Streszczenie - Urząd Gminy w Wielbarku
Transkrypt
Streszczenie - Urząd Gminy w Wielbarku
Streszczenie Obowiązujące od 1 października 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska1 w art. 17 nakłada na organy wykonawcze gmin obowiązek opracowania gminnego programu ochrony środowiska w celu realizacji polityki ekologicznej Państwa. Obowiązek ten stanowi przesłankę dla utworzenia niniejszego opracowania. Przedmiotem opracowania jest Program Ochrony Środowiska dla Gminy Wielbark połoŜonej w powiecie szczycieńskim na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. Na podstawie aktualnego stanu środowiska, źródeł jego zagroŜeń oraz tendencji przeobraŜeń Program Ochrony Środowiska określa cele polityki ekologicznej na terenie Gminy Wielbark, instrumenty realizacji programu, potrzebne środki finansowe oraz formy kontroli jego realizacji. Program Ochrony Środowiska wytycza cele polityki ekologicznej Gminy Wielbark, takie jak: • racjonalne uŜytkowanie zasobów naturalnych przez zmniejszenie zuŜycia energii, surowców i materiałów, a równocześnie wzrost udziału w wykorzystywaniu zasobów odnawialnych, • ochronę powietrza i ochronę przed hałasem przez redukcję emisji gazów i pyłów oraz emitorów hałasu i wibracji, • ochronę wód przez właściwą gospodarkę wodno-ściekową oraz racjonalizację zuŜycia wody, • ochronę gleb i powierzchni ziemi przez racjonalną gospodarkę rolną i minimalizowanie destrukcyjnych oddziaływań przemysłu oraz komunikacji, • ochronę zasobów przyrodniczych z uwzględnieniem bioróŜnorodności przez zmniejszanie presji wynikającej z rozwoju gospodarczego. 1. DANE PODSTAWOWE O GMINIE Gmina Wielbark połoŜona jest w południowej części Pojezierza Mazurskiego ok. 70 km od Olsztyna na szlaku komunikacyjnym Mrągowo-Szczytno-Warszawa. Powierzchnia gminy 34 789 ha (347,89 km2). Według stanu z dnia 1 stycznia 2004 r. obszar gminy zamieszkiwany był przez 6 427 osób. Sam Wielbark zamieszkiwany jest przez 2 877 osób, co stanowi około 43% wszystkich mieszkańców gminy. Sposób zagospodarowania obszaru gminy Wielbark jest silnie związany z lokalnymi warunkami naturalnymi. Około 58% powierzchni stanowią lasy i zadrzewienia. UŜytki rolne stanowią około 35% powierzchni gminy. Znikomy udział w ogólnej powierzchni gruntów mają wody powierzchniowe, stanowiące tylko około 1%, jak i równieŜ nieuŜytki, których sumaryczna powierzchnia jest takŜe w granicach niewiele ponad 1%. Tereny zainwestowane zajmują łącznie około 4% obszaru gminy, z czego 1,1% to działki zabudowane a 2,4% - drogi. Gospodarka gminy Wielbark jest mocno związana z wykorzystaniem lokalnych zasobów naturalnych i opiera się głównie na rolnictwie i leśnictwie. Występujące w tych okolicach warunki glebowe i klimatyczne spowodowały, Ŝe głównym kierunkiem produkcyjnym jest hodowla bydła, w tym zwłaszcza mlecznego. Drugą po rolnictwie, choć znacznie mniej liczną grupę stanowią osoby pracujące w handlu i róŜnych usługach. Trzecie pod względem liczby miejsc pracy jest leśnictwo, w tym ALP i zakłady usług leśnych. Produkcja, w tym produkcja przemysłowa, jest w gminie Wielbark na dość odległym miejscu w strukturze rynku pracy. Funkcjonuje tu szereg nieduŜych zakładów, zajmujących się głównie przetwórstwem drewna, produktów rolnych, ziół, runa leśnego, i tworzyw sztucznych. Znaczącą pozycję na rynku pracy ma sfera budŜetowa. Bezrobocie w gminie podobnie jak na całych Mazurach ma charakter strukturalny, tj. jest zjawiskiem trwałym i związanym z niedostosowaniem struktury gospodarczej do współczesnego rynku, w tym