strategia rozwoju gminy bargłów kościelny

Transkrypt

Załącznik do Uchwały Nr ……/…../14
Rady Gminy Bargłów Kościelny
z dnia ……………. 2014r.
STRATEGIA ROZWOJU GMINY
BARGŁÓW KOŚCIELNY
NA LATA 2015– 2020
Bargłów Kościelny, grudzień 2014
Spis treści
Strona
I. WPROWADZENIE ................................................................................................................ 4
II. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNO - GOSPODARCZEJ GMINY BARGŁÓW
KOŚCIELNY ............................................................................................................................. 5
2. 1. Położenie, powierzchnia, ludność ................................................................................. 5
2.2 Demografia gminy Bargłów Kościelny............................................................................ 7
2.3 Poziom życia mieszkańców ........................................................................................... 12
2.4 Zatrudnienie i rynek pracy ............................................................................................. 13
2.5 Bezrobocie ...................................................................................................................... 14
III. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE i ZASOBY NATURALNE .................................... 18
3.1.Klimat ............................................................................................................................. 18
3.2. Geomorfologia i stosunki wodne. ................................................................................. 19
3.3.Charakterystyka geologiczna ......................................................................................... 20
3.4 Lasy Gminy Bargłów Kościelny i ogólna charakterystyka szaty roślinnej ....................... 21
3.5 Ogólna charakterystyka fauny – świat zwierzęcy .......................................................... 23
3.6 Walory krajobrazowe i przyrodnicze obiekty chronione .............................................. 24
3.7 Obszary NATURA 2000 ................................................................................................ 26
IV. Źródła zanieczyszczenia środowiska ................................................................................. 28
4.1 Atmosfera ....................................................................................................................... 28
4.2 Wody .............................................................................................................................. 30
4.3 Powierzchnia ziemi ........................................................................................................ 30
4.4 Środowisko przyrodnicze ............................................................................................... 30
V.Infrastruktura techniczna ...................................................................................................... 31
5.1 Komunikacja ................................................................................................................. 31
5.2 Elektroenergetyka........................................................................................................... 34
5.3 Gazownictwo i ciepłownictwo ...................................................................................... 34
5.4 Zaopatrzenie w wodę ..................................................................................................... 35
5.5 Gospodarka ściekowa ..................................................................................................... 36
5.6 Gospodarka odpadami .................................................................................................... 37
5.7 Budownictwo ................................................................................................................. 37
VI. GOSPODARKA ............................................................................................................... 39
6.1 Struktura podstawowych branż ..................................................................................... 39
6.2 Rolnictwo ..................................................................................................................... 44
6.2.1 Struktura klas gleb w gminie ................................................................................... 46
6.2.2 Struktura obszarowa i produkcyjna gospodarstw rolnych ..................................... 47
2 2
6.3. Gospodarka leśna .......................................................................................................... 51
6.4 Turystyka ....................................................................................................................... 53
6.4.1 Szlaki i trasy turystyczne......................................................................................... 55
6.5 Środowisko kulturowe.................................................................................................... 55
VII Infrastruktura społeczna..................................................................................................... 57
7.1 Oświata i wychowanie ................................................................................................... 57
7.2 Ochrona zdrowia i opieka społeczna .............................................................................. 58
7.3 Infrastruktura społeczno - kulturalna ............................................................................. 61
7.4 Poziom bezpieczeństwa.................................................................................................. 62
7.5 Sport i rekreacja ............................................................................................................. 62
VIII Zasoby zabytkowe ........................................................................................................... 63
8.1 Zabytki architektury i budownictwa, zabytki ruchome oraz cmentarze zabytki sakralne
.............................................................................................................................................. 63
8.1.1 Dwory i folwarki ..................................................................................................... 63
8.1.2 Budownictwo zabytkowe ........................................................................................ 63
8.1.3 Zabytki ruchome ..................................................................................................... 63
8.1.4 Cmentarze................................................................................................................ 64
8.1.5 Ruralistyka .............................................................................................................. 64
8.2 Zabytki techniki.............................................................................................................. 64
8.3
Walory kultury jako inspiracja przedsiębiorczości lokalnej .................................... 65
8.4 Życie religijne ................................................................................................................ 67
IX . FINANSE GMINY BARGŁÓW KOŚCIELNY ............................................................. 68
XI. ANALIZA SWOT MOCNYCH I SŁABYCH STRON, SZANS I ................................... 72
ZAGROŻEŃ ............................................................................................................................ 72
XII . MISJA GMINY BARGŁÓW KOŚCIELNY ................................................................. 76
1. Misja i strategiczne cele rozwoju społeczno – gospodarczego ........................................ 76
12.1. CEL GŁÓWNY, CELE STRATEGICZNE ................................................................ 77
XIII. Obszary Strategicznej Interwencji ................................................................................... 84
XIV FINANSOWANIE STRATEGII ..................................................................................... 86
XV. WSKAŹNIKI MONITOROWANIA ............................................................................... 89
XVI ZARZĄDZANIE STRATEGIĄ ...................................................................................... 92
3 3
I. WPROWADZENIE
Strategia rozwoju gminy jest podstawowym dokumentem, który określa cele i priorytety
rozwoju społeczno – gospodarczego.
Strategia rozwoju gminy określa misję jej rozwoju, wytycza cele i porządkowane im
priorytety. Realizacja strategii powinna przede wszystkim trwale zapewnić wysoką jakość
życia
społeczności
lokalnej
przy
zachowaniu
unikalnych
walorów
środowiska
przyrodniczego. Do określenia misji rozwoju i celów strategicznych niezbędna była diagnoza
stanu istniejącego, czyli ocena najważniejszych warunków rozwoju gminy oraz jej potrzeb.
Opisanie stanu dokonano między innymi metodą SWOT (ang. – mocne strony, słabe strony,
szanse i zagrożenia).
Strategia jest kluczowym dokumentem programowym określającym zasady i
kierunki długofalowej koncepcji rozwoju. Formułując cele i priorytety, wskazuje ona
dziedziny koncentracji wysiłku rozwojowego i pożądane tendencje zmian, które powinniśmy
wspierać i promować, aby uzyskać kreślony efekt.
Strategia przez cały czas realizacji będzie podlegała monitorowaniu.
Przy opracowaniu strategii uwzględniono sugestie i zapisy:
1) Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2020:
2) Planu zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego,
3) Projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Bargłów Kościelny – 2007 rok.
Do ustalenia diagnozy stanu istniejącego wykorzystano:
1) Dane statystyczne GUS,
2) Dane statystyczne Powszechnego Spisu Rolnego z 2010 roku,
3) Informacje i materiały planistyczne Urzędu Gminy Bargłów Kościelny,
Ponadto Strategia jest spójna z zapisami:
- Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego 2014-2020
- Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020
- Programu Rozwój Polski Wschodniej
4 4
II. DIAGNOZA SYTUACJI SPOŁECZNO - GOSPODARCZEJ GMINY
BARGŁÓW KOŚCIELNY
2. 1. Położenie, powierzchnia, ludność
Gmina Bargłów Kościelny położona jest w województwie podlaskim na terenie powiatu
augustowskiego. Bezpośrednio sąsiaduje z gminami: Sztabin, Augustów, Rajgród, Kalinowo.
Gmina leży przy drodze krajowej nr 61 Warszawa – granica państwa.
Duże znaczenie dla rozwoju gminy ma bliskość granicy Państwa. Gmina Bargłów Kościelny
leży w odległości 65 km od przejścia w Ogrodnikach. Gmina leży też blisko otwartej granicy
z Litwą.
Gmina Bargłów Kościelny jest zamieszkiwana przez ok. 5 900 osób.
Gęstość
zaludnienia wynosi ok. 30 osób na 1 km2 i jest ona niska przy średniej gęstości zaludnienia
w województwie podlaskim - 60 osób na 1 km2 i 37 osób na 1 km2
w powiecie
augustowskim.
Sieć osadniczą w gminie tworzy 36 miejscowości wiejskich, wchodzących w skład 30
sołectw. Największą miejscowością jest siedziba gminy – Bargłów Kościelny, w której
mieszka ponad 800 mieszkańców.
Mieszkańcy gminy korzystają z usług ponad lokalnych w zakresie szkolnictwa
średniego, ochrony zdrowia, kultury, sportu, administracji, obsługi finansowej, ubezpieczeń
i innych, zlokalizowanych w mieście Augustów – siedzibie powiatu.
Tabela nr 1.Wykaz sołectw Gminy Bargłów Kościelny:
l.p.
Nazwa sołectwa
l.p.
Nazwa sołectwa
1.
Bargłów Kościelny
16.
Nowa Kamionka
2.
Bargłów Dworny
17.
Pieńki
3.
Bargłowka
18.
Popowo
4.
Barszcze
19
Pomiany
5.
Brzozówka
20.
Pruska
6.
Bułkowizna
21.
Reszki
7.
Dreństwo
22.
Rumiejki
8.
Górskie
23.
Solistówka
9.
Judziki
24.
Kamionka Stara
10.
Komorniki
25.
Tajno Stare
5 5
11.
Kroszewo
26.
Tajenko
12.
Kroszówka
27.
Tajno Łanowe
13.
Kukowo
28.
TajnoPodjeziorne
14.
Łabętnik
29.
Wólka Karwowska
15.
Nowiny Bargłowskie
30.
Żrobki
Gmina Bargłów Kościelny ma charakter rolniczy. Jest również atrakcyjna
turystycznie. Jej całkowita powierzchnia wynosi 18 757 ha, z tego:

na lasy przypada 2 626 ha – 14 % powierzchni gminy,

użytki rolne ogółem zajmują 13 776 ha – 73,5% powierzchni gminy,

grunty pod wodami to 1 008 ha – 5,4% powierzchni gminy,

użytki kopalne zajmują 6 ha,

tereny komunikacyjne stanowią 343 ha – 1,8% powierzchni gminy,

tereny osiedlowe zajmują 2 710 ha – 14% powierzchni gminy,

nieużytki rolne to ok. 725 ha – 3,9% powierzchni gminy
Struktura gruntów gminy Bargłów Kościelny
14%
3,90% 14%
1,80%
5,40%
lasy
grunty rolne
grunty pod wodami
tereny komunikacyjne
tereny osiedlowe
nieużytki rolne
73,50%
6 6
Gmina
i
Bargłów
Pojezierza
Kościelny
Mazurskiego,
położona
w
jest
środkowej
na
części
styku
Niziny
Podlaskiej
województwa
podlaskiego,
w powiecie augustowskim.
Rzeźba terenu charakteryzuje się dwoma typami form – wysoczyzny polodowcowej oraz
obniżeń i ciągów dolin. Około 6% powierzchni gminy zajmują wody powierzchniowe, z
czego 5,8% to jeziora. Największe z nich to jezioro Dręstwo nazywane też jeziorem
Dreństwo, położone w południowo – zachodniej części gminy. Drugim co do wielości jest
jezioro Tajno. Południowa cześć gminy to Dolina Rzeki Biebrza. Przez gminę płynie również
rzeka Netta.
Lasy gminy Bargłów Kościelny zajmują ok. 2 626 ha, stopień lesistości wynosi
ok. 14%. Są to głownie lasy państwowe. Największy odsetek lasów występuje
w okolicach Kukowa, Solistówki i Tajenka.
Gmina jest usytuowana na terenach atrakcyjnych turystycznie. Dodatkowym jej
walorem jest czyste środowisko naturalne i przynależność do Zielonych Płuc Polski.
2.2 Demografia gminy Bargłów Kościelny
Jednym z podstawowych i najważniejszych uwarunkowań rozwoju gminy jest sytuacja
demograficzna, tendencje przekształceń w liczbie ludności i jej strukturze. Liczba
mieszkańców Gminy Bargłów Kościelny na koniec 2013 roku wyniosła 5 929 osób. W latach
2010-2013 liczba mieszkańców wykazywała tendencję wahającą się.
Tabela 2 Struktura ludności na terenie gminy Bargłów Kościelny
Struktura
Stan ludności wg faktycznego miejsca zamieszkania
ogółem stan na 31 XII
2010
2011
2012
2013
5987
5948
5955
5 929
mężczyźni stan na 31 XII
2981
2965
2964
2962
kobiety stan na 31 XII
3006
2983
2991
2967
kobiety na 100 mężczyzn
97
97
100
100
Przyrost naturalny
26
-39
7
-25
Źródło: WWW.stat.gov.pl
7 7
Jak wynika z powyższego zestawienia stan ludności na terenie gminy Bargłów
Kościelny ulega wahaniom. W roku 2010 liczba ludności nieznacznie wzrosła by w
następnym roku spaść nieznacznie o 39 osób. W roku 2012 odnotowano nieznaczny wzrost
ludności gminy o 7 osób, natomiast w roku 2013 spadła o 25 osób.
Tabela 3 Ruch naturalny ludności w gminie w roku 2013
Wyszczególn Stan
Małżeństwa
ludności
ienie
Gmina
Urodzenia
Zgony
Przyrost
żywe
naturalny
5929
27
66
78
-12
-
4,7
11,4
13,47
-2,1
Bargłów
Kościelny
na 1000 osób
W roku 2013 wskaźnik urodzeń żywych na 1000 mieszkańców na terenie gminy
Bargłów Kościelny wynosił 11,4 i był wyższy niż na terenie powiatu augustowskiego, który
to wskaźnik wynosił
8,7. Odnotowano również wyższy wskaźnik zgonów na 1000
mieszkańców, który dla gminy wynosił 13,47, natomiast dla powiatu augustowskiego 11,07.
Przyrost naturalny na 1000 osób na terenie gminy w roku 2013 wynosił -2,1 i był
zbliżony do wskaźnika dla powiatu augustowskiego, który wynosił 2,4 na 1000 mieszkańców.
Tabela 4 Migracje
Rok
Zameldowanie na pobyt stały
Wymeldowanie
z Saldo migracji
pobytu stałego
2012
44
69
-4,3
2013
31
56
-4,3
Saldo migracji na 1000 mieszkańców na terenie gminy jest stałe i wynosiło w latach
2012-2013 (-) 4,3. Wskaźnik jest wyższy od wskaźnika powiatowego, który wynosił w roku
2013 (-) 3,0.
Do powodów wyjazdów zaliczyć można m.in. poszukiwanie lepiej płatnej pracy, chęć
kontynuacji nauki na innej uczelni, poszukiwanie lepszych warunków mieszkaniowych, sprawy
rodzinne itp.
8 8
W roku 2013 w gminie Bargłów Kościelny było 5 929 mieszkańców,
z czego 2962 osób to mężczyźni, pozostałe 2967 to kobiety. Odsetek mężczyzn jest większy i
stanowi on 50,09 %. Z powyższego zestawienia wynika jedynie nieznacznie wyższy odsetek
mężczyzn niż kobiet.
Największą dysproporcję między liczbą kobiet i mężczyzn można zaobserwować w
grupie wiekowej powyżej 60 roku życia. Przyczyną zjawiska jest fakt, że kobiety dożywają
zwykle późniejszego wieku niż mężczyźni.
struktura płci mieszkańców gminy
0% 0%
mężczyźni
49%
kobiety
51%
Tabela 5 Struktura ludności Gminy Bargłów Kościelny wg wieku i płci 2013r.
Wiek (w latach)
Płeć
Liczba mieszkańców
1.
0-2
Kobiety
107
2.
0-2
Mężczyźni
94
3.
3
Kobiety
38
4.
3
Mężczyźni
30
5.
4-5
Kobiety
69
6.
4-5
Mężczyźni
66
7.
6
Kobiety
36
8.
6
Mężczyźni
37
9.
7
Kobiety
32
10.
7
Mężczyźni
32
Lp.
9 9
11.
8-12
Kobiety
169
12.
8-12
Mężczyźni
174
13.
13-15
Kobiety
105
14.
13-15
Mężczyźni
104
15.
16-17
Kobiety
98
16.
16-17
Mężczyźni
81
17.
18
Kobiety
38
18.
18
Mężczyźni
37
19.
19-60
Kobiety
1627
20.
19-65
Mężczyźni
1941
21.
Powyżej 60
Kobiety
648
22.
Powyżej 65
Mężczyźni
366
23.
Razem
Kobiety
2967
24.
Razem
Mężczyźni
2962
25.
Razem
Kobiety i mężczyźni
5929
Największy odsetek ludności na terenie gminy stanowią osoby w wieku produkcyjnym
19- 65 lat – mężczyźni i 19-60 lat kobiety. Odsetek ten w roku 2013 wynosił 57,45 %,
natomiast w roku 2012 – 57,07 %. Wskaźniki osób w wieku przedprodukcyjnym, wynosiły
w roku 2013- 25,24 %, natomiast w roku 2012 – 25,83 %. Wskaźniki osób w wieku
poprodukcyjnym wynosiły w roku 2013- 17,31 %, w roku 2012 – 17,1 %. Jednocześnie
obserwuje się powolny wzrost populacji w wieku poprodukcyjnym – co sprawia, że
społeczeństwo starzeje się. Wśród mieszkańców gminy w wieku poprodukcyjnym widoczna jest
znaczna
przewaga
kobiet
nad
mężczyznami,
natomiast
wśród
ludności
w
wieku
przedprodukcyjnym oraz produkcyjnym nieznaczną przewagę posiadają mężczyźni.
1010
struktura ludności gminy
ludność w wieku
poprodukcyjnym
17%
0%
ludność w wieku
przedprodukcykny
m
25%
ludność w wieku
produkcyjnym
58%
Wskaźnik są nieco mniej korzystne od wskaźników powiatowych, które wynoszą:
- wskaźnik osób w wieku produkcyjnym – 62,8 %
- wskaźnik osób w wieku poprodukcyjnym- 18,2 %
- wskaźnik osób w wieku przedprodukcyjnym – 19, 0 %1
Struktura ludności powiatu augustowskiego
ludność w wieku
poprodukcyjnym
18%
ludność w wieku
przedprodukcyjny
m
19%
1
0%
ludność w wieku
produkcyjnym
63%
Dane GUS za rok 2013.
1111
Gęstość zaludnienia na obszarze gminy wynosił ok. 30 osób na 1 km2. Jest on znacznie niższy
niż wojewódzki, gdzie na km2 przypada średnio ok. 60 osób.
Tabela 6 Struktura ludności gminy Bargłów Kościelny wg. Kryterium aktywności
społecznej
Struktura
ludności
2010
gminy
Liczba
Udział
2011
Liczba
w%
Liczba ludności na 5987
Udział
2012
Liczba
w%
2013
Udział
Liczba
w%
Udział
w%
100
5948
100
5955
100
5929
100
27,23
1362
26,45
1361
25,83
1347
25,24
wieku 3584
55,58
3587
56,30
3576
57,07
3568
57,45
wieku 988
17,19
999
17,25
1018
17,10
1014
17,31
terenie gminy
Ludność
w
wieku 1415
przedprodukcyjnym
Ludność
w
produkcyjnym
Ludność
w
poprodukcyjnym
Wyniki
analizy
zmian
wielkości
podstawowych
danych
demograficznych
w gminie oraz ocena obserwowanych zjawisk i ich konsekwencji muszą być przedmiotem
corocznego monitoringu, uzupełniania i poszerzania bazy danych oraz powtórnego
dokonywania szacunku prognozy, w celu wychwycenia tendencji demograficznych na terenie
gminy. Jest to konieczne przede wszystkim z punktu widzenia Programowania inwestycji
gminnych, wielkości bazy oświatowej oraz rozwoju pozostałej infrastruktury komunalnej,
technicznej i społecznej
2.3 Poziom życia mieszkańców
Ocena poziomu życia mieszkańców gminy Bargłów Kościelny wiąże się z jednej strony z oceną
poziomu zaspokojenia ich potrzeb materialnych, zaś z drugiej z jakością życia. O ile stopień
zaspokojenia potrzeb materialnych mieszkańców można zmierzyć poprzez przeanalizowanie
wysokości zarobków, wydatków oraz zasobów, o tyle trudno jest zmierzyć poziom zaspokojenia
pozostałych potrzeb niematerialnych związanych z zadowoleniem z życia.
Głównym źródłem dochodu mieszkańców gminy jest praca na roli oraz sprzedaż produktów
rolnych. Decydujące znaczenie w lokalnej gospodarce odgrywają mikro, małe i średnie
przedsiębiorstwa, które zapewniają zatrudnienie i dochody mieszkańcom gminy, nieprowadzącym
działalności rolniczej.
1212
2.4 Zatrudnienie i rynek pracy
Decydujące znaczenie w lokalnej gospodarce odgrywają mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa,
które zapewniają zatrudnienie i dochody mieszkańcom gminy. Na terenie wskaźnik ilości
podmiotów gospodarczych przypadających na 1000 mieszkańców wynosi 65,2. Na terenie gminy
181 osób prowadzi działalność gospodarczą.
Poziom wielkości zatrudnienia w gminie warunkują w głównej mierze:
a) cechy demograficzne ludności – udział ludności w wieku produkcyjnym, poziom
wykształcenia ludności;
b) poziom rozwoju gospodarczego obszaru gminy;
c) poziom aktywności zawodowej ludności w wieku produkcyjnym;
d) stan zdrowotny ludności w wieku produkcyjnym.
Gmina Bargłów Kościelny jest gminą o dominującym udziale rolniczym
w strukturze gospodarczej. Poza sektorem rolniczymi i publicznym (urząd gminy, szkoły,
służba zdrowia) mieszkańcy gminy zajmują się turystyką (leczniczą, sportową, rekreacyjną i
agroturystyką), drobnymi usługami dla ludności miejscowej i przyjezdnej. Najważniejsze
profile gospodarcze to:
 handel
 usługi budowlane
 usługi stolarskie
 usługi transportowe
 prace leśne , ścinka drzew
Na obszarze gminy działają drobne zakłady rzemieślnicze i usługowe oraz zakłady stolarskie.
Na przełomie lat 2010-2013 zaobserwować można stopniowy spadek zatrudnienia.
Na terenie gminy Bargłów Kościelny nie występują instytucje z „otoczenia biznesu”.
Tabela 7
Pracujący wg innego podziału niż PKD w roku 2013
Pracujący wg płci
jednostka
Ilość
ogółem
osoba
290
kobiety
osoba
125
mężczyźni
osoba
165
1313
Tabela 8 Źródła dochodu mieszkańców gminy Bargłów Kościelny
Gospodarstwa domowe z dochodami z różnych źródeł
ogółem
z dochodem z działalności rolniczej
z dochodem z emerytury i renty
z dochodem z pozarolniczej działalności gospodarczej
z dochodem z pracy najemnej
z dochodem z innych niezarobkowych źródeł poza emeryturą i rentą
bez dochodów z działalności rolniczej
bez dochodów z emerytury i renty
bez dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej
bez dochodów z pracy najemnej
bez dochodów z innych niezarobkowych źródeł poza emerytura i rentą
gosp.dom.
gosp.dom.
gosp.dom.
gosp.dom.
gosp.dom.
gosp.dom.
gosp.dom.
gosp.dom.
gosp.dom.
gosp.dom.
gosp.dom.
999
991
347
122
147
78
8
652
877
852
2.5 Bezrobocie
Na terenie gminy brak jest dużych zakładów pracy zatrudniających mieszkańców gminy. Jest
to główny problem bezrobocia Bargłowa Kościelnego.
Tabela 9 Bezrobocie na terenie gminy Bargłów Kościelny
Bezrobotni zarejestrowani
ogółem
osoba
356
mężczyźni
osoba
184
kobiety
osoba
172
Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym
ogółem
kobiety
mężczyźni
%
%
%
10,2
10,8
9,6
Jak wynika z danych GUS, w roku 2013 stopa bezrobocia na terenie gminy Bargłów
Kościelny wynosiła 10,2%- 356 osób, z czego wskaźnik bezrobocia wśród kobiet jest nieco
wyższy ( 10,2%- 184 osoby ) niż u mężczyzn ( 9,6%- 172 osoby). Jednocześnie obserwuje się
niewielki spadek bezrobocia w stosunku do roku 2012, kiedy to wskaźnik bezrobocia wynosił
10,6% , w tym wśród kobiet 10,3%, wśród mężczyzn 10,8 %.
1414
Tabela 10 Struktura bezrobocia – kryterium wieku
Wiek
w
latach
Liczba
bezrobotnych
razem(
osoba)
do 1
1-3
3-6
6-12
12-24
pow.
24
18-24
25-34
35-44
45-54
55-59
60 lat i
więcei
razem
72
95
48
53
16
15
8
3
4
2
0
0
17
10
2
5
2
2
11
5
1
5
0
1
8
12
11
9
5
2
11
21
4
7
1
3
17
44
26
25
8
7
W tym
liczba
bezrobotnych
kobiet
razem
32
55
26
24
7
1
299
17
38
22
47
47
127
145
Źródło: Informacje uzyskane w Urzędzie Gminy w Bargłowie Kościelnym
Struktura bezrobocia wśród poszczególnych
grup wiekowych
16
15
72
18-24 lata
25-34 lata
53
35-44 lata
45-54 lata
55-59 lat
48
95
60 lat i więcej
1515
Jak wynika z powyższych informacji najwięcej osób bezrobotnych- 95 osób znajduje się w
przedziale 25-34 lata, z czego 55 osób stanowią kobiety. W tym też przedziale wiekowym jest
najwięcej osób pozostających bez pracy powyżej 24 miesięcy.
Drugą najbardziej zagrożoną grupą są mieszkańcy między 45 a 54 rokiem życia.
Tabela 11 Struktura bezrobocia – kryterium wykształcenie
Wiek w
latach
Liczba do 1
bezrobotnych
razem (
osoba)
1-3
3-6
6-12
12-24
pow.
24
wyższe
policealne i
śr. zawod.
średnie
ogólnokształ.
zasad.
zawod.
gimnazjalne
i poniżej
razem
18
63
2
3
4
8
1
5
1
11
5
12
5
24
W tym
liczba
bezrobotnych
kobiet
razem
15
39
23
0
6
2
4
3
8
15
88
8
11
8
13
12
36
36
107
4
9
7
18
15
54
40
299
17
38
23
47
47
127
145
WWW.stat.gov.pl
Struktura bezrobocia - kryterium
wykształcenie
18
63
107
wyższe
policealne i śr. Zawodowe
23
średnie ogólnokształcące
zasadnicze zawodowe
88
gimnazjalne i poniżej
1616
Największy odsetek bezrobotnych stanowią osoby z wykształceniem gimnazjalnym i poniżej
– 107 osób w tym 40 osób stanowiły kobiety. 50,4 % grupy stanowiły osoby pozostające
bezrobotne powyżej 24 miesięcy. Drugą zagrożoną grupą są osoby z wykształceniem
zasadniczym zawodowym – 88 osób w tym 36 osób stanowią kobiety.
42 % osób bezrobotnych stanowią osoby pozostające bez pracy powyżej 24 miesięcy.
Osoby długotrwale bezrobotne
Zgodnie z definicją Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach
rynku pracy bezrobotny długotrwale to bezrobotny pozostający w rejestrze powiatowego
urzędu pracy łącznie przez okres ponad 12 miesięcy w okresie ostatnich 2 lat, z wyłączeniem
okresów odbywania stażu i przygotowania zawodowego dorosłych. Osoby długotrwale
bezrobotne ujmowane są w powyższej ustawie jako osoby będące w szczególnej sytuacji na
rynku pracy. Ta szczególna sytuacja z jednej strony wynika z faktu pozostawania bez pracy
dłużej niż dwanaście miesięcy w ciągu kolejnych dwudziestu czterech, z drugiej natomiast
polega na specyficznej sytuacji psychospołecznej, w jakiej znajdują się te osoby.
Tabela 12 Osoby długotrwale bezrobotne ze względu na wykształcenie
Wykształcenie
wyższe
policealne i średnie zawod.
średnie
ogólnokształcące
zasadnicze zawod.
gimnazjalne i poniżej
Ogółem
Bezrobotni w tym
ogółem
długotrwale
bezrobotni
18
11
63
41
23
13
88
61
107
83
299
209
WWW.stat.gov.pl
Zgodnie z danymi na dzień 31.12.2013 roku na terenie gminy Bargłów Kościelny
zamieszkiwało 209 osób bezrobotnych zagrożonych długotrwałym bezrobociem, co
stanowiło, co stanowiło blisko 70% ogółu osób bezrobotnych. Problem ten jest niesłychanie
ważny i ma duży oddźwięk społeczny. Sytuacja ta rodzi wiele negatywnych aspektów
społecznych i ekonomicznych.
Kluczowe problemy z jakimi boryka się osoba bezrobotna dotyczą:

