Drewno w budownictwie

2015-12-16
Biskupin z lotu ptaka
Autor: Miron Bogacki/Michał Dąbski
Wnętrze chaty
Biskupińska ulica
Autor: Krzysztof Stanisz
Zrekonstruowana brama osady w Biskupinie.
Zdjęcie na licencji Creative Commons
Attribution ShareAlike 2.5.
Autor: Fazer
Opracowała: dr inż. Teresa Rucińska
Drewno - to surowiec otrzymywany ze ściętych drzew i
Podstawowymi pierwiastkami wchodzącymi w skład
formowany
drewna są:
przez
obróbkę
w
różnego
rodzaju
sortymenty.
• węgiel (49,5%),
Drewno zajmuje przestrzeń pomiędzy rdzeniem, a
• tlen (43,8%),
warstwą łyka i kory.
• wodór (6,0%),
• azot (0,2%) i inne.
http://www.mojedrzewa.pl/wprowadze
nie/drzewa.php
Tworzą one związki organiczne:
• celulozę,
• hemicelulozę,
• ligninę, są to związki podstawowe.
Ponadto w drewnie występują też:
• cukier,
• białko,
• skrobia,
• garbniki,
• olejki eteryczne,
• guma,
oraz substancje mineralne, które po spaleniu dają
popiół. Skład chemiczny zależy od rodzaju drzewa,
Właściwości fizyczne drewna:
• barwa drewna krajowego nie odznacza się tak duża
intensywnością,
jak
niektórych
gatunków
egzotycznych (mahoń, palisander). Drewno z drzew
krajowych ma barwę od jasnożółtej do brązowej.
• gęstość objętościowa drewna - zależy od jego
wilgotności,
rodzaju
drzewa
z
którego
jest
otrzymane.
klimatu, gleby itp.
1
2015-12-16
Tabela 1. Średnia gęstość objętościowa wybranych gatunków drewna w stanie
powietrzno-suchym(przy wilgotności 15%)
Gatunek
Gęstość objętościowa
[kg/m3]
Gatunek
Gęstość objętościowa
[kg/m3]
Sosna
520
Jesion
750
Świerk
470
Buk
730
• higroskopijność
-
to
skłonność
materiału
do
wchłaniania wilgoci z powietrza.
Drewno zawsze wchłania wilgoć lub oddaje ją do
pomieszczenia tak długo, aż osiągnie stan równowagi
Jodła
450
Olcha
530
pomiędzy
Modrzew
590
Brzoza
650
otoczenia.
Drewno stosowane w miejscach o dużej wilgotności
Dąb
690
Klon
660
Wiąz
680
Topola
450
Grab
830
Lipa
530
Średnia gęstość objętościowa drewna w stanie suchym jest od 30 do 40
kg/m3
własną
wilgotnością
a
wilgotnością
powinno być zabezpieczone przed jej wchłanianiem.
niższa niż
w stanie powietrzno-suchym(przy wilgotności 15%)
• połysk - związany jest z twardością drewna i
• przewodność cieplna - drewno źle przewodzi ciepło,
gładkością powierzchni. Połysk najbardziej jest
zatem
widoczny w przekroju promieniowym
współczynniki
• rysunek drewna - różni się w zależności od przekroju,
barwy drewna, wielkości przyrostów, sęków itp.
• zapach - każdy gatunek drewna ma swój
specyficzny zapach. Pochodzi on od znajdujących
się w drewnie żywic, olejków eterycznych,
garbników itp.
jest
dobrym
izolatorem.
przewodności
cieplnej
Oczywiście
zależą
od
rodzaju drzewa i stopnia wilgotności drewna.
Rodzaj drewna
Współczynnik przewodzenia ciepła
[W/(m.K)]
Jodła
0,107÷0,130 (w=10÷15%)
Świerk
0,088÷0,104 (w=12%)
Sosna
0,139
Modrzew
0,128
Buk
0,151
Jesion
0,174
Dąb
0,128÷0,197 (w=10÷15%)
Klon
0,140
Tabela 2. Współczynniki przewodzenia
ciepła w kierunku prostopadłym do włókien
wybranych rodzajów drewna o wilgotności
15%
• wilgotność - zależy od warunków w jakich drewno się
znajduje
i
ma
znaczny
wpływ
na
pozostałe
wyrobów, stwarza warunki sprzyjające rozwojowi
właściwości drewna.
Bezpośrednio po ścięciu wilgotność drewna wynosi
ponad 35%, ale może być znacznie większa. Drewno
w
stanie
określanym
Duża wilgotność drewna bywa powodem paczenia się
jako
powietrzno-suche
(wyschnięte na wolnym powietrzu) ma wilgotność
około 15 ÷ 18%, przechowywane w suchych
grzyba. Gdyby jednak drewno zostało wysuszone do
wilgotności 0% stałoby się materiałem łatwo pękającym
i kruchym. Praktycznie nie byłoby można wykonać z
takiego drewna żadnej konstrukcji czy przedmiotów
użytkowych.
pomieszczeniach - ma wilgotność 8 ÷ 13%.
2
2015-12-16
• skurcz i pęcznienie - drewno wilgotne podczas
suszenia zawsze kurczy się, podczas nasiąkania wodą
Najczęściej używa się do wykonania elementów
konstrukcyjnych drewna w stanie powietrznosuchym).
pęcznieje. Podczas skurczu drewno pęka i paczy się.
Dlatego
konstrukcje
okienne,
listwy
drewniane
boazeryjne
itp.)
(więźby,
ramy
powinny
być
przygotowywane z drewna już wysuszonego, do takiej
wilgotności, w jakiej będzie ono użytkowane.
Rys. Paczenie się drewna przy wysychaniu na skutek anizotropii i skurczu
Właściwości mechaniczne
Intensywność pęcznienia czy
- drewno jest
materiałem
anizotropowym, jego wytrzymałość na ściskanie, rozciąganie,
kurczenia się zależy od przekroju
zginanie zależy od kierunku działania sił w stosunku do
drewna i wynosi w kierunku:
włókien. Drewno znacznie łatwiej przenosi siły działające
• stycznym – 6÷13%,
wzdłuż włókien (ma większa wytrzymałość), wraz ze
• promieniowym – 3÷5%,
wzrostem kąta odchylenia tych sił od kierunku włókien
• wzdłuż włókien – 0,1÷0,8%
wytrzymałość drewna zmniejsza się. W zależności od
osiąganej minimalnej wartości wytrzymałości mechanicznej
drewno dzieli się na klasy.
Rys. Wielkość spęcznienia objętościowego dla
wybranych gatunków drewna
Przykładowe wartości wytrzymałości drewna przy
Zmiana
wilgotności 15% podaje poniższa tabela
Cechy wytrzymałościowe drewna przy wilgotności 15% wzdłuż i w poprzek włókien
rozciąganie
┴
II
Sosna
Świerk
Jodła
Modrzew
Dąb
Jesion
Buk
Grochodrzew
Grab
84
90
82
107
90
102
135
148
107
3
2,7
2
2,3
8,8-9,4
11
7
4,3
24,5
ściskanie
II
┴
[MPa]
47
10
43
6,7
39
4
53
9
54
10
43
10
53
8
59
16
66
8,5
drewna
drewna. Jednak po przekroczeniu
Wytrzymałość
Gatunek
drewna
wilgotności
powoduje spadek wytrzymałości
stanu nasycenia włókien – ok.
zginanie
┴
87
66
61
84
86
100
105
120
107
30%
wilgotności
drewna,
wytrzymałość stabilizuje się.
Rys. Wpływ wilgotności drewna na zmianę wytrzymałości:
1 – wytrzymałość na rozciąganie wzdłuż włókien,
2 – wytrzymałość na zginanie,
3 – wytrzymałość na ściskanie wzdłuż włókien,
4 – wytrzymałość na ścinanie wzdłuż włókien
3
2015-12-16
Wytrzymałość drewna

