pobierz

Transkrypt

pobierz

Identyfikacja barier
wsparcia proeksportowego przedsiębiorstw
Raport metodologiczny
Warszawa, 2012
dla rozwoju innowacyjnej gospodarki
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
Identyfikacja barier wsparcia proeksportowego przedsiębiorstw
Warszawa, październik 2012
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską
ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
Opracowanie:
Adam Gendźwiłł
Karolina Jakubowska
Maciej Pańków
Piotr Przybyszewski
Agata Stasik, współpraca: Zofia Włodarczyk
Jędrzej Stasiowski
The Gallup Organization Poland Sp z o.o.
Policy & Action Group Uniconsult Sp. z o.o.
Krzywickiego 34
Migdałowa 4
02-078 Warszawa
02-796 Warszawa
T: (22) 622 41 32
T. (22) 256 39 00
F: (22) 622 67 16
F. (22) 256 39 10
http://poland.gallup.com/
www.pag-uniconsult.pl
Spis treści
1.
2.
3.
Wprowadzenie ............................................................................................................... 4
1.1
Paszport do eksportu – załoŜenia interwencji .......................................................... 4
1.2
Stan realizacji Działania 6.1 PO IG.......................................................................... 7
1.3
Charakterystyka przedsiębiorców, którzy wzięli udział w Działaniu 6.1 PO IG ........13
1.3.1
Dotychczas wprowadzone zmiany w realizacji Działania 6.1 PO IG ................17
1.3.2
Scenariusze potencjalnych zmian w interwencji ..............................................25
1.3.3
Wnioski dla projektowanego badania ..............................................................27
Koncepcja badania ........................................................................................................31
2.1
Cel badania ............................................................................................................31
2.2
ZałoŜenia metodologiczne ......................................................................................31
2.3
Pytania badawcze ..................................................................................................36
2.4
Schemat realizacji badania.....................................................................................43
Szczegółowy opis metodologii badania .........................................................................46
3.1
Techniki gabinetowe...............................................................................................46
3.1.1
Analiza danych zastanych w zakresie dokumentacji programowej, baz danych,
sprawozdań z postępu realizacji programu ....................................................................46
3.1.2
Przegląd literatury ...........................................................................................47
3.1.3
Analiza treści uzasadnień przyczyn rozwiązania umowy o dofinansowanie .....49
3.1.4
Analiza makroekonomiczna.............................................................................50
3.2
4.
3.2.1
Administracja, IOB, Beneficjenci - IDI ..............................................................51
3.2.2
Eksporterzy – ITI oraz FGI ..............................................................................62
3.2.3
Beneficjenci i Wnioskodawcy 6.1 - FGI..........................................................64
3.2.4
Firmy doradcze – IDI i FGI ..............................................................................67
3.2.5
Firmy doradcze – tajemniczy klient..................................................................70
Metody analizy danych ..................................................................................................72
4.1
5.
Techniki jakościowe ...............................................................................................51
Sposób prezentacji wyników badań........................................................................73
Harmonogram realizacji projektu ...................................................................................75
3
4
1. Wprowadzenie
1.1
Paszport do eksportu – załoŜenia interwencji
Cele Działania 6.1
Celem działania jest wzmocnienie pozycji polskiej gospodarki poprzez promocję
Polski jako atrakcyjnego partnera gospodarczego i miejsca nawiązywania
wartościowych kontaktów handlowych, a takŜe zwiększenie wielkości polskiego
eksportu oraz zwiększenie liczby przedsiębiorstw prowadzących działalność
eksportową. Działanie skierowane jest do przedsiębiorstw z sektora MSP
rozpoczynających działalność eksportową lub potencjalnych eksporterów mających
siedzibę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej – w przypadku osób fizycznych
posiadających miejsce zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskiej1.
Grupy docelowe
Małe i Średnie Przedsiębiorstwa.
Zakres wsparcia
Wsparcie na wdroŜenie planu rozwoju eksportu obejmującego przygotowanie planu
rozwoju eksportu oraz przeprowadzenie róŜnorodnych działań wynikających z tego
planu. Wsparcie na wdroŜenie planu rozwoju eksportu jest udzielane na realizację co
najmniej dwóch z następujących działań, w tym co najmniej jednego ze wskazanych
w pkt. 3–6:
- udział w zagranicznych imprezach targowo-wystawienniczych w charakterze
wystawcy;
- organizacja i udział w misjach gospodarczych za granicą;
- wyszukiwanie i dobór partnerów na rynkach docelowych;
- uzyskanie niezbędnych dokumentów uprawniających do wprowadzenia
produktów lub usług przedsiębiorcy na wybrane
- rynki docelowe;
- doradztwo w zakresie strategii finansowania przedsięwzięć eksportowych i
działalności eksportowej;
- doradztwo w zakresie opracowania koncepcji wizerunku przedsiębiorcy na
wybranych rynkach docelowych.
1
Uszczegółowienie Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka.
5
BudŜet
121 840 000 EUR.
Logika interwencji
W analizie SWOT dokonanej na etapie opracowywania załoŜeń Programu
stwierdzono iŜ poziom umiędzynarodowienia przedsiębiorstw działających w Polsce
jest niski, a wiele przedsiębiorstw wprowadza swoje towary i usługi na inne rynki pod
cudzymi markami. Działanie „Paszport do eksportu” miało być odpowiedzią na te
problemy i ma przyczynić się do wzrostu liczby przedsiębiorstw, które prowadzą
sprzedaŜ w oparciu o przygotowaną strategię eksportu przy wykorzystaniu
instrumentów wsparcia przewidzianych dla Działania 6.1. Interwencja pozwoli
przedsiębiorstwom na:
- zwiększenie poziomu eksportu,
- zintensyfikowanie powiązań z zagranicznymi partnerami,
- zwiększenie rozpoznawalności marek handlowych i firmowych na rynkach
zagranicznych.
Ponadto Działanie 6.1 poprzez udział przedsiębiorców w międzynarodowych targach
i misjach gospodarczych pozwoli na promocję polskiej gospodarki na rynku
międzynarodowym.
PoniŜej przedstawiono schemat logiki interwencji sprzed zmian wprowadzonych
rozporządzeniem z lutego 2012 r. W akcie tym zlikwidowano dwuetapowość
interwencji natomiast nie zniesiono konieczności posiadania PRE przed podjęciem
działań eksportowych. Logika zmienionej interwencji przedstawiona zostanie w
raporcie końcowym z badania.
CEL OSI PRIOTYTETOWEJ: poprawa wizerunku Polski jako atrakcyjnego partnera
gospodarczego, miejsca nawiązywania wartościowych kontaktów handlowych,
lokowania inwestycji, prowadzenia działalności gospodarczej oraz rozwoju usług
turystycznych
6
WZMOCNIENIE POZYCJI GOSPODARCZEJ
ZałoŜenia o problemach:
•
•
C1. Promocja Polski jako atrakcyjnego partnera gospodarczego
CELE
DZIAŁANIA
Niski poziom umiędzynarodowienia polskich firm
Wprowadzają swoje towary i usługi na inne rynki
pod cudzymi markami
C2. Zwiększenie wielkości polskiego eksportu
C3. Zwiększenie liczby przedsiębiorców-eksporterów
C1. Zwiększenie rozpoznawalności marek handlowych i firmowych na rynkach zagranicznych.
CELE NA POZIOMIE
PRZEDSIĘBIOSTW
Działanie skierowane jest do przedsiębiorców z sektora
MSP planujących rozpoczęcie działalności eksportowej
lub początkujących eksporterów prowadzących
działalność i mających siedzibę na terenie
Rzeczypospolitej Polskiej – a w przypadku osób fizycznych
posiadających miejsce zamieszkania na terenie
Rzeczypospolitej Polskiej.
C2. Zwiększenie udziału eksportu w całkowitej sprzedaży
C3. Zintensyfikowanie powiązań z zagranicznymi partnerami,
PARP
1.
FIRMA
DORADCZA
?
WDROśENIE PLANU
ROZWOJU EKSPORTU
Max. 200tys. PLN
2.
3.
4.
5.
6.
udział w zagranicznych imprezach targowo-wystawienniczych w
charakterze wystawcy;
organizacja i udział w misjach gospodarczych za granicą;
wyszukiwanie i dobór partnerów na rynkach docelowych;
uzyskanie niezbędnych dokumentów uprawniających do
wprowadzenia produktów lub usług przedsiębiorcy na wybrane
rynki docelowe;
doradztwo w zakresie strategii finansowania przedsięwzięć
eksportowych i działalności eksportowej;
doradztwo w zakresie opracowania koncepcji wizerunku
przedsiębiorcy na wybranych rynkach docelowych.
2009-2011
2012-2013
WdroŜenie
działań
WdroŜenie
działań
proeksportowych
proeksportowych
Wniosek
Wniosek
o dofinansowanie i
umowa II etap
o dofinansowanie
i umowa
PRZEDSIĘBIORCA MSP:
•
•
1.
planujący eksport
początkujący eksporter
OPRACOWANIE
PLANU ROZWOJU
EKSPORTU
Max. 10tys. PLN
RIF
2.
3.
analizy pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstwa oraz wskazanie
rynków docelowych działalności eksportowej pod kątem produktów
lub usług przedsiębiorcy;
badania wybranych rynków docelowych, w szczególności poprzez
przeprowadzenie analizy aktów prawnych, procedur, zwyczajów,
praktyk handlowych i zasad warunkujących dostęp produktu lub
usługi przedsiębiorcy do wybranych rynków;
wskazania i uzasadnienia wyboru co najmniej dwóch z działań
wymienionych w punkcie b), które realizowane będą przez
przedsiębiorcę w celu wejścia na wybrane rynki;
PRE
Refundacja
PRE
Wniosek
o dofinansowanie
i umowa
I etap
PRE
1.2
Stan realizacji Działania 6.1 PO IG
Dotychczas w ramach Działania 6.1. zostało przeprowadzonych 11 rund
aplikacyjnych, podczas których zbierane były wnioski o dofinansowanie projektów
słuŜących rozwojowi eksportu: po 3 rundy w latach kolejnych latach 2009, 2010 i
2011 oraz 2 rundy w roku 2012. W dwóch ostatnich rundach zaszła istotna zmiana w
charakterze wsparcia udzielanego przedsiębiorcom – zniesiony został obowiązujący
wcześniej podział na dwa etapy wsparcia: planistyczny (opracowanie programu
rozwoju eksportu) i wdroŜeniowy; obecnie moŜliwe jest wyłącznie ubieganie się o
kompleksowe wsparcie działalności eksportowej. Dane dotyczące rund aplikacyjnych
z 2012 r. są jednak ograniczone ze względu na to, Ŝe trwa procedura oceny
wniosków i przygotowywania umów z beneficjentami (Ŝaden projekt nie został
wpisany do KSI do dnia 26.09.2012 r.). W dalszych analizach koncentrujemy się
przede wszystkim na projektach zgłoszonych do Działania w latach 2009-2011.
