Dziady cz.III - Epoki

Dziady cz.III
Tytuł: Dziady cz. III
Autor: Adam Mickiewicz
Czas i miejsce powstania: wiosna 1832r. w Dreźnie (stąd Dziady drezdeńskie), wydana w
IV tomie Poezji w październiku 1832r. w Paryżu
Czas i miejsce akcji:
Początek akcji: 1listopada 1823r. Wilno, ul. Ostrobramska, cela w klasztorze Bazylianów
(Prolog)
Koniec akcji: 1 listopada 1824r. noc Dziadów, cmentarz (ostatnia scena)
Prolog i ostatnia scena spinają cały utwór w klamrę.
Polifoniczny rytm zdarzeń - jednoczesne rozgrywanie się wydarzeń, dziejących się w różnych
miejscach.Porządek przyczynowo-skutkowy został zastąpiony polifonią zdarzeń, ich
wzajemnym przenikaniem się i nakładaniem.
-
Prolog i scena IX - 1 listopada 1832r. (Wszystkich Świętych)
scena I, II, III - Wigilia Świąt Bożego Narodzenia
scena IV - tj II (scena IV powiązana z VI)
scena V - kontynuacja III
scena VII - VIII grudzień 1823r.
Miejsce akcji: więzienie, okolice Lwowa, Warszawa, cela księdza Piotra, pałac Senatora
Nowosilcowa w Wilnie (koszmary przenoszą nas do pałacu carskiego Mikołaja I),
1 / 12
Dziady cz.III
cmentarz a także droga do Rosji i Petersburg (Ustęp, 1824r.)
Geneza III cz. Dziadów:
Mickiewicz do Lewelewa w maju 1832r. o Dziadach cz. III napisał: ..."To dzieło uważam jako
kontynuację wojny, którą teraz kiedy miecze schowane dalej trzeba piórami prowadzić
"... Utwór został zadedykowany przyjaciołom z okresu wileńsko-kowieńskiego: Jan Sobolewski,
Feliks Kółakowski, Cyprian Daszkiewicz.
Powstał aby ocalić od zapomnienia tych, którzy już wcześniej byli prześladowani i stracili życie
w obronie ojczyzny. Dotyczy prześladowań młodzieży w Wilnie. Autor chce wskazać, że nie
tylko powstańcy walczyli o obronę kraju, walczono już wcześniej. Utwór jest hołdem dla
młodych bojowników, którzy walczyli o wolność kraju i jednocześnie zapowiedzią
kontynuowania walki. Autor nadał przyczynom upadku powstania sens metafizyczny ale mimo
wszystko budzący nadzieję.
Można odnieść wrażenie, że Mickiewicz usprawiedliwia się, że nie walczył w powstaniu
listopadowym. W kwietniu 1831r. opuścił Włochy i przez Paryż udał się do Wielkopolski. Nie
udało mu się jednak przekroczyć granicy dzielącej zabór pruski od rosyjskiego. Zarzucano mu,
że sprzeniewierzył się ideałom i udał się na emigrację.
Mesjanizm - wiara, że Polska jest Chrystusem narodów. Pojawia się w przedmowie i później w
samym utworze.
Bohaterowie III cz. Dziadów:
Postacie historyczne:
Członkowie Towarzystwa Filomatów i Filaretów:
-
Tomasz Zan
Ignacy Domejko = Żegota
Adolf Januszkiewicz
Jakub Jagiełło
Antoni Frejend
Feliks Kółakowski
Adam Suzin
2 / 12
Dziady cz.III
- Jan Sobolewski
- Onufry Pietraszkiewicz = Jacek
Wierni carowi:
-
Senator Nowosilcow
Doktor = August Bécu - ojczym J.Słowackiego
Leon Bajkow
Wacław Pelikan
Postacie fikcyjne:
- duchy dobre i złe, czyli aniołowie i diabły
- Konrad - poeta i więzień zamknięty w klasztorze Bazylianów w celi, w prologu Gustaw
(załamany kochanek z Dziadów cz.IV) staje się Konradem (buntownikiem) a w Ustępie Konrad
przemienia się w
Pielgrzyma
(pokornego zesłańca)
- Ksiądz Piotr - bernardyn pełniący obowiązki więziennego kapelana w Wilnie, opiekuje się
więźniami
Struktura dramatu Dziady cz. III:
-
Prolog (1 listopad 1823r.)
