpieczeństwem
tej imprezy w trakcie rozgrywanych zawodów sportowych.
SSO Andrzej Almert