pełny tekst

FOLIA UNIVERSITATIS AGRICULTURAE STETINENSIS
Folia Univ. Agric. Stetin. 2007, Agricultura, Alimentaria, Piscaria et Zootechnica 253 (1), 95–102
Agnieszka ZAWADZIŃSKA, Magdalena KLESSA 1
WPŁYW RETARDANTÓW NA CECHY WEGETATYWNE NIECIERPKÓW
WALLERIANA Z GRUP FIESTA I FIESTA OLÉ
THE EFFECTS OF RETARDANTS ON VEGETATIVE TRAITS OF IMPATIENS
WALLERIANA CULTIVARS FROM FIESTA AND FIESTA OLÉ GROUPS
Katedra Roślin Ozdobnych, Akademia Rolnicza
ul. Janosika 8, 71-424 Szczecin
Abstract. In years 2002–2003 two experiments were conducted to determine the effects
of chlormequat, daminozide, flurprimidol and paclobutrazol on growth and habit of impatiens
(Impatiens walleriana Hook.) from Fiesta and Fiesta Olé groups. `Fiesta Sparkler Red`
and Fiesta Olé Cherry` cultivars were used in first experiment, `Fiesta Sparkler Rose` and `Fiesta Olé Frost` cultivars in second experiment. Retardants were applied as a foliar sprays –
two and six weeks after plants planting – each at three concentrations: 2300, 4600,
-3
9200 mg·dm chlormequat (0.5, 1, 2% Cycocel 460 SL, respectively); 4250, 8500,
-3
-3
17 000 mg·dm daminozide (0.5, 1, 2% B-Nine 85 SP, respectively); 7.5, 15, 30 mg·dm flurprimi-3
dol (0.05, 0.1, 0.2% Topflor 015 SL, respectively) and 4, 8, 12 mg·dm paclobutrazol (0.1, 0.2,
0.3% Bonzi SC, respectively). Retardants, especially chlormequat, effectively restricted height
and diameter of plants investigated impatiens cultivars from Fiesta Olé group. Retardants,
except paclobutrazol, stimulated plants branching. Retardants did not control growth of culti-3
vars from Fiesta group, especially daminozide at concentration of 4250 mg·dm and paclobutrazol
-3
at concentration of 12 mg·dm had stronger effect on growth of impatiens. The lowest plants from
Fiesta group were after applying chlormequat. Cultivars from Fiesta Olé group in all variants
of retardants treating were lowest and more compact but they had fewer branches than cultivars
from Fiesta group.
Słowa kluczowe: cechy wegetatywne, niecierpek Walleriana, retardanty.
Key words: Impatiens walleriana, retardants, vegetative traits.
WSTĘP
Na rynku polskim dostępnych jest wiele gatunków roślin, które na naturalnych stanowiskach są bylinami, ale w naszych warunkach klimatycznych uprawiane są jako rośliny jednoroczne do sezonowej dekoracji ogrodów i balkonów. Jedną z takich roślin jest pochodzący z tropikalnej Afryki niecierpek Walleriana (Impatiens walleriana Hook.). Stosowanie
retardantów w uprawie roślin ozdobnych poprawia kwitnienie i sprzyja zachowaniu ogólnej
dekoracyjności roślin, szczególnie w mniej sprzyjających warunkach uprawowych. Umożliwia także wykorzystanie większej liczby gatunków jako roślin doniczkowych przez formowanie ich pokroju.
Celem przeprowadzonych badań było określenie wpływu czterech retardantów, stosowanych w różnych stężeniach, na wzrost i pokrój odmian niecierpka Walleriana z dwóch
grup hodowlanych.
1
Autorka jest stypendystką w ramach działania 2.6 Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego finansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego Unii Europejskiej
i z budżetu państwa.