Tabela 4 przedstawia skalę zainteresowania przedsiębiorców Działaniem 6.1. w
kolejnych rundach aplikacyjnych oraz skalę udzielonego wsparcia finansowego. W
latach 2009-2011 w kaŜdej rundzie aplikacyjnej przewagę liczebną miały wnioski
dotyczące wsparcia I etapu rozwoju eksportu (polegające na opracowaniu planu
rozwoju eksportu); biorąc jednak pod uwagę wartość wniosków i podpisanych umów,
widać wyraźną dominację projektów dotyczących II etapu, o duŜo większej wartości
(w latach 2009-2011 na projekty wdroŜeniowe zostało przeznaczonych ok. 83%
wartości dotacji, na tworzenie planów rozwoju eksportu – ok. 17%). Średnia wartość
dotacji na projekty opracowania programów rozwoju eksportu (I etap) wahała się w
kolejnych rundach aplikacyjnych od 9,5 do 9,9 tys. złotych (maksymalne wsparcie
mogło wynieść 10 tys. złotych); z kolei średnia wartość dofinansowanych projektów
wdroŜenia programów rozwoju eksportu wahała się w kolejnych rundach od 154 do
200 tys. złotych.
Tabela 1 Skala zainteresowania i udzielonego wsparcia w dotychczasowych rundach aplikacyjnych
Działania 6.1.
Runda
aplikacyjna
2009 – I
2009 – II
2009 – III
2010 – I
2010 – II
2010 – III
2011 – I
2011 – II
2011 – III
Liczba wniosków
308
272
394
687
662
1007
1355
1158
780
Wartość
wniosków [zł]
2 909 275
2 987 878
11 105 590
36 484 925
45 382 326
60 147 348
68 174 449
95 069 260
7 722 005
Liczba
podpisanych
umów
250
217
278
444
385
579
699
387
134
Wartość
podpisanych
umów [zł]
2 397 964
2 452 479
6 876 191
18 010 009
21 265 962
27 256 234
28 152 071
42 641 314
1 323 332
7
8
2012 – I
2012 – II
533
391
94 664 879
70 150 607
bd
bd
bd
bd
Źródło: Dane PARP, stan na
Z pomocą wykresu 1 łatwo jest zauwaŜyć, Ŝe wraz z postępem wdraŜania Działania
6.1. (tzn. wraz z kolejnymi naborami wniosków) systematycznie rosła konkurencja o
środki finansowe. Stosunek liczby projektów, które weszły w fazę realizacji do liczby
wniosków w naborach z 2009 r. wynosił ok. 0,7 – 0,8 podczas gdy w 2011 r. – 0,5 –
0,3 (trzeci nabór z 2011 r. jest specyficzny ze względu na wyjątkowo niską alokację
środków). Co ciekawe, większą konkurencyjnością a zarazem niŜszymi wskaźnikami
sukcesu, charakteryzowało się zwykle wsparcie II etapu rozwoju eksportu (drugi
nabór w 2009 r. jest specyficzny, bo dofinansowane zostały dwa projekty spośród
dwóch zgłoszonych do II etapu wsparcia). Wyjątkowo niski wskaźnik sukcesu
dotyczył I etapu w drugim naborze z 2011 r. (wyniósł ok. 0,2). Ten duŜy popyt na
dofinansowanie etapu planistycznego został w pewien sposób skompensowany
trzecim naborem w 2011 r., w którym wzięły udział wyłącznie projekty
dofinansowania I etapu. Przedstawienie zainteresowania wnioskodawców
Działaniem 6.1. byłoby jeszcze dokładniejsze, gdyby z pomocą wykresu liniowego
zilustrować skumulowaną liczbę wniosków składanych w kolejnych dniach. Niestety,
bazy danych wnioskodawców nie zawierają kompletnych informacji dotyczących dat
złoŜenia wniosków o dofinansowanie.
Po zmianie zasad udzielania wsparcia w Działaniu 6.1. w dwóch naborach z 2012 r.
nie widać wyraźnych symptomów ograniczenia zainteresowania małych i średnich
przedsiębiorstw wsparciem oferowanym za pośrednictwem PARP. Wartość
wniosków złoŜonych w I naborze w 2012 r. była zbliŜona do wartości wniosków z
drugiego naboru w 2011 r. (pomijamy tu przy porównaniach specyficzny III nabór w
2012 r.).
Wykres 1 Wskaźnik sukcesu wniosków o dofinansowanie złoŜonych w kolejnych rundach aplikacyjnych
Działania 6.1. (wskaźnik sukcesu to stosunek liczby wniosków rekomendowanych – wpisanych do KSI do
liczby wszystkich złoŜonych wniosków)
9
1,00
0,90
0,80
0,70
0,60
0,50
0,40
0,30
0,20
0,10
0,00
2009-I
2009-II
2009-III
2010-I
ogółem
2010-II
2010-III
I etap
II etap
2011-I
2011-II
2011-III
Źródło: Dane PARP, baza wnioskodawców – stan na 24.08.2012 r., baza KSI – stan na 26.09.2012 r.
Wykres 2 pokazuje w jakich proporcjach środki finansowe zostały przeznaczone na
dofinansowanie projektów planistycznych i wdroŜeniowych w kolejnych rundach
aplikacyjnych w latach 2009-2011. Alokacja środków rosła dynamicznie, początkowo
głównie za sprawą wsparcia projektów wdroŜeniowych o większym budŜecie. W
drugim naborze w 2011 r. została wyraźnie ograniczona pula środków
przeznaczonych na tworzenie programów rozwoju eksportu. Zwiększyła się za to –
niemal o 50% – pula środków przeznaczonych na projekty wdroŜeniowe.
Wykres 2 Łączna wartość dofinansowań udzielonych projektom rozwoju eksportu w kolejnych rundach
aplikacyjnych Działania 6.1. PO IG (2009-2011)
10
45 000 000,00 zł
40 000 000,00 zł
35 000 000,00 zł
30 000 000,00 zł
25 000 000,00 zł
20 000 000,00 zł
15 000 000,00 zł
10 000 000,00 zł
5 000 000,00 zł
- zł
2009-I 2009-II 2009-III 2010-I 2010-II 2010-III 2011-I 2011-II 2011-III
I etap
II etap
Wśród podmiotów biorących udział w realizacji Działania 6.1. dominują mikro- i mali
przedsiębiorcy, choć widać róŜnice w strukturze wnioskodawców i beneficjentów
dwóch kolejnych etapów, w jakich realizowane było Działanie (wykres 3). Po
pierwsze, udział mikroprzedsiębiorców wśród beneficjentów był niŜszy niŜ wśród
wnioskodawców (wnioski mikroprzedsiębiorców ustępowały więc prawdopodobnie
przy ocenie formalnej i merytorycznej wnioskom większych firm – ale dotyczy to
wyłącznie projektów obejmujących I etap wsparcia). Po drugie, udział
mikroprzedsiębiorstw był wyraźnie niŜszy na II etapie wsparcia (wdroŜeniowym),
zarówno wśród wnioskodawców jak i wśród beneficjentów. Większy potencjał
przedsiębiorstwa sprzyjał udziałowi w obu etapach przewidzianych w Działaniu
6.1.
Największe (kwotowo) wsparcie w ramach Działania 6.1. w latach 2009-2011
uzyskały przedsiębiorstwa z największych województw o duŜym potencjale
ekonomicznym: mazowieckiego i wielkopolskiego (wykres 4). Stosunkowo duŜo
dofinansowań otrzymały równieŜ firmy z województw małopolskiego, śląskiego i
pomorskiego. W zestawieniu województw zwraca uwagę wysoka pozycja
województwa podkarpackiego, wyróŜniającego się na tle innych regionów
peryferyjnych Polski wschodniej (województw: podlaskiego, lubelskiego,
świętokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego).
Wykres 3 Struktura wielkościowa wnioskodawców i beneficjentów Działania 6.1. PO IG (2009-2011)
11
100%
90%
758
533
431
217
554
263
80%
70%
1268
775
60%
50%
małe
40%
30%
20%
średnie
2971
mikro
1292
641
293
10%
0%
wnioski - I etap podpisane umowy wnioski - II etap podpisane umowy
- I etap
- II etap
Wykres 4 Wartość projektów dofinansowanych w ramach Działania 6.1. PO IG (2009-2011) według
województw.
I etap
Źródło: Dane PARP, baza KSI – stan na 26.09.2012 r.
II etap
Podlaskie
Warmińsko-mazurskie
Lubuskie
Lubelskie
Świętokrzyskie
Opolskie
Zachodniopomorskie
Kujawsko-pomorskie
Łódzkie
Dolnośląskie
Podkarpackie
Śląskie
Pomorskie
Małopolskie
Wielkopolskie
40 000 000,00 zł
35 000 000,00 zł
30 000 000,00 zł
25 000 000,00 zł
20 000 000,00 zł
15 000 000,00 zł
10 000 000,00 zł
5 000 000,00 zł
- zł
Mazowieckie
12
13
1.3
Charakterystyka przedsiębiorców, którzy wzięli udział w
Działaniu 6.1 PO IG
Z punktu widzenia celów niniejszego badania, istotne jest wyodrębnienie róŜnych
kategorii przedsiębiorstw uczestniczących w Działaniu 6.1. PO IG, opisujących
zaawansowanie realizacji przygotowanych projektów. Taka kategoryzacja jest
niezbędna m.in. do oszacowania skali rezygnacji na poszczególnych etapach
wsparcia proeksportowego oraz czynników korelujących z tymi rezygnacjami.
Podstawą kategoryzacji przeprowadzonej na potrzeby niniejszego projektu są bazy
danych wnioskodawców, beneficjentów oraz płatności końcowych, udostępnione
przez PARP. Szczegółowy sposób przygotowania tych baz do dalszych analiz a
takŜe dokładna metoda przeprowadzenia klasyfikacji uczestników Działania 6.1. PO
IG przedstawione zostały w załączniku do niniejszego raportu.
Na podstawie dostępnych danych moŜliwe jest wyodrębnienie 10 kategorii
podmiotów uczestniczących w Działaniu 6.1. PO IG w latach 2009-2011. Dodatkowa
kategoria obejmuje podmioty, których status jest trudny do określenia wyłącznie na
podstawie danych zawartych w bazach elektronicznych – jest to jednak kategoria
marginalna.
Z przeprowadzonych analiz wynika, Ŝe w latach 2009-2011 w Działaniu 6.1. PO IG
wzięło udział w charakterze wnioskodawców około 4,5 tys. róŜnych podmiotów
gospodarczych (wniosków było więcej, ponad 6,5 tys., gdyŜ jeden przedsiębiorca
mógł wnioskować o dwa etapy wsparcia; mógł teŜ nie odnosić sukcesu za pierwszym
razem i składać wniosek ponownie). Wnioskodawcy, których projekty nie zostały
rekomendowane do dofinansowania w Ŝadnym z etapów stanowią 30,4% wszystkich.
