Tekst w języku polskim
Transkrypt
Tekst w języku polskim
Limanowa – Dolny Kubin Spis treści: 1. Limanowa – prezentacja 2. Dolny Kubin – prezentacja 3. Dzieje współpracy LIMANOWA Limanowa to urocze miasto powiatowe leżące w województwie małopolskim w niewielkiej kotlinie otoczonej górami Beskidu Wyspowego. Stąd niedaleko jest do Krakowa (80 km), Nowego Sącza (25 km), Bochni (38 km), czy Zakopanego ( 90 km). Niedaleko też na Słowację – najbliższe przejścia graniczne znajdują się w Piwnicznej (47 km) i Niedzicy (60 km). W tym niewielkim, prawie piętnastotysięcznym mieście, zajmującym powierzchnię 19 km2, tętni życie. Jako stolica powiatu limanowskiego stanowi ono administracyjne i kulturalne centrum, a zarazem zaplecze turystyczne regionu. HISTORIA Miłośnicy historii na każdym kroku znajdą w Limanowej subtelne ślady przeszłości. Legenda mówi o wielkim borze, jaki przed wiekami pokrywał te tereny. Pojawili się tu dwaj bracia – myśliwi, którzy wyrąbując las założyli pierwszą osadę. Dlatego w herbie miasta znajduje się dąb, myśliwski róg i topór. Pierwsza udokumentowana wzmianka o Limanowej pochodzi z 1496 r., mówi o wsi należącej do rodu Słupskich herbu Drużyna. W XVI wieku jej właścicielem został Achacy Jordan herbu Trąby. W 1565 r. król Zygmunt August zezwolił na podniesienie wsi Ilmanowa do rangi miasta. Materialnym śladem doniosłego momentu jest akt lokacyjny, który można zobaczyć w Muzeum Regionalnym Ziemi Limanowskiej. Dobrze rozwijające się miasteczko kilkakrotnie niszczyły pożary. Największy z nich miał miejsce w 1769 r. Strawił on prawie wszystkie domy mieszkalne, kościół, szkołę parafialną, ratusz i miejskie obwarowania. Miasto odbudowano dopiero za czasów galicyjskich. W latach 188284 powstała linia kolejowa z Chabówki przez Limanową do Nowego Sącza. W 1906 r. w Sowlinach – wówczas wsi koło Limanowej - rozpoczęła się budowa rafinerii nafty. Pamiątką jest unikatowy w skali kraju kompleks architektoniczny, w tym wielorodzinne domy mieszkalne, wille oraz budynek kasyna. W czasie I wojny światowej okolice miasta stały się terenem krwawych walk między wojskami austro-węgierskimi a rosyjskimi. Te wydarzenia przeszły do historii pod nazwą „Bitwy pod Limanową”. Upamiętniają je cmentarze wojenne, a wśród nich nekropolia na Jabłońcu. W walkach brały udział Legiony Józefa Piłsudskiego. Naczelnik ze swym sztabem nocował w Limanowej w domu przy ul. MB Bolesnej. W okresie II wojny światowej hitlerowcy wymordowali w Limanowej ok. 2 tys. Żydów – mieszkańców miasta. Śladem tych wydarzeń jest Kirkut przy ul. Kolejowej. W drugiej połowie XX wieku zaczął się dynamiczny rozwój. Powstały m.in. osiedla mieszkaniowe, szkoły, szpital powiatowy, dom kultury, budynek sądu, siedziba straży pożarnej, park i obiekty rekreacyjne. W latach 70. Limanowa stała się krajowym laureatem konkursu „Mistrz Gospodarności”. Dla zwiedzających ciekawym pomnikiem tamtych lat może być socrealistyczna budowla na Rynku nazywana przez mieszkańców buzodromem (od nazwiska projektanta Jana Buzka). Wkrótce budowla ma zyskać nową architekturę i stać się Centrum Informacji Turystycznej. Obecnie Limanowa, szukając kierunku swego rozwoju, stawia przede wszystkim na turystykę i rekreację, choć można tu znaleźć także siedziby znanych w całej Polsce firm, jak choćby: Koral (lody), Gold drop (chemia gospodarcza), Wolimex (budownictwo), czy Emiter (osprzęt elektryczny). WARTO ZOBACZYĆ Rynek – wizytówka miasta, miejsce spotkań, festynów, koncertów. Fontanna, klomby kwiatowe, wysokie świerki alpejskie, w okresie letnim kawiarenki, widok na majestatyczną bazylikę - to tworzy niezapomnianą atmosferę; Bazylika Matki Boskiej Bolesnej – symbol Limanowej, monumentalny kościół z 60-metrową wieżą, wzniesiony jako pomnik 100-lecia Konstytucji 3 Maja. Z zewnątrz wyłożony kamieniem. W środku: gotycka Pieta z XIV wieku koronowana przez papieża Jana Pawła II, drewniana chrzcielnica z 1527 r., monumentalne witraże zaprojektowane przez młodopolskich artystów Józefa Mehoffera i Konrada Krzyżanowskiego; Krzyż Jubileuszowy