Akt I
Scena I Scena więzienna (24 grudzień 1823r.)
Scena II Wielka Improwizacja
Scena III Egzorcyzmy
Scena IV Widzenie Ewy (dom wiejski pod Lwowem)
Scena V Widzenie księdza Piotra
Scena VI Sen Senatora
Scena VII Salon warszawski
Scena VIII Pan Senator (bal)
Scena IX Noc Dziadów
Dziadów części III ustęp
Droga do Rosji
Przedmieścia stolicy
Petersburg
Pomnik Piotra Wielkiego
Przegląd wojska
Oleszkiewicz (dzień przed powodzią petersburską 1824)
Do przyjaciół Moskali
3 / 12
Dziady cz.III
Streszczenie:
Prolog - Wilno, cela w klasztorze Bazylianów przerobionym na więzienie, 1 listopada 1823r.
Osoby: Więzień, Anioł Stróż, Duchy nocne, Aniołowie, Duch
Kończy się noc. Więzień śpi niespokojnie, gdyż duchy walczą o niego między sobą. Bohater
pisze po łacinie węglem na ścianie słowa: Gustaw zmarł 1 listopada 1823r. Tu narodził się
Konrad 1 listopada 1823r
.
Akt I
Scena I. Scena więzienna - Więzienny korytarz, cela Konrada we wieczór wigilijny. Osoby:
Jakub, Adolf, Żegota, Konrad, Ksiądz Lwowicz, Sobolewski, Frejend, Tomasz, Feliks
Kółakowski, Suzin, Jacek, Józef, Jankowski oraz Kapral.
Spotkanie więźniów w celi Konrada dzięki życzliwości kaprala (Polak). Opowiadanie o
warunkach panujących we więzieniu. Jan Sobolewski opisuje odjazd młodzieży wywożonej na
Syberię. Żegota cytuje bajkę o diable, który chcąc zniszczyć ziarno zakopał je w ziemi.
Więźniowie śpiewają m.in. pieśń z refrenem Konrada o zemście. Więźniowie uchodzą do cel.
Scena II. Wielka Improwizacja - Osoby: Konrad i duchy
Konrad rozmawia z Bogiem, który mu nie odpowiada, więc zaczyna bluźnić, wyzywając stwórcę
na pojedynek. Konrada opętał diabeł, który nazywa Boga carem świata. Bohater omdlewa.
Scena III. Egzorcyzmy Osoby: Kapral, Ksiądz Piotr, Więzień, Konrad, Duch, Aniołowie,
Archaniołowie
4 / 12
Dziady cz.III
Kapral sprowadza ks. Piotra, który odprawia egzorcyzmy i wypędza diabła. Bunt Konrada
zrodził się z miłości do narody.
Scena IV. Widzenie Ewy - dom wiejski pod Lwowem. Osoby: Ewa, Marcelina, Aniołowie.
Niewinna Ewa zasypia modląc się za prześladowanych litewskich uczniów, których car niszczy
jak Herod. Odwiedzają ją anioły i plotą kwietny wianek. Przerywa widzenie w którym łączą się z
Bogiem.
Scena V. - Widzenie Księdza Piotra - cela księdza. Osoby: Ksiądz Piotr, Aniołowie
Ks. Piotr ma wizję historii narodowych cierpień i objawia mu się ich sens. Dzieje Polski to lost
Chrystusa. Naród umiera na krzyżu zaborów, a potem zmartwychwstanie, czyli odzyska
wolność. Ma także widzenie młodego obrońcy wywiezionego na Syberię, noszącego mistyczne
imię
Czterdzieści i cztery.