finansów
1717

rytmu codziennego życia

negatywnych emocji (głównie niskiego poczucia własnej wartości)

znalezienia innej pracy
Czasami dochodzi do zjawiska które można określić jako dziedziczenie bezrobocia.
Bezrobotni rodzice nie są w stanie zapewnić dzieciom odpowiedniego wykształcenia dodatkowo często przekazują im własny wzorzec zachowania: bezradność, poczucie
niemożności zmienienia swojego życia i pesymizm. Bezrobotne rodziny charakteryzuje także
często roszczeniowa postawa wobec społeczeństwa.
III. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE i ZASOBY NATURALNE
3.1.Klimat
Zgodnie z podziałem Polski na dzielnice i regiony rolniczo – klimatyczne wg.
Gumińskiego,
obszar
gminy
należy
do
mazurskiej
dzielnicy
klimatycznej,
z
charakterystycznymi napływami mas powietrza kontynentalnego.
Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 6,5°C (około 1,5°C niżej niż w
centralnej Polsce). Ma na to wpływ długa zima trwająca ok. 112 dni. Średnia temperatura w
styczniu spada do – 4,2°C, natomiast średnie temperatury letnich miesięcy są zbliżone do
temperatur w innych regionach kraju i wynoszą 16-17,5°C. Maksymalne temperatury notuje
się w sierpniu (35,1°C), minimalne temperatury występują w styczniu (najniższa notowana to
–35,6°C). Okres wegetacyjny trwa 180 - 190 dni, okres bez przymrozków –
72 dni. Roczna suma opadów zawiera się w granicach 550-700 mm, ich maksimum przypada
na
z
lipiec
opadami,
i
z
wynosi
tego
82
97,4mm.
w
W
okresie
roku
wegetacji.
występuje
Wiatry
140
wieją
dni
głównie
z zachodu (latem) oraz wschodu (zimą). Amplituda średnich miesięcznych temperatur
wynosi 21,2°C, natomiast amplituda wartości maksymalnych wynosi 70,7°C.
Część gminy usytuowana w obrębie Kotliny Biebrzańskiej posiada warunki
mikroklimatu,
charakteryzującego
się
nieco
wyższą
temperaturą
i zwiększoną ilością opadów.
1818
3.2. Geomorfologia i stosunki wodne.
Obszar gminy charakteryzuje się bardzo dużym urozmaiceniem rzeźby terenu. W
krajobrazie
dominują
drobnopromienne,
pagórkowate,
młodoglacjalne
formy
wodnolodowcowe. Maksymalne wzniesienia na tym obszarze osiągają wysokość 145 m
n.p.m. Deniwelacje pagórków wynoszą średnio 15 – 20 m. Najniżej położone są obszary
występowania form wytopiskowych zlokalizowane na południu gminy (115 m n.p.m.) i
obniżenia doliny Biebrzy w okolicach Czerwonego Bagna.
Obszar gminy położony jest w zlewni rzeki Biebrzy. Wody powierzchniowe
zajmują ok. 6% ogólnej powierzchni gminy, z czego ok. 5,8% zajmują zbiorniki jeziorne. W
południowo-zachodniej części gminy położone jest największe, rynnowe jez. Dreństwo o
pow. 5,5 km2 i pojemności retencyjnej ok. 25 mln m3. Drugie co do wielkości jez. Tajno,
położone w południowej części gminy, zajmuje powierzchnię ok. 2 km2 i posiada pojemność
retencyjną ok. 6 mln m3. Pozostałe jeziora to: Kroszewo o pow. 25 ha i pojemności
retencyjnej 800 tys. m3, Kukowo o pow. 25 ha i pojemności retencyjnej 900 tys. m3,
Kroszówka o pow. 10 ha i pojemności retencyjnej 150 tys. m3 oraz zespół stawów rybnych w
Solistówce o pow. 15 ha i pojemności retencyjnej 150 tys. m3, zasilany przez niewielką
rzeczkę Słuczkę. Sieć rzeczną tworzą główne rzeki Jegrznia i Netta, płynące w strefie
granicznej gminy, w południowej jej części. Rzeka Jegrznia łączy jezioro Rajgrodzkie z
Dreństwem. Koryta tych rzek są słabo wcięte w podłoże i charakteryzują się niewielkim
spadkiem. Pozostałe bezimienne cieki, niosą niewielkie ilości wody i posiadają małe
znaczenie w ogólnym bilansie wodnym obszaru.
Zgodnie
z
podziałem
hydrogeologicznego
Polski
obszar
gminy
znajduje
się
w obrębie regionu suwalsko-podlaskiego, w wyodrębnionym hydrogeologicznie rejonie
Suwałki – Augustów. Wody podziemne występują w piaszczysto-żwirowych utworach
czwartorzędowych
i
trzeciorzędowych
oraz
w węglanowych utworach kredowych. Wodonośność utworów kredowych jest słabo
rozpoznana. Najbardziej zasobny poziom wodonośny jest wykształcony w piaskach
sandrowych. Charakteryzuje się brakiem lub występowaniem częściowej izolacji od
powierzchni terenu. Zasilany jest przede wszystkim przez bezpośrednią infiltrację opadów
atmosferycznych. Poziom wód gruntowych występuje na głębokościach od 0,5 do 1,5 m w
dolinach rzecznych, obszarach przyległych do jezior oraz zagłębieniach bezodpływowych. Na
wierzchowinach i stokach poziom wód gruntowych kształtuje się na głębokości od 1 do 3 m
poniżej powierzchni terenu. Głównym źródłem ujmowania wód podziemnych dla celów
użytkowych na obszarze gminy są utwory czwartorzędowe. Prowadzone obserwacje
1919
monitoringowe nie wykazują ostatnio istotnych zmian jakości wód podziemnych. Wody mają
generalnie dobrą jakość. Charakteryzuje je z reguły stabilny skład chemiczny oraz mniejsza
podatność na zanieczyszczenia.
3.3.Charakterystyka geologiczna
Podłoże krystaliczne budują przeważnie gnejsy i kwarcyty zalegające na
głębokości ponad 500 m (825 m w okolicach Miłusz, najgłębiej w sąsiedztwie doliny
Biebrzy). Na całym obszarze nie występują utwory ery paleozoicznej. Wyjątek stanowią
utwory triasowe w okolicach Miłusz, które zalegają bezpośrednio na prekambrze. Na skałach
prekambryjskich zalegają utwory jury środkowej i jury górnej wykształcone w postaci
wapieni, mułowców, margli ilastych, iłowców i piasków. Brakuje utworów jury dolnej i kredy
dolnej. Kredę środkową reprezentują piaski kwarcytowe i glaukonitowe, iłowce i mułowce
natomiast
kredę
górną
–
kreda
pisząca,
margle,
piaski
glaukonitowe
i piaskowce. Utwory kredowe są przykryte na całym obszarze przez utwory trzeciorzędowe.
Utwory trzeciorzędowe występują prawie na całym obszarze. Ich miąższość jest bardzo
zróżnicowana
i
przeważnie
dochodzi
podczwartorzędowa
do
kilkudziesięciu
wznosi
się
metrów.
Powierzchnia
najwyżej
w okolicach Lipska (ok. 40 m n.p.m.) i Dzięciołowa (ok. 20 m n.p.m.), najbardziej obniża się
natomiast na północ od Czerwonego Bagna (ok. – 85 m poniżej p.m.). Miąższość utworów
czwartorzędowych waha się od 82 m (Lipsk) do 212 m (Mońki). Jest ona największa w
granicach Biebrzy Środkowej i w zachodniej części Biebrzy Górnej (150-160 m), średnia w
basenie dolnym Biebrzy (130 - 140 m), najmniejsza zaś we wschodniej części doliny Biebrzy
Górnej (80-100 m). Plejstoceńskie utwory zlodowacenia południowopolskiego występują
powszechne. Ich miąższość waha się od 42 (Grajewo) do 54 m (Jastrzębna). Utwory związane
ze zlodowaceniem środkowopolskim dominują w otoczeniu doliny Biebrzy i osiągają średnią
miąższość
60-70
m
(Grajewo
130 m, Sztabin 100 m). Najlepiej wyodrębniają się utwory zlodowacenia Warty, szczególnie
na terenach otaczających dolinę Biebrzy (okolice Downar, Grajewa, Kamienna Nowa,
Dąbrowa Białostocka). Na znacznych powierzchniach basenu Biebrzy Środkowej i Dolnej
utwory te zostały zniszczone, morena warciańska zachowała się tylko wyspowo (Dębowo,
Polkowo,
Jasionowo,
Kopytkowo).
W dolinie Biebrzy szeroko rozprzestrzenione są osady zlodowacenia bałtyckiego. Stanowią
one podłoże torfowisk lub podściełają osady dolin rzecznych. Piaski i żwiry
2020
wodnolodowcowe budują sandry w rejonie środkowej Biebrzy. Ich przypowierzchniowe
partie stanowią utwory piaszczyste, głębiej zalegają piaski ze żwirami. Miąższość tych
utworów wynosi od kilku do 20 m. Utwory sandrowe są z reguły warstwowane, często
występują
w
nich
głaziki
o średnicy dochodzącej do 20 cm. Utwory eoliczne (piaski wydmowe) tworzą dobrze
wykształcone pola wydmowe. Są zbudowane są w 60-70% z piasku drobnoziarnistego oraz
znacznej ilości frakcji pyłu (do 20%). Utwory aluwialno-deluwialne i deluwialne, wśród nich
piaski luźne, piaski gliniaste, gliny oraz pyły zwykłe i ilaste, występują na wysoczyznach
morenowych otaczających dolinę Biebrzy. Zajmują one dna dolin denudacyjno-erozyjnych, w
których znajdują się cieki wodne. Największy kompleks torfowisk powstał w basenie
środkowym Biebrzy. Występują tu głównie torfy płytkie (1-2 m miąższości). Torfy nieco
głębsze,
dochodzące
lokalnie
do
2-3
m
miąższości,
wykształciły
się
w sąsiedztwie Kanału Augustowskiego. Złoża torfowe budują głównie torfy szuwarowe,
turzycowiskowe i olesowe. Główne zasoby surowcowe na obszarze gminy stanowią piaski i
żwiry.
3.4 Gleby
Gleby na terenie gminy wykształciły się na terenach utworów polodowcowych. Sa to gleby
bielicowe wytworzone na glinach morenowych i piaskach gliniastych z małą domieszką
części humusowych.
Występują one na całym obszarze wysoczyznowym. Dno Kotliny Biebrzańskiej, obok gleb
bielicowcyh zajmują gleby bagienne, a lokalnie torfowe. Są to gleby jakościowo dobre, wg
klas bonitacyjnych. Z rozmieszczenia poszczególnych gleb wynika ich wzajemne
przemieszanie tworzące mozaikę na obszarze gminy. Ogólnie gleby Bargłów Kościelny pod
względem bonitacyjnym należą do najlepszych w powiecie augustowskim.
3.5 Lasy Gminy Bargłów Kościelny i ogólna charakterystyka szaty
roślinnej
Lasy
są
najbardziej
naturalną
formacją
przyrodniczą
związaną
z krajobrazem oraz niezbędnym czynnikiem równowagi środowiska przyrodniczego.
Szczególną rolę w ochronie ekosystemów leśnych ich biocenoz oraz zachodzących
2121
naturalnych procesów przyrodniczych, odgrywają tereny chronione i rezerwaty leśne. Lasy
spełniają bardzo różnorodne funkcje w sposób naturalny, którymi są:
funkcje ekologiczne (ochronne) – zapewniające stabilizację stosunków wodnych, ochronę
-
gleb przed erozją, kształtują klimat, stabilizują układ atmosfery, tworząc warunki do
zachowania
potencjału
biologicznego
gatunków
i
ekosystemów,
zachowując
różnorodność i złożoność krajobrazu,
-
funkcje
produkcyjne
–
polegające
na
pozyskiwaniu
drewna
z
zachowaniem
odnawialności, pozyskiwaniu niedrzewnych użytków z lasu, prowadzenie gospodarki
łowieckiej oraz rozwijaniu turystyki,
funkcje społeczne – które służą kształtowaniu korzystnych warunków zdrowotnych i
-
rekreacyjnych dla społeczeństwa.
Lasy mają istotne znaczenie gospodarcze i są kluczowym elementem bezpieczeństwa
ekologicznego oraz mają szczególne znaczenie w ochronie środowiska naturalnego.
Ważnym
czynnikiem
w
rolniczym
krajobrazie
stanowią
zalesienia
i zadrzewienia, które wzbogacają przyrodę i odgrywają ważną role biocenotyczną. Cenne
zadrzewienia śródpolne występują na krawędziach małych oczek wodnych i na pochyłych
zboczach. Należy stwierdzić, ze w wielu przypadkach oczka wodne i ich zadrzewienia zostały
zlikwidowane przez zasypanie i wyrównanie w celu ułatwienia upraw polowych. Lasy
spełniają znaczna rolę w likwidowaniu zanieczyszczeń środowiska naturalnego. W lasach
absorpcja pyłów wynosi 30-50 % (1 ha buczyn pochłania średnio 70 ton pyłów, a także
następuje absorpcja substancji gazowych (np. w olszynach do 85 % azotanów, fluoru i
dwutlenku siarki). Ważnym elementem tłumienie fal akustycznych (w łęgach na odległość
100
m
od
źródła
dźwięku)
wynosi
od
70 do 90%.
Zgodnie z regionalizacją geobotaniczną Szafera i Pawłowskiego, obszar gminy
przynależy do Krainy Biebrzańskiej Działu Północnego. W regionalizacji Matuszkiewicza,
opartej na podstawach synchorologicznych, obszar ten położony jest na terenie
Mazurskopodlaskiego regionu subborealnego Niżu Wschodnioeuropejskiego. Mazurskopodlaski region subborealny jest obszarem objętym północnym zasięgiem świerka, wyróżnia
się skupieniem kontynentalno-borealnych elementów roślinności. Charakterystycznymi
zbiorowiskami są niżowe bory świerkowe, szczególne postaci borów mieszanych świerkowososnowo-dębowych z dużym udziałem osiki, leśne torfowiska wysokie, borealne postaci
bezleśnych torfowisk wysokich z udziałem reliktowych gatunków północnych, swoiste
2222
zespoły
wrzosowisk
mącznicowych,
torfowisk
niskich
i przejściowych, łąk i pól uprawnych. Wiele zespołów środkowoeuropejskich występuje w
tym regionie w postaci osobnych odmian geograficznych. Region Mazursko-podlaski leży na
peryferiach zasięgu graba. We wschodniej części regionu, suwalsko-podlaskiej nie występuje
buk, dąb bezszypułkowy i jawor.
Zaledwie 14% ogólnej powierzchni gminy zajmują lasy. Zlokalizowane są głównie w
południowej części gminy w dolinie rzeki Netta i sąsiedztwie Kanału Augustowskiego. Są to
głównie lasy olszowo-brzozowe. Drugi kompleks leśny to uroczysko Bargłów położone w
środkowej części gminy. Biebrzański Park Narodowy zajmuje 1% powierzchni gminy. W tej
części doliny Biebrzy dominują zbiorowiska łąkowe. Lokalnie występują turzycowiska i
kośne szuwary mszysto-turzycowe. Na obszar szuwarów wkraczają łozowiska i zarośla
brzozowe.
3.6 Ogólna charakterystyka fauny – świat zwierzęcy
Zgodnie z regionalizacją faunistyczną Kostrowickiego obszar, na którym położona jest
gmina
przynależy
do
okręgu
sarmackiego,
podregionu
wschodniego
regionu
środkowoeuropejskiego. Okręg sarmacki jest najdalej na zachód wysuniętą częścią biomu
podtajgowego. Wyróżnia go 26 gatunków, wśród nich smużka, orlik grubodzioby, karaś
srebrzysty, motyl – perłowiec wschodni.
Ssaki kopytne reprezentowane są głównie przez łosia oraz sarnę, która często spotykana jest
na okolicznych polach i łąkach. Zasiedla niemal wszystkie środowiska występujące na
opisywanym obszarze. Dość często spotyka się dziki, czego dowodem są szkody wyrządzane
przez nie w uprawach rolnych. Stosunkowo często występuje lis, dużo rzadziej jenot, kuna
domowa, tchórz. Nie ma danych na temat występowania gronostaja i łasicy, choć należy się
spodziewać iż mogą występować. Okoliczne pola i łąki zamieszkuje zając szarak. Populacja
zająca zmalała w ostatnich latach. Pozostałe ssaki z grupy Micromammalia na badanym
obszarze to m.in.: jeż wschodni, kret, nornica ruda, nornik zwyczajny, mysz domowa, mysz
polna, szczur wędrowny.
Na terenie gminy występują następujące gatunki ptaków: bocian biały, bocian czarny, łabędź
niemy, myszołów zwyczajny, myszołów włochaty (zimą), kuropatwa, żuraw, czajka,
grzywacz, synogarlica turecka, dzięcioł duży, skowronek polny, dzierlatka, dymówka,
oknówka, świergotek polny, świergotek łąkowy, pliszka siwa, słowik szary, rudzik,
kopciuszek, kos, kwiczoł, piecuszek, zaganiacz, sikora bogatka, sikora modra, dzierzba
2323
gąsiorek, sroka, kruk, kawka, wrona siwa, szpak, jemiołuszka, wróbel, zięba, dzwoniec,
szczygieł, gil, trznadel.
Gromada płazów jest reprezentowana przez żabę trawną występującą na łąkach, a na terenach
bardziej wilgotnych żabę moczarową. W niewielkich zbiornikach wodnych gody odbywają
kumaki nizinne. Stosunkowo często spotkać można ropuchę szarą.
Wśród gadów najczęściej spotykany jest zaskroniec zwyczajny i jaszczurka zwinka.
3.7 Walory krajobrazowe i przyrodnicze obiekty chronione
Na terenie gminy przeważają powierzchniowo krajobrazy antropogeniczne łąk i pól
uprawnych. W dolinie Biebrzy i w sąsiedztwie Kanału Augustowskiego dominują krajobrazy
intensywnie
użytkowanych
łąk
i
szuwarów.
Jezioro
Tajno
o powierzchni 236 ha urozmaica krajobrazowo południową część gminy.
Fragment obszaru gminy Bargłów Kościelny objęty jest ochroną w formie parku
narodowego. Obszar Biebrzańskiego Parku Narodowego zajmuje powierzchnię 246 ha na terenie
gminy. W gminie znajduje się sześć pomników przyrody – są to pojedyńcze drzewa. Zachodnia i
środkowa część gminy należy do Obszaru Chronionego Krajobrazu Pojezierza Rajgrodzkiego.
Najcenniejszym obiektem przyrodniczym gminy jest unikatowy na skalę europejską
Biebrzański Park Narodowy. Stanowi on jedyny w tej części kontynentu naturalny obszar
bagienny. Tak duży i unikatowy naturalny kompleks torfowisk położony nad malowniczo
meandrującą rzeką posiada nadzwyczajne walory krajobrazowe, inspirujące nie tylko artystów,
fotografików, malarzy, ale również spragnionych wrażeń turystów. Stanowi on ostoję wielu
rzadkich gatunków fauny i flory. Od wieków zamieszkują tu wydry, borsuki, lisy, jenoty, wilki,
łasice, gronostaje. Bagna Biebrzańskie to przede wszystkim jednak królestwo ptaków - żyje ich tu
przeszło 200 gatunków. Najrzadsze z nich to: orzeł bielik, orlik grubodzioby, bocian czarny,
wodniczka oraz - stanowiący symbol Biebrzańskiego Parku Narodowego - batalion. W korycie
meandrującej Biebrzy, jej dopływach oraz starorzeczach żyje także kilkadziesiąt gatunków ryb i
innych
zwierząt
wodnych.
O walorach tych terenów decyduje również bogactwo flory. To właśnie nad Biebrzą można wciąż
spotkać rzadkie
i ginące gatunki roślin, np.: brzozę niską, wierzbę lapońską, wierzbę
borówkolistną, skalnicę torfowiskową czy gnidosza królewskiego. Bagnom Biebrzańskim
zawdzięczamy też ocalenie wielu gatunków roślin i zwierząt. Już na początku dwudziestego
stulecia utworzono tu dwa ścisłe rezerwaty przyrody: Czerwone Bagno i Grzędy. Kiedy w okresie
II wojny światowej niemal całkowicie wytępiono w Polsce populację łosia, to jedynie tylko
2424
naterenie Czerwonego Bagna przetrwało kilka osobników tego gatunku. Dały one początek
odrodzeniu się tych zwierząt. W latach powojennych potomkowie biebrzańskich łosi
przewędrowały do odległych obszarów Polski, a także za jej granice. Dziś, przy odrobinie
szczęścia i cierpliwości, turysta czy przyrodnik bez trudu spotka żyjącego nad Biebrzą łosia.
Bagnom Biebrzańskim zawdzięczamy również odtworzenie w naszym kraju całkowicie
wymarłych niegdyś bobrów. W 1949 roku 18 sztuk tego gatunku sprowadzono z Białorusi do
kanałów okalających Twierdzę Osowiec. Tutejsze rzeki, rzeczki i kanały okazały się istnym rajem
dla tych zwierząt. Dziewiczość i niedostępność tych terenów sprawiły, że Bagna Biebrzańskie były
przez lata obiektem zainteresowania głównie naukowców i koneserów. Udało się przez to uniknąć
niszczącej dla środowiska, hałaśliwej turystyki masowej. Obecnie - dzięki powstaniu
Biebrzańskiego Parku Narodowego oraz rozwojowi odpowiedniej infrastruktury - miejsce to stało
się bardziej przyjazne także dla turysty-amatora. Dziś, aby doświadczyć obcowania z unikatową
przyrodą
nie
biebrzańską,
koniecznie
trzeba
w
gumowych
butach
przemierzać
niebezpieczne
bagna
i bezkresne rozlewiska wodne. Specjalnie wytyczona ścieżka przyrodniczo-historyczna,
zaopatrzona
w
kładki
spacerowe,
wieże
widokowe
i pomosty, umożliwia przejście suchą stopą interesujących fragmentów parku.
Obszar
chronionego
krajobrazu
utworzone
to
Pojezierze
Rajgrodzkie
i
zachowanie
tego
terenu
o
o
w
wysokich
łącznej
1982
r.,
walorach
powierzchni
którego
12
celem
przyrodniczych,
027
jest
ha,
ochrona
kulturowych
i wypoczynkowych.
Pomniki przyrody znajdujące się na terenie gminy:
1. Jałowiec pospolity na skarpie nad brzegiem jeziora Kukowo (Kukowo)
2. Jałowiec pospolity na skarpie nad brzegiem jeziora Kukowo (Kukowo)
3. Jesion wyniosły w parku dworskim nad brzegiem jeziora Reszki (Reszki)
4. Jesion wyniosły w parku dworskim nad brzegiem jeziora Reszki (Reszki)
5. Lipa drobnolistna w parku dworskim nad brzegiem jeziora Reszki (Reszki).
2525
3.8 Obszary NATURA 2000
Dolina Biebrzy PLH200008
Ostoja położona jest na obszarze województwa podlaskiego, gdzie średnia wysokość na tym
obszarze wynosi 110 m n.p.m. Obszar jest szczególnie cenny ze względu na walory
przyrodnicze jak i ostoję ptasią, na tym terenie. A także torfowiska, bagna, roślinność na
brzegach wód. Dolina Biebrzy stanowi szerokie, płaskie obniżenie terenu wypełnione torfem:
położone od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów poniżej wysoczyzn. Dolina otoczona jest
wysoczyznami morenowymi, z wyjątkiem północy i północnego-wschodu, gdzie wchodzą
sandry. Wyróżnia się trzy jednostki geomorfologiczne zwane basenami: północny obejmujący
dolinę na wschód od Sztabina, środkowy od Sztabina do Osowca i południowy od Osowca do
Ujścia Biebrzy i Narwi. Dominującymi siedliskami są siedliska mokradłowe: zalewane
wodami rzecznymi lub podtapiane wodami podziemnymi torfowiska niskie ze zbiorowiskami
turzycowymi i turzycowo-mszystymi, corocznie zalewane wodami rzecznymi mułowiska i
torfowiska porośnięte szuwarami właściwymi, bagienne olsy, okresowo zalewane
przyrzeczne równiny madowe oraz odwodnione i zagospodarowane torfowiska ze
zbiorowiskami łąkowymi. Koryto rzeki Biebrzy z licznymi meandrami i starorzeczami w
różnym stadium zarastania ma naturalny charakter. Rezultatem naturalnego charakteru rzeki
są rozległe, coroczne zalewy. Długo utrzymujące się zalewy, jak też zasilanie wodami
podziemnymi sprawia, że duże obszary torfowisk objęte są czynnym procesem
torfotwórczym, a zbiorowiska torfotwórcze są bardzo rozległe. Z powodu silnego
uwilgotnienia, a tym samym trudnego dostępu, były one przez stulecia użytkowane w sposób
ekstensywny. Dolina Biebrzy charakteryzuje się dużym zróżnicowniem siedlisk Największy
udział mają szczególnie cenne torfowiska przejściowe i trzęsawiska, zmiennowilgotne łąki
trzęślicowe oraz bory i lasy bagienne. Najbardziej naturalnymi zbiorowiskami roślinnymi
doliny Biebrzy są zbiorowiska leśne: bory bagienne, bór bagienny mechowiskowy, olsy a
także mszary i niektóre zbiorowiska szuwarowe. Występuje tu 6 gatunków roślin z załącznika
II Dyrektywy Siedliskowej m.in. najbogatsza w Polsce populacja obuwika pospolitego.
Dotychczas w dolinie Biebrzy stwierdzono występowanie ponad 920 gatunków roślin
naczyniowych, z których 67 jest objętych prawną ochroną gatunkową w Polsce, zaś 45
znalazło się na "Czerwonej Liście Roślin Naczyniowych Zagrożonych w Polsce" jako gatunki
ginące bądź zagrożone wyginięciem (m.in. kosaciec bezlistny, szachownica kostkowata,
fiołek torfowy, wełnianeczka alpejska i wierzba borówkolistna). Występuje tu 5 gatunków
2626
ssaków z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej, w tym jeden z rzadkich i zagrożonych
gatunków nietoperzy-nocek łydkowłosy. Kolonia zimowa tego gatunku w Twierdzy Osowiec
jest największą tego gatunku. Dolina Biebrzy jest również bardzo ważną w skali kraju ostoją
bobra i wydry. Sama rzeka ma bogatą ichtiofaunę z różanką i minogiem ukraińskim.
Występuje tu również bogata populacja motyla przeplatkimaturna. Jest to jeden z
najważniejszych obszarów dla ochrony tego gatunku w Polsce. łącznie odnotowano tu
obecność 21 gatunków z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Bagna Biebrzańskie od wielu
stuleci wykorzystywane były w sposób ekstensywny jako łąki i pastwiska. Jednak od
kilkudziesięciu lat postępuje tu proces wycofywania się rolnictwa z obszarów podmokłych i
niedostępnych, które wskutek sukcesji roślinnej w coraz większym stopniu zarastają
krzewami i młodym lasem. W ostoi Dolina Biebrzy stwierdzono występowanie co najmniej
43 gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. 25 z wymienionych
gatunków zostało zamieszczonych na liście ptaków zagrożonych w Polskiej czerwonej
księdze zwierząt. Dolina Biebrzy jest najważniejszą w Polsce i Unii Europejskiej ostoją
wodniczki i orlika grubodziobego. Największą liczebność w Polsce i największą w Unii
Europejskiej osiągają tutaj: błotniak stawowy, cietrzew, derkacz, dubelt, uszatka błotna,
kropiatka i rybitwa czarna. Jest to miejsce lęgowe rybitwy białoskrzydłej, kani czarnej, kani
rudej, bielika i błotniaka zbożowego. Sporadycznie przystępują tu do godów: gadożer, orzeł
przedni i orzełek.
Ostoja Biebrzańska PLB200006
Obszar leży na wysokości 99-209 m n.p.m. i obejmuje rozległy fragment Kotliny
Biebrzańskiej, od ujścia Sidry po Narew, z dużym udziałem elementów naturalnych: w jednej
piątej zabagnienia, w jednej piątej uprawy, w jednej trzeciej łąki i w ponad jednej trzeciej
zalesienia (olsy porzeczkowe i torfowcowe, łęg olszowo-jesionowy, bór bagienny, bory i
grądy). Obszar otaczają wysoczyzny morenowe i równiny sandrowe. Jest to największy w
Europie Środkowej kompleks dobrze zachowanych torfowisk niskich. Główną rzeką ostoi jest
Biebrza, która regularnie wylewając w okresie wiosennym zasila wodą ekosystemy obszaru.
Na całym terenie ostoi występują zarośla wierzbowe, w tym wierzby japońskiej i brzozy
niskiej.
W ostoi stwierdzono występowanie co najmniej 43 gatunków ptaków wymienionych w
Załączniku I Dyrektywy Ptasiej: bąk, bączek, bocian czarny, łabędź krzykliwy, trzmielojad,
kania czarna, kania ruda, bielik, gadożer, błotniak stawowy, błotniak zbożowy, błotniak
łąkowy, orlik krzykliwy, orlik grubodzioby, orzeł przedni, orzełek włochaty, kropiatka,
zielonka, derkacz, żuraw, batalion, dubelt, mewa mała, rybitwa rzeczna, rybitwa białoczelna,
2727
rybitwa białowąsa, rybitwa czarna, puchacz, sowa błotna, zimorodek, kraska, dzięcioł
zielonosiwy, dzięcioł czarny, dzięcioł średni, dzięcioł białogrzbiety, dzięcioł trójpalczasty,
lerka, świergotek polny, wodniczka, muchołówka mała, ortolan, biegus zmienny. W ostoi
występuje również cietrzew, nie wymieniony w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej.