96
A. Zawadzińska i M. Klessa
MATERIAŁ I METODY
W latach 2002–2003 przeprowadzono doświadczenia, w których oceniano wpływ następujących retardantów: chloromekwat (Cycocel 460 SL zawierający 46% chloromekwatu),
daminozyd (B-Nine 85 SP zawierający 85% daminozydu), fluropirimidol (Topflor 015 SL
zawierający 1,5% fluropirimidolu) i paklobutrazol (Bonzi SC zawierający 0,4% paklobutrazolu) na wzrost i rozwój niecierpków Walleriana (Impatiens walleriana Hook.) z grup Fiesta
i Fiesta Olé. W doświadczeniu I (2002 rok) materiał roślinny stanowiły odmiany `Fiesta
Sparkler Red` i `Fiesta Olé Cherry`, w doświadczeniu II (2003 rok) – `Fiesta Sparkler Rose`
i `Fiesta Olé Frost`. Ukorzenione w doniczkach Jiffy sadzonki niecierpków posadzono 1011 kwietnia do doniczek, o średnicy 10 cm i pojemności 0,45 dm3, w których rosły do
pierwszej dekady lipca, tj. do zakończenia doświadczeń. Jako podłoże do sadzenia roślin
zastosowano torf wysoki Kronen odkwaszony 5 g·dm-3 kredy i 5 g·dm-3 dolomitu do pH 6,2,
do torfu dodano 5 g·dm-3 nawozu Osmocote Plus 5/6 (15+10+12). Po posadzeniu rośliny
podlano roztworem preparatu Previcur 607 SL w stężeniu 0,15%. Tydzień po posadzeniu
roślin przeprowadzono zabieg uszczykiwania wierzchołków pędów nad piątym węzłem.
Retardanty stosowano dwukrotnie w formie opryskiwania – 2 i 6 tygodni po posadzeniu roślin
– w trzech stężeniach, które ustalono na podstawie dostępnej literatury, dotyczącej roślin
rabatowych: 2300, 4600 i 9200 mg·dm-3 chloromekwatu (odpowiednio 0,5, 1, 2% Cycocel
460 SL); 4250, 8500 i 17 000 mg·dm-3 daminozydu (odpowiednio 0,5, 1, 2% B-Nine 85 SP);
7,5, 15 i 30 mg·dm-3 fluropirimidolu (odpowiednio 0,05, 0,1, 0,2% Topflor 015 SL);
4, 8, 12 mg·dm-3 paklobutrazolu (odpowiednio 0,1, 0,2, 0,3% Bonzi SC). Na jedną roślinę
podczas zabiegu zużywano około 4,0 ml cieczy roboczej. Pierwsze opryskiwanie przeprowadzono w stadium, w którym zauważalne były zawiązki pędów bocznych, drugie opryskiwanie – na początku fazy generatywnej. Kontrolę stanowiły rośliny nieopryskiwane retardantami. Niecierpki rosły na stołach w tunelu foliowym, w którym temperatura, zależnie
od miesiąca uprawy, wynosiła 15–30°C.
Doświadczenia założono w układzie kompletnej randomizacji. Za czynniki doświadczeń
przyjęto odmianę oraz retardant o określonym stężeniu. Każdy obiekt w doświadczeniach
składał się z trzech powtórzeń. Pomiary roślin przeprowadzono w stadium kwitnienia –
24 czerwca 2002 roku i 26 czerwca 2003 roku. Mierzono następujące cechy roślin: wysokość całkowitą, średnicę roślin i liczbę pędów. Wyniki pomiarów badanych cech zweryfikowano statystycznie za pomocą analizy wariancji, przy poziomie istotności α = 0,05,
oraz testu Tukeya i przedstawiono w tab. 1–3. W tabeli 4 przedstawiono średnie z wyników
pomiarów cech morfologicznych dla poszczególnych grup hodowlanych.
WYNIKI
W przeprowadzonych doświadczeniach retardanty miały wysoce istotny wpływ na wysokość całkowitą roślin. Jak wynika z tab. 1, w obydwu latach badań najniższe były niecierpki
opryskiwane chloromekwatem. W roku 2002 najniższe były rośliny po zastosowaniu chloromekwatu w stężeniu 4600 i 9200 mg·dm-3 – niższe o 11–13% od roślin kontrolnych, w roku 2003 opryskiwanych chloromekwatem w stężeniu 9200 mg·dm-3.