twardość - jest mierzona oporem stawianym przez
uzależniona jest od jego gęstości
drewno podczas wciskania stalowej kulki o ściśle
objętościowej i stanu
określonej wielkości. Twardość zależy od gatunku
zawilgocenia.
drzewa, z którego drewno pochodzi. Do gatunków
twardych należą między innymi:
• Modrzew
• grab
• akacja
• jesion
• buk
• jawor
• dąb
• wiąz
Rys. Wpływ gęstości objętościowej na wytrzymałość drewna o wilgotności
15 % wg EMPA-Versuchen, LIGNUM;
1 – na rozciąganie wzdłuż włókien,
2 – na zginanie,
3 – na ściskanie wzdłuż włókien.
Do najbardziej miękkich:
Drewno miękkie jest znacznie łatwiejsze w obróbce, stąd
• lipa
• osika
• olcha
• topola.
Drewno miękkie jest znacznie łatwiejsze w obróbce,
stąd często jest używane przez rzeźbiarzy (np. Ołtarz w
kościele Mariackim w Krakowie jest wyrzeźbiony z
lipy).

często jest używane przez rzeźbiarzy (np. Ołtarz w
kościele Mariackim w Krakowie jest wyrzeźbiony z lipy).
Przykładowa twardość mierzona metodą Janki (przy
pomocy kulki metalowej o przekroju średnicowym 1 cm2
dla niektórych gatunków drewna wynosi:
• świerk 28 MPa
• buk 75÷78 MPa
• sosna 28÷30 MPa
• jesion 74÷76 MPa
• dąb 66÷67 MPa
• grab 89 MPa
ścieralność - drewna twarde są najczęściej najodporniejsze
na ścieranie. Ta cecha ma duże znaczenie przy wyborze
W budownictwie najczęściej używane są następujące
drewna jako materiału do wykonania np. podłóg.
gatunki drewna
• iglaste, stosowane są do wykonywania konstrukcji
dachowych, stolarki budowlanej (okna, drzwi, schody
itp.), desek podłogowych, sklejki itp.
• gatunki liściaste, najczęściej stosowane są do robót
stolarskich, wykonywania podłóg i posadzek:
http://pl.wikipedia.org
4
2015-12-16
Gatunki drewna iglastego:
Świerk (Picea excelsa)
Najlepsze właściwości ma drewno
Sosna (Pinus silvestris)
pozyskiwane z drzew w wieku od 80 do
Najlepsze właściwości ma drewno
120 lat. Drewno:
pozyskiwane z drzew w wieku od 80 do
• miękkie,
120 lat. Drewno:
• o średniej wytrzymałości,
• miękkie,
http://pl.wikipedia.org/wiki/Sosna_
zwyczajna
http://pl.wikipedia.org/wiki/Świerk
_pospolity
• sprężyste,
• trudne w obróbce (łatwo pęka, ma
• łatwe w obróbce,
sporo sęków).
• sprężyste,
Ze świerków rosnących w górach otrzymuje
• dobrej wytrzymałości mechanicznej.
Sosna
się lepsze drewno, niż z rosnących na nizinach.
Modrzew (Larix europaea)
Jodła (Abies pectinata)
Najlepsze właściwości ma drewno
Najlepsze właściwości ma
pozyskiwane z drzew stuletnich.
drewno pozyskiwane z drzew w
wieku 100 ÷ 120 lat.
Drewno:
• miękkie,
Świerk
http://pl.wikipedia.org/wiki/Jo
dła_pospolita
• o średnie wytrzymałości,
W Polsce rzadko stosowane, jest
• giętkie i łupliwe.
najlepszym (z punktu widzenia techniki) i
Ma sporo sęków, które wypadają z
najtrwalszym gatunkiem drewna.
tarcicy.
Gatunki drewna liściastego
Grab (Carpinus betulus)
Drewno:
Wiąz pospolity i brzost (Ulmus
•
campestis), (Ulmus montana)
o dobrych właściwościach mechanicznych,
• trudnościeralne,
Drewno:
• ciężkie.
• twarde,
• wytrzymałe,
• sprężyste.
• parzone łatwo daje się wyginać,
www.atlas-roslin.com/wiazgorski.html
• trwałe na powietrzu i pod wodą.
www.atlas-roslin.com/grab_pospolity.html
5
2015-12-16
Dąb (Quedrcus pedunculata) lub
Jesion (Fraximus excelsior)
(Quedrcus sessiliflora)
Drewno:
Najlepsze właściwości ma drewno
•
pozyskiwane z drzew w wieku około 180
• wytrzymałe
lat. Drewno:
• elastyczne,
• twarde,
www.atlas-roslin.com/dab_szypulkowy.html
kwiatostany żeńskie;
Barbara Łotocka
ciężkie,
kwiatostany męskie;
Barbara Łotocka
• po ścięciu łatwo je wygiąć.
www.atlas-roslin.com/jesion_wyniosly.html
• o dobrych parametrach
Zastosowane w warunkach suchych jest
wytrzymałościowych,
• odporne na ścieranie,
trwałe, w wilgotnych łatwo ulega
• często atakowane przez owady.
zniszczeniu.
Buk (Fagus silvatica)
Olcha pospolita (Anulus glutinosa)
Drewno:
• twarde,
Drewno:
www.atlas-roslin.com/buk_zwyczajny.html
• miękkie,
• o dużej wytrzymałości,
• łatwe w obróbce.
• łatwe w obróbce.
• często atakowane przez owady.
• często atakowane przez owady.
• mało odporne na zmienne warunki
www.atlas-roslin.com/jesion_wyniosly.html
Najlepsze właściwości ma drewno
http://www.drzewapolski.pl/Drzewa/Olcha
atmosferyczne.
• przy stałym przebywaniu pod wodą
pozyskiwane z drzew w wieku około 110
lat.
trwałe, dzięki dużej zawartości
garbników.
Brzoza (Betula verrucosa) i (Betula
pubescens):
Drewno:
• o dobrych właściwościach
mechanicznych
• małej odporności na grzyby.
www. wyrobyzdrewna.eu
http://www.euro-matex.pl/pl/Oferta/Inne-wyroby/Wyroby-okragle.html
http://pl.wikipedia.org/wiki/Brzoza
http://www.drew-bal.pl/index.php?go=zadaszeniad
www.efotogaleria.pl/index.php?m=126&ktore=1872
www.galeriaparkietu.pl/prasa.php?go=7
6
2015-12-16