na Miejskiej Górze – 37-metrowy pomnik 2000 lat Chrześcijaństwa. Z platformy widokowej rozciąga się krajobraz Beskidu Wyspowego, a przy dobrej pogodzie widok na szczyty Tatr. Pod tarasem widokowym, w kaplicy, m.in. kamień z Golgoty; Dwór Marsów - z XVIII/XIX wieku archetyp polskiego dworu z białymi ścianami. Tu w czasie wizyty w Limanowej nocował prezydent Ignacy Mościcki. Obecnie siedziba Muzeum Regionalnego Ziemi Limanowskiej. Można tu znaleźć dokumenty i eksponaty związane z dziejami miasta i regionu, etnografią i kulturą ludową oraz galerię prezentującą prace współczesnych twórców; Cmentarz parafialny - 200-letnia nekropolia przy ul. Szwedzkiej, z zabytkową kaplicą z 1894 r. z epitafiami rodziny Marsów, w środkowej części cmentarza groby żołnierzy z I wojny światowej; Muzeum Parafialne – w Domu Pielgrzyma przy Bazylice MBB. Przechowuje się tu cenne zbiory sztuki sakralnej oraz pamiątki związane z historią miasta. Warto zwiedzić także otoczenie kościoła: w krużgankach kolekcja wizerunków Matki Boskiej z całego świata, w ogrodzie - repliki znanych budowli sakralnych; Pomnik Jana Pawła II - przed Bazyliką, odlany w brązie, na marmurowym cokole, o wysokości 4,30 m., upamiętnia papieża – Polaka, który dwukrotnie w roku 1966 i 1983 koronował Cudowną Figurę Matki Boskiej Bolesnej, a w 1991 r. nadał kościołowi limanowskiemu tytuł Bazyliki; Wzgórze Jabłoniec – zespół cmentarzy żołnierskich z lat 1914-1945, z mauzoleum Ottona Muhra – dowódcy oddziału huzarów węgierskich, i obeliskiem grafa Leonarda von ThunHohenstein; Zabytkowy kościół parafialny w Łososinie Górnej (dzielnica Limanowej) – drewniany barokowy kościół z XV wieku, w środku obraz Chrystusa Miłosiernego z wieku XVIII, obok kościoła w parku pomnik legionistów J.Piłsudskiego z urnami z ziemią z Katania, z Cmentarza Orląt Lwowskich i Monte Casino; Kaplica Łaski – kaplica przy ul. Matki Boskiej Bolesnej z pocz. XIX wieku, z legendarnym cudownym źródełkiem, ocieniona potężną liczącą ok. 300 lat lipą – zabytkiem przyrody; „Karczmisko” i „Kościelisko” – w drodze na Miejską Górę. Wg legendy istniała tu osada, która zapadła się pod ziemię. Tak ukarani zostali mieszkańcy, którzy niedzielę spędzali nie w kościele a w karczmie. Podobno przykładając w to miejsce ucho do ziemi można usłyszeć dzwony kościelne. KULTURA Niezapomniane doznania estetyczne, wspaniałe widoki, upojna cisza i spokój nastrajają do kontemplacji i refleksji. Limanowa to inspirujące miejsce dla tych, którzy chcą malować, śpiewać, tworzyć, a także tych, którzy są złaknieni kontaktu z kulturą. Ten kontakt zapewnią stworzone do tego celu instytucje: Limanowski Dom Kultury, Miejska Biblioteka Publiczna, Miejska Galeria Sztuki, działająca przy bibliotece, Muzeum Regionalne Ziemi Limanowskiej. Aby poznać kulturalne życie miasta, a przy tym odpocząć i miło spędzić czas, warto wziąć udział w imprezach charakterystycznych dla tego miasta. W niedzielę palmową przy bazylice odbywa się konkurs palm, można wówczas podziwiać bogato zdobione nawet ponad 15 metrowe palmy – unikat na skalę krajową. Wakacje rozpoczyna impreza plenerowa przy Limanowskim Domu Kultury, świetna okazja do spróbowania specjałów kuchni regionalnej, czyli Biesiadne Grillowanie. Koneserów muzyki zachwycą Letnie Koncerty Muzyki Organowej – organizowane w sezonie wakacyjnym w limanowskiej bazylice, w czasie których występują wirtuozi z kraju i z zagranicy. Kolejną imprezą, na której po prostu trzeba być, jest Święto miasta – Dni Limanowej – od kilku lat odbywają się w weekend w połowie sierpnia, na Rynku występują znane w Polsce i na świecie gwiazdy, imprezie towarzyszą różnorodne konkursy, zabawy dla dzieci i dorosłych i mnóstwo innych atrakcji. Ciekawym przeżyciem może być także udział w Święcie Chleba – wrześniowych „miejskie dożynki” z degustacją wyrobów piekarniczo-cukierniczych i występami zespołów folklorystycznych. Wreszcie Festiwal Folklorystyczny Limanowska Słaza, który jest już tradycją. Udział w nim to wspaniała okazja do poznania bogactwa folklorystycznego, prezentują