Tabela 1. Wpływ retardantu na wysokość całkowitą [cm] odmian niecierpków Walleriana z grup Fiesta
i Fiesta Olé
Table 1. Effect of retardant on total height [cm] of Impatiens walleriana cultivars from Fiesta and Fiesta Olé groups
Rok – Year 2002
Retardant
Retardant (R)
Stężenie
Concentration
[mg·dm-3]
Kontrola – Control
Chloromekwat
Chlormequat
Daminozyd
Daminozide
Fluropirimidol
Flurprimidol
Paklobutrazol
Paclobutrazol
2300
4600
9200
4250
8500
17 000
7,5
15
30
4
8
12
Średnia – Mean (O)
NIR 0,05
LSD 0,05
odmiana
Średnia
cultivar (O)
Mean
Fiesta
Fiesta
(R)
Sparkler
Olé
Red
Cherry
21,6
18,5
20,1
22,5
16,5
19,5
20,0
15,5
17,8
20,6
14,2
17,4
25,5
18,7
22,1
22,0
17,7
19,8
21,9
15,9
18,9
22,3
18,0
20,2
22,8
18,0
20,4
22,8
15,6
19,2
24,7
16,5
20,6
22,1
17,6
19,9
25,4
18,7
22,1
22,6
17,0
O – 0,91 R – 4,02
O×R – r.n.
Rok – Year 2002
odmiana
Średnia
cultivar (O)
Mean
Fiesta
Fiesta
(R)
Sparkler
Olé
Rose
Frost
19,7
16,3
18,0
23,5
16,0
19,8
21,3
15,0
18,1
19,3
15,8
17,5
27,0
14,1
20,5
26,0
14,3
20,1
22,8
14,9
18,9
24,7
17,4
21,0
23,3
18,1
20,7
24,1
17,4
20,7
24,4
17,9
21,2
22,6
16,8
19,7
26,4
17,7
22,0
23,5
16,3
O – 0,71 R – 3,12
O(R) – 2,55 R(O) – 4,41
r.n. – różnice nieistotne – no significant differences.
Tabela 2. Wpływ retardantu na średnicę roślin [cm] odmian niecierpków Walleriana z grup Fiesta
i Fiesta Olé
Table 2. Effect of retardant on diameter of plants [cm] of Impatiens walleriana cultivars from Fiesta
and Fiesta Olé groups
Rok – Year 2002
Retardant
Retardant (R)
Stężenie
Concentration
[mg·dm-3]
Kontrola – Control
Chloromekwat
Chlormequat
Daminozyd
Daminozide
Fluropirimidol
Flurprimidol
Paklobutrazol
Paclobutrazol
Średnia – Mean (O)
NIR 0,05
LSD 0,05
2300
4600
9200
4250
8500
17 000
7,5
15
30
4
8
12
odmiana
Średnia
cultivar (O)
Mean
Fiesta
Fiesta
(R)
Sparkler
Olé
Red
Cherry
31,3
36,5
33,9
33,7
34,0
35,2
32,7
33,7
30,7
32,9
33,4
30,4
37,5
37,5
33,7
39,9
37,1
29,0
36,1
34,2
36,7
38,1
36,5
32,7
37,9
36,4
32,7
30,9
31,8
37,4
35,9
36,0
31,2
35,1
36,1
33,4
35,5
34,1
31,3
34,4
35,6
O – r.n. R – r.n.
O×R – r.n.
Objaśnienia oznaczeń zob. tab. 1 – Explanations see Table 1.
Rok – Year 2002
odmiana
Średnia
cultivar (O)
Mean
Fiesta
Fiesta
(R)
Sparkler
Olé
Rose
Frost
34,0
27,5
30,7
25,0
30,1
19,8
25,7
28,2
18,1
24,1
27,3
17,5
24,3
29,0
20,5
25,5
27,3
20,1
25,3
31,0
18,9
28,2
30,5
21,0
25,9
29,3
20,7
25,6
31,5
20,7
23,5
27,3
21,2
23,9
28,7
19,7
26,0
28,6
22,0
32,9
25,4
O – 1,03 R – r.n.