Ostoja Biebrzańska jest najważniejszą w Polsce i Unii Europejskiej ostoją wodniczki i orlika
grubodziobego. Największą liczebność w Polsce i jedną z największych w Unii Europejskiej
osiągają także: błotniak stawowy, cietrzew, derkacz, dubelt, uszatka błotna, kropiatka,
rybitwa czarna i rybitwa białoskrzydła (przy wysokim poziomie wody). Jest to również
bardzo ważna ostoja ptaków drapieżnych (kania ruda, kania czarna, bielik, błotniak zbożowy,
gadożer,
orzeł
przedni
i
orzełek).
Ponadto 25 gatunków zostało zamieszczonych w Polskiej czerwonej księdze zwierząt.
WARTOŚĆ PRZYRODNICZA I ZNACZENIE
W ostoi stwierdzono występowanie co najmniej 43 gatunków ptaków wymienionych w
Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Liczebności 19 gatunków mieszczą się w kryteriach
wyznaczania ostoi ptaków wprowadzonych przez BirdLife International. Ponadto 25
gatunków zostało zamieszczonych w Polskiej czerwonej księdze zwierząt. Ostoja
Biebrzańska jest najważniejszą w Polsce i Unii Europejskiej ostoją wodniczki i orlika
grubodziobego. Największa liczebność w Polsce i jedna z największych w Unii Europejskiej,
osiągają ponadto: błotniak stawowy, cietrzew, derkacz, dubelt, uszatka błotna, kropiatka,
rybitwa czarna i rybitwa bialoskrzydła (w lata o wysokim poziomie wody). Bardzo ważna
ostoja ptaków drapieżnych (kania ruda, kania czarna, bielik, błotniak zbożowy, gadożer,
orzeł przedni i orzełek). Obszar ten obejmuje teren poprzednio wyznaczonego OSOP Dolina
Biebrzy PLC200001.
IV. Źródła zanieczyszczenia środowiska
4.1 Atmosfera
Głównym źródłem zanieczyszczenia atmosfery w województwie podlaskim są
ciepłownie miejskie, lokalne, przemysłowe oraz rozproszone źródła emisji z sektora komunalno bytowego, a także zanieczyszczenia komunikacyjne.
Do substancji mających największy udział emisji zanieczyszczeń, na terenie województwa
podlaskiego należą: dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenki węgla oraz pyły, pochodzące głównie z
procesów spalania energetycznego.Pozostałe rodzaje zanieczyszczeń emitowane z zakładów
przemysłowych zlokalizowanych na terenie województwa stanowią ok. 1% całej emisji. Zalicza
2828
się do nich: węglowodory aromatyczne i alifatyczne, benzeny, alkohole, octan etylu, ksylen
i inne zanieczyszczenia.
Na terenie gminy nie występują zakłady produkcyjne i usługowe o istotnym znaczeniu dla
zagadnień zanieczyszczenia powietrza. Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń do powietrza są
instalacje energetyczne oraz ciągi komunikacyjne (zanieczyszczenia powstające przy spalaniu
paliwa samochodowego). Dwutlenek siarki emitowany jest przede wszystkim przez kotłownie
lokalne, przy spalaniu zanieczyszczonego węgla. Tlenki azotu pochodzą ze spalania węgla, koksu,
gazu
i benzyn (transport samochodowy). Pyły - emitowane są do atmosfery wraz ze spalinami
pochodzącymi ze spalania paliw stałych. Średnie stężenie zanieczyszczeń emitowanych do
powietrza w okresie zimowym jest kilka razy wyższe niż w okresie letnim.
Zanieczyszczeniem atmosferycznym jest również hałas. Hałas można podzielić na:
 przemysłowy
 komunalny ( w miejscach publicznych, w pomieszczeniach mieszkalnych)
 komunikacyjny.
Poniżej przedstawiono poziomy hałasu w decybelach odczuwalne przez człowieka i z
tego powodu mogące być uciążliwe.
Wykres 1. Poziomy hałasu odczuwane przez człowieka.2
Opis: Poziomy hałasu: A) granica słyszalności, B) szept, C) szelest liści, D) szum fal morskich, E) głośna
rozmowa, F) odkurzacz, G) muzyka rockowa, H) silnik odrzutowy, I) granica bólu.
2
Autor: Dawid Tracz.
2929
Na terenie gminy nie występują zakłady przemysłowe oraz obiekty uciążliwe pod
względem emisji hałasu do środowiska. Ze względu na to, że gmina ma charakter rolniczy
najpoważniejszymi źródłami emisji hałasu są ciągi komunikacyjne.
4.2 Wody
Głównym zagrożeniem wód powierzchniowych jest spływ zanieczyszczeń z pól oraz
wprowadzanie do środowiska wodnego ścieków gospodarskich. Stanowi to nadal istotny
problem, mimo że w minionych latach miał miejsce wyraźny postęp w ograniczaniu
ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych. Istotne zmniejszenie
zużycia nawozów sztucznych i racjonalizacja wykorzystania środków ochrony roślin
zmniejszyło zagrożenie wód zanieczyszczeniem może spowodować odwrócenie korzystnych
tendencji
4.3 Powierzchnia ziemi
Przekształcenia litosfery związane są z licznymi na tym terenie czynnymi
wyrobiskami powierzchniowymi oraz z formami powstałymi po zakończeniu ich eksploatacji.
Największe
wyrobisko
zlokalizowane
jest
w Bargłowie Dwornym (wydobywany jest żwir, odkrywki do 11 m głębokości)
i Tobyłce. Mniejsze żwirownie i piaskownie funkcjonują w Pomianach, Żrobkach
i Solistówce.
4.4 Środowisko przyrodnicze
Na występujące na terenie gminy ekosystemy wpływ ma wiele czynników
decydujących o ich trwałości i kondycji, wśród nich m.in.:
 sukcesje naturalnej lub antropogenicznej proweniencji, np. wskutek zaprzestania bądź
zmiany tradycyjnego sposobu użytkowania zmienia się jakość i fizjonomia
 ekosystemów (np. wkraczanie do fitocenoz szuwarowych i łąkowych gatunków
drzewiastych),
 przekształcenia na inne cele, np. urbanizacyjne, komunikacyjne, gospodarcze,
 zbiór roślin leczniczych i ozdobnych, m.in. bobrek, kruszyna, wiązówka, kozłek,
konwalia, sasanki, widłaki i inne,
 łowiectwo, kolekcjonerstwo, kłusownictwo,
 pożary powstałe wskutek wypalania łąk, szuwarów i pól,
 fragmentacja
prowadząca
do
rozpadu
areału
zajmowanego
przez
gatunki
3030
i utrudniająca kontakty między populacjami (dotyczy to zwłaszcza lasów),
 zawleczenie obcych gatunków roślin,
 chemizacja gleb,
 zanieczyszczenia wód i ich eutrofizacja,
 obniżenie poziomu wód gruntowych.
Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej odgrywają lasy. Największe
zagrożenia ekosystemów leśnych wynikają z:
 małego zróżnicowania gatunkowego drzewostanów, występowania monokultur leśnych,
 uproszczenia struktury przestrzennej,
 dużego udziału drzewostanu w niskich klasach wieku,
 nadmiernej eksploatacji gospodarczej.
Przemiany struktury własnościowej prowadzą do upadku małych, prowadzących
ekstensywną gospodarkę gospodarstw, co w konsekwencji jest przyczyną homogenizacji
krajobrazu
i
zaniku
jego
cech
swoistych,
np.
likwidacja
miedz,
zadrzewień
i
zakrzewińśródpolnych, zabagnień, torfowisk i nieużytków. Istotne znaczenie dla stanu
zachowania biocenoz ma przeznaczanie cennych pod względem przyrodniczym nad terenów pod
zabudowę rekreacyjną i letniskową.
Na terenie gminy najbardziej narażone na niekorzystne zmiany są ekosystemy
jeziorne jeziora Dreństwo, Tajno, Kroszewo, Pogorzałka.
Zagrożenia środowiska przyrodniczego związane są głównie z:
1. dużą ilością zanieczyszczeń (emisje, odpady, ścieki) komunalnych,
2. obniżeniem poziomu wód gruntowych będącym efektem regulacji rzek i melioracji
3. gospodarką rolną - stosowanie nawozów i chemicznych środków ochrony roślin
4. gospodarką leśną - stosowanie zrębów zupełnych, szlaki zrywkowe itp.
V. Infrastruktura techniczna
5.1 Komunikacja
Układ komunikacyjny Gminy Bargłów Kościelny
System komunikacji stanowi jeden z podstawowych elementów zagospodarowania układu
przestrzennego gminy. Spełnia on w stosunku do niego funkcję usługową, która polega na
zaspokojeniu podstawowych potrzeb w zakresie przewozu ludzi i towarów. Sprawne
3131
funkcjonowanie systemu komunikacji jest czynnikiem decydującym o szybkości rozwoju danego
regionu. Atrakcyjna komunikacja oznacza dobrą dostępność nawet przy zwiększonej ruchliwości
ludności poruszającej się własnym samochodem.
Sieć drogową na terenie Gminy tworzą drogi powiatowe, gminne oraz krajowe. Zarządcami dróg,
do właściwości których należą sprawy z zakresu planowania budowy, modernizacji, utrzymania i
ochrony dróg, są następujące organy administracji rządowej i samorządowej:
- dróg powiatowych – Zarząd Powiatu,
- dróg gminnych – Wójt.
-dróg krajowych – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad
Główny układ komunikacyjny gminy Bargłów Kościelny tworzą drogi:
 Krajowa Nr 61 – Warszawa - Augustów- o długości 13 km na terenie gminy.
 Powiatowe - 82 km na terenie gminy
Tabela 13 Wykaz dróg powiatowych na terenie gminy Bargłów Kościelny
Numer
Przebieg drogi
drogi
1116 B
Bargłów Kościelny – Stara Kamionka – do drogi nr 16
1193 B
Od drogi 16 – Reszki - Łabętnik
1194 B
Bargłów Kościelny – Pomiany – granica województwa
1195 B
Bargłów Kościelny – Nowiny- Uścianki
1210 B
Pomiany – Popowo- Rumiejki
1211 B
Pomiany - Barszcze
1212 B
Barszcze – Dreństwo- Woźnawieś
1213 B
Barszcze- Pruska- Tajno Łanowe- Netta Druga
1214 B
Bargłów Kościelny – Tajno Stare
1215 B
Pruska – Tajno Podjeziorne
1216 B
Stare Tajno- Tajenko- Orzechówka- Woźnawieś – do drogi krajowej 16
3232
1217 B
Bargłów Kościelny- Brzozówka- Bargłówka
1218 B
Bargłów Dworny – Netta Folwark
1223 B
Tajno Łanowe – Sosnowo- Kopiec- Huta - Podcisówek
Źródło: Na podstawie informacji Starostwa Powiatowego w Augustowie
 Gminne – 61 km na terenie gminy
 Drogi pozostałe - 340 km
Droga krajowa łączy stolicę państwa z Augustowem i dalej granicą Państwa. Łączna
długość drogi to około 260 km. W roku 2013 właściciel drogi – Generalna Dyrekcja Dróg
Krajowych i Autostrad w Białymstoku rozpoczął budowę obwodnicy Bargłowa Kościelnego
przy współudziale środków unijnych.
Średnie natężenie ruchu na drogach krajowych wynosi 8277poj./dobę. Tereny
przyległe do drogi krajowej nr 61 Rajgród – Augustów narażone są na znaczny hałas środków
komunikacji drogowej: samochodów osobowych, ciężarowych, autobusów, motocykli.
Nieliczna zabudowa mieszkaniowa występująca przy drodze ma charakter zabudowy
zagrodowej.
Brak
gęstej
i
wysokiej
zabudowy
powoduje,
że zagrożenie powstawaniem znacznych stężeń zanieczyszczeń jest niewielkie. Badania
wykonane
w
2010
r.
przez
Generalne
Dyrekcje
Dróg
Krajowych
i Wojewódzkie Zarządy Dróg określają na poszczególnych zbadanych odcinkach dróg średni
dobowy ruch (SDR) i jego strukturę rodzajową. W przypadku dróg powiatowych oparto się na
średnim wskaźniku SDR dla Województwa Podlaskiego. Brak jest danych dotyczących
natężenia ruchu na drogach gminnych. Przyjęto tu dla orientacji wielkość SDR = 100 pojazdów
na dobę.
Gmina jest właścicielem 61 km dróg na terenie gminy. Stan techniczny dróg gminnych
należy ocenić jako średni. Gmina od wielu już lat inwestuje w rozwój własnej infrastruktury
drogowej dbając o jej jakość i stan techniczny. Jednak wiele dróg wymaga jeszcze gruntownej
modernizacji nawierzchni, a w niektórych przypadkach wzmocnienia podbudowy. Drogi
wewnętrzne w zdecydowanej większości stanowią drogi gruntowe, pełniące funkcje dojazdową
do pól i obszarów leśnych.
3333
5.2 Elektroenergetyka
Sieć energetyczna.
Zaopatrzenie w energię elektryczną gminy Bargłów Kościelny opiera się na systemie
sieci 15 kV. Główne ciągi liniowe zasilające to :
 POMIANY
 NETTA
 PRAWDZISKI.
W gminie zlokalizowanych jest ponad 100 stacji transformatorowych, w tym:
 ŻH – 15 B – 25 szt.
 STS 20/100 – 50 szt.
 STS 20/250 – 9 szt.
 STSb125 – 1 szt.
 STSpb 20/250 – 2 szt.
Łączna moc zainstalowanych transformatorów wynosi 5 809 kVA.
5.3 Gazownictwo i ciepłownictwo
W gminie Bargłów Kościelny zaopatrzenie w ciepło na potrzeby grzewcze
i ciepłej wody jest realizowane wyłącznie w sposób indywidualny przez mieszkańców
gminy. Niewielkie zapotrzebowanie na ciepło w obiektach publicznych, rozproszenie
zabudowy i małe jednostkowe zapotrzebowanie ciepła wynikające z charakteru zabudowy nie
sprzyjają tworzeniu scentralizowanej gospodarki cieplnej. Nieliczne działania modernizacyjne
dotyczą źródeł ciepła m.in. wymiany kotłów węglowych na olejowe lub na drewno, rzadziej
na gaz płynny. Brak na terenie gminy sieci gazowej uniemożliwia wykorzystanie tego
medium w produkcji ciepła.
W Gminie Bargłów Kościelny brak jest systemu zaopatrzenia w gaz sieciowy. Pewna
liczba gospodarstw korzysta z gazu płynnego, zaopatrując się indywidualnie w
funkcjonujących w gminie punktach sprzedaży gazu płynnego.
Energia za źródeł odnawialnych
Jednym z istotnych komponentów zrównoważonego rozwoju przynoszących efekty
ekologiczno – energetyczne jest racjonalne wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych.
3434
Odnawialne źródła energii tj.: biomasa, energia wodna, energia geotermalna, energia wiatru,
energia promieniowania słonecznego mogą stanowić istotny udział w bilansie energetycznym
gminy.
Mogą zapewnić racjonalne bezpieczeństwo i niezależność oraz przyczynić się do
poprawy zaopatrzenia w energię na terenach o słabo rozwiniętej sieci energetycznej.
Największe możliwości na wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w gminie ma
biomasa.
Źródłem biomasy – niezwykle cennego surowca dla środowiska jest przede wszystkim
drewno opałowe z lasów, słoma, trzcina oraz inne materiały pochodzenia roślinnego.
Potencjalnym odbiorcą energii ze źródeł odnawialnych może być rolnictwo i
budownictwo. Tereny rolnicze, które ze względu na zanieczyszczenia gleb lub niskie klasy
nie nadają się do celów produkcji rolnej mogą być wykorzystywane do uprawy roślin
przeznaczonych do produkcji biopaliw.
Biomasa ze względów ekonomicznych powinna być wykorzystywana szczególnie na
terenach wiejskich, gdzie nie jest wymagany transport i magazynowanie rezerw. Spalanie
biomasy jest neutralne dla środowiska.
Korzyści płynące ze spalania biomasy:
 zastąpienie
starych
niewydajnych
i
wysokoemisyjnych
pieców
węglowych
nowoczesnymi kotłami,
 zastąpienie tanim, często bezpłatnym, dostępnym biopaliwem drogiego paliwa
kopanego (węgla),
 oszczędności wynikające z ograniczenia kosztów zakupu i transportu paliw kopanych,
 oszczędności związane ze zmniejszeniem ilości odpadów deponowanych na
składowiska,
 ograniczenie emisji gazów w trakcie spalania – korzyści ekologiczne,
 nowe możliwości tworzenia miejsc pracy, co jest bardzo istotne na terenach dotkniętych
bezrobociem,
 promowanie rozwoju regionalnego.
5.4 Zaopatrzenie w wodę
Zwodociągowane są wszystkie wsie, które zaopatrywane są w wodę ze stacji wodociągowej:
w Bargłowie Kościelnym o wydajności 530 m3/d, w Pomianach o wydajności 397 m3/d i w
3535
Tajnie Starym o wydajności 397 m3/d. Z systemu wodociągowego korzysta około 97%
ogólnej liczby mieszkańców, co stawia gminę na wysokiej pozycji wśród wiejskich gmin
województwa podlaskiego w zakresie tego wskaźnika.
W 2013 roku długość sieci rozdzielczej wodociągowej wynosiła 214 km i było
podłączonych
do
niej
1137
budynków
mieszkalnych.
Zużycie
wody
w gospodarstwach domowych na obszarze gminy wynosiło w roku 2013 - 60,1 m3/rok/1
mieszkańca i było niższe w stosunku do roku 2012, kiedy to zużycie wody wynosiło 60,92
m3/rok/1.
W istniejących układach wodociągowych istnieje bardzo znaczna nadwyżka
wydajności źródła wody w stosunku do wielkości wykorzystywanej wody.
5.5 Gospodarka ściekowa
Na terenie gminy funkcjonuje gminna oczyszczalnia ścieków. Jest to oczyszczalnia
mechaniczno-biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów typu APISRONDO.
Główne elementy oczyszczalni stanowią: krata, piaskownik -studnia, cyrkulacyjny reaktor
biologiczny typu „Rondo” z osadem czynnym, osadnik wtórny, laguny ze złożem
hydrobotanicznym.
Przepustowość oczyszczalni – 200 m3/d. Ilość ścieków odprowadzanych w 2008 r. – średnio
55 m3/d Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Bargłówka. Całkowita długość sieci
kanalizacyjnej wynosi 12,8 km. Przepustowość oczyszczalni wynosi 200 m 3/ dobę. Do
odwadniania osadów nadmiernych stosowana jest prasa filtracyjna komorowa.
Przy
oczyszczalni
znajduje
się
punkt
zlewny
nieczystości
płynnych.
Kontrola
przeprowadzona w 2009 r. nie wykazała nieprawidłowości. Do sieci kanalizacyjnej
podłączonych jest 149 przyłączy kanalizacyjnych, z których korzysta 742 osoby. W roku
wskaźnik skanalizowania gminy wynosił 2013 obecnie 12,3% W roku 2013 do oczyszczalni
odprowadzono 21 dam3 ( w roku 2012 – 17 dam3) ścieków komunalnych.
Ładunki zanieczyszczeń w ściekach po oczyszczeniu:
BZT 5 - 152 kg/ rok
ChZT - 994 kg/ rok
3636
Zawiesina ogólna - 90 kg/ rok
Mieszkańcy gminy, którzy nie mają dostępu do zbiorczej sieci kanalizacyjnej, korzystają ze
szczelnych zbiorników bezodpływowych lub przydomowych oczyszczalni ścieków, których
na terenie gminy jest 178 sztuk. Znaczną część inwestycji budowy przydomowych
oczyszczalni ścieków zrealizowano ze środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich.
Biorąc pod uwagę całą gospodarkę wodno – ściekową w gminie Bargłów Kościelny należy
zauważyć, iż istnieje bardzo duża dysproporcja pomiędzy stopniem zwodociągowania, a
stanem skanalizowania gminy, chociaż dysproporcja ta jest coraz mniejsza ze względu na na
rozbudowę przydomowych oczyszczalni ścieków.
5.6 Gospodarka odpadami
System
zorganizowanego
wywozu
odpadów
komunalnych
stałych
funkcjonuje od V 1998 r. Usługi wywozu zorganizowanego komunalnych odpadów stałych od
mieszkańców gminy świadczy MPO Białystok. Wywozem objętych jest 100% mieszkańców
Gminy odpady stałe gromadzone są tu w pojemnikach min. SM-110. Wywóz odpadów z
obiektów użyteczności publicznej (szkoły, ośrodki zdrowia itd.) wykonuje MPO Białystok.
Odpady z ww. obiektów gromadzone są w pojemnikach SM-1100. Kosze uliczne, cmentarze
oczyszczane są przez MPO Białystok.
Na terenie miejscowości od 01.01.2008r. jest prowadzona zbiórka selektywna odpadów
użytkowych. Na terenie gminy Bargłów Kościelny nie występują nielegalne wysypiska
odpadów.
Odpady przewożone są do RIPOK Koszarówka.
5.7 Budownictwo
Warunki mieszkaniowe stanowią jeden z głównych elementów kształtujących warunki życia na
danym terenie. Zabudowa gminy Bargłów Kościelny obejmuje zabudowę zakładową, zagrodową
oraz mieszkaniową - jednorodzinną.
Tabela 14 Zasoby mieszkaniowe gminy Bargłów Kościelny
Zasoby mieszkaniowe na terenie gminy
Rok 2012
mieszkania
1378
izby
6341
130483
powierzchnia użytkowa mieszkań w m 2
Rok 2013
1384
6374
131218
WWW.stat.gov.pl
3737
Jak wynika z powyższej tabeli liczba mieszkań na terenie gminy powoli wzrasta. Wiąże się to
z budową nowych mieszkań osób indywidualnych. Nie wzrasta natomiast liczba lokali
socjalnych.
Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania w roku 2013 na terenie gminy wynosiła
94,8 m2 ( dla powiatu augustowskiego wskaźnik ten jest niższy i wynosi 79,8 m2), z czego na
osobę przypadało 22,9 m2 ( dla powiatu 26,2 m2)
Tabela 15 Wyposażenie mieszkań w instalacje technicznosanitarne
Mieszkania wyposażone w instalacje techniczno-sanitarne
wodociąg
Ustęp spłukiwany
łazienka
Centralne ogrzewanie
1242
1166
1127
897
WWW.stat.gov.pl
Jak wynika z powyższej tabeli 89,7 % mieszkań posiada dostęp do bieżącej wody z
wodociągu ( wskaźnik dla powiatu 98%). 81,4% mieszkań posiada łazienkę ( wskaźnik dla
powiatu 95,5 %), natomiast 65,8 % mieszkań zaopatrzonych jest w centralne ogrzewanie (
88,1% wskaźnik dla powiatu). Gmina Bargłów Kościelny charakteryzuje się więc niższym
niż przeciętny dla powiatu wskaźnikiem wyposażenia mieszkań w instalacje technicznosanitarne.
Gmina posiada również lokale socjalne:
Wykaz lokali socjalnych:
1. Łabętnik 10 , lokal o pow. 55,33 m2 w Szkole Podstawowej, działka nr 101/1 o
powierzchni 0,9660 ha KW SU1A/00022094/1
2. Kamionka Stara 14, lokale o pow. 42,7332m2; 24m2; 57,1105m2; 28,58m2; działka
38/2 o pow. 0,7573ha KW SU1A/00022094/1
3. Pruska 60, lokalne:55,1268 m2; 68,1185m2, działka nr 60 o pow. 0,1500ha KW
SU1A/00015239/8
4. Tajno Stare 31, lokale o pow. 50,8m2, o pow. 58,57 działka nr 170 o pow. 1,4300ha
KWSU1A/00022094/1
5. Brzozówka 48, 3 lokale o pow. 71,96 m2; 54,9594 m2, 62,9815 m2, działka 41/3 o
pow. 0,9974 ha KW SU1A/00022094/1
6. Tobyłka 5A/2: lokalne o pow. 39,93m2, 57,0317m2, działka 23/2 o pow. 1,0730ha
KW SU1A/00022094/1
3838
7. Kroszewo 27, 1 lokal o pow. 54,63m2 działka 143 o pow. 0,4900ha KW
SU1A/00015087/7
8. Pomiany 18,
1 lokal o pow. 24m2 działka 519/4 o pow. 0,1289ha KW
SU1A/00015237/4.
VI. GOSPODARKA
6.1 Struktura podstawowych branż
Sektor gospodarki składa się z pięciu zasadniczych działów: rolnictwo, leśnictwo,
przemysł, usługi i turystyki. W zakres problematyki przemysłu wchodzą struktura branżowa,
struktura własności wielkość zakładów ich rozmieszczenie i koncentracja oraz liczba
zatrudnionych osób. Szczególną uwagę należy zwrócić na MŚP, które służą zaspokojeniu
rynku lokalnego a ich rozwój może wypłynąć na zmniejszenie bezrobocia.
Gmina Bargłów Kościelny jest gminą o dominującym udziale rolniczym
w strukturze
gospodarczej. Ze względu na piękno przyrody oraz jeziora w gminie dość intensywnie
rozwija się turystyka. Na terenie gminy zarejestrowanych jest 228 podmioty wpisane do
rejestru REGON, z czego 213 dotyczy sektora prywatnego i 15 sektora publicznego.
Dla porównania w roku 2012 zarejestrowanych było na terenie gminy 225 podmiotów
wpisanych do rejestru REGON, w tym 210 sektora prywatnego i 15 publicznego.
Główne obszary działalności gospodarczej to handel artykułami spożywczymi i przemysłowymi,
usługi remontowo-budowlane i transportowe. Na terenie gminy nie ma większych zakładów
przemysłowych.
Tabela 16 Rejestr podmiotów gospodarczych terenie gminy Bargłów Kościelny
Podmioty wpisane do
2011
2012
2013
335
388
397
4,3
5,1
5,2
rejestru REGON na
10 tys. mieszkańców
Osoby
fizyczne
prowadzące
działalność
gospodarczą na 100
3939
osób
w
wieku
produkcyjnym
Jednostki
zarejestrowane
nowo
26
67
31
21
17
21
w
systemie REGON na
10 tys. mieszkańców
Jednostki wykreślone
z systemu REGON
na
10
tys.
mieszkańców
WWW.stat.gov.pl
Jak wynika z powyższego zestawienia obserwuje się nieznaczny spadek aktywności
gospodarczej mieszkańców gminy. W roku 2013 do rejestru REGON wpisanych było 397,
podmiotów na 10 tys. mieszkańców, co oznacza wzrost w stosunku do roku 2012.
Jednocześnie obserwuje się w roku 2013 nieznaczny wzrost liczny podmiotów wykreślonych
z rejestru REGON przypadających na 10 tys. mieszkańców w stosunku do roku 2012. Dane
te, przy jednoczesnym bardzo nieznacznym spadku stopy bezrobocia i spadku liczby ludności
gminy, świadczą o emigracji zarobkowej mieszkańców Bargłowa Kościelnego.
Poza sektorem rolniczymi i publicznym (urząd gminy, szkoły, służba zdrowia)
mieszkańcy gminy zajmują się turystyką (leczniczą, sportową, rekreacyjną i agroturystyką),
drobnymi usługami dla ludności miejscowej
i przyjezdnej. Najważniejsze profile
gospodarcze to:
 handel,
 usługi budowlane,
 usługi stolarskie,
 usługi transportowe,
- prace leśne , ścinka drzew.
4040
Tabela 17 Struktura podmiotów gospodarczych na terenie gminy Bargłów Kościelny
Podmioty gospodarki narodowej
Lp
Rolnictwo, leśnictwo, rybactwo i łowiectwo
29
Górnictwo i wydobywanie
2
Przetwórstwo przemysłowe
13
Wytwarzanie i zaopatrzenie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą
2
wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych
Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność
2
związana z rekultywacją
Budownictwo
24
Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając
50
motocykle
Transport i gospodarka magazynowa
26
Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi
4
Informacja i komunikacja
5
Działalność finansowa i ubezpieczeniowa
3
Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości
0
Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna
9
Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca
5
Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia
2
społeczne
Edukacja
12
Opieka zdrowotna i pomoc społeczna
16
Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją
4
Pozostała działalność usługowa oraz Gospodarstwa domowe zatrudniające
20
pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące
usługi na własne potrzeby
4141
Źródło: Na podstawie informacji uzyskanych w Urzędzie Gminy w Bargłowie Kościelnym
Na terenie gminy działa 30 sklepów, w tym 16 sklepów ogólnospożywczych i 1 sklep z
artykułami piśmiennymi, 1 sklep z poj. mechanicznymi oraz dwie stacje benzynowe W
większości to drobna wytwórczość i działalność usługowa prowadzona przez osoby fizyczne.
6,0%
1,1%
3,3%
6,0%
26,4%
rolnictwo, łowiectwo i
leśnictwo
działalność produkcyjna
2,2%
budownictwo
11,0%
handel i naprawy
7,7%
hotele i restauracje
0,5%
22,0%
13,7%
transport, składowanie i
łączność
pośrednictwo finansowe
obsługa nieruchomości i firm
Handel
i naprawy stanowią 22,0 % jednostek gospodarczych w całości
zarejestrowanych firm.
Na przełomie ostatnich trzech lat można zaobserwować wzrost liczby podmiotów
gospodarczych. Jest bardzo korzystne dla gminy jej mieszkańców, ponieważ:

powstają nowe miejsca pracy,

rosną zwiększają się dochody podatkowe gminy,

zwiększa się ilość i jakość świadczonych usług na terenie gminy.
Tabela 18 Główni pracodawcy na terenie gminy
Nazwa
1.
NZOZ "PRZYCHODNIA RODZINNA" GOZ
BARGŁÓW KOŚCIELNY JOANNA PIECHAZIEMBA - WSPÓLNIK S.C. PRYWATNY
GABINET LEKARSKI-PEDIATRYCZNY JOANNA
PIECHA-ZIEMBA
2.
GRUPOWA PRAKTYKA PIELĘGNIAREK I
POŁOŻNYCH GOZ BARGŁÓW KOŚCIELNY S.C.
Alicja GORYCKA, ZIARKO, DOBKOWSKA,
KRUPIŃSKA
3.
Henryk Jarmoszko
Branża
Ochrona Zdrowia
Ochrona Zdrowia
transport
4242
4.
Andrzej Jarmoszko
transport
5.
Sklep Spożywczo-Przemysłowy "MONIKA" Karpio
Danuta Hanna
handel
6.
Sklep spożywczo-przemyslowy "MINI BAR"
Grzegorz Łubowicz
"OLWETROL" Tomasz Oleksiuk
handel
7.
usługi
8. Marzenna Czaplińska, kiosk spożywczo-przemyslowy
9.
"Apteka s.c." Zofia Halina Nietupska
handel
Ochrona Zdrowia
10. Spółka Cywilna "CORDIS" Sławomira Golubiewska,
Anna Złotkowska, Monika Golubiewska Niepubliczny
Zakład Opieki Zdrowotnej s.c. "CORDIS"
Ochrona Zdrowia
11. "Usługi Remontowo-budowlane" Jarosław Formejster
budownictwo
12.
"LECHMAR" Leszek Medykiewicz
usługi
13.
"ŁUKOW-BUD" Zdzisław Łukowski
usługi
14.
ZAKŁAD KAMIENIARSKI DANIEL
MICHNIEWICZ
"Kiosk spożywczo-przemysłowy Małgorzata
Stankiewicz"
usługi
15.
16. Wykonawstwo Robót Ziemno-Budowlanych Jarosław
Barszczewski
17.
"Usługi Rolnicze - Adam Bielawski"
18.
Stacja paliw Jan i Elżbieta Granaccy
Punkt Skupu Mleka Zofia Leszczyńska
Sklep Motoryzacyjny Auto-Naprawa Zbigniew
Skowroński
21. Sklep Spożywczo - Przemysłowy "ZEUS" Katarzyna
Ostapowicz
22.
Urząd Gminy Bargłów Kościelny
23.
Zespół Szkół w Bargłowie Kościelnym
handel
Roboty ziemne
usługi
Handel, usługi
19.
20.
handel
handel
handel
administracja
Edukacja
Corocznie w gminie powstaje kilka podmiotów gospodarczych, które podejmują próbę
prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek. Jednak wiele z nich po niedługim
czasie działania zostaje zamknięta. Jednym z czynników jest brak popytu na świadczone
przez firmę usługi.
Ponadto istotnym czynnikiem hamującym powstawanie oraz rozwój przedsiębiorczości jest
również brak wiedzy ekonomicznej w zakresie prowadzenia własnej działalności
gospodarczej, jak również zmieniające się przepisy. Barierą okazują się nie tylko problemy ze
4343
zbytem oraz dystrybucją towarów, ale także postępujące ubożenie ludności oraz niechęć do
podjęcia ryzyka.
Wymienione czynniki hamujące są powodem nie zagospodarowania istniejących na terenie
gminy zasobów.
Niewątpliwie szansą na dalszy rozwój gminy oraz na ograniczenie poziomu bezrobocia są
mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa. Niezwykle ważne jest powstawanie nowych
podmiotów gospodarczych, jak również dbałość o ekonomiczną kondycję już istniejących.
6.2 Rolnictwo
Zmiany, jakie zaszły w polskiej gospodarce po 1990 roku sprawiły, że wieś i rolnictwo
znalazły się w gorszej sytuacji niż miasta i pozarolnicze działy gospodarki.
Powodem złej sytuacji rolników polskich są:
- niepewność cen produktów rolnych,
- spadek popytu na żywność,
- rosnące wymagania odnośnie jakości produktów żywnościowych,
- konieczność indywidualnego poszukiwania rynków zbytu na płody rolne,
- rosnące ceny środków produkcji
Bargłów Kościelny to gmina o charakterze wybitnie rolniczym. Prawie połowa gleby
stanowią grunty IV klasy, przy niewielkim udziale klasy III. Gospodarstwa rolne mają
wyspecjalizowaną produkcję w kierunku bydła mlecznego i mięsnego.
Ponadto rolnicy zamieszkujący gminę współdziałają ze sobą w celu poprawienia swojej
sytuacji materialnej.
Czystość środowiska naturalnego przemawia za rozwojem rolnictwa ekologicznego. Za
zaangażowaniem się rolników w ekologiczną produkcję przemawia również ciągły wzrost
zainteresowania ludności zdrową żywnością.
Na obszarach wiejskich oprócz rozwoju rolnictwa niezwykle ważny jest również rozwój
pozarolniczej działalności, czyli dywersyfikacja działalności rolniczej. Istotne jest wspieranie
powstawania nowych miejsc pracy w zawodach pozarolniczych pośrednio powiązanych z
rolnictwem bądź jego otoczeniem.
Na terenie gminy przeważają grunty III i IV klasy. Szczegółowy obraz sytuacji w układzie
klas gleboznawczych przedstawiono w poniższym zestawieniu.
4444
Struktura klas gleb w gminie Bargłów Kościelny
III
1,44%
Wody
4,64%
IV
49,89%
Tereny
osiedlowe
1,38%
Tereny
komunikacyjne
1,83%
Nieużytki
5,14%
III
Lasy
Tereny osiedlowe
Lasy
13,56%
IV
Nieużytki
Wody
Powyżej IV
22,12%
Powyżej IV
Tereny komunikacyjne
Struktura klas użytków rolnych na terenie
gminy w ha
III klasa
0% 2%
poniżej IV klasy
30%
IV klasa
68%
4545
6.2.1 Struktura klas gleb w gminie
Tabela 19 Struktura klas gleb w gminie Bargłów Kościelny
Wyszczególnienie
Powierzchnia w hektarach
Powierzchnia ogółem
18 757
13 776
I
nie występują
II
nie występują
III
270
IV
9 357
Poniżej IV
4 149
Użytki rolne
ogółem
Lasy
2 544
Nieużytki
965
Tereny komunikacyjne
343
Tereny osiedlowe
259
Wody
870
Jak wynika z powyższych danych zdecydowana większość gleb stanowią gleby IV klasy68% i poniżej IV klasy 30% gleb.Użytkowanie gruntów w gminie Bargłów Kościelny
przedstawia się następująco:
Tabela 20 Struktura użytków rolnych w gminie (w ha)
Użytki
Pow. użytków w ha
% udział
18 757
100,0 %
razem
13 775
73,4%
grunty orne
9213
49,1%
sady
105
0,6%
łąki
3177
16,9%
pastwiska
1280
6,8%
Lasy i grunty leśne
2 605
13,9%
ogółem
Użytki
rolne
4646
Pozostałe grunty i nieużytki
2 377
12,8%
Struktura użytków rolnych w gminie Bargłów
Kościelny w ha
pozostałe
grunty i
nieużytki
13%
lasy i grunty leśne
14%
grunty orne
49%
łąki
17%
pastwiska
7%
sady
0%
Jak wynika z powyższych zestawień większość powierzchni zajmują grunty orne – 49,1%,
drugim co do wielkości użytkiem rolnym są łąki . W przypadku gdy gleby tej klasy są
utrzymywane w wysokiej kulturze rolnej i dobrych warunkach wilgotnościowych, nadają się
pod uprawę jęczmienia, pszęnżyta i pszenicy. Gleby tej klasy nadają się również pod
zakładanie sadów, ale pod uprawę nie wszystkich gatunków drzew owocowych. Uprawia się
mieszanki zbóż, owies, koniczynę, kukurydzę.
6.2.2 Struktura obszarowa i produkcyjna gospodarstw rolnych
Podstawową
formą
własności
w
gminie
jest
gospodarka
indywidualna,
w rękach której znajduje się ponad 87,2 % użytków rolnych.
Niekorzystna jest również struktura obszarowa gospodarstw rolnych. Dominują gospodarstwa
małe (do 15 ha), które stanowią 64,0 % ogółu gospodarstw indywidualnych. Przeciętna
powierzchnia gospodarstwa rolnego w gminie wynosi 15,2 ha. Powierzchnia gruntów
rolników indywidualnych wynosi 16 350 ha.
4747
Tabela 21 Struktura obszarowa gospodarstw rolnych
Wielkość gospodarstwa
ilość gospodarstw
Odsetek gospodarstw w %
do 15 ha
672
64,0 %
15 - 50
370
35,2 %
50 – 100 ha
6
0,6 %
powyżej 100 ha
2
0,2 %
Źródło:WWW.stat.gov.pl
Struktura wielkościowa gospodarstw rolnych
na terenie gminy Bargłów Kościelny
62
370
do 15 ha
672
15-50 ha
50-100 ha
powyżej 100 ha
Głównymi gałęziami produkcji zwierzęcej i roślinnej jest hodowla bydła mlecznego i
mięsnego oraz uprawa zbóż na użytkach zielonych.
4848
Tabela 22 Struktura upraw na terenie gminy Bargłów Kościelny
Rodzaj uprawy
Powierzchnia w ha
% udział
Pod zasiewami w tym
9133 ha
100 %
pszenica
765 ha
8,4 %
jęczmień
60 ha
0,7 %
owies
80 ha
0,9 %
pszenżyto
1350 ha
14,8 %
mieszanka zbożowa
2250 ha
24,6 %
kukurydza
1040 ha
12,40 %
motylkowe
110 ha
1,2 %
trawy i pastwiska polowe
3100 ha
33,9 %
ziemniaki
183 ha
2,0 %
tytoń
5 ha
0,1%
pozostałe
90 ha
1,0 %
Pastwiska trwałe
1280 ha
Łąki
3123 ha
Źródło:Źródło: Na podstawie informacji uzyskanych w Urzędzie Gminy w Bargłowie Kościelnym
4949
Jak wynika z powyższego zestawienia największy udział w produkcji roślinnej stanowi
uprawa mieszanki zbożowej – 2250 ha, pszenżyta- 1350 ha oraz kukurydzy- 1040 ha. Duży
udział stanowią również trawy i pastwiska polowe – 3100 ha. Związane jest to z powszechną
na terenie gminy intensywną hodowlą bydła.
Tabela 23 Struktura produkcji zwierzęcej
Wyszczególnienie
Ogółem gmina
szt.
Pogłowie bydła ogółem
W tym krowy
Pogłowie trzody chlewnej
15933
8658
229
W tym lochy
97
Konie
55
Owce
270
Drób
31894
Źródło: (Powszechny Spis Rolny GUS 2010)
Hodowlą
zwierząt zajmuje się w gminie około 90% gospodarstw indywidualnych.
Największe pogłowie stanowi bydło mleczne – 8658 ( 8658 DJP) oraz drób – 31 894 ( 128
DJP).
Podstawową działalnością prowadzoną na terenie gminy Bargłów Kościelny jest rolnictwo i
gospodarka leśna. W związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej rolnictwo czekają
bardzo duże zmiany. Muszą one podnieść swoją konkurencyjność poprzez:

powiększanie powierzchni gospodarstw,

wprowadzanie nowych bardziej wydajnych metod gospodarowania,

unowocześniania parku maszynowego,

dostosowania produkcji do potrzeb rynkowych.
Zmiany te są bardzo kosztowne i wymagają ogromnych nakładów finansowych.
Przeobrażenia w rolnictwie spowodują likwidację małych gospodarstw oraz zmniejszenie
zapotrzebowania na siłę roboczą. Ocenia się, że ok. 500 osób będzie musiało odejść z pracy w
rolnictwie. Szansą dla tych ludzi będzie zatrudnienie w usługach oraz w turystyce, która z
uwagi na walory przyrodnicze gminy ma szansę się rozwijać.
5050
6.3. Gospodarka leśna
Lasy odgrywają istotną rolę w zagospodarowaniu i użytkowaniu terenów.
Tereny leśne gminy Bargłów Kościelny zajmują 2 544 ha, co stanowi
13,6 %,
powierzchni gminy i jest to wskaźnik dużo niższy w stosunku do wskaźnika lesistości
powiatu, który wynosi 46 %.
Lasy gminy charakteryzują się występowaniem zróżnicowanym typem siedliskowym
lasu oraz zróżnicowanym drzewostanem. Dominującym typem siedliskowym jest bór świeży
i bór mieszany świeży oraz drzewostan, w większości sosna, olch i brzoza. Na terenie gminy
246 ha zajmuje Biebrzański Park Narodowy, powierzchnia jego otuliny wynosi 220 ha.
Tabela 24 Powierzchnia gruntów leśnych na terenie gminy Bargłów Kościelny
Powierzchnia
Jednostka miary
Ilość
ogółem
ha
2552,46
Grunty leśne publiczne
ha
1003,46
ha
1001,46
ha
1001,08
ha
1549
ogółem
Grunty leśne publiczne Skarbu
Państwa
Grunty leśne publiczne Skarbu
Państwa w zarządzie Lasów
Państwowych
Grunty leśne prywatne
Tabela 25 Powierzchnia lasów na terenie gminy Bargłów Kościelny
Powierzchnia
Jednostka miary
Ilość
ogółem
ha
2535,03
Lasy publiczne ogółem
ha
986,03
Lasy publiczne Skarbu
ha
984,03
ha
983,65
Państwa
Państwa w zarządzie Lasów
5151
Państwowych
ha
0,38
Lasy publiczne gminne
ha
2,0
Lasy prywatne
ha
1549
Państwa w zasobie Własności
Rolnej SP
Powierzchnia lasów w ha
Lasy publiczne Skarbu Państwa
w zasobie Własności Rolnej SP
0,38
983,65
1549
lasy publiczne Skarbu Państwa
w zarządzie Lasów
Państwowych
Lasy publiczne gminne
2
Lasy prywatne
Jak wynika z powyższego zestawienia najwięcej lasów jest własnością osób prywatnych.
Należy zwrócić uwagę na ukształtowanie w tym rejonie granicy rolno - leśnej oraz
zintensyfikowanie procesu zalesień. Dyrektor Generalny Lasów Państwowych (Decyzja Nr 25 z
dnia 5 lipca 1995 r.) wprowadził zakaz wyrębu starych drzew niżej wymienionych gatunków:

dębu szypułkowego o pierśnicy powyżej 80 cm w korze, na siedliskach lasu
wilgotnego i o pierśnicy powyżej 70 cm w korze na pozostałych siedliskach,

dębu bezszypułkowego o pierśnicy powyżej 60 cm w korze,

lipy drobnolistnej o pierśnicy powyżej 50 cm w korze,

klonów rodzimych o pierśnicy powyżej 50 cm w korze,

jesionu wyniosłego o pierśnicy powyżej 65 cm w korze,
Zakaz wyrębu dotyczy również drzew gatunków rzadkich pochodzenia rodzimego,
występujących w formie domieszek, tj. jodły pospolitej, czereśni ptasiej, jabłoni dzikiej, gruszy
5252
dzikiej oraz wiązów - bez względu na ich wiek i stan.
Gospodarka leśna w lasach państwowych prowadzona jest zgodnie z zasadami obowiązującymi
dla Leśnych Kompleksów Promocyjnych w oparciu o Program urządzania lasu.
W roku 2013 podobnie jak w roku 2012 dokonano odnowień w ilości 4 ha na gruntach lasów
prywatnych. W roku 2013 dokonano wyrębu na terenie lasów prywatnych w ilości 1284 m
sześciennych ( dla porównania w roku 2012 dokonano wyrębu 1901 m sześciennych drzewa)
6.4 Turystyka
Gmina
Bargłów
Kościelny jest
przestrzenią
ekologiczno- przyrodniczą
stanowiącą podstawę bytu i rozwoju społeczności lokalnej obejmującą tereny
południowo- zachodnie powiatu augustowskiego, całość wchodzi w skład obszaru
funkcjonalnego Zielonych Płuc Polski obejmującą swym zasięgiem 9 województw
położonych w południowo- wschodniej części kraju i charakteryzujące się wysokimi
walorami turystycznymi i przyrodniczymi.
Podstawowym elementem walorów turystycznych są wody powierzchniowe. Na
terenie gminy znajduje się jeden duży akwen wodny oraz szereg mniejszych
akwenów i oczek wodnych oraz zalesionych zagłębień szczególnie interesujących dla
turystów przyrodoznawców.
Największym jeziorem gminy jest Dreństwo o pow. 504 ha leżące w południowo zachodniej części gminy i wzdłuż jego zachodnich brzegów biegnie granica z gminą
Rajgród. Ma kształt wydłużony południowo i silnie rozwiniętą nieregularną linię brzegową
z licznymi wypłyceniami i zatoczkami. Poza częścią południową udział lasów w przebiegu
całej linii brzegowej jest niewielki co powoduje znaczne obniżenie jego atrakcyjności
turystycznej. Występuje tu stała wyspa o pow. 0,2 ha objęte ochroną konserwatorską i
stanowi użytek ekologiczny. Jezioro Dreństwo ma możliwości połączenia z innymi
jeziorami Pojezierza Ełckiego, co sprzyja rozwojowi turystyki wodnej w kierunku
południowym aż do Narwi przy utrzymaniu drugiej klasy czystości jeziora.
Drugim co do wielkości jest jezioro Tajno o pow. 235,6 ha, o płaskich brzegach i
niewielkiej głębokości. Linia brzegowa jest silnie rozwinięta i nie porośnięta lasem. Na
jeziorze nie występują wyspy stałe. Jedynie przy wsi Tajenko wyspa trzcinowa
podwodna. Pozostałe jeziora gminy powstałe w wyniku glacjalnej działalności wody (
Kroszewo, Pogorzałka, Reszki o łącznej pow. 260 ha), to typowe oczka wodne i zalesione
zagłębienia różnego kształtu i wielkości, częściowo zarośnięte.
Sieć rzeczna na obszarze gminy Bargłów Kościelny jest niewielka i słabo
wykształcona, i nie pełni funkcji turystycznej. Z większych cieków należy wymienić
rzekę Jegrznię i Nettę. Obie rzeki płyną w strefie granicznej gminy w południowej jej
5353
części. Koryta tych rzek są słabo wcięte w podłoża, posiadają małe spadki i
charakteryzują się małymi wahaniami wodostanu w ciągu roku.
Kanał Augustowski wraz z otuliną jest unikatowym obiektem zabytkowym,
krajobrazowym, spełnia znakomicie funkcje rekreacyjno- turystyczne, służy również
turystyce przyrodniczo-edukacyjnej
oraz badaniom naukowo- dydaktycznym na skalę krajową i międzynarodową, stanowi jedną
z podstawowych atrakcji turystycznych gminy i jest ważnym elementem turystyki regionalnej,
który powinien być odpowiednio przygotowywany na przyjęcie ruchu rekreacyjnego, przede
wszystkim spływów kajakowych, poprzez odbudowanie walorów przyrodniczych i zapewnienie
zaopatrzenia i ludzi do obsługi turystycznej.
W otulinie Kanału Augustowskiego rozciąga się na południe Biebrzański Park Narodowy o
pow. 246 ha. Jest największym i najbardziej naturalnym w Europie środkowej i zachodniej
kompleksem torfowisk niskich z niewielkim udziałem przejściowych i wysokich z unikalną
różnorodnością gatunków roślin i zwierząt oraz naturalnych ekosystemów. Obszar ten ma
rekomendacje do uznania za obiekt dziedzictwa światowego wydanego przez Komisję Parków
Narodowych i obszarów chronionych IUCN ( Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i
Zasobów Naturalnych ) oraz Federację Parków Narodowych i Parków Natury Europy.
Walory turystyczne związane z tym obszarem, a więc te cechy środowiska geograficznego są
przedmiotem zainteresowań społeczeństwa z uwagi na potrzeby wypoczynkowe, poznawcze
lub inne zainteresowania specjalistyczne.
Obszar gminy charakteryzuje niski stan lesistości. Lasy wraz z terenami zakrzaczonymi i
zadrzewionymi stanowią ok. 14% pow. gminy zajmują gleby o najniższych klasach
bonitacyjnych, nie stanowią zwartych kompleksów, nie odgrywają istotnej roli ani gospodarczej,
ani wypoczynkowej. Największe kompleksy leśne występują w okolicy wsi Solistówka,
Bargłówka, Pieńki, Nowiny Stare i Tąjenko. Występują w nich duże zróżnicowania typów
siedliskowych z dominującym udziałem boru świeżego i boru mieszanego świeżego oraz
drzewostanu, w większości sosna, olcha i brzoza. Na terenie gminy występuje wiele drobnych
i rozczłonkowanych powierzchni leśnych, największe z nich znajduje się w okolicy wsi:
Dreństwo, Bułkowizna, Kukowo, Łabętnik, Reszki, Stara Kamionka i Nowiny Bargłowskie.
Lasy na terenie gminy tworzą mozaikę z użytkami rolnymi i pełnią głównie funkcję
klimatotwórczą zapewniając korzystne funkcjonowanie środowiskotwórcze.
Kolejnym ważnym elementem składowym walorów turystycznych gminy jest rzeźba
terenu, która jest słabo zróżnicowana. Występują tu w części południowo- wschodniej ( Kotlina
Biebrzańska) obszary prawie płaskie o bardzo małych deniwelacjach terenu. Pozostałe tereny
gminy ( Pojezierze Ełckie) zostało ukształtowane podczas zlodowacenia Bałtyckiego i jest
5454
wysoczyzną morenową falistą z wałami moren czołowych. Zróżnicowanie w wysokościach
bezwzględnych na obszarze całej gminy jest nieduże, najniższy punkt w okolicach Kanału
Augustowskiego leży na wysokości 112,6 m.n.p.m. Najwyższy w północnej części gminy (
wieś Kukowo ) wynosi 161,4 m n.p.m. Takie urzeźbienie terenu
turystykę pieszą, konną, samochodową, rowerową itp.).
6.4.1 Szlaki i trasy turystyczne
Przez obszar gminy prowadzi znakowany żółty szlak turystyczny pieszy. Wychodzi
z Równiny Augustowskiej i prowadzi przez Pojezierze Ełckie, łączy więc ze sobą
regiony geomorfologiczne. Na terenie gminy szlak rozpoczyna się we wsi Bargłów
Dworny, prowadzi dalej przez środek gminy we wsi Bargłów Kościelny do Rozalina
stąd przez Pomiany i Łabętnik do Reszek, ostatniej wsi na szlaku w obrębie gminy. Szlak
biegnie przez tereny otwarte ciekawe pod względem geologicznym, równiną sandrową,
moreną denną poprzedniego zlodowacenia, a w okolicach Łabętnika, Reszek,
Kukowa-formy wytopiskowe martwego lodu i interesujące wzgórza kemowe. Szl ak
należy do słabo zagospodarowanych turystycznie
Trasy rowerowe
Na terenie gminy nie ma wyznaczonych szlaków rowerowych. Ta forma
turystyki może wykorzystywać tylko istniejące drogi. Opracowane jest studium tras
rowerowych
dla
byłego
województwa
suwalskiego,
w
którym
została
zaproponowane trasy rowerowe o znaczeniu międzynarodowym i regionalnym z
podstawowymi punktami obsługi ruchu rowerowego w Bargłowie Kościelnym.
Inne niezwykle interesujące trasy rowerowe o znaczeniu lokalnym został y
zaproponowane ze wsi Bargłów Kościelny w kierunku Brzozówka- Karpa- Tajno StareTajno Łanowe- Śluza Sosnowo przy Kanale Augustowskim.
6.5 Środowisko kulturowe
Gmina Bargłów Kościelny posiada również walory kulturowe, które mogą i
powinny być atutem w rozwoju turystyki na jej obszarze. Wspomnieć tu należy :
- duże wartości kulturowe, naukowo- poznawcze dla około 100
zarejestrowanych stanowisk archeologicznych ( część z nich znana jest w świecie
naukowym na skalę międzynarodową)
- Kanał Augustowski jako ważny element przestrzeni kulturowej wschodnich
krańców gminy, który odgrywa istotną rolę w rozwoju wschodnich terenów gminy.
5555
- Zespoły dworskie w Łabętniku i Pomianach oraz zespól kościoła parafialnego
w Bargłowie Kościelnym i jego styl wyposażenia , a także wiele pojedynczych
zabytkowych obiektów architektury.
Tabela 26 Spis obiektów zabytkowych ujętych w gminnej ewidencji zabytków
L.p.
Miejscowość
Obiekt
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
kościół rzymskokatolicki
parafialny p.w.
Podwyższenia Krzyża Św.
plebania w zespole kościoła
parafialnego
kaplica A w zespole
kościoła parafialnego
kaplica B w zespole
kaplica C w zespole
kaplica D w zespole
brama główna w zespole
brama boczna w zespole
młyn mechaniczny
10.
cmentarz rzymskokatolicki
11.
cmentarz rzymskokatolicki
12.
kaplica w zespole
cmentarza
rzymskokatolickiego
Datowanie
1833 r.,
odbudowa
1950 r.
1908 r.
2. połowa XIX
w.
2. połowa XIX
w.
2. połowa XIX
w.
2. połowa XIX
w.
2. połowa XIX
w.
2. połowa XIX
w.
1. ćwierć XX
wieku
1. połowa XX
wieku
2. połowa XIX
wieku
2. połowa XIX
w.
Nr Karty
Ewidencyjnej
Zabytku
Nieruchomeg
o
88
90
Nr
rejestru
zabytków
A-512 z
1.07.1986
93
A-512 z
1.07.1986
A-512 z
1.07.1986
A-512 z
1.07.1986
A-512 z
1.07.1986
A-512 z
1.07.1986
A-512 z
1.07.1986
A-512 z
1.07.1986
---
13
---
14
A-482 z
15.05.1985
---
92
92
92
92
91
91
92A
Źródło:Źródło: Na podstawie informacji uzyskanych w Urzędzie Gminy w Bargłowie Kościelnym
Położenie gminy w potencjalnym paśmie przyśpieszonego rozwoju gospodarczego na
kierunku Augustów- Bargłów Kościelny- Grajewo oraz w powiecie przygranicznymna
ważnym międzynarodowym szlaku tranzytowym łączącym stolicę i centrum kraju, ważne
ośrodki miejsko-usługowe Augustów i Suwałki, prowadzące dalej do międzynarodowego
przejścia granicznego z Litwą w Budzisku i Ogrodnikach, oraz bliskie sąsiedztwo dwóch
ośrodków miejskich: Augustowa i Grajewa, dobre powiązania z wojewódzkimi szlakami
komunikacyjnymi i posiadanie gęstej sieci dróg ostosunkowo dobrej nawierzchni i
niewielkim obciążeniu, stwarza możliwość zwiększenia ruchu turystycznego oraz
5656
przyśpieszenia
wielostronnego
rozwoju
gospodarczego,
wymiany
handlowej
i
kulturowej.
Pomimo sprzyjających warunków na terenie gminy Bargłów Kościelny praktycznie
brak jest bazy turystycznej. Czynna jest jedna kwatera agroturystyczna mogąca przyjąć ok. 12
turystów.
W miejscowości Dreństwo zlokalizowana jest zabudowa letniskowo-rekreacyjna na z
12 budynkami, o średnim standardzie zabudowy, bez wody i kanalizacji.
Zasadniczą rolę w obsłudze ruchu turystycznego gminy pełnią wsie Bargłów Kościelny,
Barszcze, Dreństwo, Tajno Podjeziorne. Potencjał usługowy i turystyczny tych wsi
winien być odpowiednio wzmocniony zwłaszcza w bazie noclegowej, gastronomicznej i
sportowej.
VII Infrastruktura społeczna
7.1 Oświata i wychowanie
Oświata to jedna z kluczowych dziedzin zarówno w wymiarze ogólnokrajowym, jak i
lokalnym. Im bardziej wykształcone społeczeństwo, tym szybciej i lepiej potrafi się
przystosować do realiów dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości gospodarczej i
społecznej.
Na terenie gminy Bargłów Kościelny funkcjonują następujące jednostki stanowiące bazę
oświatową:
- Szkoła Podstawowa w Łabętniku,
- Szkoła Podstawowa w Kroszewie,
- Szkoła Podstawowa w Tajnie Starym,
- Zespół Szkół w Bargłowie Kościelnym
Na terenie gminy brak jest przedszkoli, funkcjonują natomiast 4 oddziały wychowania
przedszkolnego przy szkołach podstawowych.
Istniejące oddziały przedszkolne są niezwykle potrzebne z uwagi na to, że od samego
początku przygotowują dzieci do życia. Uczą je samodzielności, otwartości na drugiego
człowieka, a także tego, jak współpracować z innymi. Poprzez umiejętnie skomponowaną
zabawę przygotowują młodych ludzi do tego, aby w przyszłości mogły sprostać licznym
wyzwaniom choćby w postaci wyboru zawodu oraz podjęcia pracy. Rola placówek
przedszkolnych w kształtowaniu osobowości młodego człowieka jest bardzo istotna.
5757
Ilość uczniów i wychowanków w szkołach przedstawia poniższa tabela.
Tabela 27 Wykaz placówek oświatowych, dla których organem prowadzącym jest
Gmina Bargłów Kościelny
Wykaz placówek oświatowych
Lp.
Liczba dzieci
2013/2014
1
Gimnazjum w Bargłowie Kościelnym
182
2
Szkoła Podstawowa w Bargłowie Kościelnym
274
3
Punkt przedszkolny
19
4
Szkoła Podstawowa w Kroszewie
54
5
Szkoła Podstawowa w Tajnie Starym
66
6
Punkt przedszkolny
10
7
Szkoła Podstawowa w Łabętniku
59
Szkoły te podporządkowane samorządowi gminnemu funkcjonują w oparciu o podział terenu
gminy na rejony szkolne, co łączy się z organizacją dowozu uczniów z odległych
miejscowości.
Szkoły wyposażone są w pracownie komputerowe, których jest na terenie gminy 5 sztuk,
wyposażonych w 58 komputerów przeznaczonych dla uczniów, wszystkie z dostępem do
Internetu.
Wskaźnik udziału % szkół podstawowych wyposażonych w komputery przeznaczone do
użytku uczniów z dostępem do Internetu wynosi 60%.
Wskaźnik udziału % szkół gimnazjalnych wyposażonych w komputery przeznaczone do
użytku uczniów z dostępem do Internetu wynosi 100%.
7.2 Ochrona zdrowia i opieka społeczna
Na terenie gminy Bargłów Kościelny funkcjonują 2 niepubliczne zakłady opieki
zdrowotnej:
- NZOZ "Przychodnia Rodzinna " GOZ Bargłów Kościelny Joanna Piecha- Ziemba –
Wspólnik S.C. Prywatny Gabinet Lekarski – Pediatryczny Joanna Piecha –Ziemba
- Spółka Cywilna "CORDIS" Sławomira Golubiewska, Anna Złotkowska, Monika
Golubiewska Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej s.c. "CORDIS"
5858
Ponadto na terenie gminy funkcjonuje:
- Grupowa Praktyka Pielęgniarek i Położnych GOZ Bargłów Kościelny S.C. Alicja
Gorycka, Ziarko, Dobkowska, Krupińska
- 1 apteka
Najbliższy szpital znajduje się w mieście powiatowym – Augustowie. Tam również
mieszkańcy gminy Bargłów Kościelny mogą korzystać ze specjalistycznego poradnictwa oraz
badań lekarskich.
Opieka społeczna
Opieka Społeczna sprawowana jest przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Bargłowie
Kościelnym. Ośrodek realizuje zadania własne i obowiązkowe z zakresu pomocy społecznej
oraz zadania zlecone gminie z zakresu pomocy społecznej. Zadania zlecone gminy wiążą są z
wypłacaniem zasiłków stałych, wyrównawczych i okresowych, jak również rent socjalnych,
zasiłków z zakresu ochrony macierzyństwa, zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych.
Podstawowym celem działania Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej jest rozpoznawanie
potrzeb rodzin i osób indywidualnych w celu ichzaspokajania oraz zapewnienia im godziwego
poziomu życia. Ośrodek prowadzi także działania zmierzające do usamodzielniania się osób oraz
rodzin w celu zwiększenie ich stabilizacji życiowej oraz poziomu integracji ze środowiskiem.
Do zadań Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej należą ponadto:
- analizowanie rozpoznanych potrzeb mieszkańców gminy,
- analizowanie uwarunkowań środowiskowych dla celów pomocy społecznej,
- przygotowywanie planów rozwoju wszelkich świadczeń z tytułu pomocy społecznej,
- bezpośrednie i pośrednie udzielanie świadczeń w formie pieniężnej, rzeczowej i usługowej,
- współpraca z gminnymi i poza gminnymi organizacjami i instytucjami działającymi na
rzecz społeczności lokalnej,
- aktywizacja środowiska lokalnego na rzecz pomocy społecznej.
Tabela 28 Powody przyznania pomocy społecznej
Powody trudnej sytuacji
życiowej
Ubóstwo
2010
2011
2012
liczba rodzin
65
12
6
liczba osób w
rodzinach
246
28
10
2013
9
22
5959
Sieroctwo
Bezdomność
-
-
1
liczba osób w
rodzinach
-
-
5
liczba rodzin
1
-
2
liczba osób w
rodzinach
1
-
2
1
1
-
2
6
-
liczba rodzin
147
155
167
liczba osób w
rodzinach
472
496
524
liczba rodzin
36
40
44
liczba osób w
rodzinach
99
155
163
liczba rodzin
30
11
8
liczba osób w
rodzinach
liczba rodzin
77
38
25
66
17
1
269
76
6
liczba rodzin
2
3
4
4
liczba osób w
rodzinach
3
13
18
14
liczba rodzin
-
-
-
-
liczba osób w
rodzinach
-
-
-
-
4
3
4
1
4
3
6
1
liczba rodzin
Potrzeba ochrony
macierzyństwa liczba osób w
rodzinach
Bezrobocie
Niepełnosprawność
Długotrwała
choroba
Bezradność w
sprawach
opiekuńczowychowawczych i liczba osób w
prowadzeniu
rodzinach
gospodarstwa
domowego
Alkoholizm
Narkomania
-
liczba rodzin
Trudności w
przystosowaniu do liczba rodzin
życia po
liczba osób w
opuszczeniu
zakładu karnego rodzinach
1
1
168
538
46
160
9
25
8
37
Źródło:(Dane: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej)
Z powyższej tabeli wynika, że zasadniczym powodem korzystania z pomocy społecznej
jest bezrobocie- 168 rodzin ( 538 osób), obserwuje się bardzo niewielki wzrost w stosunku
6060
do roku 2012 – 167 rodzin ( 524 osoby) oraz ubóstwo – 9 rodzin ( 22 osoby) - obserwuje się
niewielki wzrost w stosunku do roku 2012, ale zdecydowany spadek w stosunku do roku
2010- 65 rodzin ( 265 osób).
Dużą grupą wymagającą wsparcia są osoby niepełnosprawne – 46 rodzin ( 160 osób) oraz
bezradne w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego
– 37 osób. Również potrzeba ochrony macierzyństwa i długotrwała choroba są przyczyną
korzystania z pomocy społecznej dość dużej liczby rodzin.
7.3 Infrastruktura społeczno - kulturalna
W gminie Bargłów Kościelny mieszczą się najważniejsze instytucje związane z kulturą:

Gminna Biblioteka Publiczna w Bargłowie Kościelnym

Świetlice wiejskie we wsiach : Tajno Podjeziorne, Wolka Karwowska, Brzozówka
i Bargłówka

Muzeum Ziemi Bargłowskiej przy Zespole Szkół w Bargłowie Kościelnym
Gminna Biblioteka Publiczna w Bargłowie Kościelnym obejmuje swoim działaniem
gminę Bargłów Kościelny i jest jedyną biblioteką publiczną na tym terenie.
Tabela 29 Zasoby biblioteczne na terenie gminy Bargłów Kościelny
Wolumeny
Powierzchnia
stan na: 31.XII 2013
Placówka
użytkowa w
zbiory
m2
książki czasopisma
Σ
specjalne
GBP w Bargłowie
Kościelnym
(ogółem)
26387
-
-
26387
Liczba
czytelników
stan na:
31.XII 2013
180
670
Podstawowym zadaniem Biblioteki jest gromadzenie, opracowywanie i udostępnianie
zbiorów bibliotecznych oraz stymulowanie, rozwijanie i zaspakajanie zróżnicowanych
potrzeb czytelniczych, oświatowych, kulturalnych i informacyjnych mieszkańców gminy.
Lokalne funkcje administracyjne pełni Urząd Gminy w Bargłowie Kościelnym położony
przy ul. Augustowskiej 47.
6161
7.4 Poziom bezpieczeństwa
Każdy
mieszkaniec
gminy
musi
mieć
zapewnione
bezpieczeństwo
mienia
i życia. Z uwagi na podział administracyjny Polski nad bezpieczeństwem mieszkańców
czuwa Policja, Straż Pożarna oraz Pogotowie Ratunkowe.
O bezpieczeństwo publiczne w gminie dbają :
 Policja – 1 komisariat w Bargłowie Kościelnym
 Ochotnicza Straż Pożarna.
Gmina posiada dobrze prosperującą ochronę przeciwpożarową. Placówki Ochotniczej Straży
Pożarnej zlokalizowane są w Bargłowie Kościelnym, Dreństwie, Popowie, Wólce
Karwowskiej, Bargłówce, Tajnie Starym, Kamionce Starej.
Gmina sama podejmuje działania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańców:


z zakresu ochrony przeciwpożarowej – utrzymuje jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej,
z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego – finansuje oświetlenie dróg na swoim
terenie,
7.5 Sport i rekreacja
Na terenie Gminy Bargłów Kościelny w ramach pozyskanych środków z SPO ROL 20042006 został wykonany kompleks zespołu boisk sportowych, służących młodzieży i uczniom z
terenu gminy na którym organizuje i współorganizuje zawody sportowe, imprezy rekreacyjne
oraz wspiera działalność klubów sportowych, stowarzyszeń kultury fizycznej.
Tabela 30 Zestawienie przyszkolnych obiektów sportowych w gminie
Wyszczególnienie
Charakterystyka
Sala gimnastyczna wielofunkcyjna, siłownia
Zespół Szkół w Bargłowie Kościelnym
Zespół boisk sportowych
Szkoła Podstawowa w Tajnie Starym
Szkoła Podstawowa w Łabętniku
Szkoła Podstawowa w Kroszewie
- boisko sportowe.
Boisko sportowe do gier małych
Boisko sportowe do gier małych
Wymienione obiekty, sala gimnastyczna i boiska przy szkołach stanowią najważniejsze
elementy infrastruktury sportowo-rekreacyjnej.
6262
VIII Zasoby zabytkowe
8.1 Zabytki architektury i budownictwa, zabytki ruchome oraz
cmentarze zabytki sakralne
Do grupy zabytków sakralnych należy jedynie zespół kościoła parafii
rzymskokatolickiej p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego w Bargłowie Kościelnym Parafia
Bargłów, fundacji króla Zygmunta Augusta, została erygowana w 1544 roku. Obecny kościół
murowany stoi w miejscu poprzedniego drewnianego. Został zbudowany w 1883 roku w
stylu neogotyckim. Kościół zostałczęściowo zniszczony podczas II wojny światowej. Do
roku 1955 odbudowano Korpus nawowy, a w1988 wieże. Zespół składa się z kościoła i
czterech kaplic (obiekty te okolone są kamiennym murem z bramą) oraz plebanii (zbud. ok.
1908 r.).
Ważnym elementem w krajobrazie gminy są krzyże przydrożne wykonane z różnych
materiałów. Te najstarsze z początku XX wieku wykonane są z kutego żelaza osadzonego w
kamiennej podstawie.
Krzyże drewniane są systematycznie zastępowane przez nowsze, jednak tradycja
miejsca jest utrzymywana.
8.1.1 Dwory i folwarki
Na omawianym terenie z licznych niegdyś zespołów dworskich i folwarcznych
zachowały się jedynie skromne ich pozostałości. Pośród tych obiektów należy wymienić zespół
drobnoszlachecki w Łabętniku pochodzący z 2. poł XIX wieku oraz pozostałości po zespole
dworskim w Pomianach z 2 poł. XIX w.
8.1.2 Budownictwo zabytkowe
Liczne do połowy lat 70 XX wieku tradycyjne budownictwo drewniane w ciągu 10 lat zostało
wyparte przez utylitarne w formach budynki mieszkalne i gospodarcze. Gabaryty i forma
budynków na trwałe zakłóciła krajobraz gminy.
8.1.3 Zabytki ruchome
Zabytki ruchome, czyli dzieła sztuki, rzeźba, malarstwo i wyroby rzemiosła
artystycznego stanowią wyposażenie kościoła parafialnego w Bargłowie Kościelnym.
Wyposażenie w postaci ołtarzy stanowi jednolitą stylistycznie i warsztatowo formę neogotycką;
pochodzą z końca XIX wieku.
6363
8.1.4 Cmentarze
W gminie zachował się jeden historyczny cmentarz z kilkoma starymi
nagrobkami pochodzącymi z połowy XIX wieku.
8.1.5 Ruralistyka
Osadnictwo wiejskie na omawianym terenie w zdecydowanej większości
charakteryzuje się zabudową skupioną - rzędową, jedno - lub dwustronną.
Obecna struktura osadnicza tego terenu jest efektem długoletnich przeobrażeń społeczno
- gospodarczych jakie dokonały się na obszarze Pojezierza Suwalskiego i Równiny
Augustowskiej w XIX i XX wieku (reformy agrarno - ekonomiczne z 1 połowy XIX wieku,
uwłaszczenie chłopów w 1864r, komasacje po 1875 r. oraz w XX regulacje).
W 1 połowie XIX w. dominujące na tym obszarze wsie szeregówki z trójpolowym
systemem gospodarowania zostały gruntownie przebudowane. Na ich miejscu powstały
wówczas wsie o pasmowym układzie pól i rzędowej zabudowie wzdłuż drogi, czyli tzw.
rzędówki lub wsie kolonii sznurowych. Z czasem początkowo luźna i jednostronna zabudowa
rzędówek uległa zagęszczeniu, a pasmowe nadziały pól - rozdrobnieniu. Po uwłaszczeniu
chłopów w 1864 roku nie doszło tu do kolejnej przebudowy wsi, tak jak to miało miejsce na
Suwalszczyźnie (wsie o zabudowie kolonijnej). We wsiach o najbardziej zagęszczonej
zabudowie jak: Bargłów, Łabętnik, Dreństwo z konieczności powstały gospodarstwa kolonijne,
które zasadniczo nie wpłynęły na zmianę struktury przestrzennej tych miejscowości.
Przeciętna zagroda na tym terenie składa się z domu, jednego budynku inwentarskiego,
stodoły, szopy, piwnicy oraz studni. Kształty siedlisk są prostokątne. Domy stoją frontem lub
szczytem do drogi, budynki gospodarcze po bokach, stodoła na zamknięciu czworoboku.
Zagrodom towarzyszą ogródki i sady ulokowane od frontu lub z tyłu.
8.2 Zabytki techniki
Ważny element w przestrzeni kulturowej wschodnich krańców gminy to Kanał
Augustowski. Kanał jest złożony z długich odcinków sztucznych przekopów oraz zespołu
stopnia piętrzącego (śluza Sosnowo). Kanałowi towarzyszy pochodzący z czasu jego budowy
układ drożny. Układ drożny na niemal całym terenie gminy powstał w XVI - XIX wieku.
Część dróg obecnie istniejących pokrywa się ze starymi szlakami odnotowanymi w źródłach, np.
droga do Grodna z terenów Państwa Zakonnego lub wspomniany trakt z Warszawy do
Petersburga.
6464
8.3
Walory kultury jako inspiracja przedsiębiorczości lokalnej
Rozwój przedsiębiorczości w zakresie wykorzystania walorów kulturowych powinien
koncentrować się na kultywowaniu tradycji i przeciwdziałaniu zanikowi odrębności
regionalnej. Walory kulturowe powinny stać się produktem sprzedaży osobom z zewnątrz w
formie ruchu turystycznego.
W
zakresie
architektury
większość
tradycyjnych
obiektów
budowlanych
zabytkowych osiągnęła wiek kwalifikujący je do rozbiórki, jest rozproszona, a ich adaptacja
do współczesnych funkcji bardzo ograniczona. W
miarę skutecznej ochronie podlegają
budowle dworskie i sakralne. Celowym byłoby adaptowanie innych zabytkowych obiektów
na potrzeby obsługi ruchu turystycznego lub na obiekty letniskowe.
W zakresie zwyczajów i umiejętności obsługa ruchu turystycznego wymaga
zaprezentowania ciekawostek regionalnych i stworzenia możliwości uczestniczenia w pracach
w gospodarstwie, pracach polowych i różnych działaniach związanych z tradycjami życia na
wsi (wyrób serów, masła, tkactwo ludowe, przędzenie, barwienie w barwnikach naturalnych).
Odrębną dziedzinę umiejętności są czynności związane z przygotowaniem potraw
regionalnych, z miejscowych surowców i według starych technologii.
W zakresie rzemiosła znaczenie gospodarcze może mieć ciesielstwo i stolarstwo
wykorzystujące miejscowe materiały i posługujące się tradycyjnymi technikami. Na uwagę
zasługuje również kamieniarstwo budowlane i kowalstwo.
W zakresie kultywowania dziedzictwa ważne jest jego utrzymanie i kultywowanie
tradycji poprzez programy edukacyjne dla dzieci, organizowanie festynów oraz pokazów
obrzędów i zanikających rzemiosł, gromadzenie materiałów w postaci legend, opowieści,
opisów zwyczajów wiejskich oraz programów edukacyjnych dla właścicieli gospodarstw
agroturystycznych odnośnie wykorzystania tradycyjnych prac w gospodarstwie wiejskim.
Bargłów Kościelny leży w historycznej części północnego Podlasia. Obszar ten
dopiero w 1569 roku został włączony do Korony, a wcześniej stanowił ziemię plemion
jaćwieskich i należał do Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Najcenniejszymi zabytkami na terenie gminy są zespół kościoła parafialnego w
Bargłowie, zespół dworski w Łabętniku, pozostałość zespołu dworskiego w Pomianach,
budynki szkolne w Tajnie iDreństwie,cmentarzw Bargłowie Kościelnym, młyn z okresu
międzywojennego w Bargłowie. Zabytkiem techniki jest Kanał Augustowski, złożony z
6565
długich przekopów i śluzy Sosnowo, któremu towarzyszy układ drożny pochodzący z czasów
jego budowy. Na terenie gminy znajduje się około 100 stanowisk archeologicznych
pochodzących z epoki kamienia aż do czasów nowożytnych.
W okolicach Bargłowa Kościelnego jeszcze po ostatniej wojnie tkano dywany,
kilimy, płachty wielonicielnicowe, płótno i materiały wełniane na ubrania. Strój ludowy na
terenie gminy nie był już powszechnie używany po 1920 roku, a ubierano się w ubrania
fabryczne lub wzorowane na fabrycznych, lecz szyte z materiałów tkanych w domu. Istnieje
tradycja wykonywania wyrobów haftowanych i zdobionych koronkami. W tradycyjnych
zagrodach zachowały się meble wykonywane przez wiejskich lub małomiasteczkowych
rzemieślników. Przeważnie są to drewniane szlabany, rozsuwane łóżka, kufry, kredensy, które
obecnie stoją w podrzędnych pomieszczeniach gospodarczych. We wsiach spotkać można
jeszcze narzędzia i sprzęty gospodarskie używane po 1945 roku czyli żarna, pojemniki na
zboże, naczynia klepkowe, wozy, stare naczynia, kadłuby z drewna, narzędzia do przędzenia i
tkania.
Gminy położone na skraju Podlasia na granicy z Mazowszem znacznie dłużej
kultywowały tradycyjne zwyczaje. Do obrzędów i wierzeń ludowych weszło dużo elementów
przedchrześcijańskiego kultu domowego, kultu przodków i zwyczajów związanych z magią
wegetacyjną. Wyrażała się ona szeregiem zabiegów ułatwiających zdobycie pożywienia. W
grupie rodzinnej i społeczności wiejskiej kultywowane były tradycyjne obrzędy i zwyczaje
doroczne. Tradycyjnie świętowano zaduszki, wigilię św. Andrzeja, Adwent, Gody z dniem św.
Szczepana, święte wieczory, święta Trzech Króli, Matki Boskiej Gromnicznej, św. Agaty,
zapusty, ostatki, Popielec, półpoście, cykl świąt wielkanocnych zaczynający się od Kwietnej
Niedzieli i kończący się Niedzielą Przewodnią, Zielone Świątki, Boże Ciało, święta Matki
Boskiej Zielnej i Siewnej. Wszystkie te święta miały rozbudowane obrzędy i zwyczaje. Oprócz
obrzędów dorocznych jeszcze w okresie międzywojennym praktykowane były rozbudowane
zwyczaje rolnicze, hodowlane, rybackie, związane z zajęciami domowymi. Zwyczaje weselne i
pogrzebowe miały rozbudowane obrzędy i tradycje, często zróżnicowane w obrębie nawet
jednej parafii. Dzisiaj zwyczaje te są dalej praktykowane, lecz w uproszczonej obrzędowości.
Wznoszone z fundacji gromady lub pojedynczych mieszkańców krzyże i kapliczki przydrożne
spotykane przy wiejskich drogach są wyrazem religijności ludowej. Upamiętniają one
tragiczne wydarzenia i intencje fundatorów. Pod krzyżami odprawiano modły i do krzyża na
końcu wsi odprowadzają ciało zmarłego mieszkańcy społeczności wiejskiej. Z większością
krzyży związane są opowieści o mieszkańcach wsi lub zdarzeniach związanych z ich
fundowaniem. Zdecydowana większość nazwisk i nazw miejscowych jest pochodzenia
6666
słowiańskiego, chociaż istnieją dawne nazwy pojąć wieskie. W powszechnym użyciu jest język
polski.
8.4 Życie religijne
Na terenie Gminy Bargłów Kościelny
istnieją 2 parafie rzymsko – katolickie: w
Bargłowie Kościelnym, w Prusce oraz nowo wybudowany kościół w Łabętniku.
Kościół Rzymsko-Katolicki p.w. Matki
Bożej Częstochowskiej w Prusce.
kościół
rzymskokatolicki
p.w.
Podwyższenia Krzyża Świętego w
Bargłowie Kościelnym.
6767
IX . FINANSE GMINY BARGŁÓW KOŚCIELNY
Budżet jest finansowym wyrazem i instrumentem polityki gospodarczej gminy. Dochody i
wydatki gminy Bargłów Kościelny jak również poziom zadłużenia w latach 2012-2013
przedstawia poniższa tabela.
Tabela 31 Budżet gminy Bargłów Kościelny w latach 2012-2013 w złotych
Rok
Dochody ogółem w tym:
finansowanie
i
współfinansowanie
programów i projektów
unijnych
Wydatki ogółem
Dochody na 1 mieszkańca
gminy
Wydatki na 1 mieszkańca
gminy
2012
2013
16867065,09
17 948 861,45
715946,34
993 892,53
14 898 213,63
15 444 865,18
2910,62
3098,91
2570,87
2666,69
Jak wynika z powyższego zestawienia z roku na rok wzrastają dochody gminy na mieszkańca
gminy. Wzrasta też udział środków pozyskanych dla programów i projektów unijnych w
dochodach gminy ogółem.
6868
X WYNIKI ANKIET
W badaniu ankietowym możliwość udziału mieli wszyscy mieszkańcy Gminy Bargłów
Kościelny. W ankietyzacji wzięło udział 70 osób w różnym wieku oraz z różnym
wykształceniem. Kobiety stanowiły 78%, natomiast mężczyźni 47,02%.
Najliczniejszą grupą wiekową wśród ankietowanych były osoby w wieku 35-55lat, stanowiąc
29,68% badanych, osoby w wieku 55-65 lat - 23,87% oraz osoby w wieku 18- 35lat, które
stanowiły 18,71% badanych. Najmniej liczebną grupę, bo tylko 3,87%, stanowili mieszkańcy
gminy Bargłów Kościelny powyżej 65 roku życia.
Struktura wieku ankietowanych
3,87
18,71
23,87
18-35 lat
35-55
55-65
29,68
powyżej 65 lat
Biorąc pod uwagę edukację, ankietowani najczęściej reprezentowali wykształcenie średnie
62,05% oraz zawodowe – 23,29%. Wykształcenie wyższe deklarowało 9,83%, natomiast
podstawowe/ gimnazjalne 4,79% badanych.
6969
Struktura wykształcenia ankietowanych w %
1,2
9,83
23,29
średnie
zawodowe
62,05
wyższe
podstawowe
Najwięcej respondentów zamieszkuje w domu 98%.
Głównym źródłem utrzymania jest praca stała w sektorach prywatnym, przedsiębiorcy ( w
tym jednoosobowa działalność gospodarcza), bądź rolnicy – 75%. 15% deklarował
zatrudnienie w sektorze państwowym, pozostali respondenci – 10% wykonywali pracę
tymczasową.
Aż 88% mieszkańców gminy oceniało swoją sytuację materialną, jako średnią, natomiast 8%
jako raczej dobrą i 4 %oceniło jako raczej złą. Żaden z respondentów nie ocenił swojej
sytuacji materialnej jako złej, bardzo złej oraz bardzo dobrej.
Dobrze oceniona została również współpraca na linii samorząd- mieszkańcy. Mieszkańcy
ocenili, iż mają wpływ na decyzje podejmowane przez Władze samorządowe- 68
%
mieszkańców, pozostali ankietowanie stwierdzili iż nie wiedzą czy pozostali mieszkańcy
mają wpływ na podejmowane decyzje-
32%. Jednocześnie są informowani w sposób
dostateczny o podejmowanych decyzjach ( 98% mieszkańców)
Znakomita większość mieszkańców ocenia sytuację materialną gminy jako średnią – 80%
mieszkańców, 10 % stwierdziło iż raczej biedna, natomiast 5% respondentów zaznaczyło nie
wiem, tylko 5% odpowiedziało bogata.
7070
90 % mieszkańców jest zadowolonych z miejsca w którym mieszkają i oceniają gminę jako
miejsce do życia jako dobre, 7 % słabo, a 3 % bardzo dobrze.
Jednocześnie na zapytanie czy respondent zmieniłby miejsce zamieszkania gdyby mógł 45 %
odpowiedzi to tak. Powodem zmiany miejsca zamieszkania jest chęć zmiany miejsca pracy na
stałą, bądź lepiej płatną.
Mieszkańcy dobrze ocenili również stan bezpieczeństwa gminy – Straż Pożarna oraz Policja
otrzymały 5 pkt na 5 możliwych w 87%
Dobrze ocenione były również:
- gospodarka odpadami – 30% ocena bardzo dobra, 57 % ocena dobra i 13 % ocena
dostateczna
- jakość oraz stan utrzymania dróg – ocena bardzo dobra 40%, ocena dobra 17%, ocena
dostateczna 43% ocena dostateczna.
- jakość wody pitnej – 83% ocena bardzo dobra, 17% ocena dobra
- opieka przedszkolna oraz place zabaw dla dzieci – 97 % , pozostali respondenci nie
ustosunkowali się i zaznaczyli nie wiem.
Mieszkańcy ocenili swoją społeczność jako społeczność biorącą udział w masowych
imprezach organizowanych na terenie gminy, która cechuje się dobrymi relacjami
międzyludzkimi.
Za najbardziej palące problemy mieszkańcy gminy uznali:
- odpływ młodych ludzi,
- brak pracy i brak perspektyw,
- jakość edukacji – brak żłobka, zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży,
- zbyt mała oferta spędzania wolnego czasu – „ nie ma co robić”
- problem zbyt słabo rozwiniętej turystyki na terenie gminy,
7171
XI. ANALIZA SWOT MOCNYCH I SŁABYCH STRON, SZANS I
ZAGROŻEŃ
Analiza SWOT jako element łączący część diagnostyczną z częścią programującą Strategii,
pozwala na uporządkowanie przedstawionych w diagnozie strategicznej zagadnień i
przedstawienie w sposób zwięzły
zapisów dotyczących najistotniejszych czynników, które mają wpływ na rozwój społecznogospodarczy regionu.
Analiza SWOT składa się z czterech kategorii, które z jednej strony uwzględniają pozytywny
(mocne strony i szanse) bądź negatywny (słabe strony i zagrożenia) charakter czynników, z
drugiej strony określają miejsce występowania danego czynnika (czynnik wewnętrzny, który
mamiejsce w obrębie danej jednostki i jest pod wpływem jej oddziaływania, oraz czynnik
zewnętrzny, zachodzący w otoczeniu danej jednostki, na który nie ma ona bezpośredniego
wpływu).
Analiza SWOT zawiera następujące cztery grupy czynników
Silne strony (Strengths)-czynnik wewnętrzny pozytywny,
mocne strony gminy, jej atuty, które należycie stanowią przewagę gminy a i ją wyróżniają w
stosunku do pozostałych gmin, a dobrze wykorzystane będą sprzyjać jej rozwojowi,
Słabe strony(Weaknesses)-czynnik wewnętrzny negatywny,
słabe strony gminy, których nie wyeliminowanie bądź nie zniwelowanie siły ich
oddziaływania spowoduje hamowanie rozwoju
Szanse (Opportunities) – szanse–uwarunkowania zewnętrzne pozytywne, które w przyszłości
mogą wpływać pozytywnie na rozwój regionu,
Zagrożenia (Threats) – zagrożenia–czynniki zewnętrzne negatywne, mogące być przyszłym
zagrożeniem rozwoju gminy
Silne strony