się tu bowiem zespoły regionalne, gawędziarze i ludowi śpiewacy. Wymienione imprezy to oczywiście tylko niektóre, najbardziej charakterystyczne. Będąc w Limanowej warto też zobaczyć i posłuchać miejscowych zespołów, cenionych w kraju i za granicą: Zespołu Pieśni i Tańca Limanowianie, orkiestry dętej Big Band Echo Podhala, działającej przy bazylice Młodzieżowej Orkiestry Dętej, oraz chórów: Chóru Chłopięcego Bazyliki MBB, Chóru Mieszanego Canticum Iubilaeum i Parafialnego Chóru Męskiego. Ich występy uświetniają miejskie uroczystości. Ciekawym doświadczeniem mogą być także spotkania z artystami-plastykami, zarówno profesjonalnymi jak i amatorami. Ich dorobek można podziwiać m.in. na comiesięcznych wernisażach w Galerii Sztuki Miejskiej Biblioteki Publicznej. TURYSTYKA Limanowa to raj dla miłośników turystyki górskiej. Można stąd wyruszyć w okoliczne góry, które są stosunkowo łatwe dla przeciętnego turysty. Niewątpliwą atrakcją są trasy doskonale nadające się do wypraw rowerowych. Niepowtarzalny kontakt z naturą zapewnią konne przejażdżki, a zimą kuligi, oferowane przez miejscowe stadniny. Stosunkowo czyste potoki, sezonowo zarybiane, są niemałą gratką dla ceniących ten sposób relaksu wędkarzy. W najbliższym Potoku Starowiejskim oraz rzece Łososinka najczęściej można spotkać klenie oraz pstrągi, niekiedy pokaźnych rozmiarów. Także miejscowe tereny łowieckie cieszą się uznaniem zarówno krajowych jak i zagranicznych myśliwych, a limanowskie Koła Łowieckie „Jaworz” i „Ostra” są otwarte na gości i chętne do współpracy. Na amatorów sportu czekają korty tenisowe przy parku miejskim, przyszkolne boiska, hala sportowa, a latem odkryty basen kąpielowy z boiskiem do piłki plażowej. W zimie górzysty teren zapewnia idealne warunki do uprawiania sportów saneczkowych. Miłośników białego szaleństwa z pewnością zadowolą wyciągi narciarskie na Łysej Górze i w najbliższych okolicach: Laskowej, Kasinie Wielkiej i Szczawie. Ich różnorodność pod względem długości i stopnia trudności pozwoli na sprawdzenie swych narciarskich umiejętności. Dla amatorów narciarstwa biegowego możliwości są wprost nieograniczone. Nie można zapomnieć, że z Limanowej jest wszędzie blisko. Można wybrać się stąd na jednodniowe wycieczki np. do Krakowa, Starego Sącza, Wieliczki, Krynicy czy Zakopanego. Warto też zobaczyć urocze miejsca w powiecie limanowskim, choćby kościółki na Szlaku Architektury Drewnianej, Sanktuarium MB Pocieszenia w Pasierbcu, Orkanówkę w Porębie Wielkiej, czy klasztor Cystersów w Szczyrzycu. Po dniu pełnym wrażeń wypoczynek gwarantują urocze liczne limanowskie knajpki, w których można porozmawiać, skosztować potraw kuchni regionalnej, wypić kawę, posłuchać muzyki, ale też skorzystać z internetu, potańczyć czy zagrać w szachy. Na gości czekają miejsca noclegowe w obiektach turystycznych, wczasowych, sezonowych ośrodkach campingowych. Można też skorzystać z gościnności gospodarstw agroturystycznych. Oferują one atrakcyjne pokoje gościnne, smaczne wyżywienie, serdeczne przyjęcie i domową atmosferę a nierzadko także własne propozycje czynnego wypoczynku. Każdy, kto odwiedzi Limanową – urocze, zatopione w naturalnej zieleni Beskidu Wyspowego miejsce - przekona się, że jest to miejscowość o niepowtarzalnej atmosferze. Wyjeżdża się stąd z bagażem miłych wspomnień uwiecznionych w sercu i na fotografiach, po to, by... powrócić. DOLNY KUBIN Dolny Kubin to malownicze miasto w południowo-zachodniej części Orawy. Leży na wysokości 468 m n.p.m. w otoczeniu pięciu masywów górskich – przepięknego Pogórza Orawskiego, malowniczej Kubińskiej Hali, monumentalnej Małej Fatry, romantycznej Wielkiej Fatry i majestatycznyvh Gór Choczańskich, nad którymi wznosi się Wielki Chocz jeden z najbardziej urzekających szczytów w Europie Środkowej. Obecnie Dolny Kubin liczy prawie 20 tys. mieszkańców. Miasto podzielone jest na dziesięć dzielnic, należą do niego również dwie osady. Przez Dolny Kubin przebiegają europejskie trasy łączące tereny nadbałtyckie z Bałkanami, Europą Środkową i regionem