popytu, konkurencji i wymogów wydajności pracy. Mimo dobrych warunków klimatycznych i znacznego udziału lasów, potencjał rozwoju turystyki w gminie Wielbark jest niewielki. Infrastruktura związana z turystyką jest prawie nieobecna. Gmina nie jest zgazyfikowana, ma natomiast nieuporządkowaną gospodarkę ściekową. Brak jest kanalizacji sanitarnej. Podstawową kategorię odpadów wytwarzanych w gminie stanowią odpady komunalne. Wg informacji UG zorganizowanym odbiorem odpadów komunalnych objętych było 88% mieszkańców gminy. Odpady komunalne kierowane są na składowisko rejonowe w Linowie (gmina Szczytno) oraz składowiska w MaŜanach i Łęgajnach. Na terenie gminy nie prowadzi się selektywnej 1 Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. 62 poz. 627). 128 zbiórki odpadów nadających się do recyklingu ani niebezpiecznych składników znajdujących się w odpadach komunalnych. Dla celów pitnych ludności, potrzeb inwentarza oraz przemysłu rolno-spoŜywczego wykorzystywana jest woda wgłębna z utworów czwartrzędowych. Studnie cechuje stosunkowo duŜa wydajność (30-70m3/h). Gminę obsługują drogi publiczne krajowe, wojewódzkie, powiatowe, gminne oraz drogi zakładowe. Łączna długość dróg publicznych wynosi ok. 270 km. W sieci drogowej najwaŜniejsze znaczenie ma droga krajowa Nr 57 w osi północ - południe, biegnąca trasą Biskupiec - Szczytno Przasnysz - Pułtusk, która na terenie gminy przebiega przez Szymanki, Wielbark, Piwnice Wielkie i WyŜegi. Poza drogą krajową duŜe znaczenie dla komunikacji regionalnej mają dwie drogi wojewódzkie przebiegające w zachodniej części gminy Przez teren gminy przebiega linia kolejowa z kierunku Szczytno - Wielbark - Ostrołęka i Wielbark - Nidzica. 2. INWENTARYZACJA ZASOBÓW I SKŁADNIKÓW PRZYRODY PołoŜenie geograficzne i morfologia Gmina Wielbark połoŜona jest w południowej części Pojezierza Mazurskiego. Teren Gminy Wielbark ma charakter równinny. Dominują tu rozległe powierzchnie sandrowe łagodnie nachylone w kierunku południowym i południowo-wschodnim. W tym teŜ kierunku swoje wody odprowadza rzeka Omulew i jej wszystkie dopływy. Rzeźbę terenu urozmaicają jedynie nieliczne, lokalne wzniesieniami moreny czołowej i drobne zagłębienia wytopiskowe. Budowa geologiczna Obszar Gminy Wielbark leŜy w zasięgu prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej, w jednostce tektonicznej zwanej synkliną perybałtycką. Warunki klimatyczne Podstawowe cechy klimatu Gminy Wielbark kształtują masy powietrza wilgotnego znad Atlantyku oraz kontynentalnego ze wschodu, które są przyczyną częstych wahań pogody. Dość wyraźne zaznaczają się tu cechy klimatu kontynentalnego. Wody powierzchniowe Teren Gminy Wielbark leŜy w dorzeczu Wisły i jest niemal w całości odwadniany przez rzekę Omulew i jej dopływy. Rzeka Omulew przepływa przez całą gminę z północnego - zachodu na południowy - wschód, zbierając wody swoich licznych dopływów i odprowadza je do Narwi w okolicach Ostrołęki. Główne rzeki: Omulew, Sawica, Wałpusza wypływają z jezior (poza granicami gminy) przez co mają dość wyrównane wodostany. Wody podziemne Wody podziemne stanowią źródło zaopatrzenia mieszkańców gminy Wielbark w wodę do celów bytowo-gospodarczych. Ujmowane są wyłącznie wody z utworów czwartorzędowych, z róŜnych głębokości (od l m do ponad 100 m.p.p.t) i kilku poziomów wodonośnych. Cała gmina leŜy na obszarze jednego z największych w Europie zbiorników wód podziemnych - Zbiornika Omulewskiego. Zasoby naturalne Na terenie gminy eksploatowane są obecnie jedynie surowce budowlane, kruszywo