Scena VI. Sen senatora - sypialnia Senatora. Osoby: Senator, Diabły, Belzebub
Diabły dręczą koszmarami senatora Nowosilcowa. Car wyróżnia senatora, zazdroszczą mu
dworzanie, potem jednak przychodzi do przedpokoju i okazuje niezadowolenie, z czego szydzą
dworzanie, gdyż Nowosilcow wypadł z łaski i nie może tego znieść.
Scena VII. Salon warszawski Osoby: Zenon Niemojewski, Adolf, Hrabia, Francuz, Damy,
Kamerdyner, Szambelan, kilku Polaków, Jenerał, Literaci, Oficer, Mistrz ceremonii, Panna,
Wysocki
W salonie są dwie grupy ludzi: kilku młodych ludzi i dwóch starych Polaków rozmawiających o
prześladowaniach na Litwie oraz urzędnicy, damy, oficerowie, literaci, żałują że Nowosilcow
wyjechał, gdyż nikt nie potrafił urządzać takich przyjęć jak on. Nagle młoda dama prosi o
wysłuchanie opowieści o Cichowskim, który był długo torturowany (wykluczenie literata, opisać
5 / 12
Dziady cz.III
tę historię czy nie).
Scena VIII. Pan Senator - mieszkanie Senatora w Wilnie. Osoby: Senator, Doktor, Szambelan,
Lokaj, Sekretarz, Pelikan, Bajkow, Damy, Pani Rollison, Kmitowa, Panna, Ksiądz Piotr, Pni
Gubernatorowa, pani Sowietnikowa, Pani Jenerałowa, Księżna
Nowosilcow omawia bieżące sprawy tzn. 300 kijów Rollinsona. Nagle przychodzi pani Rollinson
i prosi o widzenie z synem lub dopuszczenie do niego księdza Piotra. Senator udaje, że nic nie
wie o chłopcu i odprawia starszą panią ale zatrzymuje księdza, który ostrzega ich przed karą.
Rozpoczyna się bal. Wpada pani Rollinson, której syna wypchnięto przez okno. Słychać też
grzmot, to piorun zabił Doktora. Goście uciekają, a Senator pozwala ks. Piotrowi iść do
Rollinsona, który jeszcze żyje. Bernardyn mija Konrada prowadzonego na przesłuchanie,
przepowiada mu daleką podróż i radzi odszukać mędrca.
Scena IX Noc dziadów - cmentarz z widoczną kaplicą. Osoby: Guślarz, Kobieta, Widmo
Na cmentarzu odbywa się obrzęd Dziadów. Kobieta i Guślarz widzą widma Doktora i Bajkowa.
Guślarz bezskutecznie wzywa ducha kochanka Kobiety. O świcie rozpoznaje swego miłego
wywożonego kobitkami na północ wśród zesłańców.
Dziadów część III. Ustęp - Droga do Rosji
Konrad jak Pielgrzym wyjeżdża do Petersburga, gdzie spotyka zapowiadanego przez księdza
człowieka, wraz z którym ogląda pomnik - kaskadę tyraństwa (Pomnik Piotra Wielkiego).
Później obserwujemy paradę wojskową, jako symbol porządku (
Przegląd wojska
) i słyszymy przepowiednię kary bożej - powodzi petersburskiej z 1824r. (Oleszkiewicz). Utwór
kończy wiersz
Do przyjaciół moskali
w którym Mickiewicz pisze o swej poezji, że ona
zrze i pali nie was, lecz wasze okowy
.
