pobierz - BIP MC
Transkrypt
pobierz - BIP MC
Warszawa, 17 czerwca 2014 r. Fundacja Nowoczesna Polska ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125 00-514 Warszawa Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji ul. Królewska 27 00-060 Warszawa Uwagi Fundacji Nowoczesna Polska do „Projekt założeń projektu ustawy o ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego” Szanowni Państwo, Fundacja Nowoczesna Polska stoi na stanowisku, że potrzebne jest ustawowe uregulowanie dostępu i ponownego użycia informacji sektora publicznego. Nie tylko ze względu na konieczność implementacji dyrektywy unijnej, ale też ze względu na dobro społeczne. Dostęp i możliwość przetwarzania informacji to narzędzie niezbędne do sprawowania zwierzchniej władzy przez Naród (a tę władzę ustanawia dla Narodu artykuł 4 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej). Wydaje się, że istniejąca Ustawa o dostępie od informacji publicznej nie stanowi najlepszej z możliwych realizacji zasad jawności życia publicznego. Prezentowany przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji Projekt założeń projektu ustawy o ponownym wykorzystywaniu informacji sektora publicznego wydaje się być dokumentem sporządzonym pośpiesznie i bez należytej uwagi. Wydaje się też, że prezentowany projekt założeń projektu sprowadza się w dużej mierze do skopiowania przepisów już obecnych w Ustawie o dostępie od informacji publicznej. Przykładem takich przepisów, które budzą nasze wątpliwości są przepisy zaczerpnięte z Ustawy o dostępie do informacji publicznej określające podmioty zobowiązane: nie jest dla nas jasne kogo dotyczy treść Art. 23a ust. 2 pkt 4, a zwłaszcza czego dotyczą podpunkty: "4) inne niż określone w pkt 2 osoby prawne, utworzone w celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym, niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, jeżeli samodzielnie albo wspólnie z podmiotami, o których mowa w pkt 2 i 3, bezpośrednio albo pośrednio: a) finansują je w ponad 50% lub <co finansują w 50% te podmioty?> FUNDACJA NOWOCZESNA POLSKA ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125 00-514 Warszawa tel./fax: +48 22 621 30 17 e-mail: [email protected] www.nowoczesnapolska.org.pl b) posiadają ponad połowę udziałów albo akcji <czyich akcji lub udziałów?>, lub c) sprawują nadzór nad organem zarządzającym <nad czyim organem zarządzającym?>, lub d) mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego <czyjego organu nadzorczego lub zarządzającego?>," Sądzimy, że jasność i pewność powinny być wartościami stosowanymi przy tworzeniu dobrego prawa. Sądzimy, że nie jest dobrym pomysłem odseparowanie kwestii dostępu i ponownego wykorzystania informacji publicznej (czy sektora publicznego). W naszym mniemaniu, jeżeli informacja jest informacją publiczną i każdy może uzyskać do niej dostęp, powinno to zarazem skutkować możliwością ponownego jej wykorzystania w dowolnym celu. Aby obywatele mogli skutecznie realizować kontrolną funkcję jaką stoi za ideą dostępu do informacji publicznej, muszą oni mieć prawo także do przetwarzania jej i publikowania: analizy, tabele przekrojowe, wykresy pozwalają także na rozumienie rzeczywistych trendów i faktycznych zjawisk społecznych (a zatem oparcie sądów na faktach, a nie opiniach czy propagandzie). A zatem dostęp powinien być równoznaczny z możliwością ponownego wykorzystania: bez osobnych procedur, zakresów podmiotowo-przedmiotowych i formularzy. Rodzi się także pytanie czy i jakie będą sankcję wobec osób, które ponownie wykorzystają informację publiczną na podstawie ustawy o dostępie do informacji publicznej, w przypadku gdy zaistnieją dwie normy prawne jedna dotycząca dostępu a druga