Spośród wnioskodawców, którym przyznano moŜliwość przystąpienia do I etapu
(opracowania programu rozwoju eksportu), tj. ich wniosek o dofinansowanie otrzymał
pozytywną rekomendację po procesie oceny, aŜ 480 zrezygnowało ze wsparcia
przed podpisaniem umowy (prawie 16% rekomendowanych), a dalsze 168 (ponad
5% rekomendowanych) – w trakcie trwania projektu, juŜ po podpisaniu umowy.
Projekty doradczo-planistyczne realizuje w dalszym ciągu 303 beneficjentów.
Spośród tych beneficjentów, którzy zakończyli projekty z I etapu (2070 podmiotów),
aŜ 900 (co stanowi ok. 44%) nie wnioskowało o drugi etap wsparcia, a 303
wnioskowało o drugi etap jak dotychczas bezskutecznie (co stanowi ok. 14,5%
beneficjentów, którzy zakończyli udział w I etapie wsparcia proeksportowego).
Do drugiego etapu wsparcia proeksportowego w ramach Działania 6.1. PO IG
zakwalifikowało się w latach 2009-2011 łącznie 867 podmiotów. Spośród nich 132
zrezygnowały przed podpisaniem umowy, a kolejne 90 podczas realizacji projektu;
odsetki rezygnacji wynosiły więc odpowiednio 15% i 10%. 592 podmioty realizują
nadal projekty wdroŜenia programów rozwoju eksportu, a 53 przedsiębiorstwa
14
rozliczyły płatność końcową, co w praktyce oznacza, Ŝe pomyślnie zakończyły
realizację projektów wdroŜeniowych. Jak widać, obecnie realizowanych jest prawie
dwa razy więcej projektów wdroŜeniowych niŜ doradczo-planistycznych. PowyŜsze
dane są przedstawione równieŜ na grafie na s. 33.
Tabela 5 podaje liczebności poszczególnych kategorii beneficjentów oraz ich
procentowy udział w ogólnej liczbie analizowanych przypadków.
15
Tabela 2 Kategoryzacja uczestników Działania 6.1. PO IG
status niejasny
wniosek o I etap, bezskuteczny
rezygnacja z I etapu przed podpisaniem umowy
rezygnacja z I etapu podczas realizacji projektu
trwa realizacja I etapu
zakończony I etap, bezskuteczna aplikacja o II
etap
zakończony I etap, brak aplikacji o II etap
rezygnacja z II etapu przed podpisaniem
umowy
rezygnacja z II etapu podczas realizacji projektu
trwa realizacja II etapu
zakończyli realizację II etapu
ogółem
Liczba przypadków
65
1345
480
168
301
303
%
1,5
30,4
10,8
3,8
6,8
6,8
900
132
20,3
3,0
90
592
53
4429
2,0
13,4
1,2
100,0
Ze względu na cele niniejszego badania ewaluacyjnego, szczególnie interesujące są
przypadki rezygnacji ze wsparcia przyznanego przedsiębiorcom w ramach Działania
6.1. Przypadki rezygnacji w Działaniu 6.1. były stosunkowo częste – pojawiały się
zarówno w odniesieniu do projektów planistycznych (I etap wsparcia) jak i projektów
wdroŜeniowych (II etap wsparcia). Pracownicy PARP i RIF odnotowywali zarówno
rezygnacje przed podpisaniem umów o dofinansowanie, w praktyce wynikające
najczęściej z niedostarczenia przed przedsiębiorców wymaganych dokumentów, jak
równieŜ rezygnacje ze wsparcia juŜ po podpisaniu umów, w trakcie realizacji
projektów, przed złoŜeniem wniosku o płatność końcową.
16
Wykres 5 Liczba podpisanych umów o dofinansowanie oraz liczba rezygnacji (suma rezygnacji przed
podpisaniem umowy i w trakcie trwania projektu)
600
500
400
300
200
100
0
2009-I
2009-II
umowy - I etap
2009-III
2010-I
rezygnacje - I etap
2010-II
2010-III
2011-I
umowy - II etap
2011-II
2011-III
rezygnacje - II etap
Wykres 5 przedstawia liczbę rezygnacji ze wsparcia w kolejnych rundach
aplikacyjnych odniesioną do liczby podpisanych umów o dofinansowanie (rezygnacje
złoŜone w trakcie trwania projektu wliczają się do tej liczby, rezygnacje przed
podpisaniem – nie). Gdyby przeanalizować roboczy wskaźnik intensywności
rezygnacji (iloraz liczby rezygnacji oraz liczby umów zarejestrowanych w KSI), to
wśród kolejnych rund aplikacyjnych wahał się on od 0,2 (I runda w 2009 r.) do 0,36 (I
runda w 2011 r.).
Tabela 6 przedstawia wskaźnik intensywności rezygnacji w poszczególnych
województwach. Zdecydowanie większe zróŜnicowanie regionalne dotyczy
rezygnacji ze wsparcia projektów w II etapie (wdroŜeniowym). Wysokie wartości
wskaźnika rezygnacji moŜna odnotować w woj. dolnośląskim i małopolskim (przed
podpisaniem umów) oraz lubelskim i łódzkim (w trakcie realizacji projektów).
ZróŜnicowanie regionów pod względem intensywności rezygnacji zostanie wzięte
pod uwagę w doborze przypadków do badania jakościowego.
Tabela 3 Wskaźnik intensywności rezygnacji w województwach
Województwo
Dolnośląskie
Kujawsko-pomorskie
Rezygnacje przed
podpisaniem umowy
I etap
II etap
0,22
0,13
0,43
0,17
Rezygnacje w trakcie trwania
projektu
I etap
II etap
0,06
0,08
0,15
0,08
17
Lubelskie
Lubuskie
Łódzkie
Małopolskie
Mazowieckie
Opolskie
Podkarpackie
Podlaskie
Pomorskie
Śląskie
Świętokrzyskie
Warmińsko-mazurskie
Wielkopolskie
Zachodniopomorskie
0,13
0,20
0,22
0,22
0,22
0,13
0,19
0,22
0,15
0,13
0,23
0,19
0,22
0,18
0,25
0,13
0,18
0,32
0,18
0,11
0,27
0,17
0,14
0,11
0,28
0,08
0,24
-
0,06
0,02
0,08
0,09
0,05
0,06
0,04
0,12
0,07
0,07
0,05
0,11
0,07
0,12
0,38
0,13
0,30
0,05
0,11
0,11
0,17
0,08
0,03
0,25
0,22
0,14
Warto zauwaŜyć, Ŝe intensywność rezygnacji ze wsparcia rozkładała się
nierównomiernie wśród przedsiębiorstw róŜnej wielkości (tabela 7). Rezygnacje
zdarzały się częściej w mikroprzedsiębiorstwach niŜ w przedsiębiorstwach małych; w
tych ostatnich z kolei częściej niŜ w firmach średniej wielkości. Ta prawidłowość nie
jest jednak tak wyraźna w przypadku II etapu wsparcia (projektów wdroŜeniowych).
Zdolność do wykorzystania wsparcia zaleŜy więc prawdopodobnie od potencjału
(wielkości firmy). Z prezentowanych wyŜej analiz wynika, Ŝe wielkość firmy odgrywa
teŜ rolę selekcjonującą przedsiębiorców aplikujących o II etap wsparcia (tzn. większe
firmy częściej podąŜały dwuetapową ścieŜką wsparcia niŜ firmy mniejsze). Brak
udziału w II etapie wsparcia moŜe być związany ze słabszym potencjałem
mniejszych firm; moŜe być równieŜ efektem działalności firm doradczych, które w
symbiozie z małymi przedsiębiorstwami „polowały” na dotacje związane wyłącznie z
etapem planistycznym.
Tabela 4 Wskaźnik intensywności rezygnacji w firmach róŜnej wielkości
Województwo
mikroprzedsiębiorstwa
małe przedsiębiorstwa
średnie przedsiębiorstwa
Rezygnacje przed
podpisaniem umowy
I etap
II etap
0,24
0,16
0,14
0,21
0,20
0,20
Rezygnacje w trakcie trwania
projektu
I etap
II etap
0,09
0,05
0,05
0,14
0,11
0,11
1.3.1
Dotychczas wprowadzone zmiany w realizacji Działania 6.1 PO IG
Działanie 6.1. „Paszport do eksportu” Programu Operacyjnego Innowacyjna
Gospodarka, zostało określone w rozdziale 11 Rozporządzenia Ministra Rozwoju
Regionalnego z dnia 7 kwietnia 2008 r. w sprawie udzielania przez Polską Agencję
Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej w ramach Programu Operacyjnego
18
Innowacyjna Gospodarka (Dz.U. 2008 r. Nr 68, poz. 414). Do zasad programowych
określonych w powyŜej powołanym Rozporządzeniu w prowadzano w latach 20092012 szereg zmian opisanych w poniŜszej tabeli.
19
Lp.
Rok
Podstawa prawna
Stan przed wprowadzeniem zmian
Wprowadzone zmiany
1.
2009
Rozporządzenie
Ministra
Rozwoju Regionalnego z dnia
2 lutego 2009 r. zmieniające
rozporządzenie w sprawie
udzielania
przez
Polską
Agencję
Rozwoju
Przedsiębiorczości
pomocy
finansowej
w
ramach
Programu
Operacyjnego
Innowacyjna
Gospodarka,
2007—2013 (Dz.U.2009 r., Nr.
19, poz. 103),
Rozdział 11, dotyczący PO IG 6.1. otrzymał nowe brzmienie. W dniu 29 stycznia 2009 r. Pani Minister ElŜbieta Bieńkowska podpisała zmieniony
Szczegółowy opis priorytetów Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013. Większość wprowadzanych zmian podyktowana
była koniecznością dostosowania zapisów Szczegółowego opisu priorytetów PO IG do nowelizowanych rozporządzeń regulujących udzielanie
wsparcia w ramach PO IG oraz zmienionych kryteriów wyboru projektów. W ramach działania PO IG 6.1 zmiany wynikały z modyfikacji systemu
realizacji tego działania. W części dotyczącej wskaźników monitorowania w wyniku przeprowadzonej weryfikacji wprowadzono zmiany dotyczące
przede wszystkim zmian wartości wskaźników, przy uwzględnieniu analizy przeprowadzonej po pierwszych naborach wniosków. Nowe wskaźniki
miały pozwolić na bardziej precyzyjne przedstawienie rezultatów działania. W związku ze zmianą koncepcji wdraŜania działania 6.1 (oddzielanie
etapu przygotowywania Planu Rozwoju Eksportu oraz wdroŜenia rekomendacji wynikających z ww. Planu) – wprowadzono nowy opis systemu
wdraŜania działania. W ramach działania 6.1 zrezygnowano z realizacji projektu systemowego PARP –usunięto odnośne zapisy z opisu systemu
wdraŜania. We wszystkich działaniach PO IG zmieniono procedurę odwoławczą – wprowadzono dwa tryby: przedsądowy (protest i odwołanie)
oraz sądowy (skarga do wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego). Zmiana miała
na celu dostosowanie do zasad określonych w znowelizowanej ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.
2.