Postawa młodzieży polskiej wobec caratu w świetle Dziadów cz.III:
6 / 12
Dziady cz.III
Scena I - Więźniowie udają się do celi Konrada, która przyległo do Kościoła. Nie będzie więc
słychać rozmów więźniów bo jest msza. Spotkanie było możliwe dzięki zaprzyjaźnionemu
kapralowi. Więźniowie opowiadają Żegocie (nowo przybyłemu więźniowi) o warunkach w
więźniu, w ten sposób poznajemy realia przebywania w areszcie. Jedzenie jest obrzydliwe lub
nie ma go wcale. Stosowano tortury, wielogodzinne przesłuchania, głodzenie, donosiciele,
szpiedzy, tajne sądy i wyroki. Frejend szydzi z Tomasza, który wypowiada ważne kwestie.
Tomasz prezentuje postawę prometejską.
Postawa młodzieży - patriotyzm, odwaga, męstwo, altruizm.
Jan relacjonuje wieści zza muru. Wspomina Janczewskiego, który został wysłany na Syberię. Z
małego chłopca stał się mężczyzną, krzyczy odważnie: Jeszcze Polska nie zginęła.
Dzieje Cichowskiego Scena VII Salon warszawski - Zebrani słuchają opowieści o Cichowskim,
w tym czasie Szambelan wychodzi (nie chce słuchać.) O Cichowskim opowiada jego przyjaciel
Adolf, który znał go jeszcze w dzieciństwie. Pamięta go jako przystojnego, młodego, żywego,
dowcipnego człowieka, będącego duszą towarzystwa i kochającego dzieci.
Znałem go będąc dzieckiem; - był on wtenczas młody,
Żywy, dowcipny,wesól i sławny z urody;
Był duszą towarzystwa; gdzie się tylko zjawił,
Wszystkich opowiadaniem i żartami bawił;
Lubił dzieci i często brał mię na kolana,
U dzieci miał on tytuł "wesołego pana".
Pamiętam włosy jego, - nieraz ręce moje
Plątałem w jasnych włosów kędzierzawe zwoje.
Wzrok pamiętam, - musiał być wesoły, niewinny,
Bo kiedy patrzył na nas, zdawał się dziecinny;
I patrząc na nas, wabił nas do swej źrenicy,
Patrząc nań, myśleliśmy, ześmy rówiennicy.
On wtenczas miał się żenić; - pomnę, ze przynosił
Dzieciom dary swej przyszłej i na ślub nas prosił.
7 / 12
Dziady cz.III
Cichowski niespodziewanie znika pewnego dnia. Władze oficjalnie stwierdziły, że utonął i na
dowód tego pokazano żonie płaszcz znaleziony nad Wisłą, rzekomo należących do
Cichowskiego. Kobieta rozpoznała jako płaszcz męża, zwłok jednak nie znaleziono. Po 3
latach, jednego z wieczorów kolumna więźniów przechodziła z więzienia do pałacu
belwederskiego. Zapytani kim są wymienili swoje nazwiska, padło także nazwisko Cichowski, o
czym nazajutrz powiadomiono jego żonę. Na wieść o tym żona rozpoczęła starania o
uwolnienie męża. Zaczęła pisać listy, prosiła i błagała lecz nic to nie dawało. Minęły kolejne trzy
lata, kiedy to mówiono na mieście, że Cichowski żyje i jest torturowany ale nie chce się
przyznać. Przez wiele nocy nie dawano mu spać, karmiono śledziami i nie dawano mu pić,
pojono opium, straszono, nic jednak nie wyjawił.
Że mu przez wiele nocy spać nie dozwolano,
Że karmiono śledziami i pić nie dawano;
Że pojono opijum, nasyłano strachy,
Larwy; że łoskotano w podeszwy, pod pachy -
Niczego jednak nie osiągnęła. Jednak pewnego wieczoru do domu jego żony przyszli
oficerowie, którzy przyprowadzili jej męża. Kazali podpisać dokumenty, że wrócił żywy z
Belwederu, zabronili cokolwiek mówić i zniknęli. Adolf słysząc nowinę o powrocie przyjaciela
pragnie go dowiedzieć, lecz nie może bo pod domem Cichowskiego stoi policja. Później jednak
sam Cichowski go nie przyjmuje, gdyż jest zbyt słaby. W końcu spotyka przyjaciela, lecz go nie
poznaje. Strasznie zmieniony, blady, niezdrowo otyły, pożółkły, z przerażenia chowa się w
pokoju, unika ludzi i rozmów z nimi, jego oczy są przepełnione żalem i strachem.