naturalne i glina. Brak jest udokumentowanych złóŜ tych surowców, a wydobycie prowadzone jest na terenach o niezbadanych zasobach. Zarejestrowanych zostało 11 punktów eksploatacji kruszywa naturalnego, które wykorzystywane są lokalnie na potrzeby własne gminy. ZłoŜa eksploatowane są okresowo, a wydobywanie surowców naturalnych nie stwarza zagroŜenia dla środowiska naturalnego. Gleby i lasy Największe powierzchnie (ponad połowę obszaru gminy) zajmują bardzo ubogie i lekkie gleby leśne, wytworzone z piasków, odpowiadające siedliskom boru sosnowego. Na gruntach 129 niezalesionych, skupionych w obniŜeniach terenu dominują gleby organiczne, murszowe i torfowe powstałe na piaskach. Zajmują one łącznie około 55% ogółu gruntów uŜytkowanych rolniczo. UŜytki rolne w gminie naleŜą do niskich klas bonitacyjnych. Przeszło połowa to grunty klasy V, a niewiele ponad 1/4 stanowią grunty klasy IV, przy czym grunty orne są wyraźnie słabsze od uŜytków zielonych. Udział uŜytków zielonych, wynosi średnio 65%. Powierzchnia ogólna lasów w gminie 20227 ha. Odsetek, jaki lasy zajmują w ogólnej powierzchni gminy 58 %. Lasy gminy Wielbark są niemal w 100% wynikiem działalności człowieka. Gospodarkę leśną prowadzą przede wszystkim Lasy Państwowe (Nadleśnictwo Wielbark a w północnej części gminy takŜe Szczytno i Jedwabno). Znaczna większość lasów pełni przede wszystkim funkcje gospodarcze. Status lasów ochronnych ma 1/5 lasów. Charakterystyka elementów przyrody oŜywionej Świat roślinny i zwierzęcy Przy bardzo niewielkim zróŜnicowaniu gatunkowym borów wielbarskich i zagospodarowaniu niemal wszystkich gruntów organicznych dla potrzeb rolnictwa, największe walory przyrodnicze gminy to: • sama wielkość powierzchni leśnych i ich połoŜenie w pasie duŜych kompleksów leśnych, umoŜliwiającym bytowanie i przemieszczanie się duŜych zwierząt. stuletnie drzewostany sosnowe w pobliŜu Kucborka • rzeki Omulew i Sawica, w większości nieuregulowane, stanowiące korytarze ekologiczne o lokalnym znaczeniu • liczne tereny o charakterze uŜytków ekologicznych • zadrzewienia śródpolne, szczególnie na łąkach i pastwiskach, w większości mające charakter naturalnych odnowień W tych warunkach odpowiednie warunki bytowania znajdują na terenie gminy takie gatunki jak wilk, łoś, jeleń, sarna, dzik, bóbr, lis, drapieŜniki z rodziny łasicowatych, a z ptaków drapieŜnych m.in. orlik krzykliwy, myszołów, pustułka, kobuz, błotniak zboŜowy. Inne rzadkie lub zanikające gatunki ptaków, które moŜna tu spotkać to m.in. Ŝuraw, cietrzew, kraska i zimorodek. Bardzo licznie gnieździ się bocian biały. Formy ochrony przyrody W 1998 r. w granicach gminy Wielbark rozporządzeniem Wojewody Olsztyńskiego utworzono obszary chronionego krajobrazu. W myśl tego rozporządzenia rozróŜnia się cztery kategorie obszarów chronionego krajobrazu: 1. o ochronie rezerwatowej, obejmujące istniejące i projektowane rezerwaty przyrody i uŜytki ekologiczne, 2. o intensywnej ochronie, obejmujące parki krajobrazowe, istniejące i projektowane, 3. o wzmoŜonej ochronie, obejmujące tereny o wysokich wartościach przyrodniczych i krajobrazowych, posiadające istotne znaczenie dla trwałości skutków przyrodniczych: • otuliny parków krajobrazowych istniejących i projektowanych, • obszary chronionego krajobrazu 4. o umiarkowanej ochronie, obejmujące połoŜone poza obszarami wymienionymi w pkt. 1-3 tereny mało odporne na degradację oraz tereny o istotnym znaczeniu dla racjonalnego kształtowania stosunków wodnych • tereny całkowitych zlewni jezior i wód podziemnych bez