2009
Rozporządzenie
Ministra
21
sierpnia
2009
r.
zmieniające rozporządzenie w
sprawie
udzielania
przez
Polską
Agencję
Rozwoju
pomocy
finansowej
w
ramach
Programu
Operacyjnego
Innowacyjna
Gospodarka,
2007—2013. (Dz. U. 2009 r.
Nr 144, poz. 1183).
§ 39 ust. 5 Intensywność wsparcia na przygotowanie
planu rozwoju eksportu nie moŜe przekroczyć 80 %
całkowitych wydatków na zakup usług doradczych
związanych z przygotowaniem planu rozwoju eksportu.
§ 39 ust. 5 „Intensywność wsparcia na
przygotowanie planu rozwoju eksportu nie
moŜe przekroczyć 80 % całkowitych
wydatków na:
1) zakup usług doradczych;
2)
ustanowienie
lub
utrzymanie
zabezpieczenia naleŜytego wykonania
zobowiązań wynikających z umowy o
udzielenie wsparcia;
3) pokrycie kosztów związanych z
otwarciem
i
prowadzeniem
przez
przedsiębiorcę
odrębnego
rachunku
bankowego lub subkonta na rachunku
bankowym, przeznaczonych do obsługi
projektu lub płatności zaliczkowych.
§ 41 w ust. 2 pkt 8.
Charakter wprowadzonych zmian
Rozszerzono
katalog
wydatków
kwalifikowanych
objętych
80%
intensywnością wsparcia. Zmiana ta
była spowodowana wprowadzeniem w
PO IG płatności zaliczkowych.
20
Lp.
Rok
Podstawa prawna
Wprowadzone zmiany
Ustanowienie
lub
utrzymanie
zabezpieczenia naleŜytego wykonania
zobowiązań wynikających z umowy o
Zmieniono
warunki
dotyczące
kwalifikowalności
kosztów
zabezpieczenia
prawidłowego
wykonania umowy.
§ 41 w ust. 2 pkt 8.
Obsługę instrumentów zabezpieczających realizację
umowy o udzielenie wsparcia, określonych w umowie o
§ 41 w ust. 2 pkt 8.
Pokrycie kosztów związanych z otwarciem oraz
prowadzeniem
przez beneficjenta lub podmiot
realizujący z nim projekt wyodrębnionego na rzecz
projektu subkonta na rachunku bankowym lub
odrębnego rachunku bankowego.
3
2010
Rozporządzenie
Ministra
17
sierpnia
2010
r.
zmieniające rozporządzenie w
sprawie
udzielania
przez
Polską
Agencję
Rozwoju
pomocy
finansowej
w
ramach
Programu
Operacyjnego
Innowacyjna
Gospodarka,
§ 41 w ust. 2 pkt 8.
Pokrycie kosztów związanych z otwarciem
i prowadzeniem przez przedsiębiorcę
odrębnego rachunku bankowego lub
subkonta
na
rachunku
bankowym,
przeznaczonych do obsługi projektu lub
płatności zaliczkowych.”
§ 39 ust. 1.
§ 39 ust. 1.
Agencja moŜe udzielić mikroprzedsiębiorcy, małemu lub
średniemu przedsiębiorcy wsparcia na przygotowanie
planu rozwoju eksportu z przeznaczeniem na zakup
usług związanych z jego przygotowaniem.
”Agencja
moŜe
udzielić
mikroprzedsiębiorcy,
małemu
lub
średniemu przedsiębiorcy wsparcia na
przygotowanie planu rozwoju eksportu.”
Wprowadzenie subkonta na płatności
zaliczkowe.
Zmianie
uległy
zasady
kwalifikowalności kosztów opracowania
planu rozwoju eksportu. Według
nowych regulacji, beneficjent mógł go
wykonać we własnym zakresie zamiast
korzystać z usług firm zewnętrznych.
Zmianę tę wprowadzono w związku z
nie
zawsze
satysfakcjonującym
21
Lp.
Rok
Podstawa prawna
2007—2013 (dz. U. z 2010 r.
Nr 156, poz. 1050).
§ 39 ust 5. P 3).
Wprowadzone zmiany
poziomem usług firm zewnętrznych,
których
wiedza
niekorzystnie
kontrastowała ze znajomością realiów
rynkowych,
jaką
rozporządzali
przedsiębiorcy.
„pokrycie kosztów związanych z otwarciem i
prowadzeniem
przez
przedsiębiorcę
odrębnego
rachunku bankowego lub subkonta na rachunku
bankowym przeznaczonych do obsługi projektu lub
płatności zaliczkowych.
§ 41 w ust. 2 pkt 7.
„na działania promocyjne i informacyjne pod warunkiem,
Ŝe przekazywana jest informacja, iŜ projekt realizowany
jest z udziałem wsparcia pochodzącego z budŜetu Unii
Europejskiej oraz tłumaczenia niezbędne do realizacji
działań, o których mowa w § 40 ust. 2;
Usunięto zapis dotyczący subkonta
płatności zaliczkowych.
Otwarcie katalogu kwalifikowanych
działań promocyjnych o tzw. „działania
bezpośrednio związane”. Zmiana taka
umoŜliwia beneficjentowi kwalifikację
kosztów, które z powodu róŜnorodności
22
Lp.
Rok
Podstawa prawna
Wprowadzone zmiany
§ 39 ust 5. P 3).
nie mogą być enumeratywnie ujęte w
powołanym rozporządzeniu. Trzeba
jednak zauwaŜyć, Ŝe otwarcie tego
katalogu moŜe mieć skutek w postaci
uznaniowego kwalifikowania kosztów
przez komisje oceniające wnioski lub
wręcz
przeciwnie,
odrzucania
wszystkich kosztów „bezpośrednio
związanych”
w
obawie
przed
zawyŜeniem kosztów projektu. Stąd
moŜliwe spory.
„pokrycie kosztów związanych z otwarciem
i prowadzeniem przez przedsiębiorcę
odrębnego rachunku bankowego lub
subkonta
na
rachunku
bankowym,
przeznaczonych do obsługi projektu.”;
§ 41 w ust. 2 pkt 7.
„na działania promocyjne i informacyjne
pod warunkiem, Ŝe przekazywana jest
informacja, Ŝe projekt realizowany jest z
udziałem wsparcia pochodzącego z
budŜetu
Unii
Europejskiej
oraz
tłumaczenia niezbędne do realizacji
działań, o których mowa w § 40 ust. 2, i
bezpośrednio
związane
z
tymi
działaniami;”;
5
2012
Rozporządzenie
Ministra
Rozwoju Regionalnego z 2
kwietnia 2012 r. (Dz.U. 2012,
poz. 438) w sprawie udzielania
przez
Polską
Agencję
Rozwoju
pomocy finansowej w ramach
Programu
Operacyjnego
Innowacyjna
Gospodarka,
2007–2013.
Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego z 2 kwietnia 2012 r. (Dz.U. 2012, poz. 438) w sprawie udzielania przez Polską Agencję Rozwoju
Przedsiębiorczości pomocy finansowej w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007–2013. Rozporządzenie to
wprowadziło zmiany zasad przeprowadzania konkursu w ramach m.in. działania 6.1 PO IG. NajwaŜniejszymi zmianami w rozporządzeniu
odnośnie działania 6.1 jest zmodyfikowanie zasady udzielania wsparcia, rozszerzenie katalogu wydatków kwalifikowanych o usługi doradcze, a co
za tym idzie wprowadzenie przepisów dotyczących nowych intensywności wsparcia oraz limitów wydatków kwalifikujących się do objęcia
wsparciem. Według nowych zasad Wnioskodawca będzie składał jedynie wniosek o wsparcie na wdroŜenie planu rozwoju eksportu, w ramach
którego będzie istniała moŜliwość sfinansowania kosztów przygotowania planu rozwoju eksportu. Zmiana kryteriów jest skutkiem rezygnacji z
pierwszego etapu wsparcia udzielanego w ramach Działania 6.1 PO IG, tj. wsparcia na przygotowanie planu rozwoju eksportu. Wnioskodawca
będzie składał jedynie wniosek o wsparcie na wdroŜenie planu rozwoju eksportu, w ramach którego będzie istniała moŜliwość sfinansowania
kosztów przygotowania planu rozwoju eksportu. Oznacza to, Ŝe potencjalni beneficjenci ubiegający się o wsparcie najpierw zlecą stworzenie
Planu Rozwoju Eksportu, a po jego akceptacji przez RIF (Regionalną Instytucję Finansującą) przystąpią do konkursu. Nowe zasady znacząco
upraszczają i skracają stosowaną dotąd procedurę. Skróceniu ulegnie takŜe czas oczekiwania na dofinansowanie wdraŜania działań
eksportowych. Dotychczas (w ramach procedury 2-etapowej) zwykle trwało to ok. 12 miesięcy. Aktualnie czas od złoŜenia wniosku o
dofinansowanie wdroŜenia planu rozwoju eksportu do otrzymania ostatecznej jego akceptacji nie powinien przekroczyć 4 miesięcy (źródło PARP).
23
Lp.
Rok
Podstawa prawna
Wprowadzone zmiany
Działanie PO IG 6.1. uległo równieŜ zmianie wynikającej z róŜnorodnych zmian
uregulowań prawnych dotyczących wsparcia ze środków publicznych.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, która weszła w Ŝycie 1
stycznia 2010 r.( (Dz. U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1240 z późn. zm.) wprowadziła
nowe zasady korzystania z dofinansowania udzielanego w formie zaliczki. W
świetle nowych zasad złoŜenie wniosku o płatność w terminie późniejszym niŜ 30 dni
od zakończenia działania/etapu/zadania przewidzianego w harmonogramie rzeczowo
– finansowym skutkuje koniecznością zapłaty przez Beneficjenta odsetek w
wysokości jak dla zaległości podatkowych.
Istotna informację moŜe być równieŜ to, iŜ w 2011 r zmianie uległy zasady
aplikowania o dofinansowanie projektów w ramach II etapu „WdroŜenie planu
rozwoju eksportu”, który prowadzony był w trybie ciągłym od 20 czerwca 2011 r. do
2 stycznia 2012 r.
24
1.3.2
Scenariusze potencjalnych zmian w interwencji
Stan realizacji i efekty Działania 6.1 PO IG były przedmiotem debaty na spotkaniu
roboczym członków Międzyresortowego Komitetu Sterującego ds. projektów unijnych
w dniu 10 września 2012 r. Podczas spotkania przedstawiciele instytucji tj. PARP,
MSiT, POT, PAIiIZ i MG omawiali równieŜ propozycje wprowadzenia dalszych zmian
w interwencji w kontekście nowej perspektywy programowej.