drewno okrągłe - okorowany pień bez wierzchołka i
Rozróżnia się następujące elementy pozyskane ze ścientego
gałęzi. Drewno takie może być zastosowane jako:
pnia:




• grubizna – drewno o średnicy w najcieńszym końcu
słupy,
pale,
stemple, itp.,
drewno tartaczne.
minimum 7 cm
 dłużyca – grubizna o długości minimum 9,0 m dla
gatunków iglastych; 6,0 m dla gatunków liściastych,
W zależności od średnicy pnia i jego długości (podział
 kłoda – grubizna o długości 2,50 m ÷ 8,90 m (iglasta)
i 2,50 m ÷ 5,90 m (liściasta),
regulowany jest przepisami określonymi Polskimi
Normami).
 wyrzynek – grubizna o mniejszych długościach,
•

żerdzie – drewno o średnicy 7 ÷ 14 cm
tarcica - jest to drewno przetarte w tartaku z drewna
Podstawowe wyroby z tarcicy
okrągłego.
W zależności od wymiarów otrzymanych elementów
Ze względu na stopień obróbki tarcicę dzielimy na:
tarcicę dzielimy na sortymenty o nazwach:
• tarcicę nieobrzynaną – o dwóch powierzchniach
równoległych, krawędzie boczne pozostawione są bez

obróbki. Otrzymywana jest przez przetarcie jednokrotne
deski – elementy o grubości od 19 – 45 mm
na trakach (piłach tartacznych).
• tarcicę obrzynaną – o obrobionych czterech
płaszczyznach i krawędziach czoła
www.drewnobudowlane.info

bale – elementy o grubości 50 – 100

belki – elementy o przekroju 120/200 – 220/280 [mm]
mm

listwy – elementy o przekroju
http://www.drewpasz.pl/?Tarcica
poprzecznym od 12/24 do 29/70 mm
• tarcica

krawędziaki (murłaty) – elementy o
przekroju 100*/100 – 180/180 mm
podłogowa – produkowana z drewna sosnowego,
jodłowego lub świerkowego; stosowana (maks. gr. 50 mm)
do układania podłóg w budynkach mieszkalnych,
przemysłowych lub gospodarczych; jakość tarcicy
podłogowej określa się na podstawie dwóch klas I i II,
według których drewno może mieć określoną liczbę wad.
7
2015-12-16

łaty – to drewniane listwy o przekroju prostokątnym
lub kwadratowym (od 32x32 [mm] do 90x90 [mm] lub
Podział elementów konstrukcyjnych z drewna ze
względu na rolę pełnioną w przenoszeniu obciążeń
od 32x50 [mm] do 75x150 [mm]) używane w
konstrukcjach drewnianych, np. w więźbie dachowej

do ułożenia pokrycia dachowego
belka – element nośny poziomy lub pochyły oparty na
dwóch lub więcej podporach (ścianach, słupach, innych
belkach); może mieć przekrój jednolity lub złożony (np. z
dwóch lub więcej łat, dwuteowy), belki mają zawsze
większą wysokość niż szerokość i wykonywane są z drewna
litego, klejonego lub profili łączonych,
Łaty i kontr łaty, www.drewnobudowlane.info/laty


http://www.drewpasz.pl/?Tarcica
podciąg – belka, na której opierają się inne belki,
słup – pionowy element nośny, przenoszący obciążenia
pionowe od spoczywających na nim belek, dachów,
wiązarów; może mieć przekrój prosty lub złożony,

dźwigar – wiązar wieloelementowy o znacznej wysokości,
płaski lub przestrzenny, pełnościenny lub ażurowy,
Elementy więźby dachowej
Do wykonania konstrukcji dachów należy stosować drewno
sosnowe lub świerkowe o wilgotności nie przekraczającej
20%. Drewno należy zabezpieczyć przed korozją biologiczną
impregnując środkami grzybo- i owadobójczymi.
Elementy więźby:

przenoszący obciążenia konstrukcji na podpory główne
nachylenia połaci dachowej i dźwigające obciążenie z
(ściany lub słupy). Budowany jest z desek lub materiałów
połaci; opierają się na ścianach zewnętrznych i (w miarę
drewnopochodnych.
potrzeby) na płatwiach,


płatwie – belki poziome, biegnące równolegle do kalenicy
się je do kontrłat lub bezpośrednio do krokwi, prostopadle
słupkach,
murłaty – belki poziome leżące na murze (za ich
pośrednictwem opiera się krokwie na ścianach
murowanych lub betonowych),

łaty – elementy pomocnicze, stanowiące część rusztu
służącego do zamocowania pokrycia dachowego; przybija
dachu, stanowiące podpory dla krokwi, oparte na

krokwie – belki biegnące równolegle do kierunku
do nich, a równolegle do okapu,

kontrłaty – elementy pomocnicze, służące do utworzenia
pustki wentylacyjnej pod pokryciem; przybija się je
równolegle do krokwi (bezpośrednio lub na deskowaniu)
słupki – elementy pionowe przenoszące obciążenie od
płatwi na strop,
8
2015-12-16
Drewno klejone warstwowo
Drewno konstrukcyjne podzielono na klasy wytrzymałości,
różniące się właściwościami mechanicznymi.