Utył, ale to była okropna otyłość:
Wydęła go zła strawa i powietrza zgnilość;
Policzki mu nabrzmiały, pożółkły i zbladły,
W czole zmarszczki półwieku, włosy wszystkie spadły.
Po miesiącu znowu spotyka Cichowskiego, liczy że będzie z nim lepiej, lecz nic się nie zmienia,
Krzycząc zawsze dwa słowa: "Nic nie wiem, nie powiem!"
. Adolf myślał, że Cichowski wszystko mu opowie, gdzie był, co widział, lecz on twierdzi, że już
nie pamięta.
8 / 12
Dziady cz.III
Przeszłą niewolę lubią opiewać więźniowie;
Myśliłem, że on ją nam najlepiej opowie,
Wyda na jaw spod ziemi i spod straży zbirów
Dzieje swe, dzieje wszystkich Polski bohatyrów: Bo teraz Polska żyje, kwitnie w ziemi cieniach,
Jej dzieje na Sybirze, w twierdzach i więzieniach.
I cóż on na pytania moje odpowiedział?
Że o swoich cierpieniach sam już nic nie wiedział,
Nie pomniał. - Jego pamięć zapisana cała
Jak księga herkulańska pod ziemią sczerniała:
Sam autor zmartwychwstały nie umie w niej czytać,
Rzekł tylko: "Będę o to Pana Boga pytać,
On to wszystko zapisał, wszystko mnie opowie".
Postać Cichowskiego jest tragiczna, to prawdziwy bohater. Człowiek cierpiący i ideał patrioty.
Dramat romantycznego bohatera na podstawie Dziadów cz. III:
W prologu poznajemy więźnia. Z uwagi na datę zaczyna rozmyślać o swoim życiu, zmiana
zewnętrzna to zapis na ścianie i zmiana imienia. Przemienił się z romantycznego kochanka w
bojownika, o sprawę narodową. Pojawiają się oniryczne momenty (duchy), wprowadzają
elementy metafizyczne. Zastanawia się nad sensem wszechświata - rozmyślania
egzystencjalne, kosmologiczny typ tych rozważań. Konrad będzie wolny pozornie, jest
nieszczęśliwy bo będzie musiał wyjechać z ojczyzny. On jest poetą, a jego dzieło musi mieć
odbiorców w narodzie. Będzie wolny ale nie będzie mógł jako poeta znaleźć słuchaczy, których
ma zachęcić do walki. Końcowa wypowiedź ducha utwierdza go w przekonaniu, że ma siłę i
dobrze robi, znajdzie na tyle siły aby walczyć o ojczyznę. Wystarczy aby dobra myśl zrodziła się
w głowie, a zwycięstwo jest gwarantowane. To od nas zależy, czy myśl będzie kreatywna czy
negatywna. Konrad jest poetą, mówi do ludzi, śpiewa im, ale nikt go nie rozumie. Czuje się
wyjątkową postacią i dlatego ma świadomość, że nikt go nie rozumie. Ludzie odbierają poezją
powierzchownie. Rezygnuje z ludzi jako złych odbiorów, zwraca się do Boga i natury, są to
autorytety wyższe. Następnie zmiana formy na apostrofę do Boga i natury. Opisuje swoją
twórczość, to jak powstają jego wiersze. Potem opowiada o ich charakterze, jest to poezja
porywająca. Ma poczucie, że jest nieśmiertelny jako poeta. Uważa się za stworzenie
doskonalsze od Boga, wyzywa Go. Jest bardzo zadowolony z własnej twórczości. Gardzi
słuchaczami a nawet innymi twórcami, mędrcami i poetami. Stwierdza, że jest szczególny czas.
