Wzory i ornamenty w domach góralskich a symbol kwiatu

Wzory i ornamenty w domach góralskich a
symbol kwiatu życia
1. Wstęp
Niniejszy tekst nie jest artykułem, lecz
swoistym felietonem – stanowi przemyślenia po
odwiedzeniu Zakopanego i charakterystycznych
obiektów wybudowanych w tzw. „stylu
zakopiańskim” 1 , wykonanych głównie według
projektu Witkiewicza (wynika to z tego, że obecnie
te właśnie obiekty są udostępnione dla zwiedzania,
- znajdują się w nich muzea). Zostanie wykazany
związek pomiędzy ornamentami występującymi w
elementach budynków, oraz symbolem kwiatu
życia.
2. Ornamentyka
Moją uwagę zwróciły przede wszystkim
elementy zlokalizowane w miejscach mało
widocznych na pierwszy rzut oka – takich jak belka
podstropowa, tzw. sosręb, a także trochę bardziej
widocznych – np. nadprożu drzwiowym. Są to
elementy konstrukcyjne których zasadą działania
jest praca „na zginanie” mająca przenieść tzw.
„momenty zginające” (pojęcia pochodzące z
mechaniki budowli). Sosręb (sostrąb, siestrzan,
stragarz) zgodnie z definicją2 jest to główna belka
w stropie drewnianym. Biegnie w kierunku
poprzecznym do pozostałych belek. Zazwyczaj ma
większy przekrój. Elementy te pełnią zatem bardzo
ważną funkcję z punktu widzenia statyki budynku i
bezpieczeństwa jego użytkowania. Ornamenty te to
tzw. „rozeta” - zazwyczaj sześciodzielny kwiat
wpisany w okręgu, ale także występujący w formie
kilku przenikających się rozet.
Podstawowe pytania jakie zadałem sobie widząc
tego typu ornamenty to:
 Kto je wykonał?
 W jakim celu?
1
2
Za Wikipedia: Styl zakopiański, styl witkiewiczowski – styl
architektoniczny wprowadzony przez Stanisława Witkiewicza
w latach 90. XIX wieku. [dostęp 18 X 2015]
Za Wikipedia [dostęp 18 X 2015]
www.nowewici.pl
Fot. 1. Ornament na belce podstropowej. Willa
Koliba, ul. Kościeliska 18, Zakopane.
Fot. 2. Ornament na belce podstropowej. Willa
Koliba, ul. Kościeliska 18, Zakopane.
Fot. 3. Ornament na belce nadprożowej. Willa
Koliba, ul. Kościeliska 18, Zakopane.
-1-
 Co oznaczają?
Odpowiedzi na te pytania wydają się oczywiste,
ponieważ najczęściej w takich miejscach jak belka
podstropowa wykonywany był znak mistrza
ciesielskiego (gmerk), który wykonywał dany
obiekt. Jednak znak ten powtarza się w tak wielu
obiektach (nie tylko na Podhalu), oraz w tak wielu
miejscach w obrębie jednego domu, że uważam
tego typu znak za uniwersalny ornament. Sosręby
były pokrywane także sentencjami i życzeniami.
Według mnie znaki stosowane na elementach
domów, ale także na różnego typu przedmiotach
użytkowych są tradycyjnymi ornamentami. Ich
rodowód nie jest poznany i zapewne ginie w
mrokach dziejów, więc nawet nie zamierzam
zagłębiać się w te kwestie.
Chciałbym jednak zwrócić uwagę na znaczne
podobieństwo
znaków
wykonanych
w
przedstawionych przykładach do symbolu tzw.
„kwiatu życia3”, oraz „ziarna życia4”, opisywanego
przez Drunvalo Melchizedeka 5 . Symbol kwiatu
życia, zgodnie z opisami autora, pojawiał się już w
starożytnym Egipcie, ale także na całym świecie:
Irlandii, Anglii, Izraelu, Chinach, Tybecie, Grecji,
Japonii… pojawiają się także w rysunkach
Leonarda da Vinci. W związku z tym jest to
symbol uniwersalny, pojawiający się w wielu
kulturach na przestrzeni wielu wieków i w różnych
miejscach.