Drewno klejone (klejonka) - stosowane jako materiał
W normie PN-EN 338: 1999 Drewno konstrukcyjne – klasy
konstrukcyjny pozwalający na wykonywanie przekryć o
wytrzymałości przyjęto następujące klasy wytrzymałości:
dużej rozpiętości, nawet ponad 100m (wiązar) oraz
dla drewna iglastego i topoli:
stosowany wtedy, gdy konieczna jest wysoka jednorodność
C14, C16, C18, C22, C24, C27, C30, C35, C40,
materiału (np. stolarka okienna).
dla drewna liściastego (bez topoli):
D30, D35, D40, D50, D60, D70.
Liczba przy literze oznacza wytrzymałość drewna na zginanie
w N/mm2 (MPa)
http://www.bodex-polczyn.pl/drewno.htm
Drewno klejone warstwowo otrzymuje się przez sklejenie

http://www.drewno.pll
drewno klejone warstwowo pionowo; płaszczyzna spoiny
wielu warstw tarcicy o równoległym przebiegu włókien w taki
klejowej jest prostopadła do krótszego boku przekroju
sposób, że wytworzone elementy mają lity przekrój
poprzecznego.
prostokątny. Poszczególne warstwy mogą być różnej grubości,
Zalety drewna klejonego warstwowo:
z różnych gatunków drewna i o różnych klasach wytrzymałości.
• bardzo wysoka wytrzymałość i sztywność przy małym ciężarze,
Rozróżniamy:

