Bocian

Bocian
Dni Wierzby Głowiastej 2008.
2008-01-29
Towarzystwo Przyrodnicze „Bocian”, Stowarzyszenie „Centrum
Ochrony Mokradeł” – „CMok”, Fundacja „Ja Wisła”, Kampinoski
Park Narodowy, Zespół Parków Krajobrazowych Mazowieckiego,
Chojnowskiego i Brudzeńskiego, Burmistrz Proszowic, Związek
Hodowców Drobnego Inwentarza, Tylko Jeep Klub Polska, Mercedes
Off Road Club – „M-ORC”, Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Razem dla
Rozwoju Regionu Sochaczewskiego zapraszają do udziału w „Dniach Wierzby
Głowiastej 2008”.
Wierzby w okolicy Kampinosu. Fot. Grzegorz Okołów
Od wieków wierzby głowiaste wrosły w polski krajobraz. Często spotkać je można w dolinach
rzek, na miedzach wśród pól i łąk oraz w bezpośredniej bliskości zabudowań. Szczególnie
chętnie sadzone były przez osadników na terenach zalewowych, to właśnie przybysze z
Holandii i Niemiec potrafili żyć i pracować zgodnie z rytmem rzek, a wierzby pełniły w ich
gospodarstwach ważne funkcje. Nie tylko dostarczały budulca na płoty zatrzymujące żyzne
namuły podczas wylewów rzeki oraz opału. W czasie powodzi, posadzone wokół
gospodarstw zabezpieczały je przed niszczącym pochodem lodów czy niesionymi z nurtem
rzeki powalonymi drzewami. Z czasem stały się ważnym elementem krajobrazu kulturowego
oraz cennym środowiskiem przyrodniczym.
Najczęściej sadzone i ogławiane są u nas wierzba krucha i wierzba biała. Są to gatunki
szybko rosnące, o miękkim, łatwo próchniejącym drewnie. Już w wieku kilkunastu lat od
posadzenia możemy uzyskać doskonałe siedlisko dla dzikich zwierząt. W wyniku
systematycznego ścinania pędów na stałej wysokości, tworzy się charakterystyczna „głowa
wierzbowa” – zgrubienie z licznymi dziuplami i szczelinami – zamieszkiwane przez wiele
gatunków ptaków. Są to nie tylko pospolite dziuplaki, takie jak sikory, wróble, szpaki, kawki,
pliszki, ale także coraz rzadsze dudki, pójdźki, puszczyki czy kraski. Gęste wierzbowe pędy i
obszerne dziuple dają też schronienie kaczkom krzyżówkom, drozdom, gołębiom
grzywaczom, spotkać też można na ogłowionych wierzbach gniazda bocianie. Żerują na niej
owady przyciągające liczne ptaki. Miękkie drewno ułatwia kucie dziupli nie tylko dzięciołom,
ale też np. sikorom czarnogłówkom. Wnętrze wypróchniałych wierzb często zasiedlają coraz
rzadsze trzmiele – drugi z najważniejszych po pszczołach zapylacz roślin. Dla wielu innych
rzadkich i chronionych gatunków owadów to cenne na terenach rolniczych siedlisko. Wierzby
dostarczają pożywienia i ukrycia także ssakom. Z ukryć w popękanych pniach korzystają
zające, jeże i liczne drobne gryzonie. W próchnie zimują padalce. Na przedwiośniu pyłek z
kwiatów wierzbowych jest ważnym pożytkiem pszczelim. Sielski krajobraz z licznymi
szpalerami wierzb głowiastych ma też duże znaczenie kulturowe. Kojarzony jest nie tylko z
Żelazową Wolą i muzyką Chopina, wielu malarzy uwieczniało go na swoich płótnach, są też
wdzięcznym obiektem fotografii przyrodniczej.
Wierzby w okolicy Żelazowej Woli. Fot. Grzegorz Okołów
Przez wieki, pod wpływem fantastycznych kształtów wierzbowych głów powstawały liczne
legendy i baśnie. Już w czasach pogańskich uważano wierzby za drzewa płodności, a
współcześnie z pędów z baziami wykonuje się palemki wielkanocne. Nic zatem w tym
dziwnego, że wierzba uważana jest za najbardziej „polskie drzewo”, tak jak bocian biały jest
najbardziej „polskim ptakiem”. Zarówno wierzba głowiasta jak też i bocian są umieszczone w
logo Towarzystwa Przyrodniczego „Bocian”, co tym bardziej motywuje nas do troski o nie.