O(R) – 3,73 R(O) – 6,43
98
A. Zawadzińska i M. Klessa
Wzrost w obydwu latach stymulował paklobutrazol w stężeniu 12 mg·dm-3, a w pierwszym
roku badań – także daminozyd w stężeniu 4250 mg·dm-3; rośliny były wyższe odpowiednio
o 10 i 22% od roślin kontrolnych. Bez względu na stężenie fluropirimidol w obydwu latach
badań wpływał na rośliny jednakowo – niecierpki były niskie, o wyrównanej wysokości i zwartej rozecie. Odmiana również miała wysoce istotny wpływ na wysokość całkowitą roślin. Odmiany oceniane pod kątem tej cechy od najwyższej można uszeregować następująco: `Fiesta Sparkler Rose`, `Fiesta Sparkler Red`, `Fiesta Olé Cherry` i `Fiesta Olé Frost`.
Odmiany z grupy Fiesta Olé były niższe średnio o 28% od odmian z grupy Fiesta.
W drugim roku badań wysoce istotna była zależność między odmianą a zastosowanym
retardantem. Wyrównane pod względem wysokości we wszystkich wariantach były rośliny
odmiany `Fiesta Olé Frost`, natomiast rośliny `Fiesta Sparkler Rose` najwyższe były po
opryskiwaniu ich paklobutrazolem w stężeniu 12 mg·dm-3 oraz daminozydem w stężeniach 4250
i 8500 mg·dm-3, najniższe zaś – po zastosowaniu chloromekwatu w stężeniu 9200 mg·dm-3. Różnice w średnicy roślin zostały statystycznie potwierdzone tylko w 2003 roku (tab. 2). Największe rozety liściowe w tym roku miała odmiana `Fiesta Sparkler Rose`. Jednak wśród
wszystkich badanych odmian największą średnicą charakteryzowały się rośliny odmiany
`Fiesta Olé Cherry`, które miały średnio o 40% większą rozetę niż rośliny odmiany `Fiesta
Olé Frost` o najmniejszej średnicy.
Tabela 3. Wpływ retardantu na liczbę pędów I rzędu odmian niecierpków Walleriana z grup Fiesta
i Fiesta Olé
Table 3. Effect of retardant on number of first lateral shoots of Impatiens walleriana cultivars from
Fiesta and Fiesta Olé groups
Rok – Year 2002
Retardant
Retardant (R)
Stężenie
Concentration
[mg·dm-3]
Kontrola – Control
Chloromekwat
Chlormequat
Daminozyd
Daminozide
Fluropirimidol
Flurprimidol
Paklobutrazol
Paclobutrazol
Średnia – Mean (O)
NIR 0,05
LSD 0,05
2300
odmiana
cultivar (O)
Fiesta
Fiesta
Sparkler
Olé
Red
Cherry
10,3
9,50
10,3
10,7
Rok – Year 2002
Średnia
Mean
(R)
9,92
10,0
odmiana
cultivar (O)
Fiesta
Fiesta
Sparkler
Olé
Rose
Frost
9,00
8,00
7,33
8,67
Średnia
Mean
(R)
8,50
19,8
4600
9,67
10,8
10,3
8,00
9,17
18,1
9200
11,0
10,3
8,67
6,67
7,67
17,5
4250
10,3
10,8
10,7
8,00
9,33
20,5
8500
11,3
12,7
13,3
9,33
11,3
20,1
17 000
9,67
8,33
10,3
11,3
10,8
18,9
10,3
8,83
7,00
9,33
8,17
21,0
15
12,3
11,7
8,67
9,00
8,83
20,7
30
10,0
9,67
9,00
7,00
8,00
20,7
4
9,30
9,17
11,3
7,33
9,33
21,2
8
8,67
8,67
9,00
6,00
7,50
19,7
12
7,67
10,5
10,3
6,67
8,50
22,0
7,5
10,3
10,0
O – r.n. R – 4,078
O(R) – 3,344 R(O) – 5,767
Objaśnienia oznaczeń zob. tab. 1 – Explanations see Table 1.