Tabela 5 Propozycje zmian do wprowadzenia w sposobie realizacji Działania 6.1
w obecnej perspektywie programowej
w nowej perspektywie programowej
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
zwiększenie wysokości współfinansowania z 50% do 80%;
zwiększenie limitu pomocy dla jednego przedsiębiorcy z
200 000 zł do 400 000 zł;
poszerzenie
grupy
docelowej
Działania
poprzez
podwyŜszenie progu udziału eksportu w całkowitej
sprzedaŜy w roku poprzedzającym rok złoŜenia wniosku z
30% do 50%;
rozszerzenie katalogu wydatków kwalifikujących się do
objęcia wsparciem
udział w międzynarodowych imprezach targowo wystawienniczych odbywających się w Polsce w
charakterze wystawcy, w tym wydatki na:
wynajęcie i zabudowy powierzchni wystawienniczej,
zakup usług w zakresie obsługi technicznej stoiska,
zakup usług w zakresie transportu eksponatów oraz
elementów zabudowy wraz z ubezpieczeniem, koszty
spedycji, podróŜe słuŜbowe trzech osób uczestniczących w
realizacji projektu, wpis do katalogu targowego, opłata
rejestracyjna oraz reklama w mediach targowych,
zakup usług w zakresie organizacji spotkań z
potencjalnymi partnerami handlowymi,
zakup usług doradczych w zakresie promocji podczas
targów i wystaw, określenia potencjalnych partnerów
handlowych, przygotowania ofert współpracy oraz
negocjacji handlowych),
zakup usług doradczych w zakresie otwarcia filii/oddziału
za granicą,
koszty operacyjne związane z otwarciem i prowadzeniem
filii/oddziału za granicą w okresie pierwszych 6 miesięcy
działalności filii/oddziału (w tym wydatki: wynajęcia lokalu,
koszty ogólne działalności w wysokości nieprzekraczającej
25% kosztów kwalifikujących się do objęcia wsparciem,
wynagrodzenia 2 pracowników),
działalność przedstawiciela przedsiębiorcy na danym rynku
docelowym w okresie pierwszych 6 miesięcy działalności
(w tym wydatki: wynajęcia lokalu, koszty ogólne w
wysokości nieprzekraczającej 25% kosztów kwalifikujących
się do objęcia wsparciem, wynagrodzenie przedstawiciela),
koszty związane z obsługą wizyt studyjnych potencjalnych
kontrahentów w siedzibie Wnioskodawcy (w tym wydatki:
uzyskania wiz, ubezpieczenia osób uczestniczących w
misji, koszty podróŜy słuŜbowych osób uczestniczących w
misji),
Koszty działań promocyjnych i informacyjnych za granicą
związane z działalnością eksportową Wnioskodawcy jako
koszt niezaleŜny od konkretnych działań realizowanych w
ramach projektu;
Koszty podróŜy słuŜbowych poniesione z tytułu transportu
na terytorium Polski (m.in. koszty biletów lotniczych,
równieŜ w przypadku podróŜy z międzylądowaniem na
lotnisku na terytorium Polski);
Koszty podróŜy słuŜbowych w przypadku opuszczenia
miejsca imprezy w ciągu jednego dnia po dniu zakończenia
imprezy (misji, targów).
•
•
stworzenie nowego instrumentu, typu „buyers’
programme”;
podział interwencji na dwie: (1) działanie adresowane
do firm o duŜym potencjale, ale niedysponujących
odpowiednim kapitałem na sfinansowanie działań
promocyjno-eksportowych; (2) działanie adresowane
dla firm prowadzących działalność eksportową (w tym
przypadku w zastępstwie PRE beneficjent mógłby
wykazać się doświadczeniem w eksporcie na danych
rynkach jako warunek udziału w działaniu),
finansowanie wsparcia proeksportowego w postaci
instrumentów zwrotnych, z premią – polegającą na
umorzeniu części długu – za określone wyniki w
zakresie eksportu.
25
26
•
•
•
•
•
•
dopuszczenie moŜliwości rezygnacji z wymogu PRE w
odniesieniu do danego rynku docelowego przypadku firm,
które wykaŜą się prowadzeniem działalności handlowej na
tym rynku (np. w okresie 2 lat);
uelastycznienie dopuszczalnych terminów wylotu/powrotu z
misji objętej wsparciem;
umoŜliwienie firmom turystycznym korzystania z działania
6.1 m.in. przez zmiany udziału eksportu w całkowitej
sprzedaŜy z „nie większy niŜ 30%” na „nie mniejszy niŜ
25%”;
umoŜliwienie finansowania z środków działania 6.1
zaliczek na udział w targach;
moŜliwość dokonywania zmian w zapisach PRE po
pozytywnej ocenie wniosku;
w przypadku niewykorzystania dopuszczalnego limitu
pomocy dla jednego przedsiębiorcy przy realizacji jednego
projektu, umoŜliwienie beneficjentowi wykorzystania ww.
limitu na realizację kolejnego projektu.
27
1.3.3
Wnioski dla projektowanego badania
Przeprowadzone badania pozwalają na sformułowanie kilku hipotez przyczyn barier
w realizacji Działania. Bariery te występują na róŜnych etapach realizacji projektu
dlatego teŜ zaprezentowano je w postaci grafu znajdującego się na kolejnej stronie.
NiŜej przedstawiono wstępne hipotezy badawcze stawiane w niniejszej ewaluacji:
1. Brak zainteresowania Działaniem 6.1 ze strony przedsiębiorców wynika z :
1.1. braku wiedzy na temat wsparcia oferowanego w jego ramach (świadomość),
1.2. braku chęci rozwijania działalności eksportowej przedsiębiorstw (potrzeba),
alokacja na Działanie 6.1 zbyt wysoka w stosunku do rzeczywistych potrzeb
sektora MSP
1.3. nieadekwatności oferty wsparcia do potrzeby (ocena oferty),
1.3.1. Wysokość dofinansowania i oczekiwanego wkładu własnego,
1.3.1.1. Problem ze sfinansowaniem wkładu własnego, niechęć banków
do kredytowania przedsięwzięć, których skutki są trudne do
przewidzenia.
1.3.1.2. Kwota limitu na opracowanie PRE była zbyt niska – tego rodzaju
usługi doradcze dla średnich firm działających w trudnych branŜach
wielokrotnie przewyŜszają oferowaną kwotę 10000 PLN.
1.3.2. Zakres kosztów kwalifikowanych,
1.3.2.1.
Trudności w rozliczaniu „miękkich” działań proeksportowych,
1.3.3. Procedury związane z udzielaniem wsparcia
1.3.3.1. Dwuetapowość wsparcia w latach 2009-2011 nie przystawała do
logiki prowadzenia działalności eksportowej przez MSP. Czas
oczekiwania na zatwierdzenie PRE i rozliczenie I etapu, mógł
przekreślać sens wdraŜania PRE (zmieniły się warunki zewnętrzne)
1.3.3.2. Sztywność projektu – działania proeksportowe realizowane
wespół z PARP pozbawione są naturalnej elastyczności, które jest
niezbędna przedsiębiorcom działającym w tym obszarze. Wiele
działań proeksportowych jest podejmowanych ad hoc, w zaleŜności
od nadarzającej się okazji.
28
1.3.3.3. Ryzyko związane ze wskaźnikami rezultatu – deklaracja
osiągnięcia określonego poziomu udziału eksportu w sprzedaŜy jest
szczególnie ryzykowana, poniewaŜ wskaźnik ten zaleŜy głównie od
czynników zewnętrznych.
1.3.3.4. Konieczność zaangaŜowania
projektu (deficyt zaufania),
firmy
doradczej
w
realizacji
1.4. Pogorszenia się koniunktury, awersji do ryzyka, spadku skłonności do
inwestowania, spadku popytu na rynkach docelowych
2. Rezygnacje z wdraŜania PRE w ramach Działania 6.1 wynikają z:
2.1. Z ustania potrzeby rozwijania działalności eksportowej przedsiębiorstw
(potrzeba),
2.1.1. Uwarunkowania makroekonomiczne – spadek popytu na rynku
docelowym
2.2. Niskiej jakości lub nieadekwatności PRE,
2.2.1. Firmy doradcze świadczące usługi w ramach 6.1 specjalizują się
głównie w pozyskiwaniu dotacji, brak im know-how w zakresie wspierania
działalności eksportowej,
2.2.2. Firmy doradcze stosują strategię „naciągania” przedsiębiorców na
realizację działania 6.1 – przygotowywane w ten sposób PRE nie są
przydatne dla przedsiębiorców,
2.3. Ryzyko wejścia na dany rynek w świetle PRE zbyt wysokie,
2.4. Problemów proceduralnych pojawiających się w trakcie realizacji projektu:
2.4.1. Naruszenie warunków umowy o dofinansowanie
2.4.2. Problem przekroczenia pomocy de minimis – gdy firma wnioskuje w
róŜnych programach/działaniach, działanie 6.1 moŜe okazać się mniej
atrakcyjne i to z niego w pierwszej kolejności firma zrezygnuje2.
2.4.3. problem z pozyskaniem wkładu własnego na realizację projektu,
2
Problem sygnalizowano w uzasadnieniach rezygnacji jakie przedsiębiorcy przedstawiali w RIF.
29
2.5. Zbyt szeroko określona grupa docelowa – potrzeby i bariery w rozwoju
eksportu mogą róŜnić się w zaleŜności od tego, czy beneficjentem jest firma
mikro, mała czy średnia.
30
Dlaczego rezygnują z I etapu?
-Realizują inny projekt UE,
-Trudna sytuacja finansowa,
-Zmiana profilu działalności/strategii
rozwoju,
-Zmiana formy prawnej / przejęcie firmy
-Zawieszenie działalności gosp.,
-Trudna sytuacja ekonomiczna na rynku
krajowym i docelowych rynkach
zagranicznych,
-Powody losowe (śmierć, choroba itp.)
-Wnioskodawca nie posiada statusu
MSP.
Dlaczego nie aplikują?
-Nie mają potrzeby
-Nie wiedzą o Dz.6.1
-Nie mają środków
-Korzystają z innego typu
wsparcia
-PRE się zdezaktualizował,
-Złe doświadczenia po I etapie,
-Brak środków na wdroŜenie PRE,
-Decyzja o korzystaniu z działania
6.1 nie była przemyślana –
podjęta pod wpływem doradcy,
-Zmiana strategii rozwoju firmy.
- Trudne zasady rozliczania
wyjazdów zagranicznych
- Brakujące kategorie KK
Rezygnacja
N=666
Rekomendacja
N=4039
Firmy
Dlaczego rezygnują z II etapu?
WoD
N=6623
Brak
rekomendacji
N=2584
Realizacja I etapu
N=3373
Dlaczego rozwiązują umowy?
moŜliwość
ponownej
aplikacji ośrodki
-Nie opracowano/zaakceptowano PRE,
-Beneficjent nie zachował zasady
uczciwej konkurencji,
-Niska ocena usług firmy doradczej.
-Trudna sytuacja ekonomiczna na rynku
krajowym i docelowych rynkach
zagranicznych,
-Skomplikowana, kosztochłonna
procedura wdraŜania projektu,
-Niska atrakcyjność oferowanego
wsparcia,
-Brak środków własnych na realizację
projektu.
Zakończenie
etapu I
N=2070
Rozwiązanie
umowy
N=168
Rezygnacja z
aplikowania o II
etap
N=900
Dlaczego rozwiązują umowę?