Przywołuje motyw Samsona, który jest metaforyczną postacią prezentującą postawę
altruistyczną. Jest łącznikiem pomiędzy przeszłością a teraźniejszością. Wskazuje na swoją
miłość do ojczyzny, co prowadzi go do Boga. Chce zadziwić cały świat, prosi Boga o radę.
Przyszedł mądry w doświadczenia wieków poprzednich, ma siłę która daje miłość. Przychodzi
do Boga by prosić go o władzę nad duszami. Znowu czyni wyrzut Bogu, zarzuca mu bierność.
Bóg mu jednak nie odpowiada, więc Konrad ironizuje i bluźni. Ludzi poznają Boga metodą
9 / 12
Dziady cz.III
nauki, empiryzmu. Mówi o nietrwałości, przemijalności, kruchości świata, jest to fragment
pesymistyczny. Toczy się walka mocy złych i dobrych o duszę bohatera. Zmienność jego
nastrojów zwraca uwagę na walkę wewnętrzną. Mówi o swojej nieszczęśliwej miłości, kiedy to
nie wystąpił przeciwko Bogu, ale teraz występuje przeciw niemu bo chodzi o dobro całego
narodu. Znowu pojawiają się myśli bluźniercze. Jest bohaterem, który cierpi za ojczyznę.
Porównuje swoje cierpienie do cierpienia synowskiego, kiedy patrzy na torturowanego ojca.
Bohater nie postępuje zgodnie z wiarą, lecz zgodnie z rozumem, jest zirytowany milczeniem i
ignorancją Boga. Napięcie się wzmaga. Wyraźnie oskarża Boga, nazywa go diabłem, carem.
Kończąc myśl Konrada byłoby to najgorsze bluźnierstwo, ma szansę na odkupienie. Nasz
bohater przegrał - omdlewa. Jego zwycięstwo leży jednak w sferze ducha. Prezentuje postawę
prometejską. Postawił na szali cenę życia wiecznego, w imię miłości do ojczyzny. Bóg
zignorował Konrada, który przyjął postawę buntownika. Przeciwną postawą cechował się ks.
Piotr, był pełen pokory i uniżoności.
Wizja przyszłych losów Polski w Widzeniu ks. Piotra:
Widzenie - scena metafizyczna. Car nazywany jest Herodem. Podobnie jak Herod zabijał dzieci,
tak car zabijał młodzież, która była wiedziona różnymi drogami do więzienia. Oboje obawiali się
ograniczenia swojej władzy. Zbawicielem określa cyfrę 44, która jest aluzją do Konrada. Gdy
inni zostali straceni, on uszedł. Piłat zostaje przywołany w postaci Gola (nawiązanie do
Kongresu Wiedeńskiego). Polska cierniowa korona, to korona na głowie cara. Droga krzyżowa
to cierpienia Polaków poz zaborami. Polska jest jak Chrystus, cierpi i niesie ten krzyż.
Cierpienie to ma spełnić pewną funkcję, inne narody Europy dzięki niemu się wyzwolę. Pojawia
się mesjanizm, Polska mesjaszem narodów. Kolejną tragedią narodu polskiego było powstanie
listopadowe, to aluzja do przebitego boku Jezusa. Emigranci mają prawo podejrzewać, że Bóg
ich opuścił. Zapowiada zmartwychwstanie Polski. Nastąpi oczyszczenie Europy, odpuszczenie
grzechów. Cały świat poprzez śmierć polskiego narodu zostanie oczyszczony. Mówi o wielkości
przyszłej Polski. Wizja Polski jest bardzo optymistyczna.
Obraz społeczeństwa polskiego w Dziadów cz. III:
Sceny VII i I charakteryzują społeczeństwo polskie.