9,82
8,00
O – 0,744 R – 3,269
O(R) – 2,681 R(O) – 4,623
Tabela 4. Wpływ retardantu na cechy wegetatywne niecierpków Walleriana (średnie z grup)
Table 4. Effect of retardant on vegetative traits of Impatiens walleriana (average from groups)
Stężenie
Grupa Fiesta FieGrupa Fiesta Olé
Cecha
Retardant
Concentration
sta group
Fiesta Olé group
Trait
Retardant
-3
[mg·dm ]
kontrola – control
20,7
17,4
chloromekwat
chlormequat
Wysokość
całkowita roślin
Total height of
plants
[cm]
daminozyd
daminozide
fluropirimidol
flurprimidol
paklobutrazol
paclobutrazol
2300
23,0
16,3
4600
20,7
15,3
9200
20,0
15,0
4250
26,3
16,4
8500
24,0
16,0
17 000
22,4
15,4
23,5
17,7
15
23,1
18,1
30
23,5
16,5
4
24,6
17,2
8
22,4
17,2
12
25,9
18,2
32,7
32,0
2300
34,8
29,4
4600
32,8
29,2
9200
32,2
28,5
4250
35,6
30,9
8500
31,7
32,7
17 000
34,5
30,7
33,8
33,2
15
33,8
31,9
30
35,1
29,3
4
33,7
29,7
8
35,3
29,5
12
32,0
30,8
7,5
kontrola – control
chloromekwat
chlormequat
daminozyd
Średnica roślin
Diameter of plants
[cm]
daminozide
fluropirimidol
flurprimidol
paklobutrazol
paclobutrazol
7,5
kontrola – control
chloromekwat
chlormequat
daminozyd
Liczba pędów
I rzędu
First lateral shoots
daminozide
fluropirimidol
flurprimidol
paklobutrazol
paclobutrazol
9,65
8,75
2300
10,5
8,82
4600
11,2
8,84
9200
9,17
8,84
4250
11,0
9,15
8500
13,7
10,3
17 000
8,65
10,5
7,17
9,82
15
9,84
10,7
30
9,17
8,50
4
10,2
8,32
8
8,84
7,34
12
11,8
7,17
7,5
100
A. Zawadzińska i M. Klessa
Rośliny odmiany `Fiesta Sparkler Rose` reagowały odmiennie na zastosowane retardanty – największe rozety liściowe miały rośliny opryskiwane fluropirimidolem w stężeniu
30 mg·dm-3, najmniejsze – opryskiwane daminozydem w stężeniu 8500 mg·dm-3. Zastosowanie daminozydu w stężeniu 8500 mg·dm-3 stymulowało krzewienie się roślin w obydwu
latach badań. Pędów I rzędu było odpowiednio o 28 i 33% więcej niż u roślin kontrolnych
(tab. 3). Na liczbę pędów roślin odmian `Fiesta Sparkler Red`, `Fiesta Sparkler Rose`
i `Fiesta Olé Cherry` najkorzystniej wpływał daminozyd w stężeniu 8500 mg·dm-3, a na pędy niecierpków odmiany `Fiesta Olé Frost` – ten sam retardant w wyższym stężeniu, wynoszącym 17 000 mg·dm-3. Daminozyd w stężeniu 17 000 mg·dm-3 w pierwszym roku powodował zmniejszenie liczby pędów, podobnie jak paklobutrazol w stężeniu 8 mg·dm-3 w następnym roku doświadczeń. Odmiany `Fiesta Olé Cherry` i `Fiesta Sparkler Red` były silniej rozkrzewione niż odmiany `Fiesta Olé Frost` i `Fiesta Sparkler Rose` – średnio o 15%.
Najbardziej wyrównaną pod względem liczby pędów odmianą była `Fiesta Olé Cherry`.
Odmiany z grupy Fiesta Olé po zastosowaniu retardantów były niższe i miały mniejszą
średnicę niż rośliny nieopryskiwane (tab. 4). Inaczej reagowały rośliny odmian z grupy Fiesta, których wysokość i, w niewielkim stopniu, średnica były stymulowane przez zastosowane retardanty. Jedynie chloromekwat, szczególnie w wyższych stężeniach, nie powodował zmian u roślin – były one tak samo wysokie i rozłożyste jak rośliny kontrolne. Na silniejsze krzewienie się niecierpków z obydwu grup wpłynął kolejno daminozyd i chloromekwat. Najmniej pędów bocznych odmiany z grupy Fiesta miały po opryskiwaniu roślin fluropirimidolem, a w przypadku odmian z grupy Fiesta Olé – po opryskiwaniu paklobutrazolem.