- Ustanie potrzeby rozwijania
działalności eksportowej,
- Naruszono warunki umowy o
dofinansowanie,
- Pogorszenie sytuacji finansowej
firmy
- Uświadomili sobie, Ŝe ulegli
namowom doradcy, a w
rzeczywistości nie mieli i nie mają
potrzeby rozwijać eksportu
Rezygnacja
N=132
Rekomendacja
N=867
Realizacja II
etapu
N=735
Aplikacja o II etap
N=1170
Brak
rekomendacji
N=303
Inne bariery w realizacji Dz. 6.1 PO IG
- zbyt wysoka alokacja do potrzeb MSP,
- zbyt duŜa sztywność konstrukcji Działania – brak moŜliwości modyfikowania
PRE w trakcie realizacji,
- nadmierna formalizacja reguł rozliczania projektów na poziomie RIF
- skomplikowane zasady udziału w II etapie (zwłaszcza reguły rozliczania
„delegacji” zagranicznych
Rozwiązanie
umowy
N=90
Zakończenie
II etapu
N=53
2. Koncepcja badania
2.1
Cel badania
Podstawowym celem niniejszego projektu badawczego określonym przez
Zamawiającego w SIWZ jest identyfikacja barier wsparcia proeksportowego w
ramach Działania 6.1 PO IG.
Zamawiający oczekuje szczegółowych i opisowych informacji
funkcjonowania Działania oraz moŜliwych kierunków jego usprawnienia.
na
temat
W wyniku oceny konstrukcji wsparcia oferowanego w ramach „Paszportu do
eksportu” oraz analizy sposobu jego realizacji w warunkach rynkowych,
wypracowane zostaną rozwiązania zidentyfikowanych problemów procesu wdraŜania
Działania 6.1 PO IG. Ponadto w ramach ewaluacji przeanalizowany zostanie wpływ
wykonawców usług doradczych (tzw. „pośredników”) na firmy korzystające ze
wsparcia.
Rezultatem projektu będą rekomendacje dla PARP, i innych instytucji systemu
wdraŜania, w zakresie realizacji podobnych interwencji w kolejnych latach.
Dodatkowo istotnym elementem projektu będzie zaproponowanie odpowiednich
rozwiązań współpracy instytucji wdraŜających środki z wykonawcami usług
doradczych dla przedsiębiorców.
2.2
ZałoŜenia metodologiczne
Metodologię badania oparto na czterech załoŜeniach gwarantujących najwyŜszą
trafność i rzetelność procesu badawczego:
-
partycypatywność procesu badawczego,
triangulacja,
zróŜnicowanie źródeł danych,
zróŜnicowanie metod badawczych.
31
32
Partycypatywność
Zgodnie z informacją przekazaną przez Zamawiającego wyniki niniejszego badania
mają być głosem w trwającej dyskusji nad modyfikacją Działania. Decydenci i osoby
odpowiedzialne za wdraŜanie Działania 6.1 są Ŝywo zainteresowani oceną
mechanizmów działania interwencji, jego silnymi i słabymi stronami oraz efektami
wprowadzonych niedawno modyfikacji w jego konstrukcji. W związku z czym
konstrukcja badania zakłada aktywne włączenie Zamawiającego, oraz innych
zainteresowanych stron, w opracowywane załoŜenia metodologiczne, a przede
wszystkim w proces wypracowywania rekomendacji z badania.
Partycypatywności będą słuŜyć bieŜące konsultacje zakresu badania i narzędzi
badawczych z Zamawiającym, co pozwoli na opracowanie raportu końcowego, który
w największym stopniu spełni oczekiwania Zamawiającego.
Diagnoza problemów występujących w interwencji, opracowana w raporcie
cząstkowym, poddana zostanie pod dyskusję przedstawicieli instytucji
zainteresowanych przyszłością Działania 6.1 PO IG. Podczas warsztatowego
spotkania omówione i przedyskutowane zostaną moŜliwe scenariusze naprawy
Działania. Kontynuacją tego procesu będzie II etap badań terenowych, w której
pomysły na usprawnienie Działania 6.1 zostaną skonfrontowane z opiniami
przedsiębiorców, korzystających ze wsparcia. Wynik tych prac będzie istotnym
wkładem w proces wypracowywania rekomendacji z badania.
Triangulacja
Triangulacja oznacza kontrolowanie spójności, trafności i rzetelności wniosków
formułowanych na podstawie róŜnych technik gromadzenia danych. Zasada
triangulacji metod badawczych pozwala na zminimalizowanie słabości
poszczególnych technik zbierania lub analizy danych przy równoczesnym
wykorzystaniu zalet kaŜdej z nich. Wykorzystanie danych pochodzących z róŜnych
źródeł, zbieranych róŜnymi metodami i przez róŜnych badaczy daje gwarancję
otrzymania wiarygodnych danych i wyczerpujących wyników, a co za tym idzie –
sformułowania wniosków poprawnych pod względem logicznym i metodologicznym.
ZróŜnicowanie źródeł danych
W trakcie procesu badawczego będziemy pracować zarówno na danych wtórnych (tj.
juŜ dostępnych statystkach i materiałach), jak i pierwotnych (tj. zbieranych w trakcie
badań terenowych prowadzonych na potrzeby realizowanego projektu), co pozwoli
na kompleksowe ujęcie problematyki badawczej oraz zagwarantuje wyŜszą
rzetelność formułowanych wniosków.
Informacje pozyskiwane będą od szerokiego grona osób i instytucji tj.:
- Przedstawiciele administracji odpowiedzialnej za wdraŜanie Działania 6.1
PO IG
33
- Przedsiębiorcy-eksporterzy, którzy nie skorzystali ze wparcia udzielonego w
ramach Działania 6.1 PO IG
- Beneficjenci Działania 6.1 PO IG, tym przedsiębiorcy którzy:
- złoŜyli wniosek dofinansowanie I etapu, ale zrezygnowali z jego realizacji,
- rozwiązali umowę w trakcie realizacji I etapu,
- rozliczyli I etap, nie aplikowali o udział w II etapie,
- rozliczyli I i II etap,
- rozliczyli I etap, złoŜyli wniosek o udział w II etapie, ale zrezygnowali z jego
realizacji,
- w trakcie realizacji II etapu rozwiązali umowę o dofinansowanie.
- Przedstawiciele firm doradczych, którzy świadczyli usługi doradcze w
ramach Działania 6.1
- Przedstawiciele instytucji otoczenia biznesu, które zajmują się promocją i
wspieraniem eksportu
ZróŜnicowanie metod badawczych
Zastosowanie szerokiego wachlarza technik zbierania danych wynika z szerokiego
zakresu zadań badawczych określonych przez Zamawiającego. Jest teŜ gwarancją
otrzymania wysokiej jakości danych. Metody wykorzystane podczas realizacji
projektu spełniać będą z jednej strony warunek wyczerpywania zakresu zadań
nałoŜonego na Wykonawcę, z drugiej zaś dadzą gwarancję wysokiej jakości i
wiarygodności wniosków oraz rekomendacji wynikających z realizacji projektu.
Przyjęta metodologia badania opiera się przede wszystkim na jakościowych
technikach gromadzenia danych, co wynika z następujących przesłanek:
- Działanie 6.1 POIG jest juŜ przedmiotem ewaluacji bieŜącej, „Barometru
Innowacyjności”, kompleksowego badania o charakterze ilościowym.
Realizacja kolejnych badań ilościowych na tej samej populacji
doprowadziłoby do zbierania redundantnych danych i stanowiłaby
niepotrzebne obciąŜenie respondentów.
- Badania jakościowe cechuje wysoka trafność 3 , co w kontekście pytań
stawianych przez Zamawiającego ma fundamentalne znaczenie. Celem
ewaluacji jest bowiem zrozumienie specyfiki mechanizmów wdraŜania
Działania 6.1 (rynek firm doradczych, zachowania beneficjentóweksporterów itp.), wskazanie barier realizacji Działania oraz wypracowanie
rekomendacji dla jego naprawy. Badanie jakościowe jest szczególnie
przydatne w sytuacji, w której diagnoza problemu nie jest jeszcze
wystarczająco dokładna, a zbiór moŜliwych rekomendacji nie jest
zamknięty4.
- Jakościowe techniki zbierania danych pozwalają na mniej zakłócone niŜ w
przypadku badań ilościowych dotarcie do motywacji, subiektywnych
uwarunkowań i spostrzeŜeń osób badanych; w przypadku wywiadów z
3
4
E. Babbie, Badania Społeczne w praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006, s. 335.
U. Flick, Projektowanie badania jakościowego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
34
respondentami o duŜym
du
stopniu refleksyjności juŜŜ surowy materiał
badawczy moŜe
e dostarczać
dostarcza propozycji działań wpływających
ących na rozwiązanie
rozwi
5
problemu .
W ramach projektu zastosowane zostaną
zostan następujące jakościowe techniki
technik zbierania i
analizy danych oraz wybrane techniki ilościowej
ilo
analizy danych (w odniesieniu do
danych zastanych).
Rysunek 1 ZróŜnicowanie
nicowanie źródeł
ź
danych
Techniki gabinetowe
Techniki jakościowe
jakoś
Analiza dokumentacji
programowej
Indywidualne wywiady
pogłębione
ębione
Przegląd literatury
Przegl
tematu
Pogłębione
bione wywiady
telefoniczne
Analiza treści
tre
uzasadnień odnośnie
uzasadnie
rozwią
rozwiązania
umów o
dofinansowanie
Zogniskowane
wywiady grupowe, w
tym mini-grupy
grupy
Analiza
makroekonomiczna
uwarunkowa eksportu
uwarunkowań
Tajemniczy klient
W przypadku wszystkich badań
bada naleŜy brać pod uwagę zarówno zalety, jak i
ograniczenia typowe dla róŜnego
ró
rodzaju źródeł
ródeł danych. Jednym ze sposobów
minimalizacji błędów
dów wynikających
wynikaj
z ograniczeń poszczególnych metod jest
połączenie danych ilościowych
ściowych z danymi o charakterze jakościowym
jakościowym oraz praca
zarówno na danych pierwotnych, jak i wtórnych.
Dane ilościowe
ciowe pozwalają na stworzenie szerokiego obrazu badanego zjawiska,
między innymi skali wystę
tępowania
powania pewnych problemów czy zjawisk, korelacji i
róŜnego rodzaju zaleŜnoś
Ŝności między
dzy badanymi zmiennymi. Dane jakościowe
jako
pozwalają natomiast na bliŜsze,
bliŜ
bardziej wnikliwe i pogłębione
bione spojrzenie na badane
zjawiska, dotarcie do róŜnych
Ŝnych interpretacji rzeczywistości
ci społecznej, pojawiających
pojawiaj
się u osób badanych.
5
D. Silverman, Prowadzenie badań
bada jakościowych,, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
35
Tabela 6 Typy danych wykorzystywanych w badaniu.
Dane ilościowe
Dane jakościowe
Dane
pierwotne
Nie dotyczy.
Indywidualne wywiady pogłębione,
Pogłębione wywiady telefoniczne,
Informacje zebrane w trakcie badania
„Mystery Shopper”,
Zogniskowane wywiady grupowe.