Coraz mniej gospodarzy sadzi „żywokoły” na swoich miedzach, coraz mniej jest miedz…
Wiele wierzb wycięto, aby ułatwić sobie uprawę roli sprzętem mechanicznym, a pozostałe
często wypalane są przez wandali. Liczne gatunki ptaków związane z krajobrazem rolniczym i
dziuplami gwałtownie zmniejszyły swą liczebność - np. pójdźka, dudek. Warto więc zadbać o
to, co przyciąga zwierzęta jak i fascynuje ludzi. Jeśli w swojej okolicy znacie takie miejsca,
gdzie trzeba już ogławiać wierzby, a nikt od dawna tego nie robi, zachęcamy do porozumienia
się z właścicielami gruntów i wspólnego zorganizowania ogławiania wierzb. W marcu i
kwietniu proponujemy zorganizowanie sadzenia wierzb. Jednocześnie prosimy o nadsyłanie
relacji z przeprowadzonych akcji.
W ubiegłym roku, w celu przypomnienia dawnego zwyczaju, po raz pierwszy TP Bocian
zorganizowało „Dzień Wierzby Głowiastej” na terenie Kampinoskiego Parku Narodowego
zobacz relację. 20 stycznia, 26-ciu ochotników ogławiało wierzby w wsiach Górki i Zamość.
Akcja spotkała się z dużym zainteresowaniem członków i sympatyków TP Bocian. Jeszcze
tego samego roku, 24 lutego podobna akcja odbyła się w Opatkowicach w Gminie
Proszowice. W sumie w Opatkowicach ogłowiono kilkanaście drzew, a w KPN 50. W
działaniach bezpośrednich oraz edukacyjnych wzięli też udział członkowie Sekcji
Entomologicznej TPB, pisząc ciekawy tekst o rzadkich owadach zamieszkujących głowiaste
wierzby, dostępny na stronie internetowej Sekcji.
W tym roku w sposób zorganizowany udział w akcji wezmą też udział miłośnicy off-roadu.
Angażując w to przedsięwzięcie członków klubów samochodów terenowych chcemy osiągnąć
podwójny efekt: ogłowienie wierzb oraz wzrost świadomości ekologicznej wśród kierowców
samochodów 4x4. Doświadczenia z ubiegłego roku są bardzo pozytywne, integracji najlepiej
służy wspólna ciężka praca w trudnym terenie, najlepiej w deszczu i błocie, a przyrodnicy
wolą z tym środowiskiem współpracować niż zwalczać się, bo jest wiele problemów w polskiej
ochronie przyrody i każdy sojusznik się przyda.
Pójdźka w wierzbowej dziupli. Fot. Robert Dróżdż
W roku 2008 w związku z dużym zainteresowaniem ochroną wierzb głowiastych
postanowiliśmy zmienić nazwę akcji z ‘dzień’ na „Dni Wierzby Głowiastej”.
PLAN DZIAŁAŃ:
2 luty 2008
Ogławianie wierzb na terenie dawnej wsi Karolinów w zachodniej części Kampinoskiego
Parku Narodowego. Wieś od kilkunastu lat jest już niezamieszkała, o dawnych czasach
przypominają jeszcze właśnie wierzby głowiaste, nieliczne drzewa owocowe, oraz ziemianki
pozostawione dla nietoperzy. Wciąż też pomimo postępującej sukcesji roślinnej jest to teren
otwarty, a od bieżącego roku część łąk będzie wykaszana.
Organizator: TP „Bocian”, Kampinoski Park Narodowy, Tylko Jeep Klub Polska, kontakt do
organizatora: Adam Tarłowski tel. 606 277 567
Program dnia:
Godz. 9.00 – zbiórka pod Muzeum Puszczy Kampinoskiej w Granicy koło Kampinosu. Tam
pozostawiamy samochody osobowe, przesiadamy się do terenowych, między innymi jeepów
z „Tylko Jeep Klub Polska” i jedziemy w niedostępne miejsca Karolinowa. (Uwaga:
obowiązuje limit samochodów terenowych! Kierowcy chętni do udziału w akcji proszeni są o
zgłoszenie się wcześniej do organizatora).
Godz. 9.30 – 14.30 ogławianie wierzb w Karolinowie.