izolacji, tereny źródliskowe i wododziałowe. Walory kulturowe Do rejestru zabytków wpisane są 54 obiekty z terenu gminy Wielbark. Wśród nich są: • 2 kościoły (Lesiny, Wielbark - kościół ewangelicki) • 2 dworki (Lejkowo, Wielbark) • 2 domy w Wielbarku (przy kościele ewangelickim i przy ul. Sprzymierzonych 1) • 1 park (przy ul. Nowowiejskiego w Wielbarku) 130 • 2 zabytki archeologiczne w Wielbarku („nawarstwienia kulturowe Starego Miasta” i grodzisko „Okop”) • 45 zabytków budownictwa wiejskiego we wsiach Borki Wielbarskie (1), Ciemna Dąbrowa (4), Jesionowiec (5), Kipary (3), Kołodziejowy Grąd (4), Lejkowo (1) Lesiny Wielkie (7), Łatana Mała (2), Łatana Wielka (1), Piwnice Wielkie (2), Przeździęk Wielki (7), Przeździęk Mały (2), Sędrowo (2), WyŜegi (1), Zieleniec (2) Na terenie gminy Wielbark znajdują się 133 stanowiska archeologiczne. 3. OCENA ZAGROśEŃ PRZYRODNICZEGO I TENDENCJI PRZEOBRAśEŃ ŚRODOWISKA Stan i tendencje zmian czystości powietrza atmosferycznego Główne źródła zanieczyszczenia powietrza Podstawowymi źródłami emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych na obszarze gminy są emitory lokalne. Jednak powietrze napływające z zewnątrz niesie ze sobą pewien ładunek zanieczyszczeń istotny dla warunków lokalnych aerosanitarnych. Na terenie Gminy Wielbark źródła zanieczyszczenia powietrza moŜna podzielić następująco: - energetyka cieplna - kotłownie szkół, szpitali i innych obiektów uŜyteczności publicznej; - rozproszone indywidualne źródła ciepła; - emisje komunikacyjne - źródła liniowe. Stan jakości powietrza Stopień zanieczyszczenia powietrza w powiecie, określony na podstawie wyników kontrolnych badań prowadzanych w zakresie przestrzegania decyzji o dopuszczalnej emisji zanieczyszczeń do powietrza wskazują na nie przekraczanie norm dopuszczalnych stęŜeń zanieczyszczeń - poza jednostkowymi, okresowymi przypadkami przekroczeń w odniesieniu do niektórych źródeł emisji. Z oceny sporządzonej przez WIOŚ wynika, Ŝe powiat szczycieński ze względu na ochronę zdrowia: • z uwagi na emitowane zanieczyszczenia w postaci dwutlenku azotu i pyłu zakwalifikowany został do I klasy czystości (najbardziej zanieczyszczone powietrze), • z uwagi na emisję dwutlenku siarki – do II klasy (średnio zanieczyszczone powietrze). Analizy stęŜeń pozostałych zanieczyszczeń tj. tlenku węgla, ołowiu w pyle PM 10 i benzenu wykazały, Ŝe obszary: powiatu i województwa charakteryzowały się niską zawartością tych wskaźników, co pozwoliło przypisać im klasę III b (najczystsze powietrze). Jak wynika z dotychczasowych badań dla całego kraju, stąd równieŜ dla całego województwa warmińsko-mazurskiego przyjęto I klasę czystości dla zanieczyszczenia powietrza ozonem. Powiat szczycieński z uwagi na emitowane zanieczyszczenia w postaci dwutlenku azotu i dwutlenku siarki został zakwalifikowany – ze względu na ochronę roślin - do III b klasy czystości (najczystsze powietrze). Szczególnych źródłem zanieczyszczeń powietrza są odory, oddziaływujące szczególnie uciąŜliwie i intensywnie. Na tereni gminy znajdują się dwa takie źródła. Stan i tendencje zmian czystości wód powierzchniowych Podstawowymi źródłami zagroŜeń wód powierzchniowych są w gminie Wielbark nieuporządkowana gospodarka ściekowa i rolnictwo. Zanieczyszczenia organiczne, bakteriologiczne i biogeny z nieszczelnych szamb, ścieków bytowych wywoŜonych na pola, gnojowicy oraz innych nawozów organicznych i nieorganicznch a takŜe intensywnie uŜytkowanych pastwisk, dostają się do wód powierzchniowych zarówno ze spływem powierzchniowym jak i poprzez infiltrację. ZagroŜenie powiększa fakt, Ŝe sieć cieków wodnych jest niezmiernie rozbudowana (rowy melioracyjne) i liczy sobie co najmniej 700 km. Biorąc pod uwagę, Ŝe gro cieków przepływa przez tereny rolnicze, których jest 124 km2, moŜna szacować, Ŝe gęstość sieci wodnej na terenach niezalesionych wynosi 5-6 km/km2, co w znacznym stopniu ogranicza zatrzymywanie zanieczyszczeń na polach. 