drewno klejone warstwowo poziomo;
• wysoka stabilność kształtów i wymiarów,
• minimalna skłonność do powstawania pęknięć,
• brak skręcania belek także przy dużych przekrojach i długościach,
płaszczyzna spoiny klejowej jest
prostopadła do dłuższego boku
przekroju poprzecznego,
• ze względu na suszenie komorowe do wilgotności 8-12% z reguły nie
Poszczególne warstwy tworzą połączone wzdłużnie na złącze
jest potrzebna żadna chemiczna ochrona drewna (w zależności od
palczaste deski, z których usunięto części mające wady -
rodzaju konstrukcji),
pęknięcia, chore sęki itd.
• odporność na agresywne środowisko; doskonały materiał na
konstrukcje, magazynów soli, środków chemicznych itp.,
• duża odporność ogniowa.
Drewno klejone powstaje poprzez sklejenie ze sobą warstw drewna
o grubości zwykle od 5 mm do 50 mm. Grubość tych warstw zależy
http://www.meble.pl/slownik,lamele,42.html
od przeznaczenia i od koniecznego promienia wygięcia elementu
końcowego. Drewno klejone jest często w trakcie klejenia
formowane w krzywizny, co stanowi trudność przy drewnie litym.
9
2015-12-16
Fornir - jest to cienki płat drewna o grubości do 5 mm.
Sklejka - płyta sklejona z nieparzystej liczby fornirów. Podczas
Cienkie forniry o grubości do 1 mm są używane do produkcji
klejenia kolejne warstwy forniru układa się tak, aby włókna
sklejki oraz jako okleiny (obłogi) drewna i płyt w celu nadania
przebiegały pod kątem prostym. Daje to znaczną poprawę
im ładniejszego, szlachetniejszego wyglądu.
parametrów mechanicznych sklejki. W budownictwie sklejkę
Forniry otrzymywane są przez skrawanie obwodowe,
stosuje się przede wszystkim przy wykonywaniu robót
mimośrodowe lub płaskie większych kawałków drewna.
stolarskich i przy wykonywaniu deskowania elementów
Wybór techniki skrawania ma wpływ na rysunek w jaki
betonowych.
układają się słoje.
http://wakeupsid.com/pictures_fornir
http://www.drewno.pl/gieldadrzewna
Sklejka suchotrwała
Sklejka wodoodporna pokryta filmem
fenolowym (szalunkowa)
Sklejka wodoodporna
Sklejka wodoodporna pokryta filmem
fenolowym (szalunkowa) z nadrukiem
http://www.skladydrzewne.pl/towary7.html
http://www.fplider.nazwa.pl/fplider/inner.htm
Sklejka wodoodporna pokryta filmem
fenolowym z odciskiem siatki
(antypoślizgowa)
Sklejki lakierowane (lakierem bezbarwnym lub lakierobejcą)
RODZAJE SKLEJEK
SUCHOTRWAŁE
WODOODPORNE
WODOODPORNE POKRYTE FILMEM
FENOLOWYM
SZALUNKOWE
Klej
Format [mm]
Klasa jakości
Rodzaj drewna
Grubość
*Budowa sklejek
Powierzchnie
Klasa higieniczności
Grubość forniru
Wilgotność
Gęstość
Wytrzymałość na zginanie
wzdłuż włókien [MPa]
Wytrzymałość na zginanie w
poprzek włókien [MPa]
ANTYPOŚLIZGOWE
mocznikowoformaldehydowy
1550x1550;
1550x2250
1550x1250;
1250x1250
A, B, BB, BBB
brzoza, olcha;
3,2-40mm
jednorodna,
mieszana
kalibrowane,
szlifowane
E1
1,1-2,5mm
5-12%
550-750kg/m3
fenolowoformaldehydowy
1550x1550;
1550x2250
1550x1250;
1250x1250
A, B, BB, BBB
brzoza, olcha;
3,2-40mm
jednorodna,
mieszana
kalibrowane,
szlifowane
E1
1,1-2,5mm
5-12%
550-750kg/m3
fenolowofenolowoformaldehydowy
formaldehydowy
1550x3100;
550x2700*
1550x3100; 1550x2500*
1550x2500*;
1550x2250*
550x1550
I
I
brzoza, olcha
brzoza, olcha
6-30mm 9-30mm*
6-30mm 9-30mm*
jednorodna,
jednorodna, mieszana
mieszana
gładka/ z odciskiem
gładka/gładka
siatki
1,1-2,5mm
1,1-2,5mm
5-12%
5-12%
550-750kg/m3
550-750kg/m3
50-100
50-100
50-100
50-100
30-60
30-60
30-60
30-60
Lignofol - materiał warstwowy ze sklejonych wodoodpornym
klejem syntetycznym cienkich warstw drewna,
charakteryzujący się dużą wytrzymałością i twardością. Jest
stosowany m.in. do wyrobu części maszyn, szybowców.
Lignofol fot.www.sklejka-pisz.com.pl
Ze względu na kierunek biegu włókien lignofol dzieli
się na:
- równoległo - włóknisty
- krzyżowo - włóknisty
- gwiaździsto - włóknisty
Podstawowe dane techniczne:
- gęstość – 1200 kg/m3
- wytrzymałość na ściskanie – 88÷118 N/mm2
- wytrzymałość na zginanie – 103 N/mm2
- twardość – 118 N/mm2
- odporność na działanie wody
- odporność na czynniki chemiczne
10
2015-12-16
 porowate - podczas klejenia, płyty poddane są tylko
Płyty pilśniowe - otrzymywane są z rozwłóknionej masy
drewna (rozwłóknieniu poddaje się odpady tartaczne - ścinki,
odpadki) sklejonej z równoczesnym sprasowaniem.
W zależności od stopnia sprasowania i ewentualnego
wykończenia powierzchni rozróżniamy płyty pilśniowe:
• porowate,
podwyższonej temperaturze (bez podniesionego
ciśnienia), otrzymany materiał jest porowaty i miękki.
Płyty używane są do izolacji akustycznych w miejscach
nie narażonych na działanie wilgoci.
Grubość płyt - 9,5 ÷ 25,0 mm
• twarde,
• bardzo twarde.
 twarde - podczas klejenia poddane są obróbce
 porowate bitumowane - płyty te stosuje się do izolacji
cieplnej i akustycznej dachów, ścian i podłóg - wszędzie
tam, gdzie potrzebna jest izolacja o podwyższonej
odporności na wilgoć. Sztywne i lekkie arkusze płyt, o
dużych wymiarach są łatwe w montażu.
termicznej pod ciśnieniem.
Używane są do robót stolarskich jako
okładziny np. skrzydeł drzwiowych.
Płyty są produkowane o grubości 2,4 - 6,4 mm.
 bardzo twarde - proces produkcji przebiega
analogicznie jak płyt twardych. Płyty dodatkowo
nasączane są olejem lub żywicami, albo mają wierzchnią
powierzchnię pokrytą emalią. Przeznaczone są do robót
stolarskich.
Płyty wiórowe - produkowane są z odpadów tartacznych
rozdrobnionych do postaci wiórów. Cząsteczki drewna
zespala się przy pomocy kleju podczas obróbki termicznej
pod ciśnieniem.
Płyty produkowane są z okleiną zewnętrznej
powierzchni lub bez okleiny. Jako okleiną
można zastosować fornir naturalny lub
fornir (laminat) z żywic syntetycznych.
Płyty są produkowane o grubości od
10÷56mm. Stosowane przy robotach
stolarskich, meblarstwie, budownictwie.
Płyty wiórkowo – cementowe – otrzymuje się z wełny drzew