DYSKUSJA
Na podstawie doświadczeń z roślinami rabatowymi dowiedziono, że retardanty mają
zróżnicowany wpływ na poszczególne gatunki roślin, a nawet na ich odmiany (Jequel 1995;
Lewis i in. 2004). W doświadczeniu własnym wykazano, że zastosowane retardanty różnie
wpływały na wzrost i pokrój badanych odmian niecierpków z grup hodowlanych Fiesta
i Fiesta Olé.
Retardanty, a szczególnie chloromekwat, efektywnie ograniczały wzrost i średnicę roślin
z grupy Fiesta Olé i, z wyjątkiem paklobutrazolu, stymulowały lepsze krzewienie się roślin.
U odmian z grupy Fiesta retardanty wpływały stymulująco na wzrost roślin, szczególnie
daminozyd w stężeniu 4250 mg·dm-3 i paklobutrazol w stężeniu 12 mg·dm-3. Najbardziej
efektywny w ograniczaniu wzrostu roślin odmian z grupy Fiesta był chloromekwat. W badaniach Schroeter i Janowskiej (2003) z niecierpkami Walleriana, które opryskiwano retardantami, najbardziej przydatny do hamowania wzrostu roślin był fluropirimidol, który dodatkowo, podobnie jak chloromekwat, powodował lepsze rozkrzewienie niecierpków. Fluropirimidol wpływał efektywnie również na ograniczenie wysokości i średnicy niecierpków nowogwinejskich z grup Petticoat i Riviera, a chloromekwat dodatkowo poprawiał pokrój
i zwartość tego gatunku (Dobrowolska i in. 2004; Dobrowolska i Startek 2004). Obydwa
retardanty wpływały na uzyskiwanie zwartego i krępego pokroju u heterozyjnych odmian
pelargonii rabatowej (Zawadzińska 2003). Najsłabiej spośród badanych retardantów w badaniach własnych oddziaływały na rośliny daminozyd i paklobutrazol; w drugim roku badań
retardanty te stymulowały wzrost badanych odmian niecierpków. Podobne wyniki uzyskano
w doświadczeniach z pelargonią, której nasiona moczono w tych retardantach (Zawadzińska i in. 2002). Prawdopodobnie stymulowanie wzrostu może być spowodowane zbyt małym stężeniem retardantu, jaki zastosowano na rośliny, co w następstwie stymulowało syntezę giberelin (Knypl 1970).
W doświadczeniach z petunią daminozyd był bardziej skuteczny w ograniczaniu wzrostu
pędów, natomiast pod wpływem fluropirimidolu pędy wydłużały się o około 14% (SchroeterZakrzewska i Jerzy 2006). Ograniczenie wzrostu roślin po opryskiwaniu daminozydem
uzyskano u kilku gatunków roślin z rodziny astrowatych, m.in. u uczepu rózgowatego, słonecznika, cynii i dalii (Pallez i in. 2002; Pudelska i Hetman 2002; Nowak 2003; Whipker i in. 2004;
Hetman i Szot 2005; Pinto i in. 2005).
Na podstawie uzyskanych wyników można stwierdzić, że niezależnie od stosowanych
retardantów, odmiany z grupy Fiesta Olé były niższe, bardziej zwarte, choć nieznacznie
słabiej krzewiły się niż odmiany z grupy Fiesta.
WNIOSKI
1. Chloromekwat, daminozyd, fluropirimidol i paklobutrazol miały różny wpływ na oceniane
cechy wegetatywne odmian niecierpków Walleriana z grup Fiesta i Fiesta Olé.
2. Zastosowane retardanty, a w szczególności chloromekwat, efektywnie ograniczały wzrost
i średnicę roślin badanych odmian niecierpków Walleriana z grupy Fiesta Olé. Jednocześnie, z wyjątkiem paklobutrazolu, wpływały stymulująco na krzewienie się roślin.