131 Główne rzeki biorą początek powyŜej gminy i są zanieczyszczane, takŜe ze źródeł znajdujących się w ich górnym biegu. Dotyczy to przede wszystkim Sawicy, która (poprzez jeziora) jest odbiornikiem ścieków ze Szczytna ale takŜe Czarki (źródła pod Szczytnem) i Omulwi (odbiornik ścieków z oczyszczalni w Jedwabnie). Hałas komunikacyjny Podstawowym źródłem uciąŜliwego hałasu na terenie Gminy Wielbark jest komunikacja (drogi i linia kolejowa). Na terenie gminy nie prowadzono kompleksowych badań dotyczących klimatu akustycznego. MoŜna przypuszczać, Ŝe przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu występują okresowo w pobliŜu drogi krajowej oraz na głównych ulicach miejscowości gminnej. Stan i tendencje zmian przyrody oŜywionej Szata roślinna i świat zwierzęcy Tereny leśne będące ostoją wielu gatunków roślin i zwierząt, poza zagroŜeniem poŜarowym (I stopień) naraŜone są równieŜ na gradację szkodników. ZagroŜenie to wynika z występującej tu struktury gatunkowej drzewostanów, w których zdecydowanie dominuje sosna z niewielkimi domieszkami brzozy, olszy i świerku. Jednogatunkowe kompleksy leśne, szczególnie iglaste, są bardzo podatne na szkodliwe działanie szkodników i patogenów. Powierzchnia ziemi Obszary równinne z niewielkimi deniwelacjami terenu, znacznym udziałem obszarów lesistych, oraz torfowisk i gleb piaszczystych w małym stopniu są naraŜone na erozję wodną i powietrzną Krajobraz ZagroŜeniem dla walorów krajobrazowych gminy są dzikie wysypiska śmieci i nie do końca sprawny system wywozu odpadów z terenów wiejskich. Walory estetyczne obszarów zabudowanych, i to zarówno w Wielbarku jak i poza nim, obniŜa niezadowalający stan części zabudowy, w tym szczególnie budynków gospodarczych. Inny problem to kwestia harmonizacji dawnej architektury wiejskiej i małomiasteczkowej z nowym budownictwem. Jednak potencjalnie największym zagroŜeniem dla krajobrazu jest nieuregulowana w planie zagospodarowania kwestia minimalnych areałów umoŜliwiających załoŜenie nowego siedliska. Bezpieczeństwo chemiczne i biologiczne. PowaŜne awarie przemysłowe Na terenie Gminy Wielbark, według istniejącego rozeznania nie znajdują się obiekty wymagające z mocy ustawy sporządzenia planu zarządzania ryzykiem. WaŜnym działaniem jest stałe zwiększanie bezpieczeństwa ekologicznego i eliminacja substancji uznanych za groźne dla zdrowia ludzi. W tym zakresie przewiduje się realizację programu usuwania z budynków pokryć dachowych i ściennych zawierających azbest. Źródła promieniowania elektromagnetycznego niejonizującego Źródłem promieniowania elektromagnetycznego są: 1. urządzenia będące w powszechnym uŜyciu np. kuchenki mikrofalowe, telefony komórkowe, anteny radiowe i telewizyjne, itd. 2. urządzenia elektromedycznych do badań diagnostycznych i zabiegów fizykochemicznych; 3. stacje telekomunikacyjne telefonii komórkowej; 4. linie wysokiego napięcia i związane z nimi stacje elektroenergetyczne. Intensywność występowania pól elektromagnetycznych w środowisku jest kontrolowana i w niektórych przypadkach podlega ograniczeniom na tyle na ile uzasadnia to obecny stan wiedzy dotyczącej oddziaływania