iglastych, którą poddaje się mineralizacji w roztworze chlorku
wapnia, następnie miesza z cementem portlandzkim 32,5,
formuje i prasuje pod ciśnieniem. Są one:
• niepalne,
• ulegają jedynie zwęgleniu podczas palenia,
• są odporne na działanie wilgoci.
Płyty wiórkowo -cementowe stosuje się:
• do izolacji cieplnej,
• dźwiękowej ścian, stropów i dachów,
• na warstwy pod posadzki w celu tłumienia dźwięków
wywołanych uderzeniem
11
2015-12-16
Płyty MDF i HDF - są to płyty drewnopochodne nowszej
generacji. Produkowane z włókien drzewnych klejonych
w podniesionej temperaturze pod ciśnieniem.
Otrzymany materiał ma jednorodny przekrój. Jest twardy,
może być produkowany w okleinach naturalnych (fornir)
lub sztucznych albo tylko pokryty lakierem.
Stosowany jest do produkcji:
• paneli podłogowych,
• płyt dla przemysłu meblarskiego,
• do robót stolarskich,
• oprócz płyt, z masy można wytłaczać elementy do
dekoracyjnego wykończenia powierzchni (np. listwy o
różnym profilu).
Płyta OSB - to jest płyta drewnopochodna opracowana
specjalnie dla budownictwa, tak zwana płyta o
ukierunkowanych wiórach płaskich. Zawiera ponad 90%
drewna. Składa się z trzech warstw. W warstwie górnej i
dolnej wióry o wymiarach 100x0,6 mm kierunkowo
umieszczone są wzdłuż długości płyty natomiast w warstwie
środkowej w poprzek płyty.
Wysokie parametry techniczne płyt OSB wynikają z:
• zachowania włóknistości drewna,
• zazębiania się długich wiórów,
• przez natryskiwanie wiórów specjalnym klejem i emulsją
parafinową w tzw. zaklejarkach uzyskuje się dużą
odporność na wpływy warunków atmosferycznych.
Zastosowanie płyt OSB
Zastosowanie płyt OSB - w budownictwie szkieletowym na
poszycie ścian zewnętrznych i wewnętrznych oraz poszycie
podłóg i dachu.
W ofercie handlowej znajdują się płyty OSB w
następujących rodzajach:
• wodoodporne OSB-3 - grub.12,15,18,22 mm
• szalunkowe - grub.16,18,22 mm
• antypoślizgowe - grub.16,18,22 mm
http://www.drewpasz.pl/?Tarcica
Materiały podłogowe
• deski podłogowe - tarcica podłogowa, to deski o
EKO deska podłogowa czterostronnie strugana, sucha o
średniej wilgotności 12%.
szerokości 100 - 200 mm, długości 3,0 - 5,5 m i
Wymiary:
grubości 28, 32, 38, 45, 50 mm. Najczęściej spotykane
• szerokość - 110 mm
są deski z iglastych gatunków drzew.
• grubość - 22÷28 mm,
• długości desek głównie od 2000 ÷ 5000 mm,
• łączenie na własne pióro i wpust,
• na indywidualne zlecenie możliwość przygotowania deski w
innych długościach.
12
2015-12-16
EKO deska podłogowa produkowana jest w pełni z
• deszczułki posadzkowe (parkiet) - produkowane są
najczęściej z liściastych gatunków drzew.
naturalnego drewna sosnowego i świerkowego, dzięki temu
pomieszczenie uzyskuje naturalny, ekologiczny wygląd i
Wymiary deszczułek:
• grubość od 16 - 22 mm,
zdrowy mikroklimat.
• szerokość 30 - 100 mm,
• długość 200 - 500 mm.
Produkowane są o różnych kształtach przekroju, który
umożliwia łączenie na styk, wpust i pióro na dwóch lub
czterech krawędziach.
http://www.drewnobudowlane.info/deska_podlogowa.html
• deszczułki posadzkowe (parkiet)
http://www.dom.pl/kolejnosc-pracremontowych.html
• deszczułki posadzkowe (parkiet)
Układ "cegiełka"
http://swiat-parkietow.com.pl/page26.php
Złącza ciesielskie na szerokość
Układ „angielski"
Złącze na styk (złącze często wzmacnia
się klejem)
Złącze na nakładkę / na przylgę
Złącze na wpust i pióro
Układy jodełkowe
Złącze na wpust i pióro obce
Układ "jodełka francuska"
Norma dokładnie określa cechy wymiarowe deszczułek, m.in.:
• grubość nad wpustem: t1 ≥ 35% całkowitej grubości t elementu,
• grubość wpustu: t3 ≥ 22% całkowitej grubości t elementu,
• grubość części pod wypustem: t4 ≥ 22% całkowitej grubości t
elementu,
DĄB ORIGINAL
DĄB COMO
Deszczułka typu 1
1.Powierzchnia licowa elementu
2.Skos a
3.Rowki klejowe
MERBAU
LAKIEROWANY
DĄB VERONA
JESION NATURA
MERBAU JAKARTA
DĄB NATURA
JATOBA NATAL
ORZECH
EUROPEJSKI WOLIN
COMFORT
13
2015-12-16
Gatunek bardzo odporny na szkodliwe działanie
Deska Tarasowa Bangkirai warunków atmosferycznych, a także ataki grzybów
http://www.drewnobudowlane.info/deska_ele
wacyjna.html
i szkodników. Nie wymaga dodatkowej
konserwacji, jednak dla zachowania naturalnej
kolorystyki drewna zaleca się olejowanie tarasu.
Pomaga to zapobiec naturalnemu procesowi
patynowania powierzchni na kolor srebrno-szary.
Jedną z cech charakterystycznych tego gatunku jest
możliwość występowania niewielkich otworów po
szkodnikach (tzw. pinholes; maksymalnie 1-1,5 mm
średnicy). Nie stanowią one jednak wady, gdyż
owady żyją wyłącznie w drewnie żywym.
Deska jest jednostronnie ryflowana co
zdecydowanie ułatwia jej montaż, z drugiej zaś
strony powierzchnia ryflowana nadaje walorów
estetycznych.
Deska występuje w wymiarze 25x145 w całej
gamie długości.
• kostka brukowa drewniana:
 produkowana z drewna iglastego,
 kostka ma kształt najczęściej graniastosłupa lub walca o wysokości
http://www.podlogi-katowice.pl/podlogi/mozaiki-podlogowe.html
• płyty posadzki mozaikowej:
 produkowane z liściastych
gatunków drzew, z listewek o
grubości 8 - 10 mm,
 listewki układa się w zestawy o
boku kwadratu, płyta złożona jest z
16 takich zestawów ułożonych w
"kratkę" i naklejonych na papier,
 parkiet mozaikowy układa się na
twardym równym podłożu, na klej.
 do podłoża przyklejana jest
powierzchnia płyty bez papieru.
 papier odkleja się po nawilżeniu
go wodą, po związaniu kleju z
podłożem.
Dociskanie i wyrównywanie do poziomu cegieł,
używając listwy i młotka.
Trzeba zwrócić uwagę na wypoziomowanie elementów.
od 60 - 100 mm,
 stosowana w halach fabrycznych, magazynowych, ogrodach, etc.
 po ułożeniu widoczny jest przekrój poprzeczny drewna.
Układanie bruku
http://www.brukarstwo.wirtua.net/PartnerGaleria.asp?PartnerID=38