Apeninów. Dzięki temu jest to znakomita baza wypadowa dla turystów, którzy odwiedzając rdzenne tereny Orawy. Kto wybierze się do Dolnego Kubina zostanie oczarowany historią i zafascynowany współczesnością, a w relaksie pomoże mu odpoczynek na łonie malowniczej przyrody. HISTORIA Najstarsza pisemna wzmianka o osadzie Kubin pochodzi z 6 stycznia 1314, ale pierwsze ślady osadnictwa charakterystyczne dla kultury łużyckiej wywodzą się już z IX-VII w p.n.e.. W 1325 r. osada została rozdzielona na dwie części: Vyšný Kubín, który przeszedł w ręce mieszczan z Revúcy i Dolny Kubin, który pozostał pod władzą królewską jako część własności Zamku Orawskiego. Osada rozwijała się jako ośrodek rzemiosła oraz handlu. W 1604 r. Dolny Kubin został zajęty przez powstańców antyhabsburskich i niemal doszczętnie spalony. 14 maja 1632 r. hrabia Kacper Illesházy nadał Dolnemu Kubinowi prawa miejskie, zatwierdzone rok później 14 grudnia przez cesarza Ferdynanda II. W niespokojnym XVII wieku miasto wraz z okolicą zostało jeszcze raz spustoszone przez wojska - tym razem litewskie, zmierzające pod Wiedeń. Wiek XVIII był okresem rozwoju miasta - zbudowano ratusz, szpital, browar i pierwszy drewniany most przez Orawę. Na początku XIX wieku przez Dolny Kubin przeprowadzono cesarski gościniec z Królewian do Trzciany. Rozkwitowi pomogła linia kolejowa, biegnąca z Królewian w dolinie Wagu w górę doliny Orawy. Po powstaniu Czechosłowacji w mieście utworzono radę narodową, w której działał między innymi słowacki wieszcz Pavol Országh Hviezdoslav. W latach wojennych był tu czynny ruch antyfaszystowski współpracujący z oddziałami partyzanckimi. Miasto zostało wyswobodzone spod niemieckiej okupacji 5 kwietnia 1945 r. przez jednostki 4. Frontu Ukraińskiego. Po II wojnie światowej Dolny Kubin stał się lokalnym ośrodkiem przemysłu metalowego i elektrotechnicznego. Działał tu Państwowy Instytut Weterynarii i Żywności (słow. Štátny veterinárny a potravinový ústav). W 1972 r. Dolny Kubin zyskał rangę centrum regionu. Nowy okres dla Dolnego Kubina rozpoczął się po 1989 r. Zmienione warunki społecznopolityczne znalazły swoje odzwierciedlenie także w życiu miasta. Podjęto działania zmierzające do podkreślenia, że miasto stanowi główny ośrodek regionu Orawy. M.in. powstały obiekty użyteczności publicznej, zrealizowano budowę centrum ekumenicznego – kościoła rzymsko-katolickiego, uregulowano rzekę Orawę i poszerzono ofertę wypoczynku zimowego. WARTO ZOBACZYĆ Kościół pod wezwaniem św. Katarzyny Aleksandryjskiej – jedna z pereł gotyku na Słowacji. Zbudowany na fundamentach dawnego kościoła z końca XIV wieku. W 1558 roku przeszedł w ręce ewangelików i pozostawał w ich władaniu aż do 1672 r,; „Dom Florina” – dom z początku XIX w., w którym żył poeta, dyplomata i podróżnik Teodor Herkeľ, znany także pod pseudonimem artystycznym Florin, były sekretarz osobisty ministra spraw zagranicznych ČSR Vladimíra Clementisa; Plac Wolnošci (Námestie slobody) - piękny plac z kompozycją rzeźbiarską „Szczęśliwa rodzina” autorstwa A. Trizuljak wykonaną w 1985 r. Przy placu - budynek byłej Powiatowej Rady Narodowej oraz Miejski Dom Kultury z salą teatralną i koncertową, w której także obradują władze miasta. Ciekawostką może być mieszcząca się przy placu siłownia, w której trenują nie tylko znani sztangiści ale też wielokrotny mistrz Słowacji i medalista Europy w kulturystyce Peter Kokoška; Ulica Pelhřimovská - centrum dawnego Wielkiego Bysterca, o którym pierwsza pisemna wzmianka pochodzi z 1272 r., a który prawa miasteczka uzyskał w 1418 r. Z pierwotnej miejscowości zachowała się do dzisiaj jedynie dzwonnica i znajdująca się obok niej studnia. Nowy Most Drogowy – zgodnie z legendą w zamierzchłych czasach, gdy przez miasto wiodły historyczne trakty, był tutaj bród. W kronice Ptolemeusza wspomina się szlak handlowy, po którym kupcy przewozili bursztyn z krajów nadbałtyckich na Południe. Most wybudował na zamówienie miasta w 1774 r. Michał Matejčík - budowniczy z Brezy; Dzwonnica - ciekawy obiekt, który można zobaczyć