Scena VII - Towarzystwo stolikowe, arystokracja i damy wielkiego tonu. Towarzystwo
kosmopolityczne, mówią po francusku, rozmawiają o balach i przyjęciach. Są niezadowoleni ze
złej organizacji balu, poruszają błahe tematy, obce są im sprawy narodowe. To, że siedzą
prezentuje ich bierność.
- Przy drzwiach stoją ludzie wyraźnie nastawieni patriotycznie, interesują się tym co dzieje się w
10 / 12
Dziady cz.III
kraju. Po skończonej rozmowie wychodzą, a domyślamy się, że wyjadą i będą czynnie działać.
Stoją, więc są przygotowani do wyjścia i działania. Zdają sobie sprawę z tego jakie jest
społeczeństwo, są zaangażowani w sprawy narodowe. Nasz naród jak lawa: z wierzchu zimna i
twarda, sucha i plugawa lecz wewnętrznego ognia sto lat nie wyziębi Plwajmy na tę skorupę i
zstąpmy do głębi.
Spór o literaturę w utworze A. Mickiewicza:
Wkrótce po zakończeniu opowieści o Cichowskim, młoda dama zadaje pytanie: dlaczego takich
tematów jak sytuacja Cichowskiego literatura nie porusza? W odpowiedzi usłyszała, że tego
typu opowieści nie leżą w charakterze narodu polskiego. Obecni w salonie to pseudodemokraci.
Literatura musi przekazywać treści ważne, np.historię a nie zajmować się błahą tematyką.
Należy pisać o sprawach teraźniejszych. Literatura musi oddawać nastroje społeczne,
przedstawiać sprawy ważne i teraźniejsze. To poglądy na literaturę Mickiewicza i innych
romantyków.
Towarzystwo stolikowe to: Senator, Bajkow, Pelikan. Uznali zabory za doskonałą okazję, aby
się wzbogacić. Pochlebiają Senatorowi Nowosilcowowi i walczą o jego względy. Zostali
wyraźnie potępienie przez Mickiewicza. Celem Senatora jest być w łasce cara, przeżywa
straszne męczarnie, gdy wydaje mu się, że wszyscy odwracają się od niego.
Zakończenie - Kobieta prosi Guślarza, aby przywołał jej kochanka (zmienił imię i żyje), ale ten
nie może przybyć. Bohater cierpi z powodu ojczyzny. Ma czarne znamię, które może oznaczać
myśl samobójczą lub Mickiewicz opuszczający Wilno czuł się zdrajcą, gdyż podpisał dokument
wierności carowi.
Wielka Improwizacja - patriotyzm Konrada:
- Ja czuję nieśmiertelność, nieśmiertelność tworzę,
- Cóż ty większego mogłeś zrobić - Boże?
- Lecz jestem człowiek, i tam na ziemi me ciało kochałem tam, w ojczyźnie serce me
zostało
- Dałeś mnie najkrótsze życie
- I najmocniejsze uczucie
11 / 12
Dziady cz.III
-
Jestem na ziemi sercem wielkim ludem z bratem
Mam ja za sobą wojska i mocy i trony
Jeśli ja będę bluźnierca
Ja wydam Tobie krwawą bitwę niźli Szatan:
On walczył na rozumy, ja wyzwę na serca.
Ja cierpiał, kochał w mękach i miłości wzrosłem
Kiedyś mnie wydarł osobiste szczęście
Na własnej piersi ja skrwawiłem pięść
Przeciw niebu ich nie wzniosłem.
-
Nazywam się Milijon - bo za milijony
kocham i ciepię katusze,
Patrzę na ojczyznę biedną,
Jak na ojca wplecionego w koło
Czuję całego cierpienia narodu
Jak matka czuję w łonie bole swego płodu
- Wiedź, że uczucie spali czego myśli nie złamie
- Ile krwi tylko ludzie widzą w mojej twarzy
- Tyle tylko z mych uczuć dostrzegana w mych pieśniach
- Tam zemsta: zemsta, zemsta za wroga
- z Bogiem i choćby bez Boga
3
12 / 12