dotycząca ponownego wykorzystania? W mniemaniu Fundacji projektowane przepisy dotyczące zwolnień podmiotów zobowiązanych z konieczności udzielania informacji publicznej na podstawie będących w posiadaniu podmiotów trzecich monopoli informacyjnych, czyli tzw. praw własności intelektualnej, nie gwarantują tego, że podmioty zobowiązane nie będą używały tychże praw podmiotów trzecich do odmowy udzielenia informacji publicznej. Bez specyficznego uregulowania procedury nabywania praw (lub licencji) przez podmioty objęte obowiązkiem udzielania informacji sektora publicznego od podmiotów trzecich podmioty zobowiązane mogą celowo nie nabywać tych praw, aby ominąć obowiązek późniejszego udostępnienia informacji publicznej, czy informacji sektora publicznego. Sądzimy, że prawo autorskie nie powinno być wymówką w celu uniknięcia transparentności czy jawności życia publicznego przez władze publiczne. Cieszy nas proponowane założenie, także obecne już w Ustawie o dostępie do informacji publicznej według którego "podmiot zobowiązany określać będzie sposób korzystania z informacji sektora publicznego spełniających cechy utworu w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631, z późn. zm.) lub stanowiących bazę danych w rozumieniu ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych (Dz. FUNDACJA NOWOCZESNA POLSKA ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125 00-514 Warszawa tel./fax: +48 22 621 30 17 e-mail: [email protected] www.nowoczesnapolska.org.pl U. Nr 128, poz. 1402, z 2004 r. Nr 96, poz. 959 oraz z 2007 r. Nr 99, poz. 662 i Nr 176, poz. 1238) zapewniający możliwość dowolnego wykorzystywania utworu, do celów komercyjnych i niekomercyjnych, tworzenia i rozpowszechniania kopii utworu, w całości lub we fragmentach oraz wprowadzania zmian i rozpowszechniana utworów zależnych". Jednocześnie jednak zastanawia sposób w jaki ustawodawca zamierza pogodzić ten proponowany sposób wykorzystania informacji sektora publicznego spełniających cechy utworu ze wskazanymi wyżej zapisami dotyczącymi wyłączenia z zakresu ponownego wykorzystania informacji sektora publicznego do których prawa przysługują osobom trzecim. Fundacja uważa, że złym pomysłem jest także wydłużanie okresu, w którym podmiot zobowiązany musi udostępnić informację publiczną (lub informację sektora publicznego) z obowiązującego obecnie (w Ustawie o dostępie do informacji publicznej) 14 do 20 dni. Obywatele nie powinni czekać na informację publiczną, która jest w posiadaniu władz, także dlatego aby móc reagować na pilne problemy społeczne, z którymi władza nie może lub nie chce się zmierzyć. Przygotowujący założenia powołują się m. in. na ocenę skutków zmiany dyrektywy 2003/98/WE (czyli de facto na ocenę skutków wprowadzenia dyrektywy 2013/37/UE), w których to występuje rozróżnienie pomiędzy "użytkowników" (tutaj jest nimi sektor prywatny przetwarzający dane sektora publicznego) a "końcowych użytkowników" (w domyśle obywateli "konsumujących" informacje dostarczone im przez sektor prywatny przetwarzający dane publiczne). W naszym rozumieniu tej problematyki takie rozróżnienie nie jest właściwe. Jest to błąd podobny do sposobu myślenia obecnego przy próbach reformowania prawa autorskiego: dzielenie na "twórców" tworzących "utwory" i "użytkowników", generujących tylko "treści". Podział ten prowadzi do uprzywilejowywania określonych pośredników, gdyż zakłada, że użytkownik końcowy nie potrzebuje pełnego prawa do korzystania z informacji. Tymczasem, każdy może i powinien być traktowany jako potencjalny aktywny obywatel, który ma prawo i możliwość nie tylko zapoznawać się z informacją, ale też ją przetwarzać i rozpowszechniać; a nie tylko jako bierny konsument. Fundacja