3. Wykorzystane w doświadczeniu retardanty stymulowały wzrost odmian z grupy Fiesta;
szczególnie zastosowanie daminozydu w stężeniu 4250 mg·dm-3 i paklobutrazolu
w stężeniu 12 mg·dm-3 spowodowało silniejszy wzrost niecierpków. Rośliny odmian z tej
grupy były najniższe po zastosowaniu opryskiwania chloromekwatem.
4. Odmiany z grupy Fiesta Olé były niższe, bardziej zwarte, choć nieznacznie słabiej się
krzewiły niż odmiany z grupy Fiesta – zarówno w wariantach kontrolnych, jaki i po zastosowaniu retardantów.
PIŚMIENNICTWO
Dobrowolska A., Startek L. 2004. Wpływ regulatorów wzrostu na wzrost i pokrój niecierpka
nowogwinejskiego Impatiens hawkeri W. Bull. z grupy Petticoat. Folia Univ. Agric. Stetin.,
Ser. Agricultura 236 (94), 27–32.
Dobrowolska A., Startek L., Zawadzińska A. 2004. Wpływ regulatorów wzrostu na wzrost
i pokrój dwóch odmian niecierpka nowogwinejskiego z grupy Riviera. Folia Univ. Agric.
Stetin., Ser. Agricultura 242 (98), 15–20.
Hetman J., Szot P. 2005. Ocena przydatności kilku odmian słonecznika zwyczajnego (Helianthus
annuus L.) do uprawy w pojemnikach. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 504, 97–103.
Jequel M. 1995. Flurprimidol, growth retardant for ornamental crops. Phytoma 469, 40–41.
Knypl J.S. 1970. Wpływ retardantów wzrostu, kumaryny, gibereliny, cytokinin na kiełkowanie
nasion oraz syntezę i rozpad chlorofilu białek i RNA w liściach i liścieniach. Rozprawa doktorska UŁ, Łódź (maszynopis).
102
A. Zawadzińska i M. Klessa
Lewis K.P., Faust J.E., Sparkman J.D., Grimes L.W. 2004. The effect of daminozide and chlormequat on the growth and flowering of poinsettia and pansy. Hort Sci. 39 (6), 1315–1318.
Nowak J. 2003. Wpływ stężenia pożywki i retardantów wzrostu na wzrost i kwitnienie uczepu
złocistego (Bidens aurea (Ait.) Scheriff). Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 491, 181–186.
Pallez L.C., Dole J.M., Whipker B.E. 2002. Production and postproduction studies with potted
sunflowers. Hort Technol. 12 (2), 206–210.
Pinto A.C.R., Rofrigues T.J.D., Leite I.C., Barbosa J.C. 2005. Effect of daminozide, paclobutrazol and chloromequat on development and quality of potted `Persian Carpet` Zinnia.
Acta Hortic. 683, 399–406.
Pudelska K., Hetman J. 2002. Wpływ retardantów na wzrost i walory dekoracyjne dalii ogrodowej
(Dahlia × cultorum Thorsr. et Reis.). Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 483, 211–217.
Schroeter A., Janowska B. 2003. Wpływ retardantów stosowanych dolistnie na jakość rozsady aksamitki rozpierzchłej (Tagetes patula L.) i niecierpka Walleriana (Impatiens walleriana
Hook.). Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 491, 237–244.
Schroeter-Zakrzewska A., Jerzy M. 2006. Wzrost i kwitnienie petunii ogrodowej (Petunia
× atkinsiana D. Don.) uprawianej z rozsady poddanej działaniu retardantów stosowanych dolistnie i doglebowo. Zesz. Probl. Post. Rol. 510, 577–585.
Whipker B.E., McCall I., Gibson J.L., Cavins T.J. 2004. Flurprimidol foliar sprays and substrate
drenches control growth of 'Pacino' pot sunflowers. Hort Technol. 14 (3), 411–414.
Zawadzińska A. 2003. Wzrost i kwitnienie pelargonii rabatowej (Pelargonium hortorum
L. H. Bailey) traktowanej chloromekwatem. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 491, 395–402.
Zawadzińska A., Startek L., Płoszaj B. 2002. Ocena kwitnienia i walorów dekoracyjnych pelargonii rabatowej (Pelargonium hortorum L.H. Bailey) traktowanej flurprimidolem. Zesz.
Probl. Post. Nauk Rol. 483, 311–319.