Położenie
gminy w
potencjalnym
paśmie
przyśpieszonego
rozwoju
gospodarczego na kierunku Augustów - Bargłów Kościelny – Grajewo,

P ołożenie wzdłuż drogi krajowej nr 61 w kieru nku przejść granicznych z Litwą,
międzynarodowy szlak
dostępność
drogowy Warszawa - granica państwa zapewnia
komunikacyjną
gminy
zarówno
w
skali
regionalnej
jak
i
międzynarodowej i osiąganie korzyści z handlu, transportu i turystyki.
7272

Występowanie na
terenie
gminy
obszarów
podwyższonej
ochrony
środowiska przyrodniczego

Bliskie sąsiedztwo ośrodków miejskich Augustowa, a także Grajewa daje
możliwość pozyskiwania rynków zbytu towarów i usług oferowanych przez
gminę, szczególnie produktów rolnych i usług agroturystycznych,

Znaczne zasoby wolnej siły roboczej mogą stanowić czynnik sprzyjający rozwoju
w igminy,
pod warunkiem podjęcia działań edukacyjnych, nastawionych na
potrzeby rozwojowych branż gospodarczych - handlu, turystyki i przetwórstwa
spożywczego,
• Korzystne standardy powierzchniowe zasobów mieszkaniowych, które są lepsze od
średnich w powiecie augustowskim
• Możliwość wykorzystania miejscowych surowców: rolnych, leśnych i mineralnych
(kruszywo budowlane).
• Szansa zbytu produkcji w eksporcie na rynki wschodnie i dla konsumentów w ruchu
granicznym i turystycznym,
• Korzystne
warunki
naturalne
dające
możliwość
łączenia produkcji rolnej
z agroturystyką,
• Położenie przygraniczne,
• Niski stan zanieczyszczenia środowiska,
• Położenie wzdłuż drogi krajowej Nr 61 i bliskie sąsiedztwo dwóch ośrodków
miejskich Augustów i Grajewo stwarza możliwość zwiększenia ruchu turystycznego
między mieszkańcami gminy i sąsiadami oraz przyśpiesza rozwój gospodarczy,
wymianę handlową i kulturową,
• Stopniowa rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej,
• Bardzo wysoki stopień zwodociągowania gminy,
• Zamknięcie gminnego składowiska odpadów,
• Prawidłowo zorganizowany system gospodarowania odpadami,
• Sukcesywny rozwój infrastruktury gminnej
•
7373
Słabe strony

Położenie w znacznym oddaleniu od głównych ośrodków gospodarczych
i administracyjnych Polski,
skutkiem czego jest stosunkowo niski stopień
rozwoju gospodarczego, ze zdecydowaną przewagą funkcji rolniczej,

Bezrobocie
strukturalne,
aktualnie
istniejące
i
potencjalnie
wzrastające
w
może stwarzać problemy społeczno-ekonomiczne i stanowić ciężar dla rozwoju
gospodarczego i przestrzennego gminy,

Konkurencyjne zagrożenie ze strony miast powiatowych Augustowa i Grajewa
oraz sąsiednich gmin o większych możliwościach rozwoju - w zakresie rozwoju
produkcji i usług nierolniczych oraz w poszerzaniu rynku zbytu,

Spadkowa tendencja liczby mieszkańców

Znaczna liczba bezrobotnych, w tym bezrobotnych zagrożonych bezrobociem
długotrwałym - zarejestrowanych w urzędach pracy jak i potencjalnych w
gospodarstwach rolnych,

Zdominowanie rynku pracy i gospodarki w gminie przez rolnictwo,

Zdominowanie zabudowy mieszkalnej przez budownictwo rolnicze z niekompletnym
wyposażeniem w zakresie infrastruktury technicznej,

Rozproszenie zabudowy,

Niewystarczające tempo budownictwa mieszkaniowego,

Niedostatecznie rozwinięta infrastruktura techniczna oraz społeczna miejscowości
wiejskich

Brak inwestorów i kapitału do inwestowania w przedsięwzięcia na terenie gminy,
 Ograniczenie rozwoju przetwórstwa do działalności nieuciążliwej z punktu widzenia
ochrony walorów środowiskowych (czystość powietrza, wód, gleb i roślinności).
 Wykorzystanie potencjału produkcyjnego tej gminy ogranicza :
- brak nowoczesnego marketingu w obrocie produktami rolnymi,
- niekorzystne warunki zbytu produktów rolnych, brak ścisłych powiązań pomiędzy
producentami rolnymi, a przedsiębiorstwami przemysłu rolno- spożywczego oraz
handlem hurtowym,
- brak nowoczesnych zakładów przetwórczych,
- niedoinwestowanie w zakresie technicznej i społecznej infrastruktury wsi,
7474

Brak współpracy w dziedzinie turystyki, z gminami sąsiednimi,

Duże rozdrobnienie powierzchni leśnych,

Rozdrobnienie stanu własności terenów leśnych,

Niedostateczne zaangażowanie szkół w przygotowanie uczniów do aktywnego
poszukiwania pracy

Konieczność dojazdów dzieci i młodzieży do szkół często ze znacznych odległości,

Ograniczone możliwości samorządów lokalnych w zakresie dofinansowania oświaty,

Niewystarczająca infrastruktura turystyczna pomimo sprzyjających warunków przyrodniczych
Szanse

Rozwój gospodarki, przetwórstwa i produkcji,

Rozwój handlu z uwagi na położenie Gminy,

Możliwość pozyskania dofinansowania na inwestycje gminne,

Zahamowanie migracji mieszkańców,

Prowadzenie intensywnej produkcji roślinnej i zwierzęcej,

Prowadzenie produkcji żywności ekologicznej,

Zmniejszenie bezrobocia w gminie,

Utrzymanie produkcji leśnej zgodnie z planami gospodarczymi nadleśnictw,

Rozwój obsługi ruchu drogowego,

Realizacja obiektów i urządzeń obsługi ruchu turystycznego na szlakach
samochodowych, rowerowych i pieszych,

Rozwój agroturystyki,

Organizacja letniego wypoczynku dla dzieci i młodzieży,

Rozwój turystyki w skali krajowej i lokalnej,

Rozwój turystyki krajoznawczej, dydaktycznej i naukowej,

Rozwój turystyki kwalifikowanej kajakowej, rowerowej i konnej,

Prowadzenie produkcji zdrowej żywności,

Budowa przydomowych i przyzagrodowych oczyszczalni ścieków,

Rozbudowa kanalizacji sanitarnej gminy
Zagrożenia

Starzenie się społeczeństwa,

Bezrobocie,
7575

Migracja ludności w wieku produkcyjnym,

Zanieczyszczenie środowiska naturalnego,

Natężenie ruchu na drodze krajowej na terenach zabudowanych,

Intensyfikacja gospodarki rolnej,

Nieuregulowana gospodarka ściekami i odpadami,

Wzrost zabudowy terenów rolniczych i presja na dalsze ich przeznaczenie na cele poza
rolnicze,

Intensyfikacja produkcji leśnej,

Nieuregulowana gospodarka ściekami,
- przenikanie zanieczyszczeń do gruntów

Niski poziom dochodów ludności,

Peryferyjne położenie powiatu, z dala od większych ośrodków naukowych i
kulturalnych,

Migracja wykształconej młodzieży do większych ośrodków miejskich,

Starzenie się społeczeństwa,

Ubożenie społeczności lokalnej,

Wzrastająca bierność i niezaradność ludzi znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej,