pól elektromagnetycznych na człowieka, a takŜe moŜliwości techniczne. Źródła promieniowania jonizującego Wśród źródeł promieniowania jonizującego, które potencjalnie występują na terenie Gminy są: naturalne źródła, do których obok promieniowania z kosmosu zaliczamy promieniowanie 132 pochodzące z nuklidów promieniotwórczych znajdujących się w skałach i glebie, sztuczne: wykorzystywane do terapii, elektrownie węglowe, budownictwo. oraz źródła Podsumowanie Na podstawie zebranych informacji i ich analizy sporządzono listę problemów ekologicznych, jakie występują na terenie Gminy Wielbark: - zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego - zanieczyszczenie wód powierzchniowych - zanieczyszczenie wód podziemnych - hałas - degradacja gleb - degradacja szaty roślinnej - zagroŜenie niektórych gatunków zwierząt. Określono równieŜ przyczyny ich występowania i metody przeciwdziałania. 4. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA I HARMONOGRAM JEGO REALIZACJI Zaproponowane dla Gminy Wielbark cele, kierunki i zadania ekologiczne w odniesieniu do konkretnych elementów środowiska: Cel nadrzędny: WYSOKA JAKOŚĆ ŚRODOWISKA WARUNKIEM ZRÓWNOWAśONEGO I DYNAMICZNEGO ROZWOJU GMINY WIELBARK Cele ekologiczne: 1. Zapewnienie wysokiej jakości powietrza w klasie A na terenie gminy oraz dalsza redukcja emisji pyłów i gazów. W celu osiągnięcia w/w celu określono kierunki działań ekologicznych: • Ograniczenie emisji w sektorze komunalnym i przemysłowym • Ograniczenie emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych 2. Zapewnienie wystarczającej ilości wody o odpowiedniej jakości uŜytkowej, racjonalizacja zuŜycia wody, rozbudowa systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków. W celu osiągnięcia w/w celu określono kierunki działań ekologicznych: • Zarządzanie zasobami wodnymi • Ochrona wód • Ochrona przeciwpowodziowa i retencja wodna 3. Ochrona powierzchni ziemi i gleb przed degradacją. W celu osiągnięcia w/w celu określono kierunek działań ekologicznych: • Gleby uŜytkowane rolniczo 4. Racjonalizacja zuŜycia energii, surowców i materiałów oraz wzrost udziału zasobów odnawialnych. W celu osiągnięcia w/w celu określono kierunki działań ekologicznych: • Racjonalizacja uŜytkowania wody. • Zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji. • Zmniejszenie energochłonności gospodarki i wzrost wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych 5. Zminimalizowanie uciąŜliwego hałasu w środowisku. W celu jego osiągnięcia określono kierunki działań ekologicznych: • Ochrona przed hałasem komunikacyjnym. 6. Minimalizacja ilości odpadów kierowanych do unieszkodliwiania na składowiskach oraz ograniczenie ich negatywnego wpływu na środowisko. Zagadnienia związane z gospodarką odpadami zostały dokładnie omówione w Planie Gospodarki Odpadami. 7. Zachowanie walorów i zasobów przyrodniczych. W celu osiągnięcia w/w celu określono kierunki działań ekologicznych: • Integracja aspektów ekologicznych z planowaniem przestrzennym. 133 Ochrona gatunkowa roślin i zwierząt. Ochrona lasów. Edukacja ekologiczna społeczeństwa w zakresie ochrony przyrody. 