Dane
wtórne
Statystyki GUS oraz EUROSTAT i
UN COMTRADE dotyczące
polskiego i światowego eksportu
oraz makroekonomicznych
uwarunkowań eksportu,
Dane z baz beneficjentów
Działania 6.1,
Wyniki ewaluacji bieŜącej Działania
6.1 – „Barometru Innowacyjności”.
Dokumentacja programowa, sprawozdania
z realizacji programu itp,
Uzasadnienia przedstawiane przez
przedsiębiorców w dokumentacji
papierowej, odnośnie do przyczyn
rozwiązania umowy o dofinansowanie w
ramach Działania 6.1 (II etapu).
Literatura
tematu,
publikacje
Publikacje naukowe, raporty badawcze dotyczące problematyki wsparcia
eksportu w Polsce i innych krajach UE, wyników badań, analiz i ekspertyz.
Źródło: Opracowanie własne, Gallup.
Wymienione techniki badawcze zastosowane zostaną w celu poznania opinii
wcześniej wymienionych grup respondentów. Szczegółowy opis wymienionych
metod i technik badawczych znajduje się w rozdziale 3. PoniŜsza tabela stanowi
podsumowanie zastosowanych metod w przypadku badanych grup respondentów.
36
Tabela 7 Przyporządkowanie zastosowanych metod do badanych grup respondentów
N
Przedstawiciele administracji odpowiedzialnej za wdraŜanie
Działania 6.1
IDI
ITI
FGI
N=10
N=2
MS
N=8
Przedsiębiorcy-eksporterzy, którzy nie skorzystali ze wparcia
udzielonego w ramach Działania 6.1
Beneficjenci Działania 6.1, tym przedsiębiorcy którzy:
A> złoŜyli wniosek dofinansowanie I etapu, ale
zrezygnowali z jego realizacji
480
B> rozwiązali umowę w trakcie realizacji I etapu
168
N=5
C> rozliczyli I etap, nie aplikowali o udział w II etapie
900
N=10
N=3
D> rozliczyli I i II etap
53
N=6
N=1
E> rozliczyli I etap, złoŜyli wniosek o udział w II etapie,
ale zrezygnowali z jego realizacji
133
N=7
N=1
F> w trakcie realizacji II etapu rozwiązali umowę o
dofinansowanie
90
N=6
N=1
Przedstawiciele firm doradczych, którzy świadczyli usługi
doradcze w ramach Działania 6.1
N=4
N=2
N=10
Przedstawiciele instytucji otoczenia biznesu, które zajmują się
promocją i wspieraniem eksportu
N=8
Suma
60
11
10
2.3
N=10
N=1
10
Pytania badawcze
W celu lepszej strukturalizacji metody i techniki badawcze przypisane zostały do
pytań sformułowanych przez Zamawiającego.
37
Tajemniczy klient
FGI– firmy doradcze
FGI- beneficjenci
FGI– MMSP niekorzyst.
z Dz.6.1
IDI – firmy doradcze
IDI - beneficjenci
IDI – MMSP niekorzyst.
z Dz.6.1
IDI – IOB
IDI – Adm. odp. za
Dz.6.1
Analiza treści
uzasadnień
Analiza
dokumentacji/przegląd
Analiza
makroekonomiczna
Tabela 8 Przyporządkowanie technik do pytań badawczych
PYTANIA KLUCZOWE
Jakie są najwaŜniejsze bariery realizacji wsparcia proeksportowego w ramach Działania
6.1 PO IG? W jaki sposób moŜna je ograniczyć lub wyeliminować?
Jaka jest trafność konstrukcji wsparcia oferowanego w ramach Działania 6.1 w
odniesieniu do warunków rynkowych (analiza czynników podaŜowych i popytowych w
kontekście efektywności realizacji projektów) i celów programowych?
Jaką rolę odgrywają „pośrednicy” (w szczególności wykonawcy usług doradczych)
względem docelowych adresatów wsparcia Działania 6.1 (eksporterów i potencjalnych
eksporterów)?
Jak przedsiębiorcy (beneficjenci) oceniają ofertę wsparcia w zakresie opracowania PRE
(refundacja kosztów doradztwa) i jego wdraŜania (dofinansowanie udziału w
zagranicznych imprezach, refundacja kosztów spotkań z udziałem potencjalnych
partnerów handlowych, itp.)? Jakie dodatkowe formy wsparcia (dotychczas niedostępne
w ramach Działania 6.1) są potrzebne przedsiębiorcom zamierzającym rozwijać sprzedaŜ
zagraniczną (inne modele wsparcia eksportera / potencjalnego eksportera, dodatkowe
koszty kwalifikowane w projektach, itp.)?
Jak naleŜy kształtować mechanizmy wsparcia Działania 6.1 w niestabilnych warunkach
makroekonomicznych (np. poprzez warunki dostępu, kryteria wyboru projektów,
intensywność wsparcia lub działania informacyjne, kanały komunikacji i promocji, innego
rodzaju zachęty dla przedsiębiorców i tzw. „pośredników”), aby w większym stopniu
sprzyjały realizacji celów oraz aby wsparcie przynosiło jak największą wartość dodaną
gospodarce?
Jaka jest wykonalność załoŜonych wskaźników finansowych i rzeczowych Działania 6.1
PO IG, po zmianach wprowadzonych na mocy nowego Rozporządzenia PO IG? Czy
biorąc pod uwagę m.in. dotychczasowy postęp realizacji „Paszportu do eksportu”, zmiany
wprowadzone w roku 2012, warunki rynkowe realizacji Działania, do końca bieŜącej
perspektywy finansowej uda się zrealizować cele i załoŜone wskaźniki (finansowe i
rzeczowe) Działania? Czy niezbędne będą realokacje środków Działania 6.1? Jeśli tak, w
jakiej skali i w jakim kierunku będą one najbardziej optymalne? Czy niezbędne będą
dodatkowe zmiany oferty Działania 6.1 PO IG? Jeśli tak, w jakim obszarze (adresaci
wsparcia, kryteria wyboru projektów, zakres przedmiotowy, dokumentacja projektowa,
itp.), uwzględniając realne moŜliwości zakresu modyfikacji, w aktualnym kontekście
(stanie) realizacji Programu?
Tajemniczy klient
FGI- beneficjenci
z Dz.6.1
IDI - beneficjenci
z Dz.6.1
IDI – IOB
Dz.6.1
Analiza treści
uzasadnień
Analiza
Analiza
makroekonomiczna
38
Popyt na wsparcie i potrzeby przedsiębiorców
6
W jaki sposób przedsiębiorstwa (beneficjenci, przedstawiciele grupy docelowej) inicjują i
formułują swoje plany eksportowe (niezaleŜnie od Działania 6.1)? Jak z perspektywy
przedsiębiorców (beneficjentów, przedstawicieli grupy docelowej) przebiegało inicjowanie
i kształtowanie projektów w Działaniu 6.1? Czy występuje niedopasowanie oferty
wsparcia „Paszportu do eksportu” w zakresie tworzenia PRE względem
dotychczasowych działań w tym obszarze podejmowanych przez przedsiębiorstwa
(beneficjentów, przedstawicieli grupy docelowej)? Jeśli tak, w jaki sposób zmienić ofertę
wsparcia Działania 6.1, aby dostosować ją do potrzeb / dotychczasowej działalności
przedsiębiorstw (beneficjentów, przedstawicieli grupy docelowej) w obszarze planowania
rozwoju sprzedaŜy zagranicznej?
6
Odpowiedź na pytanie powinno być zilustrowane przykładami (odnoszącymi się do określonych przypadków) dotyczącymi beneficjentów i/lub przedstawicieli grupy docelowej w Działaniu 6.1 PO
IG. Zamawiający nie oczekuje odpowiedzi, która będzie odnosiła się do ogólnych tendencji występujących w całym sektorze przedsiębiorstw.
Tajemniczy klient
FGI- beneficjenci
z Dz.6.1
IDI - beneficjenci
z Dz.6.1
IDI – IOB
Dz.6.1
Analiza treści
uzasadnień
Analiza
Analiza
makroekonomiczna
39
7
W jaki sposób przedsiębiorstwa rozwijają eksport (tj. jakie działania podejmują, aby
rozpocząć sprzedaŜ zagraniczną, rozszerzyć wartość obrotów zagranicznych, zwiększyć
liczbę zagranicznych partnerów handlowych i/lub rynków zagranicznych)? Czy występuje
niedopasowanie oferty wsparcia „Paszportu do eksportu” w zakresie wdraŜania PRE
względem dotychczasowych działań w obszarze rozwoju eksportu podejmowanych przez
przedsiębiorstwa (beneficjentów, przedstawicieli grupy docelowej)? Jeśli tak, w jaki
sposób zmienić ofertę wsparcia Działania 6.1, aby dostosować ją do potrzeb /
dotychczasowej działalności przedsiębiorstw (beneficjentów, przedstawicieli grupy
docelowej) w obszarze rozwoju sprzedaŜy zagranicznej?
Jak formę wsparcia, zakres przedmiotowy dofinansowania, dostęp i warunki otrzymania
dotacji w Działaniu 6.1 oceniają przedsiębiorcy i eksperci? (jak oceniana jest aktualna
oferta wsparcia dostępna na mocy nowego Rozporządzenia PO IG względem poprzedniej
oferty Działania 6.1)?
Co decyduje (czynniki o charakterze rynkowym, koniunkturalnym, innym) o
zainteresowaniu przedsiębiorców korzystaniem z „Paszportu do eksportu"; jakie
ewentualne działania wspomagające lub zmiany regulacyjne naleŜy podjąć, aby
zwiększyć atrakcyjność wsparcia i popyt na Działanie 6.1 PO IG wśród przedsiębiorców?
Co decyduje o zainteresowaniu doradców (podmiotów przygotowujących wnioski i
realizujących usługi doradcze dot. eksportu) zaangaŜowaniem w obsługę projektów
Działania 6.1 PO IG? Jak ograniczyć ewentualny oportunizm tych podmiotów (tj. dąŜenie
do osiągnięcia doraźnych korzyści, nie uwzględniając celów Działania 6.1), jednocześnie
wykorzystując ich potencjał przy realizacji celów publicznych (tj. rozwój eksportu,
internacjonalizacja przedsiębiorstw)?
7
J. w.
Jak „pośrednicy” (w szczególności firmy doradcze) oceniają ofertę rynkową wsparcia
Działania 6.1, dostępną w latach 2009-2011, oraz ofertę dla przedsiębiorców
udostępnioną w roku 2012 na mocy nowego Rozporządzenia PO IG?
Jakie zmiany regulacyjne naleŜałoby wprowadzić, aby zwiększyć atrakcyjność wsparcia
Działania 6.1, przy jednoczesnej odpowiedniej kontroli jego efektywności? Czy
wprowadzone w nowym Rozporządzeniu PO IG zmiany w ofercie programowej wpłyną na
zwiększenie zainteresowania wsparciem wśród przedsiębiorstw, a tym samym przyczynią
się do osiągnięcia wyŜszych wskaźników postępu rzeczowego i finansowego Działania?