sądzi także, że powstanie mechanizmu dwóch trybów jest bezzasadne również z powodów praktyki stosowania. Obywatele będą mieli kłopot z wyborem trybu, podmioty zobowiązane będą przeciągały sprawy uzasadniając to błędnym wyborem trybu. W projekcie jako remedium na tego typu kłopoty przedstawia się nowy formularz wniosku: w nowym wzorze wniosku nałożony zostanie obowiązek opisania celu dla jakiego wnioskodawca domaga się informacji do ponownego wykorzystywania. Naszym zdaniem jest to nadmierny obowiązek: skoro informacja może być ponownie wykorzystywana do dowolnych celów, jaki jest zatem sens wpisywania we wniosku celu wykorzystania? Czyżby ustawodawca chciał organom zobowiązanym dać kontrolę nad sposobem wykorzystywanie tej informacji? W projekcie czytamy, że "wymóg określenia celów ponownego FUNDACJA NOWOCZESNA POLSKA ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125 00-514 Warszawa tel./fax: +48 22 621 30 17 e-mail: [email protected] www.nowoczesnapolska.org.pl wykorzystywania pozwoli na precyzyjne ustalenie warunków ponownego wykorzystywania przez podmiot zobowiązany." A jakie miałyby być dodatkowe warunki niż te określone w ustawie? Przypominamy że w innym miejscu projekt przewiduje, że podstawową ma być zasada, mówiąca, że "udostępnianie informacji sektora publicznego w celu jej ponownego wykorzystywania jest udostępniane bez ograniczeń warunkami i bezpłatnie." W naszym mniemaniu dla efektywniejszego korzystania z obywateli do ich prawa do informacji publicznej, a także zaistnienia potencjału ekonomicznego niezbędne jest upraszczanie procedur dotyczących sposobów udostępniania i ponownego wykorzystywanie tych informacji, a nie komplikowanie sytuacji poprzez ustanawianie odrębnych procedur i trybów w zależności od tego czy obywatel ma zamiar wykonać na informacjach proste operacje i je opublikować czy nie. Przedstawiony do konsultacji projekt nie rozwiewa także wątpliwości co do tego czy istnieje taki zakres informacji będących informacją publiczną a nie będących informacją sektora publicznego. Istnieje zatem podejrzenie, że część informacji publicznych zostanie na tej podstawie wyłączona z możliwości ponownego wykorzystania. Jak sądzimy należałoby tego uniknąć. Fundacja uważa także, że możliwość pobierania opłat za udostępnienie informacji sektora publicznego może powodować próbę ochrony przed koniecznością udzielania takich informacji przez podmioty zobowiązane. Nasze wątpliwości dodatkowo potęguje fakt, że opłaty mogą mogą być pobierane razem z "rozsądnym zwrotem z inwestycji". Wedle naszej wiedzy ten termin nie posiada ścisłego znaczenia prawnego i dlatego może być nadużywany. Sądzimy także, że definicje "otwartego formatu" oraz "otwartego, oficjalnego standardu" sformułowane w dyrektywie 2013/37/UE, nie dają gwarancji faktycznej interoperacyjności (bo np. "oficjalny, otwarty standard" nie gwarantuje nawet otwartości, bo nie musi być publicznie, bez opłat dostępny ani nie ma w jego definicji sformułowania dotyczącego braku objęcia samej treści standardu prawami własności intelektualnej), są zatem niewystarczające do faktycznego szerokiego wykorzystania informacji sektora publicznego. Fundacja Nowoczesna Polska sądzi też, że wprowadzane dla instytucji publicznych utrzymywanych z budżetu publicznego (bibliotek, archiwów i muzeów) obowiązków związanych z realizacją proponowanej ustawy powinny się wiązać z uwzględnieniem w budżetach tych instytucji dodatkowych obowiązków jakie wprowadzałaby taka ustawa. Z poważaniem, Fundacja Nowoczesna Polska FUNDACJA NOWOCZESNA POLSKA ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125 00-514 Warszawa tel./fax: +48 22 621 30 17 e-mail: [email protected] www.nowoczesnapolska.org.pl