Wysoki udział bezrobotnych o niskich kwalifikacjach lub nie posiadających kwalifikacji
zawodowych zmniejsza szansę zatrudnienia
XII . MISJA GMINY BARGŁÓW KOŚCIELNY
1. Misja i strategiczne cele rozwoju społeczno – gospodarczego
Bargłów Kościelny gminą aktywnego i zrównoważonego rozwoju z wykorzystaniem
walorów środowiska naturalnego, wielokulturowej tradycji i położenia przygranicznego
Celem strategii jest zrównoważony rozwój gminy Bargłów Kościelny z
uwzględnieniem ochrony środowiska naturalnego.
7676
12.1. CEL GŁÓWNY, CELE STRATEGICZNE
W strategii sformułowano trzy cele strategiczne (priorytety) równe pod względem wagi i
znaczenia.
Cel strategiczny 1. Konkurencyjna gospodarka;
Cel strategiczny 2. Powiązania krajowe i międzynarodowe;
Cel strategiczny 3. Jakość życia.
Cel strategiczny 1 Konkurencyjna gospodarka
W strukturze gospodarczej województwa podlaskiego dużą rolę odgrywa rolnictwo,w którym
produktywność pracy jest niska. Diagnoza procesów rozwojowych wskazuje na
niewystarczająco dynamiczny rozwój działów pozarolniczych.
Rolnictwo jest i powinno być niezmiernie ważną gałęzią gospodarki, przy czym konieczne
jest dążenie do sprzedaży poza region jedynie wysoko przetworzonych produktów.
Produkcję rolną należy ukierunkować na żywność bezpieczną, wysokiej jakości i wytwarzaną
w sposób zrównoważony. Obiektem szczególnej troski powinny być zatem z jednej strony
innowacje w rolnictwie oraz sferze produkcji żywności, a z drugiej ochrona dziedzictwa i
wsparcie produktów tradycyjnych. Należy dążyć do wzmocnienia pozycji rolników w
łańcuchu dostaw żywności poprzez innowacyjne rozwiązania, które sprzyjają przejrzystości,
przepływowi informacji i zdolnościom w zakresie zarządzania oraz służą wytwarzaniu
nowych produktów wysokiej jakości.
Cel operacyjny 1 Rozwój przedsiębiorczości
Przedsiębiorczość to specyficzna zdolność społeczeństwa do wykorzystania swojego
potencjału, oznacza zdolność do wcielania pomysłów w czyn. Obejmuje ona kreatywność,
innowacyjność i podejmowanie ryzyka, a także zdolność do planowania przedsięwzięć
i prowadzenia ich dla osiągnięcia zamierzonych celów.
Rozwój przedsiębiorczości to także pobudzanie pozarolniczej działalności na obszarach
wiejskich oraz poszukiwanie alternatywnych źródeł dochodów dla ludności zamieszkującej
na obszarach atrakcyjnych przyrodniczo i objętych ochroną.
Główne kierunki interwencji:
- Promowanie postaw przedsiębiorczych
- Wspieranie powstawania i rozwoju podmiotów gospodarczych
Cel operacyjny 2 Nowoczesna infrastruktura sieciowa
7777
Powszechna dostępność do szerokopasmowego Internetu powinna stać się standardem
cywilizacyjnym: warunkuje rozwój społeczeństwa informacyjnego, upowszechnienie
korzystania z usług świadczonych drogą elektroniczną, ale także poprawę konkurencyjności
podmiotów gospodarczych. Inwestycje w infrastrukturę telekomunikacyjną wpływają na
podniesienie atrakcyjności regionu z punktu widzenia zarówno przedsiębiorców, jak i
mieszkańców. Kluczową kwestią dla bezpieczeństwa energetycznego województwa
podlaskiego jest stan techniczny obiektów wytwarzających energię oraz gęstość i stan
techniczny sieci przesyłowych i dystrybucyjnych. W obecnie istniejącej sieci brak jest
rezerwowego zasilania lokalnych sieci. Zły stan techniczny linii energetycznych wpływa
negatywnie na bezpieczeństwo energetyczne województwa (zwłaszcza terenów wiejskich)
oraz niekorzystnie oddziałuje na rozwój gospodarczy.
Mało wydolna infrastruktura zmniejsza także możliwość wykorzystania zasobów energii
odnawialnej. Konieczna jest zatem rozbudowa i modernizacja infrastruktury energetycznej
sieci przesyłowej i dystrybucyjnej, ze szczególnym uwzględnieniem energetyki opartej na
energii odnawialnej (np. budowa sieci umożliwiającej dystrybucję energii cieplnej). Działania
powinny dotyczyć także rozwoju inteligentnych systemów przesyłu i dystrybucji energii
elektrycznej.
- Rozbudowa infrastruktury telekomunikacyjnej
- Przebudowa systemu energetycznego
- Wspieranie rozwoju infrastruktury gazowej
Cel strategiczny 2 Powiązania krajowe i międzynarodowe
Ograniczony potencjał gospodarczy i społeczny województwa podlaskiego sprawiają, iż
ważne jest poszukiwanie dróg rozwoju w zacieśnianiu współpracy z innymi obszarami, tak w
kraju, jak i za granicą. Z perspektywy gospodarki ograniczoność rynku zbytu, ale także
potencjału inwestycyjnego rodzimych firm sprawiają, iż dostęp do zewnętrznych rynków
produktów i kapitału będzie miał kluczowe znaczenie z punktu widzenia możliwości
przyspieszenia rozwoju regionalnego. Potencjał rozwoju współpracy wynika z położenia
regionu wzdłuż wschodniej granicy Polski i Unii Europejskiej.
Rynki wschodnie, które w przeszłości stanowiły silny bodziec gospodarczego rozwoju,
również w przyszłości powinny być rozpatrywane jako priorytetowe, także w kontekście
stymulowania współpracy z partnerami z kraju i z UE. Należy docenić formę kontaktów, jaką
jest współpraca transgraniczna, obejmująca wszystkie dziedziny życia. Współpraca
transgraniczna może być postrzegana jako sposób na poszerzenie kontaktów społeczności
7878
lokalnych, promocji regionu, pozyskania inwestorów zagranicznych, a także wykorzystania
doświadczeń międzynarodowych organizacji współpracy regionalnej dla przyspieszenia
procesów rozwojowych na obszarze województwa.
Ważne jest z punktu widzenia rozwoju regionu rozwijanie wszelkich form współpracy i
powiązań sieciowych w układach zewnętrznych, poprzez ciągłe komunikowanie się, wymianę
informacji, wiedzy, dobrych praktyk oraz tworzenie mniej czy bardziej sformalizowanych
powiązań.
Cel operacyjny 1 Atrakcyjność przedsiębiorstw na rynku ponadlokalnym
Wzrost aktywności przedsiębiorstw na rynkach zewnętrznych jest konieczny, by region mógł
rozwijać się szybciej, pomimo występujących ograniczeń skali rynku wewnętrznego. Nakłady
inwestycyjne w podlaskich firmach utrzymują się na bardzo niskim poziomie. Odbija się to w
sposób zasadniczy na konkurencyjności podlaskiej
gospodarki i jej zdolności do wzrostu. Jednocześnie barierą rozwoju podlaskich firm jest
wysoce ograniczony potencjał rynku lokalnego determinowany względnie niewielką liczbą
mieszkańców i ich niskimi dochodami. Niska chłonność regionalnego rynku i ograniczony
potencjał inwestycyjny rodzimych przedsiębiorstw sprawiają, że rozwój zewnętrznych
powiązań społeczno-gospodarczych województwa jest szansą na wzrost gospodarczy i
tworzenie nowych miejsc pracy. Do realizacji powyższego celu przyczyniać się powinny
inicjatywy
służące
nawiązywaniu
kontaktów
gospodarczych,
wspieraniu
działań
marketingowych i promocyjnych na rynkach zewnętrznych oraz promocji regionu
uwzględniającej potencjał regionalnej gospodarki.
- Promocja gospodarcza regionu
- Inicjatywy sprzyjające nawiązywaniu kontaktów gospodarczych oraz wspieranieobecności
podlaskich przedsiębiorstw na rynkach zewnętrznych
Cel operacyjny 2 Poprawa atrakcyjności inwestycyjnej gminy
Zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej gminy powinno przyczynić się do wzrostu poziomu
nakładów inwestycyjnych ze strony firm regionalnych, jak i inwestorów zewnętrznych. Ta
ostatnia kategoria inwestorów oprócz kapitału i wiedzy, zazwyczaj wnosi do regionu także
swój udział w sprzedaży na rynkach zewnętrznych. Władze samorządowe powinny więc
wyjątkowo aktywnie działać w celu pozyskania takich inwestorów,
wykorzystując swoje przewagi oraz adresując ofertę do wyselekcjonowanych odbiorców, dla
których słabości gminy mają mniejsze znaczenie.
7979
-
Aktywność
informacyjno-promocyjna
ukierunkowana
na
inwestorów
(aktywne
pozyskiwanie inwestorów)
- Dostępność terenów inwestycyjnych
Cel operacyjny 3 Rozwój partnerskiej współpracy transgranicznej
Bardzo ważna jest poprawa transgranicznych zdolności do współpracy na poziomie
regionalnym i lokalnym. Istotą współpracy powinna być wymiana informacji, doświadczeń,
dobrych praktyk i kadr. Istotna jest również współpraca instytucji publicznych, przede
wszystkim jednostek samorządu terytorialnego na obszarach przygranicznych, szczególnie w
zakresie wspólnego planowania strategicznego i przestrzennego. Warto wykorzystywać
możliwości
współpracy
gospodarczej
bazującej
na
wspólnych
projektach
oraz
wykorzystywaniu potencjałów przedsiębiorczości po obu stronach granic. Rozwój
partnerskiej współpracy z sąsiadami ze Wschodu powinien opierać się także na potencjale
oraz istniejących już doświadczeniach ośrodków naukowych regionu. Można mieć nadzieję,
że partnerzy po wschodniej stronie granicy będą zainteresowani podejmowaniem
równoległych działań w zakresie: ułatwień w przekraczaniu granicy, budowy infrastruktury
technicznej zapewniającej spójność obszarów przygranicznych, budowy kluczowych szlaków
komunikacyjnych
międzynarodowym,
zapewniających
wspierania
dostępność
rozwoju
transportową
transgranicznych
regionów
kontaktów
w
ujęciu
społeczno-
gospodarczych.
- Wykorzystanie potencjałów rozwojowych obszaru przygranicznego
- Tworzenie powiązań formalnych i nieformalnych oraz sieci współpracy
- Ochrona wspólnego dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego obszaru pogranicza
Cel operacyjny 4 Podniesienie zewnętrznej i wewnętrznej dostępności komunikacyjnej
regionu
Jedną z najważniejszych determinant rozwoju regionalnego jest dostępność transportowa
oparta o nowoczesny, sprawny i wydajny system transportowy, na który składa się system
dróg różnych kategorii, linie kolejowe oraz transport lotniczy. Dostępność transportowa
zaliczana jest do najważniejszych czynników decydujących o atrakcyjności inwestycyjnej
regionu, w tym warunkuje możliwości rozwoju turystyki. Niezbędne jest połączenie gminy z
lokalnymi, krajowymi ośrodkami wzrostu, w tym poprawa dostępności komunikacyjnej
która warunkuje dodatkowo dostęp do usług publicznych.
- Poprawa zewnętrznej dostępności transportowej regionu
8080
- Wzmocnienie spójności terytorialnej poprzez wspieranie wewnętrznej dostępności
transportowej
- Efektywny system transportu publicznego
Cel strategiczny 3 Jakość życia
Wszystkie działania władzy publicznej powinny sprzyjać kształtowaniu się wysokiej jakości
życia obywateli. Na jakość życia wpływa niewątpliwie wysokość dochodów i związany z tym
wzrost gospodarczy, mierzony tradycyjnie wskaźnikiem PKB.
Istnieje jednak szereg innych czynników także silnie warunkujących jakość życia.
Docenienie szerszych determinant dobrostanu ludzi znajduje wyraz w poszukiwaniu nowych
wskaźników, do których można zaliczyć indeks HDI. Ocenia on kraje na trzech
płaszczyznach: „długie i zdrowe życie”, „wiedza” i „dostatni standard życia”. Podejmowanie
działań w tych obszarach w województwie podlaskim może znacząco poprawiać jakość życia,
a nawet zapewnić szczególnie uprzywilejowaną pozycję w tym zakresie na tle innych
regionów nie tylko w Polsce, ale i w skali Unii Europejskiej. Należy podkreślić, że w
województwie podlaskim występuje już obecnie szereg czynników sprzyjających wysokiej
jakości życia. Należy do nich zaliczyć: zachowane środowisko naturalne, niskie zatłoczenie,
wysoką jakość usług medycznych czy wysoki poziom bezpieczeństwa publicznego.
Cel operacyjny 1 Zmniejszenie negatywnych skutków problemów demograficznych
Problemy demograficzne, takie jak spadek liczby ludności, starzenie się społeczeństwa, presja
migracyjna, dysproporcje w rozmieszczeniu siły roboczej, wskazywane są jako kluczowe
wyzwania polityki społeczno-gospodarczej. W świetle ciągle zmniejszającej się liczby
mieszkańców nieuniknione jest podjęcie działań mających na celu neutralizowanie efektów
zmian demograficznych, w tym podtrzymanie aktywności zawodowej i społecznej, w
szczególności osób starszych, rozwój usług opiekuńczych i opieki długookresowej nad
osobami zależnymi, rozwój infrastruktury związanej z czasem wolnym z uwzględnieniem
potrzeb osób starszych. Istotnym obszarem działania będzie tworzenie warunków
sprzyjających godzeniu ról rodzinnych i zawodowych, w tym poprzez rozwój systemu opieki
nad dziećmi. Należy poprawić dostępność oraz jakość edukacji przedszkolnej. Przy stale
zmniejszającej się liczbie osób w wieku edukacji szkolnej sektor edukacji formalnej będzie
musiał się dostosować do zapewnienia usług i poprawy jakości kształcenia ustawicznego.
Metodą łagodzenia skutków niżu demograficznego jest także zwiększanie uczestnictwa w
rynku pracy, tworzenie elastycznych warunków pracy, w tym zatrudnienia w niepełnym
wymiarze godzin bądź telepracy oraz pomoc pracownikom, zwłaszcza starszym, w nabyciu i
podtrzymaniu umiejętności i kwalifikacji niezbędnych do pracy.
8181
- Wspieranie rodzin w opiece nad dzieckiem i osobami zależnymi
- Rozwój nowoczesnych, dobrze adresowanych usług społecznych
- Wsparcie aktywności zawodowej i społecznej osób starszych, umożliwiające lepsze
wykorzystanie ich potencjału
Cel operacyjny 2 Poprawa spójności społecznej
Jednym z zasadniczych celów Strategii Europa 2020 jest eliminacja ryzyka ubóstwa i
wykluczenia.
Poprawa spójności społecznej jest możliwa poprzez wsparcie grup najbiedniejszych,
odniesienie do solidarności pokoleń – niwelowanie ubóstwa, wspieranie młodzieży, osób
niepełnosprawnych i imigrantów. Istotnym elementem będzie zwiększenie dostępu do
różnego rodzaju usług społecznych, co sprzyjać będzie ograniczaniu pogłębiania się sfery
ubóstwa.
Kluczowe będzie wzmocnienie roli ekonomii społecznej poprzez wspieranie rozwoju
przedsiębiorczości społecznej i innych form przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu oraz
rozwój współpracy instytucjonalnej na rzecz ekonomii społecznej. Priorytetowo traktowane
będą działania z zakresu aktywnej integracji.
Kierunki interwencji:
- Współpraca i rozwój potencjału instytucjonalnego w obszarze pomocy i integracji
społecznej
-
Wspieranie osób wykluczonych społecznie, zagrożonych wykluczeniem społecznym,
dysfunkcją lub przeżywających trudności
Cel operacyjny 3 Poprawa stanu zdrowia społeczeństwa oraz bezpieczeństwa
publicznego
Uznając wiodącą rolę administracji rządowej w realizacji działań dotyczących sfery
bezpieczeństwa publicznego, jako jednego z zadań państwa, kluczowe będzie wspomaganie
działań prowadzonych w tym zakresie przez administrację rządową oraz podejmowanie
inicjatyw służących wdrożeniu mechanizmów i instrumentów zapewniających większą
integrację i lepszą koordynację działań w tej sferze. Obszarem szczególnej uwagi będzie
poprawa bezpieczeństwa w ruchu drogowym.
- Poprawa efektywności systemu opieki zdrowotnej w województwie
- Kształtowanie prozdrowotnego stylu życia
8282
- Wzrost efektywności działania podmiotów i służb bezpieczeństwa publicznego i
ratownictwa
Cel operacyjny 4 Ochrona środowiska i racjonalne gospodarowanie jego zasobami
Rozwój gospodarki jest zawsze związany z korzystaniem z zasobów naturalnych.
Większość zasobów jest jednak ograniczona ilościowo bądź odnawia sie w długim czasie.
Ochrona i racjonalne wykorzystanie zasobów, w tym przestrzeni, jest więc priorytetem w
kontekście zapewnienia ich dostępności dla przyszłych pokoleń.
Dobry stan środowiska gminy nie zwalnia z troski o środowisko i z obowiązku stałego
przeciwdziałania czynnikom oraz zjawiskom negatywnie oddziałującym na różnorodność
biologiczną. Także ochrona krajobrazu należy do najważniejszych działań podejmowanych w
ramach planowania zagospodarowania przestrzennego.
W trosce o zwiększenie dyspozycyjnych zasobów wód dobrej jakości na potrzeby gospodarki
i społeczeństwa, należy dążyć do jak najlepszego oczyszczania ścieków komunalnych i
przemysłowych, a także do propagowania zmian sposobu gospodarowania w zlewni, tak aby
doprowadzić do zmniejszenia ryzyka zanieczyszczenia wód ze źródeł rozproszonych
(rolniczych). Szczególnie intensywne działania powinny być skierowane
na jak
najskuteczniejszą ochronę głównych zbiorników wód podziemnych oraz stref ochrony ujęć
wód podziemnych i powierzchniowych. Efektywna gospodarka wodna powinna prowadzić
także do utrzymania niezbędnej ilości zasobów wody oraz usuwania bądź zmniejszania
wszelkich zagrożeń związanych z jej deficytem i nadmiarem. Wsparcie w tym zakresie
ukierunkowane zostanie w szczególności na wykorzystanie inżynierii ekologicznej.
Wspierane będą inwestycje związane z gospodarką wodno-ściekową,w tym systemy odbioru
ścieków komunalnych, budowa oczyszczalni ścieków, poprawa parametrów istniejących
oczyszczalni, jak również wspieranie gospodarki osadami ściekowymi. Na terenach o
zabudowie rozproszonej, w tym w szczególności na obszarach wiejskich, promowany będzie
rozwój indywidualnych systemów oczyszczania ścieków Na terenie gminy głównymi
źródłami emisji zanieczyszczeń powietrza są: rozproszone źródła emisji z sektora komunalno
bytowego, a także zanieczyszczenia komunikacyjne. Działania prorozwojowe koncentrować
się będą wokół ograniczenia emisji zanieczyszczeń powietrza z energetyki i transportu
drogowego, w tym gazów cieplarnianych i pyłów oraz rozpowszechnienia technologii
zwiększających efektywność produkcji i wykorzystania energii.
Celem zrównoważonej gospodarki odpadami jest ochrona środowiska i zdrowia ludzkiego
poprzez zapobieganie powstawaniu i zmniejszanie niekorzystnego oddziaływania związanego
8383
z wytwarzaniem i gospodarowaniem odpadami oraz, pośrednio, poprawa efektywności
użytkowania zasobów nieodnawialnych środowiska.
Priorytetowym kierunkiem interwencji jest wdrożenie selektywnego zbierania/odbierania
odpadów komunalnych i objęcie nim wszystkich mieszkańców i organizacji gminy.
Wszystkie organiczne odpady komunalne i odpady z przemysłu spożywczego powinny być
zagospodarowane energetycznie.
Istotnym kierunkiem działań będzie wspieranie efektywności energetycznej, m.in. poprzez
wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w budynkach publicznych i w sektorze
mieszkaniowym
oraz
zwiększanie
efektywności
energetycznej
w
odniesieniu
do
infrastruktury publicznej, takiej jak np. oświetlenie.
- Edukacja ekologiczna i zwiększenie aktywności prośrodowiskowej społeczeństwa
- Ochrona powietrza, gleb, wody i innych zasobów
- Efektywny system gospodarowania odpadami
- Gospodarka niskoemisyjna (w tym efektywność energetyczna)
-
Ochrona zasobów przyrodniczych i wartości krajobrazowych oraz odtwarzanie i
renaturalizacja ekosystemów zdegradowanych.
XIII. Obszary Strategicznej Interwencji
Obszary te nie są utożsamiane, jak niegdyś, wyłącznie z problemami i obszarami
problemowymi. OSI są obszarami województwa podlaskiego, gdzie dostrzegana jest potrzeba
realizacji celów strategicznych, by wzmocnić potencjały regionu lub zlikwidować jego
słabości. Obszary Strategicznej Interwencji są również wyznaczane na poziomie krajowym
(np. Polska Wschodnia). Dodatkowo podejście terytorialne zakłada odejście od postrzegania
obszarów przez pryzmat granic administracyjnych na rzecz ich indywidualnych potencjałów,
barier i wzajemnych zależności. Efektywność polityki rozwoju jest uwarunkowana analizą
barier i potencjałów oraz właściwego dostosowania interwencji do specyfiki poszczególnych
obszarów.
Zgodnie ze znowelizowaną Strategią rozwoju województwa podlaskiego do roku 2020 obszar
województwa podzielony został na 6 strategicznych obszarów interwencji.
Są to :
- Białystok i jego obszar funkcjonalny
- Subregionalne ośrodki wzrostu do których należy zaliczyć byłe miasta wojewódzkie Łomże
i Suwałki
8484
- Miasta powiatowe
- Obszary wiejskie
- Obszar przygraniczny
- Gminy, których rozwój uwarunkowany jest siecią NATURA 2000
Według powyższego podziału gmina Bargłów Kościelny zaliczona jest do 6 SOI Gminy,
których rozwój uwarunkowany jest siecią NATURA 2000.
Obszary Natura 2000 w województwie podlaskim
Gminy, których rozwój uwarunkowany jest siecią Natura 2000– specyfika województwa
podlaskiego wymaga koncentracji uwagi na obszarach objętych ochroną prawną Gminy
oferujące miejsca atrakcyjne dla różnych rodzajów turystyki nie zawsze mogą liczyć na
adekwatne dochody z tego tytułu. Ponadto przegrywają konkurencję z ośrodkami, w których
realizacja przedsięwzięć inwestycyjnych przebiega w sposób uproszczony w stosunku do
obszarów chronionych. Dlatego strategicznym wyzwaniem będzie wzrost jakości życia,
dostępności do usług publicznych oraz rozwój infrastruktury w gminach, których oferta
turystyczna i uwarunkowania prawne nie dają możliwości na realizację wszelkich inwestycji.
Występuje wyraźna korelacja pomiędzy rozwojem funkcji turystycznych w poszczególnych
gminach a lokalizacją obszarów chronionych, co potwierdza konieczność pielęgnowania
rozwoju tych funkcji. W ten sposób region ma szansę wykorzystać właściwie swoją
8585
„zieloność” i potencjał zwłaszcza w dziedzinie turystyki kwalifikowanej czy ekoturystyki.
Tereny te powinny dalej być wizytówką Podlaskiego, a ich rozwój będzie opierał się o
wpływy z turystyki, rozwój przedsiębiorczości (ukierunkowanej na działalność ponadlokalną)
oraz relatywnie wysoką dostępność usług publicznych. W przypadku tego obszaru
strategicznej interwencji szczególnie traktowane będą takie kierunki interwencji, jak poprawa
jakości środowiska, trwała ochrona zasobów przyrodniczych i wartości krajobrazowych oraz
odtwarzanie i renaturalizacja ekosystemów zdegradowanych.
W odniesieniu do działalności rolniczej akcent położony zostanie na produkcję tradycyjną,
rolnictwo ekologiczne i produkcję żywności wysokiej jakości.
XIV FINANSOWANIE STRATEGII
Podstawowym źródłem finansowania części działań zaplanowanych w Strategii są środki
pochodzące z budżetu gminy Bargłów Kościelny . Jednakże z uwagi na ambitnie wytyczone
cele oraz możliwość pozyskania środków z innych źródeł gmina Bargłów Kościelny będzie
ubiegać się o dofinansowanie realizowanych przedsięwzięć z zewnętrznych środków
finansowych.
Władze Gminy przewidują pozyskanie środków finansowych z następujących źródeł:

z budżetu państwa

z programów pomocowych Unii Europejskiej

z programów Rządu RP

z Fundacji Zagranicznych

z instytucji finansowych i funduszy inwestycyjnych

z polskich fundacji i organizacji

z rządowych programów wspierających integrację europejską

od inwestorów lokalnych, krajowych i zagranicznych

z wkładu prywatnego

z innych źródeł.
Strategia zakłada, iż na dochody budżetu składać się będą:

dotacje na zadania zlecone i realizowane na podstawie zawartych porozumień
8686


subwencja ogólna (część oświatowa)
dochody własne, do których zalicza się:
- podatki i opłaty lokalne,
- udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa,
- dochody z majątku gminy,
- odsetki od środków na rachunkach bankowych,
- pozostałe dochody
Władze gminy będą ubiegać się o dofinansowanie zadań z zakresu rynku pracy, turystyki,
edukacji, kultury, ochrony środowiska, infrastruktury technicznej i społecznej.
Gmina świadoma jest roli, jaką odegrają pozyskane fundusze w jej rozwój społecznogospodarczy. Dostrzega ogromną szansę na rozwój mieszkańców, sektora małych i średnich
przedsiębiorstw oraz infrastruktury zarówno społecznej, jak i technicznej. Gmina liczy
również na pozyskanie inwestorów zewnętrznych, co z kolei jest szansą na jeszcze szybszy
rozwój oraz zwiększenie dochodów gminy z tytułu podatków i opłat lokalnych.
Konsekwentna realizacja założeń Strategii, umiejętne wykorzystywanie lokalnych zasobów
oraz wychwytywanie wszystkich pojawiających się w otoczeniu szans na pozyskanie środków
finansowych z funduszy krajowych i zagranicznych na realizację zaplanowanych zadań z
pewnością przyśpieszy zarówno społeczny, jak i gospodarczy rozwój Gminy Bargłów
Kościelny .
Tabela 32 Źródła finansowania celów zawartych a Strategii…
Cel operacyjny
Rozwój przedsiębiorczości
Źródła finansowania

Europejski
Fundusz
Rozwoju
Regionalnego,

Europejski
Fundusz
Rolny
Rozwoju
Obszarów Wiejskich,
Nowoczesna infrastruktura sieciowa

środki prywatne

Europejski
Fundusz
Rozwoju
Regionalnego,

Europejski
Fundusz
Rolny
Rozwoju
8787

środki prywatne,

środki budżetu państwa,

środki JST
Cel strategiczny Powiązania krajowe i międzynarodowe
Cel operacyjny

Europejski Fundusz Społeczny
Poprawa atrakcyjności inwestycyjnej gminy

Budżet JST
Rozwój partnerskiej współpracy transgranicznej

Europejski Fundusz Społeczny,

Środki budżetu państwa,

Budżet JST

Europejski
Aktywność lokalnych przedsiębiorców na rynku
ponadlokalnym
Podniesienie
zewnętrznej
i
wewnętrznej
dostępności komunikacyjnej
Fundusz
Rozwoju
Regionalnego

Budżet JST
Cel strategiczny Jakość życia
Cel operacyjny
Zmniejszenie
skutków
problemów

Europejski
Fundusz
Rolny
Rozwoju
demograficznych
Poprawa spójności społecznej

Budżet JST

Europejski
Fundusz
Rozwoju
Regionalnego,

Europejski
Fundusz
Rolny
Rozwoju
Poprawa stanu zdrowia społeczeństwa oraz

środki budżetu państwa,

środki JST

Europejski
bezpieczeństwa publicznego
Ochrona
środowiska
Fundusz
Rozwoju
Regionalnego,
i
racjonalne


Środki prywatne,

Środki JST

Europejski
Fundusz
Rozwoju
8888
gospodarowanie jego zasobami
Regionalnego,

Europejski
Fundusz
Rolny
Rozwoju

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i
Gospodarki Wodnej w Warszawie

Wojewódzki
Fundusz
Ochrony
Środowiska i Gospodarki Wodnej w
Białymstoku


Środki budżetu państwa

Środki prywatne
XV. WSKAŹNIKI MONITOROWANIA
. Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny opracowana została z szerokim udziałem
społeczeństwa. Dokument ten nie jest jednak zamknięty z uwagi na to, że w trakcie realizacji
może podlegać okresowej ocenie, z której wyciągnięte wnioski będą w nim uwzględniane.
Aby Strategia przyniosła zaplanowane efekty musi być systematycznie monitorowana.
Systematyczna
kontrola
umożliwia
bowiem
wczesne
wykrycie
ewentualnych
nieprawidłowości występujących przy realizacji założonych celów. Dzięki systematycznie
przeprowadzanej kontroli będzie możliwe także określenie stopnia wdrożenia Strategii, a
więc stopnia realizacji zaplanowanych działań.
Realizacja Strategii należy do władz samorządowych gminy, a w szczególności do
Wójta Gminy Bargłów Kościelny ponieważ to właśnie on kierując bieżącą działalnością
gminy ma największy wpływ na opracowanie Strategii, następnie na jej wdrażanie, a w końcu
na ocenę jej realizacji. Wójt gminy jest kluczową postacią w procesie monitoringu. Do jego
głównych zadań będzie należał m.in. bezpośredni nadzór nad wdrażaniem Strategii.
8989
Tabela 33 System wskaźników monitorowania Strategii
Wskaźnik
Cel operacyjny
Rozwój
Udział
przedsiębiorczości
ekologicznych
Miara
powierzchni
upraw
Liczba nowo zarejestrowanych
%
sztuka
firm
Nowoczesna
Odsetek
podmiotów
infrastruktura sieciowa
gospodarczych z dostępem do
%
Internetu
Odsetek gospodarstw domowych
%
z dostępem do Internetu
Korzystający z sieci gazowej
%
Długość nowo wybudowanych i
km
zmodernizowanych
elektroenergetycznych
sieci
przesyłowych i dystrybucyjnych
Cel strategiczny Powiązania krajowe i międzynarodowe
Wskaźnik
Cel operacyjny
Aktywność
Miara
lokalnych Udział sprzedaży eksportowej w
przedsiębiorców
%
na sprzedaży ogółem
rynku ponadlokalnym
Poprawa
atrakcyjności Powierzchnia
inwestycyjnej gminy
ha
nowoudostępnionych
terenów
inwestycyjnych
Rozwój
partnerskiej Liczba
nowych
współpracy
dotyczących
transgranicznej
ramach EWT
Podniesienie
Długość
zewnętrznej
umów
współpracy
nowych
sztuka
w
lub
km
i zmodernizowanych dróg:
wewnętrznej
- gminnych,
dostępności
- powiatowych,
komunikacyjnej
-wojewódzkich
- krajowych
9090
Cel strategiczny Jakość życia
Wskaźnik
Cel operacyjny
Zmniejszenie
Miara
skutków Przyrost naturalny
Narodziny/ w sztukach
problemów
Udział dzieci w wieku 3-5 lat
demograficznych
objętych
%
wychowaniem
przedszkolnym
Wskaźnik
aktywności
%
zawodowej:
- ogółem,
- osób w wieku 15-24 lat,
- osób w wieku 55 i więcej lat
Poprawa
spójności Wskaźnik zagrożenia ubóstwem
społecznej
%
lub wykluczeniem społecznym
Liczba osób korzystających ze
osoby
świadczeń pomocy społecznej
Poprawa stanu zdrowia Liczba zabitych w wypadkach
społeczeństwa
bezpieczeństwa
publicznego
sztuki
oraz drogowych
Liczba rannych w wypadkach
sztuki
drogowych
Wskaźnik
wykrywalności
%
sprawców przestępstw
Ochrona środowiska i Liczba ludności korzystającej z
racjonalne
gospodarowanie
zasobami
%
oczyszczalni ścieków
jego Udział odpadów zebranych w
stosunku
do
%
odpadów
wytworzonych
Odpady zebrane selektywnie z
%
gospodarstw domowych
9191
XVI ZARZĄDZANIE STRATEGIĄ
Aby Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny osiągnęła zakładane efekty władze Gminy
oraz wszystkie osoby, którym bliski jest los oraz które uczestniczyły w procesie jej tworzenia,
powinni:
 aktywnie uczestniczyć w realizacji poszczególnych celów strategicznych,
 czuwać nad tym, aby założenia Strategii były sukcesywnie wdrażane,
 na bieżąco monitorować postępy w jej wdrażaniu,
 zgłaszać pomysły, uwagi i propozycje zmian,
 wyszukiwać nowatorskie rozwiązania w otoczeniu,
 wychwytywać w otoczeniu pojawiające się szanse na rozwój gminy,
 identyfikować oraz ograniczać zagrożenia i przeszkody, które mogłyby opóźnić
rozwój gminy,
 pobudzać prorozwojowe inicjatywy społeczne, gospodarcze, kulturalne,
 aktywnie uczestniczyć w pozyskiwaniu środków finansowych na realizację założeń
Strategii ze źródeł budżetowych, pozabudżetowych krajowych i zagranicznych, w tym
z Unii Europejskiej.
Efekty Strategii Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny w dużym stopniu uzależnione są stopnia
zaangażowania w jej realizację władz Gminy, instytucji, podmiotów gospodarczych, grup
społecznych oraz wszystkich mieszkańców, którzy rozumieją potrzebę nieustannego rozwoju
społeczno-gospodarczego gminy, a także troszczą się o jej zrównoważony rozwój oraz
konkurencyjną pozycję w powiecie, regionie oraz Polsce.
9292

strategia rozwoju gminy bargłów kościelny

Transkrypt

Podobne dokumenty

Biuletyn Informacyjny Gminy Juchnowiec Kościelny nr 21

Biuletyn Informacyjny Gminy Juchnowiec Kościelny nr 10

Jedź łośtrożnie czyli łoś na asfalcie

Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Juchnowiec Kościelny na lata 2016