8. Prowadzenie intensywnej edukacji ekologicznej społeczeństwa. Zadania ekologiczne prowadzące do realizacji tego kierunku działania to: • promowanie zachowań związanych z codziennym bytowaniem mieszkańców a zgodnym z zasadami ochrony krajobrazu i przyrody; • edukacja ekologiczna społeczeństwa na temat wykorzystania proekologicznych nośników energii i szkodliwości spalania materiałów odpadowych ; • rygorystyczne przestrzeganie wymagań ochrony przyrody w ramach funkcjonowania obiektów turystycznych i rekreacyjnych, budownictwa mieszkaniowego oraz prowadzenia działalności gospodarczej i rolniczej; • rozwój przyrodniczych ścieŜek dydaktycznych; • włączenie w akcję edukacji ekologicznej proekologicznych organizacji pozarządowych. • • • Harmonogram realizacji zadań ekologicznych Z uwagi na szeroki zakres przedsięwzięć koniecznych do osiągnięcia wyznaczonych celów, spośród wszystkich zadań ekologicznych wybrano kilka, które naleŜy realizować w pierwszej kolejności. Ich zestawienie stanowi krótkoterminowy harmonogram - plan operacyjny Programu Ochrony Środowiska na lata 2004-2007. Część pozostałych zadań ekologicznych będzie realizowana w okresie długoterminowym w ramach długoterminowego harmonogramu – planu operacyjnego Programu Ochrony Środowiska na lata 2008-2015. W obu harmonogramach – planach operacyjnych dla Gminy Wielbark poszczególnym celom strategicznym i ich kierunkom działań przyporządkowano konkretne zadania priorytetowe z określeniem czasu ich realizacji i instytucje, które powinny je realizować lub współrealizować. Z uwagi na specyfikę niektórych zadań np. edukacja ekologiczna, czy zadania kontrolne będą one realizowane zarówno w ramach harmonogramu krótko jak i długoterminowego. MoŜliwości pozyskiwania środków finansowych na realizację przedsięwzięć przewidzianych w Programie Ochrony Środowiska W Polsce występują najczęściej następujące formy finansowania inwestycji w zakresie ochrony środowiska : • fundusze własne inwestorów, • poŜyczki, dotacje i dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów kredyty preferencyjne udzielane • zagraniczna pomoc finansowa • kredyty i poŜyczki udzielane przez banki komercyjne, • leasing. Zarządzanie programem ochrony środowiska Zarządzanie programem ochrony środowiska realizowane będzie przez Wójta Gminy działających z jego upowaŜnienia dyrektorów Wydziału jednostek organizacyjnych. Polegać ono będzie na inicjowaniu, organizowaniu i okresowej weryfikacji elementów programu zgodnie z wymaganiami ustawy – Prawo ochrony środowiska. Monitoring realizacji programu Monitoring jest podstawą oceny efektywności wdraŜania programu ochrony środowiska, a takŜe dostarcza informacji w oparciu o które moŜna ocenić, czy stan środowiska ulega polepszeniu czy pogorszeniu. Kampanie informacyjno edukacyjne związane z wdraŜaniem i realizacją programu • Kampania informacyjno-edukacyjna w szkołach • Kampania informacyjno-edukacyjna dla podmiotów gospodarczych działających na terenie gminy • Kampania informacyjno-edukacyjna prowadzona przez organizacje społeczne. 134 Tablica 1. Wykaz najwaŜniejszych zadań inwestycyjnych dla Gminy Wielbark w zakresie zrównowaŜonego rozwoju i ochrony środowiska Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Lata realizacji Zadanie inwestycyjne Prowadzenie ewidencji wywozu ścieków i osadów z szamb Zakończenie rekultywacji wysypiska śmieci w Wielbarku Rozbudowa wysypiska w Linowie Rozbudowa systemu odbioru odpadów Budowa punktu zbiórki i wdroŜenie zbiórki selektywnej Rozbudowa oczyszczalni ścieków Kanalizacja - II i III etap kanalizacji w Wielbarku Budowa kanalizacji dla pozostałych miejscowości Razem Koszt całkowity tys.zł Źródła finansowania Podział kosztów 2004 2005 2006 2007 2008 – 2011 2 2 2 2 8 16 UGW 15 - - - - 15 UGW 100 1027 25 1028 25 - - 2055 150 UGW-10% PMRGO-90% UGW - - 50 50 - 100 UGW - - 750 750 1500 UGW - - 2000 2000 4000 UGW - - - - 6700 6700 UGW 117 1054 1105 2802 9458 14536 135