Symbol reprezentuje cykl – w środku Kwiatu Życia
znajduje się siedem połączonych ze sobą kół,
zwanych ziarnem życia. Z ziarna powstaje kwiat, a
kwiat rodzi owoc. Według Melchizedeka Kwiat
Życia zawiera w sobie wszystkie formuły
matematyki, każde prawo fizyki, harmonię
muzyczną i każdą biologiczną formę życia, łącznie
z ludzkim ciałem. Znajdziemy w nim także
platońskie bryły, będące wzorcami dla wszystkich
atomów, pierwiastków, poziomów, wymiarów, dla
wszystkiego co istnieje we wszechświecie w formie
3
4
5
Ang. flower of life
Ang. seed of life
Melchizedek D.: Pradawna tajemnica kwiatu życia. Tom I.
Wydawnictwo Centrum.
www.nowewici.pl
Rys. 1. Symbol kwiatu życia.
Rys. 2. Symbol ziarna życia.
Rys. 1. Symbol kwiatu życia.
Fot. 4. Ornamenty na szafie w Willi Koliba, ul.
Kościeliska 18, Zakopane.
-2-
fal.6
W związku z powyższym symbole wykonane na
elementach konstrukcyjnych i dekoracyjnych
zaprezentowane na zdjęciach mogą stanowić
reminescencję wiedzy przodków. Wiedzy, która
cały czas istnieje w różnych częściach naszej
planety i z powodzeniem jest stosowana na
przestrzeni wieków – również w wieku XIX, kiedy
to w większości powstały przedstawione obiekty.
Należy tu podkreślić, że symbol kwiatu życia
stanowi jedynie cząstkę znacznie większej i
obszerniejszej wiedzy dotyczącej geometrii i
świętej geometrii. Także dzisiaj wiedza ta jest
stosowana przez wiele korporacji do opracowania
swojej identyfikacji wizualnej – w tym logotypów.
Znaki mają w sobie określony przekaz, są
skonstruowane w sposób harmonijny lub
dysharmonijny i tak samo oddziałują na otoczenie.
Także symbolika kwiatu życia stanowi określony
przekaz, nawet jeśli użyty nieświadomie, lub
podświadomie przez ówczesnych budowniczych.
Jako symbol pewnego cyklu, zamkniętego obiegu
może
stanowić
symbol
pełni,
obfitości,
pomyślności, a wpisanie w okrąg może świadczyć
o tym, że mógł pełnić funkcje ochronne. Jakby nie
patrzeć obiekty, w których został zastosowany
przetrwały do dzisiaj wiele zawieruch minionych
ponad stu lat.
3. Zakończenie i wnioski
Symbole, które przypadkowo zobaczyłem
stanowiły dosyć duże zaskoczenie, ale jak wiedza o
nich przetrwała aż do czasów witkiewiczowskich i
stanowi dzisiaj żywe świadectwo obecności
starożytnej (a co najmniej historycznej) wiedzy.
Sceptycy powiedzą, że to tylko ornamenty,
tradycyjne dla regionu, nie ma w nich drugiego dna.
Optymiści zaś zauważą w nich coś więcej niż
symbol i powiążą symbol kwiatu życia i rozety.
Nie ma jednak wątpliwości, że podobieństwo
między symbolami jest tak oczywiste, że wydaje
się, nie może być jedynie kwestią przypadku.
6
Fot. 5. Zabytkowy piec w Willi Koliba, ul.
Kościeliska 18, Zakopane.
Fot. 6. Symbol na sosrębie w Willi Koliba, ul.
Kościeliska 18, Zakopane.
Fot. 7. Symbol na manierkach, Muzeum
Tatrzańskie im. dr Tytusa Chałubińskiego, ul.
Krupówki 10, Zakopane.
http://swietageometria.info/podstawowe-pojecia?start=6
[dostęp 18 X 2015]
www.nowewici.pl
-3-
www.nowewici.pl
-4-