http://www.drewno.pl/gieldadrzewna/167-3-Podesty-61956BRUK+D%C4%98BOWY+++Nowo%C5%9B%C4%87.html
Impregnowane ciśnieniowo elementy
bruku, pokrywane dodatkowo preparatem
zabezpieczającym powierzchniowo.
• panele podłogowe i ścienne - produkowane są z płyt
HDF z bardzo cienką i twardą warstwą okleiny.
Układane są na twardym, równym podłożu "na sucho".
Panele łączone są na pióro i wpust.
Rys. Krzysztof Rodak
Budowa paneli laminowanych zwykłych, od góry:
• odporna na ścieranie warstwa wierzchnia,
• papier dekoracyjny,
• płyta nośna (MDF, HDF lub płyta wiórowa),
Rys. Krzysztof Rodak
• warstwa przeciwprężna.
14
2015-12-16
Rys. Krzysztof Rodak
Budowa paneli laminowanych z dodatkową warstwą wyciszającą;
od góry:
•
•
•
•
•
•
odporna na ścieranie warstwa wierzchnia,
papier dekoracyjny,
impregnowane podkładki przeciwudarowe,
płyta nośna (MDF, HDF lub płyta wiórowa),
warstwa wyciszająca,
warstwa przeciwprężna
EKO deska obiciowa (boazeryjna):
• czterostronnie strugana,
• sucha, o średniej wilgotności 12%,
• własne pióro i wpust,
• szerokość 90-150 mm,
• grubość 18mm ma,
• długości głównie od 2000 – 5000 mm,
• możliwość indywidualnego
zamówienia w innych długościach.
EKO deska obiciowa produkowana jest z drewna sosnowego i
świerkowego.
Pokrycia dachowe z trzciny
Pokrycia dachowe
Gont skrawany (wiór) i gont łupany (dranica) – stosowane są
• Współczesne strzechy nie robi się ze słomy jak kiedyś, ale z
trzciny, najlepiej jednorocznej, nie bardzo grubej i o
do krycia dachów w regionalnym
i zabytkowym budownictwie drewnianym. Wykonuje się je z
drewna drzew iglastych lub z drewna osikowego.
wilgotności 15%,
• Grubość strzechy z trzciny wynosi 28-40 cm.
• Stanowi
http://muratordom.pl/budowa/dachy-i-stropy/zdrowedachy-pokrycia-z-trzciny-gontu-i-wiorow,17_29.html
ona
jednocześnie
doskonałą izolację termiczną
http://muratordom.pl/budowa/dachy-i-stropy/zdrowedachy-pokrycia-z-trzciny-gontu-i-wiorow,17_29.html
(w zimie taka warstwa dobrze
chroni przed chłodem, latem
Gont skrawany
(wiór)
Gont łupany
(dranica)
• Pokrycie z trzciny nie wymaga specjalnych zabiegów
konserwacyjnych,
– przed upałem) i akustyczna.
Domy z drewna
• Impregnację przed ogniem i od czasu do czasu zmiatać z
niego mech wystarczy wykonywać co 5 lat, inaczej będzie
się pod nim utrzymywało zawilgocenie, które
zapoczątkowuje butwienie strzechy.
• W razie potrzeby można wymienić zniszczony fragment
(kolor nowego wyrówna się mniej więcej po roku).
http://www.osadazbali.pl/
http://www.apispw.pl/?p0=6&p1=11
15
2015-12-16
Sosna fińska - idealna do budowy domów z bali
Do budowy swych domów z bali HONKA używa tylko drewna z wysoce
odpornej sosny nordyckiej. Ekstremalne fińskie warunki,
w których rosną sosny, sprawiają, że ich wzrost jest powolny, a ich
WADY DREWNA - zawsze powodują obniżenie jego
wartości albo mogą spowodować jego dyskwalifikację,
gospodarka wodna znacznie ograniczona. To drewno o wąskich słojach jest
jako materiału.
nadzwyczajnie odporne i posiada doskonałą stabilność wymiarową. W
Zależą od różnych czynników:
porównaniu z drewnem sosnowym z położonych bardziej na południe
• związane ze wzrostem drzewa to - sęki, rdzenie
regionów sosna nordycka charakteryzuje się jeszcze lepszym wskaźnikiem
izolacji termicznej.
położone mimośrodowo, rdzenie podwójne, zawoje,
skręt włókien, pęknięcia np. mrozowe itp..
www.honka.pl
Sęk skrzydlaty (tzw. skrzydlak) składa się z dwóch sęków
Drewno z felerem - wady drewna powstają w trakcie
podłużnych ułożonych symetrycznie względem osi
nieprawidłowego wzrostu lub chorób drzew. Jedne z
tarcicy i zwężających się ku rdzeniowi. Sęki takie mogą
nich dyskwalifikują drewno jako materiał konstrukcyjny,
stykać się w okolicy rdzenia, tworząc kształt litery V.
inne nie mają wpływu na jego wytrzymałość, jedynie na
wygląd.
Zbyt duże przyrosty - widoczne są na
poprzecznym przekroju elementu. Najlepsze
jest drewno o wąskich i gęstych przyrostach
(słojach). Drewno z dużymi przyrostami
(szerszymi słojami) ma gorszą wytrzymałość
mechaniczną. Nie jest to poważna wada,
raczej wskaźnik jakości drewna
Pęknięcie - przebiegające wzdłuż włókien
Przeżywiczenie - plamy żywicy psują jedynie
drewna nie wyklucza go jako materiału do
wygląd drewna. Nie jest to wada wykluczająca
budowy konstrukcji. Groźne są pęknięcia
drewno jako materiał konstrukcyjny. Co więcej,
przebiegające w poprzek włókien, takie, które
element przeżywiczony ma nawet większą
powodują ich poprzeczne rozwarstwienie, oraz
wytrzymałość niż nieprzeżywiczony
widoczne na całym przekroju elementu
Sęk przechodzący - czyli taki, który przerasta
element konstrukcyjny od jednej krawędzi do
krawędzi przeciwległej. W miejscu jego
przebiegu drewno jest osłabione i może
pęknąć. Wada ta wyklucza stosowanie
elementu w konstrukcji
Huba - pozostawia na drewnie różowopomarańczowe ślady. Przerost tego grzyba
powoduje w drewnie zgniliznę miękką. Drewno
z widocznymi przebarwieniami
spowodowanymi przez hubę nadaje się tylko na
opał
16
2015-12-16
Sinizna - szaroniebieskie przebarwienie drewna
Chory sęk - czyli sęk, który nie jest trwale
głównie iglastego. Psuje wygląd drewna, ale nie
zrośnięty z drewnem lub, co gorsza, wypadł.
obniża jego wytrzymałości. W niewielkim
Powstała dziura znacznie osłabia wytrzymałość
stopniu zwiększa nasiąkliwość drewna. Drewno
elementu konstrukcyjnego. Fragment z dziurą
z sinizną może być z powodzeniem stosowane w
po sęku lub chorym sękiem można wyciąć. Z
konstrukcjach
jednego elementu otrzymamy dwa krótsze,
Zakorek - fragment kory wrośnięty w drewno.
które można zastosować w konstrukcji
Gdy jest niewielki, można go odciąć. Gdy
Skręt włókien - jest to wada budowy drewna.
zakorków na elemencie jest dużo, nadaje się on
Fragment ze skręconymi włóknami to miejsce,
jedynie do spalenia.
które ma gorszą wytrzymałość mechaniczną w