w drodze do Zaskala. Jej replika stoi w Muzeum Wsi Orawskiej na polanie Brestova; Cmentarz narodowy w Martinie - nekropolia w Dolnym Kubinie uznawana za drugą pod względem ważności na Słowacji. Na Monumencie Chwały nazwiska pochowanych tu wybitnych postaci; Kamień przy ul. Matúški - w małym parku, upamiętniający nieistniejący już dom rodzinny Janka Matúški, autora tekstu słowackiego hymnu narodowego; Plac P.O. Hviezdoslava – przy nim mieści się XVII wieczny Dom Żupny - obecnie Galeria Orawska, Kościół ewangelicki z lat 1893-1894 wzniesiono według projektu Błażeja Bulli, dawna synagoga, dom Hviezdoslava i dom Nádaši-Jégego, plebania ewangelicka z tablicami przypominającymi ważne postacie, stare, przebudowane obecnie domy w stylu biedermeierowskim, pomnik Wyzwolenia oraz klub sportowy „Slavia”- gniazdo talentów sportowych, skąd wyszli: biathlonistka Martina Jašicová, uprawiający narciarstwo biegowe František Schürger i Martin Bajčičák oraz żeglarz Martin Mydlík, mistrz Europy juniorów w 1974 r. KULTURA W orawskim mieście aż tętni kulturalne życie. Prężnie działają tu instytuacje kulturalne, w tym Muzeum P.O.Hviezdoslava, Galeria Orawska i Biblioteka Čaplovič. Ta ostatnia ma ciekawą historię, w 1839 r. Vavrinec Čaplovič przekazał ojczyźnie swoje liczące około 20 tys. tomów zbiory, wśród których było około 200 średniowiecznych rękopisów oraz dzieła wydrukowane w Strasburgu w 1467 r. Dolny Kubin jest znany jako gospodarz przeglądu poezji „Kubín Hviezdoslava“, który organizowany jest tu od 1954 r. Dla młodych, rokujących nadzieję wirtuozów, organizowany jest międzynarodowy konkurs im. Bohdana Warchala w grze na instrumentach smyczkowych – Talents for Europe. Do cyklicznych imprez kulturalnych należy również Festiwal muzyczny im. Ivana Balli, który corocznie do Dolnego Kubina przyciąga dziesiątki młodych artystów, ale także wielkich mistrzów. Swoje miejsce znalazły tutaj przyciągające wielką publiczność festiwale filmowe: przegląd filmów krótkometrażowych „Starcov poklad“ i przegląd filmów poświęconych tematyce górskiej i sportom ekstremalnym „Vidmo“. Raz w roku do historycznego centrum ściągająkupcy i jarmarczni rzemieślnicy. Tradycyjny Jarmark Kubiński jest nieodłączną częścią cyklicznej, trzydniowej imprezy kulturalnej „Dni Dolnego Kubina“, której bogaty program zainteresuje każdego, bez względu na wiek. Wśród licznych imprez kulturalnych warto również wymienić Dzień Folkloru Kubina, Kubińską Jesień Muzyczną, Taneczny Kubin i festiwal sztuk plastycznych „Bohúňova paleta”. TURYSTYKA Bogata oferta szlaków turystycznych i okoliczne góry, które m.in. sprzyjają uprawianiu narciarstwa zjazdowego i biegowego, są gwarancją, że w Dolnym Kubinie każdy znajdzie coś dla siebie. Miasto jest bramą na Orawę i najbardziej wysuniętym na północ regionem Słowacji. Jest to świetna baza wypadowa np. na Orawską Magurę z Kubińską Halą, która jest jednym z najpopularniejszych ośrodków narciarskich na Słowacji. Przez Dolny Kubin przepływa rzeka Orava, która została objęta postanowieniami konwencji ramsarskiej o obszarach wodno-błotnych, mających znaczenie międzynarodowe. Urokliwe zakola i zaciszne ustronia rzeki przyciągają nie tylko amatorów wędkarstwa sportowego, ale również sportów wodnych. Uregulowane brzegi Orawy stały się popularnym miejscem wypoczynku dla osób z w każdym wieku. Dolny Kubin oferuje wiele możliwości uprawiania sportów. Stadion piłkarski z bieżnią lekkoatletyczną, boiska ze sztuczną trawą, korty tenisowe, liczne centra fitness czy kryty stadion zimowy są tego jak najlepszym dowodem. Dopełnieniem bogatej oferty aktywnego wypoczynku jest nowo wybudowany „Aquarelax“, z licznymi atrakcjami wodnymi i centrum welness. Dolny Kubin co roku odwiedzany przez tysiące turystów. Miasto, rozciągające się u podnóży gór, oferuje swoje skarby każdemu, kto chce poznać opiewane przez poetów i uwieczniane przez mistrzów pędzla niecodzienne piękno. Ma ono swój wyjątkowy czar, który działa zarówno na turystów, jak i mieszkańców i sprawia, że każdy kto tu był, będzie chciał