Godz. 15.00 – ognisko kończące akcję w Górkach Kampinoskich przy leśniczówce, prowiant
we własnym zakresie. (osoby pragnące przenocować proszone są o wzięcie karimat i
śpiworów)
9 luty 2008
Ogławianie wierzb w Podbieli i okolicach, na terenie Bagna Całowanie (Gmina Celestynów,
Mazowiecki Park Krajobrazowy). Problemy ochrony przyrody w tym miejscu to głównie
zaniechanie użytkowania dawnych łąk, zaniechano też ogławiania i sadzenia wierzb.
Organizator: Stowarzyszenie „Centrum Ochrony Mokradeł” – „CMok”, TP „Bocian”,
Mazowiecki Park Krajobrazowy, kontakt do organizatora: Filip Jarzombkowski tel.: 500 118
029.
Program dnia:
Godz. 10.00 – zbiórka pod remizą Ochotniczej Straży Pożarnej w Podbieli.
Godz. 10.00 – 15.00 ogławianie wierzb w Podbieli i na okolicznych łąkach w miejscach
uzgodnionych z właścicielami gruntów.
Godz. 15.00 – ognisko kończące akcję (prowiant na ognisko zapewniają organizatorzy).
16 luty 2008
Ogławianie wierzb na łąkach pod Brochowem (gmina Brochów, powiat sochaczewski, woj.
mazowieckie), a jeśli ich tam zabraknie również w Przęsławicach. Brochów to miejsce chrztu
Fryderyka Chopina, urodzonego w pobliskiej Żelazowej Woli, nieodłącznie związanego z
wierzbami głowiastymi…
Organizator: Fundacja „Ja Wisła”, TP „Bocian”, Mercedes Off Road Club „M-ORC”,
Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Razem dla Rozwoju Regionu Sochaczewskiego.
Kontakt do organizatora: Przemek Pasek tel.: 502 276 612
Program dnia:
10.00 – zbiórka pod kościołem w Brochowie.
10.00 – 15.00 ogławianie wierzb na łąkach w okolicy Brochowa i ewentualnie Przęsławic.
Transportem i pomocą służą miłośnicy off-roadu.
15.00 – tradycyjnie ognisko na zakończenie akcji.
23 luty 2008
Proszowice (gmina Proszowice, powiat proszowicki, woj. małopolskie). Powiat proszowicki
leży nad Wisłą, podobnie jak na Mazowszu wierzby głowiaste są ważnym elementem jego
krajobrazu rolniczego, jednak wielu gospodarzy z różnych przyczyn, czasami z powodu
podeszłego wieku zaniechało ogławiania. Organizatorzy chcą mieszkańcom przypomnieć ten
zwyczaj.
Organizator: Towarzystwo Przyrodnicze „Bocian", Burmistrz Proszowic, Związek Hodowców
Drobnego Inwentarza. Kontakt do organizatora: Waldemar Bucki tel.: 504 913 070
Program dnia:
8.30 – zbiórka na rynku w Proszowicach.
9.00 – wyjazd uczestników na wyznaczone miejsce akcji w Opatkowicach. Omówienie
bezpiecznej akcji ogławiania i przydzielenie do grup.
11.30 – przerwa na drugie śniadanie.
15.00 – zakończenie akcji, ognisko w plenerze.
W programie przewidziano również gry i konkursy z nagrodami, a także przyjęcie nowych
członków do Towarzystwa Przyrodniczego „Bocian”.
Wszystkich chętnych do wzięcia udziału w akcji prosimy o wcześniejszy
kontakt z organizatorami wraz z informacją czy przyjedziecie
samochodem i czy macie wolne miejsca, aby kogoś zabrać !!
Adam Tarłowski
A jak było w roku ubiegłym? PRZECZYTAJ:
Dzień Wierzby Głowiastej 2007-Górki
Dzień Wierzby Głowiastej 2007-Proszowice
Kampinoskie Powiśle. Fot. Grzegorz Okołów
Podyskutuj o tym na Forum
Zobacz w portalu bociana:
Owadzi świat ogłowionej wierzby
Dzień Wierzby Głowiastej w 2007 a tam "Przepis na wierzbę głowiastą"
Inne
O czym szumią wierzby
Wierzby i pszczoły
Legenda o Wierzbie Płaczącej
Legendy, mity i obyczaje wierzbowe
Dla miłośnikow 4x4
Jedź Delikatnie!