Uwaga! Fragmenty kory na powierzchni drewna
stosunku do reszty elementu. Elementy z taką
konstrukcyjnego nie są wadą. Wystarczy je
wadą nie nadają się na konstrukcję
usunąć z powierzchni przed przystąpieniem do
budowy
• Wady związane z procesami gnilnymi, zagrzybieniem
podczas wzrostu drzewa albo po jego ścięciu,
powodują zmianę zabarwienia, siniznę, zgniliznę czyli
mursz. Przykłady grzybów rozwijających się na
 grzyb domowy biały, porzyca inspektowa (Poria
vaporaria),
 grzyb piwniczny gnilica mózgowata (Coniophora
cerebella),
drewnie:
 grzyby powodujące szybki rozkład drewna na
dużych powierzchniach:
 grzyb domowy właściwy stroczek domowy
(Merulius lacrimans),
Na drewnianej podłodze w leśniczówce. Fot. M. Wantoch-Rekowski
Fot. http://pl.wikipedia.org
 grzyb kopalniany krowiak łykowaty (Paxillus
Fot. E. Fałtynowicz
acheruntius);
 grzyby występujące "gniazdowo":
 grzyb podkładowy twardział łuskowaty (Lentinus
lepideus),
 kołatek mieszkaniowy (Anobium pertinax) i meblowy
 grzyb słupowy siatkowiec płotowy (Lensites
sepiaria)
 związane z żerowaniem owadów na drzewie lub
(Anobium domesticus),
 świrak okrętowiec (Teredo navalis),
 raczek (Limmonoria lignorum)).
drewnie, np.:
 spuszczel (Hylotrupes bajulus),
 trzpiennik olbrzym (Sirex gigas),
 rytel pospolity (Hylocoetus dermestoides),
 drwalnik paskowy (Xyloterus lineatus),
Spuszczel pospolity: c)poczwarka, d)młody jeszcze nie wybarwiony chrząszcz, e)
wybarwiony chrząszcz, f) wybarwiony chrząszcz (samica)
17
2015-12-16
Drewno stoczone przez larwy spuszczela (średni stopień
zniszczenia).
Wymienione grzyby, owady, małże są pasożytami
drewna. Do szkodników żerujących na drzewie należy też
objęty ochroną gatunkową kozioróg dębosz. Do ochrony
drewna, zwłaszcza w budownictwie, należą takie
przedsięwzięcia jak:
• nie używanie drewna pochodzącego z rozbiórki
starych domów,
• nie malowanie drewna farbami olejnymi przed jego
a) Chrząszcz w ruchu - w tle widoczne otwory
wylotowe; b) otwory wylotowe chrząszczy kołatka
domowego na powierzchni drewna.
wysuszeniem,
ZALETY DREWNA
• wietrzenie pomieszczeń, w których drewno jest
zastosowane,
• wykonanie poprawnej izolacji przeciwwilgociowej,
• wykonanie impregnacji preparatami grzybo- i
pleśniobójczymi,
• wykonanie zabezpieczenia przeciwogniowego.
• stosunkowo duża wytrzymałość mechaniczna –
Do najważniejszych zalet drewna jako materiału
budowlanego, należy zaliczyć:
• małą gęstość – kilkakrotnie mniejszą niż stali czy
żelbetu (żużlobetonu). W stanie powietrzno suchym
(15% wilgotności) średnia gęstość objętościowa
drewna waha się w granicach 450-850 kg/m3),
• stosunkowo duża udarność, czyli odporność na uderzenia.
stosunek wytrzymałości do ciężaru własnego oraz
Właściwość ta charakteryzuje wytrzymałość drewna na
sprężystości np. wytrzymałość na rozciąganie podłużne
obciążenia dynamiczne. Typowe gatunki drewna dla stolarki
drewna wynosi 90-150 MPa,
budowlanej (świerk, sosna) wykazują średnią udarność
• moduł sprężystości podłużnej (moduł Younga) dla
drewna jest stosunkowo wysoki i wynosi dla drewna
bezsęcznego 12-13 GPa, dla tarcicy konstrukcyjnej 9-10
GPa. Dla porównania dla tworzywa sztucznego (np. PCV)
40-70kJ/m2,
• dobra izolacyjność termiczna (cieplna), szczególnie w
poprzek włókien, np. dla drewna sosny wynosi
0,163 W/mK, dla powietrzno suchego drewna wynosi
0,13-0,47 W/mK,
ten sam moduł wynosi zaledwie 2,5 GPa,
18
2015-12-16
•
odporność na działanie większości związków
chemicznych,
•
•
łatwość obróbki elementów drewnianych przy
• możliwość wykonywania robót budowlanych zarówno
latem jak i zimą,
• pochłanianie szkodliwych pól wytwarzanych przez
użyciu stosunkowo prostych narzędzi i urządzeń,
otaczające nas urządzenia i sieci elektryczne i inne
łatwość połączenia na klej – łączniki
emitowanie promieniowania,
całopowierzchniowe oraz na płytki
• nie ulega naładowaniu elektrostatycznemu (drewno
wielogwoździowe lub wieloklockowe (kolczaste),
jest wolne od elektrostatycznych ładunków) i tym
gwoździe, wkręty, blachy perforowane – łączniki
samym nie przyciąga zanieczyszczeń,
punktowe,
Do innych zalet drewna zaliczyć można:
• dowolność w osiąganiu formy i funkcji domów,
• naturalną odporność na działanie promieniowania
• stosunkowo krótki czas realizacji budowy – bez
cieplnego (niskie przewodnictwo cieplne i
charakterystyczna zdolność do tworzenia
izolującej warstwy węgla drzewnego),
• możliwość dokładnego i solidnego wykonania
domu,
konieczności przerw technologicznych,
• mniejszy koszt budowy domu niż w budownictwie
monolitycznym,
• łatwość rozbiórki konstrukcji drewnianych i
recykling,
Chemiczne środki zabezpieczania drewna.
• duże możliwości właściwego zabezpieczenia przed
W zależności od składu chemicznego, postaci i
korozją biologiczną (działaniem owadów, pleśni,
właściwości, środki impregnacyjne dzieli się na:
grzybów, bakterii) poprzez impregnację i
• solne (rozpuszczalne w wodzie),
konserwację.
• oleiste,
• rozpuszczalnikowe (rozpuszczalne w
rozpuszczalnikach),
• wodorozcieńczalne,
19
2015-12-16
• emulsje wodno-oleiste,
• wnikanie dyfuzyjne – zachodzi w drewnie mokrym
• emulsje wodno-rozpuszczalikowe,
i polega na dyfuzji soli grzybobójczych z
• pasty.
impregnatów o dużym stężeniu soli w głąb
Sposoby zabezpieczania drewna:
drewna zawierającego wodę o małym stężeniu
• wnikanie kapilarne – wnikanie impregnatu pod
soli, nadają się rozpuszczalne w wodzie preparaty
wpływem sił kapilarnych, nadają się roztwory
w postaci proszków, past lub wodnych roztworów
wodne, preparaty oleiste i rozpuszczalnikowe.
soli o dużym stężeniu,
• impregnacja powierzchniowa przez:
 smarowanie,
 opryskiwanie,
 kąpiele.
• impregnacja głęboka:
 kąpiele zimne,
 kąpiele gorąco - zimne,
 nasycanie niskociśnieniowe hydrostatyczne,
 nasycanie próżniowe,
 nasycanie ciśnieniowo - próżniowe
20