powrócić. DZIEJE WSPÓŁPRACY Aż trudno uwierzyć, że mija już czterdzieści lat wzajemnej współpracy, partnerskich relacji między Limanową i Dolnym Kubinem, Dolnym Kubinem i Limanową. UMOWY O PRZYJAŹNI Wszystko zaczęło się w 1968 roku, gdy narodził się pomysł podpisania umowy polsko – czechosłowackiej o współpracy między województwem krakowskim i bańsko-bystrzyckim. W ramach porozumienia przedstawicielom Limanowej i Dolnego Kubina zaproponowano współdziałanie w zakresie kultury, sportu i turystyki. Program kooperacji został oficjalnie przypieczętowany w 1969 roku, gdy trzyosobowe delegacje z obu miast podpisały umowę o wymianie grup sportowych: drużyn piłki nożnej oraz zawodników narciarstwa biegowego. Z czasem współpraca rozszerzyła się na kolejne dziedziny - turystykę, kulturę i wymianę młodzieży szkolnej. W 1990 roku została zawarta partnerska umowa o współpracy samorządów, szkół podstawowych, parafii oraz o wspólnych działaniach w zakresie zdrowia i opieki społecznej. Od 1991 do 1999 roku podpisywano konkretną roczną umowę obejmującą współpracę organów samorządowych oraz działaczy kultury, oświaty, służby zdrowia, sportu, gospodarki i przedsiębiorczości. Ze strony słowackiej Dolny Kubin reprezentowali: burmistrz Ivan Budiak i kierownik Wydziału Młodzieży i Sportu Ivan Sagál, ze strony polskiej w imieniu Limanowej występowali: burmistrzowie Grzegorz Biedroń i Roman Duchnik oraz kierownik Wydziału Kultury i Sportu Stanisław Strug. Po trzydziestu latach współpracy 16 marca 1999 roku burmistrz Dolnego Kubina Lubomír Blaha, któremu towarzyszył Ivan Sagal, oraz burmistrz Limanowej Leszek Woźniak podpisali nową umowę o przyjaźni i współpracy pomiędzy reprezentowanymi przez nich miastami, podkreślając dobre efekty obustronnej aktywności i wolę kontynuowania partnerskich relacji. Po raz pierwszy porozumienie zostało zawarte na okres kilku lat, od 1999 do 2003, i dotyczyło współdziałania w zakresie sportu, kultury, folkloru, handlu, rolnictwa, oświaty, rozwoju turystyki oraz współpracy w sferze socjalnej i służby zdrowia. Uwagę poświęcono także lokalnej administracji oraz ochronie środowiska naturalnego. Złotymi literami we wzajemnych kontaktach zapisał się dzień 14 sierpnia 2004. W czasie Dnia Dolnego Kubina w Limanowej została zawarta umowa o przyjaźni na czas nieokreślony, która obowiązuje po wieczne czasy. Ze strony słowackiej porozumienie podpisali: burmistrz Ludomir Blaha, jego zastępca – Jan Bencur oraz naczelnik Wydziału Kultury i Sportu Ivan Sagal, ze strony polskiej: burmistrz Marek Czeczótka, przewodniczący Rady Miasta Ryszard Kulma i naczelnik Wydziału Promocji, Integracji Europejskiej, Kultury i Turystyki Urzędu Miasta – Jolanta Szyler. SPORT Partnerskie relacje między miastami rozpoczęły się od kontaktów w zakresie sportu. W 1969 r. doszło do oficjalnego spotkaniem delegacji władz sportowych Limanowej i Dolnego Kubina. Miasto i powiat Dolny Kubin reprezentowała delegacja Rady Powiatowej Czechosłowackiego Związku Kultury Fizycznej (OV ČSZTV), w skład której wchodzili: Józef Bušniak, inŜ. Lubomír Kudlač pełniący funkcję sekretarza oraz Ivan Nerer. Sportowe przedstawicielstwo Limanowej tworzyli: Józef Twaróg - kierownik Wydziału Kultury, Władysław Twaróg - kierownik Wydziału Sportu i Turystyki Urzędu Powiatowego w Limanowej oraz Stanisław Strug - prezes Klubu Sportowego „Limanovia”. Początkowo, zgodnie z umową, sportowe współdziałanie miało dotyczyć druŜyn piłki noŜnej i zawodników narciarstwa biegowego. Już rok później w 1970 roku uczniowska reprezentacja Orawy w piłce nożnej, prowadzona przez Ivana Nérera, uczestniczyła w zawodach w Limanowej. Rewanż miał miejsce na stadionie w Dolnym Kubienie. Nikt jednak wtedy nie przypuszczał, że to dopiero zaczątek czterdziestoletniej współpracy. Od 1978 r. drużyna piłkarska juniorów KS „Limanovia” systematycznie brała udział w tradycyjnych, dorocznych turniejach piłkarskich juniorów o Puchar Miasta Dolny Kubin. Juniorzy „Limanovii” mieli okazję rozgrywać mecze piłkarskie z renomowanymi słowackimi zespołami, jak choćby: Slovan Bratysława, Inter Bratysława, Chemlon Humenne, Nitra, Ruźomberok , Puchov, Michalovce, Bytca , Piestany, czy z drużyną gospodarzy ZVL – CSAD Dolny Kubin, a także z drużynami z Czech, Węgier i Niemiec. W pewien sposób w rewanżu KS „Limanovia” od 1979 r. organizowała doroczny turniej piłkarski z udziałem drużyny juniorów z Dolnego Kubina. Młodzi piłkarze z Dolnego Kubina mieli okazję spotkać się na boisku w Limanowej z drużynami: Stal Mielec, Cracovia, Hutnik Kraków, Włókniarz Aleksandrów Łódzki, OZPN Nowy Sącz, Tarnovia Glinik Gorlice, Wisłoka Dębica, Sandecja, Krakus Kraków, Dunajec Nowy Sącz, Start Nowy Sącz. Ważnym wydarzeniem był rozegrany 1995 r. mecz piłkarski pomiędzy reprezentacją juniorów młodszych Słowacji i drużyną juniorów KS Limanovia. Zapoczątkowana w 1969 r. współpraca w zakresie sportu dotyczyła także biegów narciarskich. Dzięki wymianie ekipy sportowe z Dolnego Kubina brały udział w organizowanych w Limanowej Narciarskich Igrzyskach Młodzieży o Puchar Redakcji „Tempa”. Najlepsi zawodnicy słowaccy wraz z reprezentantami KS Limanovia rywalizowali w tradycyjnym biegu sylwestrowym w Zakopanem. Z kolei narciarze z Limanowej wyjeżdżali na zawody organizowane w Dolnym Kubinie oraz na zgrupowania specjalistyczne z treningami na trasach igielitowych i rolkowych. Warto zauważyć, że od 1980 r. współpraca w zakresie sportu dotyczy już nie tylko młodych piłkarzy i biegaczy narciarskich, ale też lekkoatletów, piłkarki ręczne i tenisistów stołowych. KULTURA Współpraca między Limanową a Dolnym Kubinem dotyczy w dużej mierze zagadnień kulturalnych. To na ich bazie tworzone są trwałe nici wzajemnych kontaktów. Limanowski Dom Kultury i placówka w Dolnym Kubinie wspólnie uczestniczą w Przeglądach Teatrów Dziecięcych, gdzie występuje słowacka Lienka i polski Psotek. W ramach wzajemnych związków koncertują zespoły rockowe, zespoły regionalne Limanowianie i Orawa, orkiestry dęte Echo Podhala i Istebnianka. W galerii wystawowej Domu Kultury w Dolnym Kubinie realizowane są wystawy amatorów plastyków. Limanowski Dom Kultury jest obecny na Dniach Miasta Dolny Kubin i Jarmarku Dolnokubińskim, prezentując zespoły, twórców ludowych, rękodzieło artystyczne i sztukę ludową. Z kolei zespoły tańca nowoczesnego z Dolnego Kubina bawią publiczność polską podczas Limanowskiego Lata Artystycznego i Dni Limanowej. Bogatym dorobkiem wzajemnej współpracy mogą poszczycić się Miejska Biblioteka Publiczna w Limanowej i Oravská Knižnica Antona Habovštiaka w Dolnym Kubinie. Kontakty zacieśniły się zwłaszcza po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Przykładowo w sierpniu 2004 r. w limanowskiej Miejskiej Galerii Sztuki, działającej przy bibliotece, malarze i graficy z Dolnego Kubina prezentowali swój artystyczny dorobek na autorskim wernisażu. W wakacje 2006 roku zorganizowano wystawę prac znanego i cenionego, nie tylko na Słowacji, małżeństwa artystów: Jaro Sykory (fotografie) i Janki Pestovej Sykorowej (malarstwo). Szczególnie bogaty we wspólne działania był rok 2007, gdy realizowano wspólny projekt, w ramach polsko-słowackiego programu kulturalnego Interreg IIIA, finansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Dzięki niemu odbyły się warsztaty kulturalne dla dzieci i młodzieży z obu miast pod nazwą „Granica czy tylko miedza”. Partnerem ze strony słowackiej była Zakladná Skola Martina Kukučina i Oravská Knižnica a ze strony polskiej Zespół Szkół Samorządowych nr 3 i Miejska Biblioteka Publiczna. Na podsumowanie projektu wydany został „Dziecięcy Informator Kulturalny”. Bardzo ciekawie przedstawia się również współpraca literatów. Po raz pierwszy słowaccy ludzie pióra działający w Dolnym Kubinie w Klubie Literackim Fontana prezentowali swoje próby literackie w lipcu 2007 r. Do rewizyty doszło już tydzień później. A efektem literackiej przyjaźni było m.in. wydanie wspólnego, dwujęzycznego tomu utworów pt. „Tam, kde obor spi”. WSPÓLNE PROJEKTY W styczniu 2000 r. Limanowa wspólnie z Dolnym Kubinem przystąpiła do Transgranicznego Związku Euroregion „Tatry" działającego na polskim i słowackim Podtatrzu. Miasta zaczęły ubiegać się o środki w ramach Euroregionu i realizować wspólne projekty. W ten sposób w roku 2004 r. Limanowa realizowała projekt: „Dzień Dolnego Kubina w Limanowej – 35 lat współpracy miast”, na który miasto otrzymało dotację w ramach Programu Współpracy Przygranicznej Polska-Słowacja Phare 2001. Impreza była doskonałą okazją do podsumowania partnerskich relacji, w tym celu m.in. została wydana okolicznościowa publikacja. W roku 2006, gdy Limanowa realizowała projekt Noworoczne Kolędowanie „Zaśpiewajmy razem”, w ramach którego zorganizowane zostały koncerty noworoczne w Limanowej i w Dolnym Kubinie. W 2007 biblioteki z obu partnerskich miast w ramach wspólnego projektu pod nazwą „Granica czy tylko miedza” zorganizowały warsztaty kulturalne dla dzieci i młodzieży z obu miast. Teraz obie biblioteki realizują dwa mikroprojekty: „Transgraniczny dialog kulturowy” – ze strony polskiej i „Kniha je most k vzajomnemu spoznavaniu” – ze strony słowackiej. Obecnie wdrażany jest również projekt „40 lat razem”, który stanie się doskonałą okazją do inwentaryzacji społeczno – kulturalnego dorobku obydwu miejscowości. Przyczyni się również do prezentacji i promocji zaprzyjaźnionych miast, usystematyzowania wiedzy mieszkańców na temat współpracy i wzajemnych 40-letnich kontaktów oraz wzmocnienia więzi polsko – słowackiej. W ramach projektu przewidziano m.in. wycieczki dzieci do Limanowej i Dolnego Kubina, których efektem będzie wystawa prac plastycznych „Limanowa i Dolny Kubin oczami dzieci”, Plan zakłada opracowanie dwujęzycznej strony internetowej dotyczącej projektu, nagranie wspólnej płyty zespołów folklorystycznych, młodzieżowych, chórów i artystów z Dolnego Kubina i Limanowej, opracowanie albumu prezentującego zaprzyjaźnione miasta, zorganizowanie w Limanowej dziesięciodniowego polsko - słowackiego pleneru rzeźbiarskomalarskiego, pt. „Sztuka nie zna granic” oraz rozegranie dwudniowego Sportowego Turnieju Miast Limanowa – Dolny Kubin. Na finał w Limanowej odbędą się Dni Dolnego Kubina. W ramach tej imprezy wystąpią kubińskie zespoły muzyczne, swoje prace zaprezentują rzemieślnicy z miasta partnerskiego oraz odbędzie się degustacja potraw, podczas której mieszkańcy Limanowej będą mieli okazję skosztować dań typowych dla kuchni słowackiej. W Galerii Sztuki Miejskiej Biblioteki Publicznej odbędzie się poplenreowa wystawa prac, a także promocja albumu prezentującego zaprzyjaźnione miasta i płyty muzycznej. Podpisana zostanie również oficjalna umowa na dalsze lata o współpracy pomiędzy Miastem Limanowa i Miastem Dolny Kubin. JESTEŚMY RAZEM OD 40 LAT Dzięki czterdziestoletniej wzajemnej współpracy, której nie sposób ogarnąć w krótkim tekście, zarówno w Limanowej jak i w Dolnym Kubinie m.in. na scenach prezentowały się zespoły muzyczne, taneczne i teatralne, w galeriach - artyści profesjonalni i amatorzy, na boiskach – młodzi sportowcy. Odbywały się imprez, które ożywiały stare zwyczaje i tradycje, przypominały dawną kuchnię i potrawy. Swoje wymiany miały drużyny lekkoatletyczne, zespoły piłki ręcznej dziewcząt, zawodnicy tenisa stołowego oraz narciarze biegowi. Latem 1972 r. wejściem na Babią Górę rozpoczęła się współpraca turystyczna. Dzięki niej Polacy i Słowacy wielokrotnie, wszak współpraca obejmuje kolejne pokolenia, wspólnie zwiedzali np.: Kraków, Nowy Sącz, Wieliczkę, Częstochowę, Pragę, Bratysławę, Bańską Bystrzycę, Żylinę, Rużomberok, czy Liptowski Mikulasz. W bliższej i dalszej okolicy obu miast nie ma chyba szczytu, który nie zostałby wspólnie zdobyty. Ramię w ramię Polacy i Słowacy wspinali się na Turbacz, Mogielicę, Trzy Korony w Pieninach, Wielki Krywań Fatrzański, Wielki Rozsutec. Przeszli Gorce, Beskid Wyspowy, Janosikowe Diery w Małej Fatrze, czy Magurę Orawską. Najważniejsze jednak jest to, że w ciągu czterdziestu lat współpracy spotykali się zwyczajni ludzie, którzy dzięki serdecznym rozmowom i wymianie doświadczeń zyskiwali nowych, prawdziwych przyjaciół.