Jeśli nie, dlaczego?
Jakie są przyczyny licznych rezygnacji z przyznanego wsparcia i rozwiązań umów o
dofinansowanie w ramach Działania 6.1?
Jak temu przeciwdziałać / zapobiegać w kolejnych naborach? Jakie są przyczyny
rezygnacji przedsiębiorstw z wdraŜania PRE w ramach II etapu Działania 6.1; jakie
doświadczenia z I etapu Działania 6.1 (np. współpraca z instytucjami, współpraca z
doradcami, trudności na etapie rozliczenia I etapu projektu, inne) mogą zniechęcać
beneficjentów do kontynuacji projektu (tj. wdraŜania PRE w ramach II etapu)?
Jak im przeciwdziałać w kolejnych naborach? Jak zachęcić przedsiębiorców do
przystępowania do II etapu wsparcia (takŜe tych przedsiębiorców, którzy w latach 20092012 skorzystali tylko z I etapu)?
W jaki sposób zwiększyć zainteresowanie przedsiębiorców udziałem w II etapie Działania
6.1?
Jakie ewentualnie dodatkowe zachęty stosować oraz formy informacji, promocji i kanały
komunikacji oferty wsparcia, aby zwiększyć zainteresowanie przedsiębiorców udziałem w
II etapie Działania 6.1 (w szczególności przedsiębiorców, którzy dotychczas skorzystali
tylko z I etapu)?
Tajemniczy klient
FGI- beneficjenci
z Dz.6.1
IDI - beneficjenci
z Dz.6.1
IDI – IOB
Dz.6.1
Analiza treści
uzasadnień
Analiza
Analiza
makroekonomiczna
40
W jaki sposób zaangaŜować otoczenie przedsiębiorców (w szczególności związane z
promocją eksportu) do zachęcania przedsiębiorców w aplikowaniu do Działania 6.1 i/lub
wdraŜania PRE opracowanych w I etapie Działania 6.1?
Tajemniczy klient
FGI- beneficjenci
z Dz.6.1
IDI - beneficjenci
z Dz.6.1
IDI – IOB
Dz.6.1
Analiza treści
uzasadnień
Analiza
Analiza
makroekonomiczna
41
Rola firm doradczych i jakość doradztwa proeksportowego
Czy wsparcie doradcze realizowane w I etapie Działania 6.1, w szczególności po
zmianach w tym obszarze wprowadzonych nowym rozporządzeniem PO IG, w sposób
optymalny będzie sprzyjało realizacji celów Działania (tj. będzie skuteczne i efektywne)?
W jakim zakresie naleŜałoby wprowadzić dodatkowe zmiany (np. inny model
dofinansowanie usług doradczych, inne formy finansowania i angaŜowania wykonawców,
etc.), aby podnieść skuteczność i efektywność tego typu instrumentów doradczych?
Jaką rolę odgrywa doradztwo w II etapie realizacji projektów Działania 6.1 (ewentualne
doradztwo w trakcie targów / wystaw zagranicznych, spotkań z potencjalnymi
zagranicznymi kontrahentami)? Jakie dodatkowe zmiany Działania 6.1 naleŜałoby
wprowadzić, aby podnieść skuteczność i efektywność wsparcia doradczego w tym
zakresie?
Czy istnieje zaleŜność między działaniem wykonawców usług doradczych (na etapie
inicjowania projektów lub świadczenia usług doradczych) a licznymi rozwiązaniami umów
o dofinansowanie / rezygnacjami z realizacji projektów (w szczególności po skorzystaniu
przez przedsiębiorcę z I etapu Działania 6.1)? Jeśli tak, na czym polega ta zaleŜność?
Jak w przyszłości ograniczyć jej negatywne skutki w obszarze efektywności udzielanego
wsparcia?
Jaka jest skuteczność firm doradczych w rozwijaniu eksportu beneficjentów Działania 6.1,
w tym:
inicjowanie projektów w przedsiębiorstwach (m.in. promocja oferty wsparcia,
przygotowywanie wniosków o dofinansowanie),
jakość i uŜyteczność usług doradczych / opracowanego PRE,
pomoc na etapie wdraŜania PRE,
dalsza współpraca z przedsiębiorcą przy innych projektach / działaniach
proeksportowych,
W jaki sposób, poprzez warunki programowe, moŜna wpływać na maksymalizację jakości
usług doradczych na wszystkich powyŜszych etapach kontaktu na linii przedsiębiorca –
firma doradcza?
Jak zmiany w Działaniu 6.1, wprowadzone na mocy nowego Rozporządzenia PO IG, są
oceniane przez firmy doradcze?
Czy komponent doradczy realizowany w Działaniu 6.1 stanowi efektywną pomoc dla
przedsiębiorcy (eksportera lub potencjalnego eksportera)? Czy zmiany podjęte w roku
2012 na mocy nowego rozporządzenia PO IG zwiększają efektywność udzielanego
wsparcia doradczego? Jakie inne warianty formuły doradztwa naleŜy uwzględnić, aby
wsparcie było najbardziej dopasowane do potrzeb przedsiębiorcy / skutecznie wspierało
sprzedaŜ zagraniczną?
Jaka jest rola wykonawców usług doradczych w utrwalaniu rezultatów dofinansowania w
przedsiębiorstwach? Jeśli działalność doradców przyczynia się do osłabienia trwałości
rezultatów, w jaki sposób przeciwdziałać temu zjawisku? W jaki sposób zmiana warunków
Działania 6.1 PO IG wprowadzona na mocy nowego Rozporządzenia moŜe wpłynąć na
trwałość rezultatów dofinansowania?
Tajemniczy klient
FGI- beneficjenci
z Dz.6.1
IDI - beneficjenci
z Dz.6.1
IDI – IOB
Dz.6.1
Analiza treści
uzasadnień
Analiza
Analiza
makroekonomiczna
42
2.4
Schemat realizacji badania
Przyjęty schemat badawczy odpowiada załoŜeniom podejścia ewaluacji
zorientowanej na wykorzystanie wyników (ang. utilization focused evaluation). Wedle
załoŜeń tego modelu ewaluator na początku identyfikuje osoby, które będą w
pierwszej kolejności zainteresowane wynikami badania (ang. intended primary
users). Kolejne fazy ewaluacji zorientowanej na wykorzystanie wyników zakładają
bliską współpracę badaczy z tymi osobami. AngaŜowanie odbiorców w proces
ewaluacji sprzyja ich identyfikacji oraz gwarantuje wysoką responsywność badania
na potrzeby informacyjne Zamawiającego. W rezultacie rosną szansę, iŜ odbiorcy
uznają badanie za coś po części swojego, coś, na czym im zaleŜało i będą bardziej
skłonni zeń skorzystać8.
Przyjęty w niniejszym badaniu schemat badawczy zakłada strukturę lejka,
umoŜliwiającą Wykonawcy stopniowe wdraŜanie się w problematykę ewaluowanego
programu. Mimo, Ŝe w praktyce wiele zadań musi być realizowanych równolegle, to
logika przepływu informacji pozostaje zgodna z poniŜszym schematem. Dzięki temu
zespół badawczy ma okazję wykorzystywać wiedzę zdobytą w trakcie realizowanych
badań na kolejnych etapach procesu badawczego. KaŜdy z dwóch etapów badania
podlega ścisłemu schematowi badawczemu, który gwarantuje logiczny i sprawny
przebieg procesu badawczego.
Techniki wykorzystywane w pierwszej fazie projektu (techniki analizy danych
zastanych) pozwalają na drobiazgową eksplorację pola ewaluacyjnego.
Przestudiowanie dokumentacji programowej stanowi niezbędny element
przygotowania badaczy do wywiadów z przedstawicielami administracji wdraŜającej.
Informacje zebrane w trakcie wywiadów pozwolą na przyjęcie trafnych kategorii do
analizy treści uzasadnień rezygnacji z umów Działania 6.1. Analiza
makroekonomiczna zapewni ogólniejszy kontekst i pozwoli odpowiedzieć na pytanie
o faktyczną kondycję polskiego eksportu, co w kontekście analizowanych uzasadnień
moŜe mieć niemałe znaczenie. Obraz dopełnią wywiady z przedstawicielami IOB,
działających w obszarze promocji eksportu, którzy zwrócą uwagę na czynniki
wykraczające poza ekonomiczne uwarunkowania kondycji polskich eksporterów.
Wywiady z przedstawicielami firm doradczych oraz przedsiębiorcami, realizowane w
kontekście zdobytej wcześniej wiedzy, pozwolą na uchwycenie sedna problemu
związanego z funkcjonowaniem Działania 6.1.
W drugim etapie badania zrealizowane zostaną zogniskowane wywiady grupowe z
dwoma podstawowymi kategoriami respondentów: przedsiębiorcami, którzy
skorzystali ze wsparcia oferowanego w ramach Działania 6.1 oraz przedsiębiorcami,
którzy z takiego wsparcia nie skorzystali, natomiast działają, jako aktywni
8
M. Q. Patton, Utilization Focused Evaluation, 3rd edition, Thousand Oaks, London, New Delhi, Sage
Publications, 1997.
43
44
eksporterzy. Druga faza badania ma na celu wypracowanie moŜliwych kierunków
usprawnienia konstrukcji Działania 6.1. Wnioski w tym zakresie pojawią się juŜ w
trakcie realizacji wywiadów w I fazie. Niemniej grupy fokusowe, przez swój
dyskursywny charakter, są doskonałym narzędziem do zweryfikowania tez
dotyczących potencjalnych kierunków modyfikacji zasad i form udzielanego wsparcia.
Zogniskowane wywiady grupowe sprzyjają aktywnej wymianie poglądów oraz
wypracowywaniu nowych rozwiązań, dzięki wykorzystaniu technik opartych o tzw.
burzę mózgów, zakładających konfrontację uczestników spotkania z realnymi
problemami, FGI okazuje się bardzo skuteczną techniką wypracowywania i
weryfikacji rekomendacji z badań.
Na kolejnej stronie zaprezentowano schemat badawczy.
45
Rysunek 2 Schemat realizacji procesu badawczego.
Etap I: Eksploracja
Etap II: Wypracowanie rekomendacji
Analiza dokumentacji programowej
IDI z
przedstawiciel
ami instytucji
wdraŜających
Analiza treści
uzasadnień
Analiza
makroekonomi
czna
IDI z
przedstawicielami
IOB działających w
obszarze rozwoju
polskiego eksportu
pogłębione (IDI) oraz grupy
fokusowe (FGI) z
przedstawicielami
wykonawców usług
doradczych
Tajemniczy klient u
wykonawców usług
doradczych w
zakresie eksportu
pogłębione (IDI) z
przedsiębiorcami, którzy
wzięli udział w Działaniu 6.1
Raport cząstkowy
Zogniskowane wywiady grupowe z
przedsiębiorcami, którzy
skorzystali ze wsparcia w ramach
Działania 6.1
Prezentacja
wstępnych
wyników
badania
Pogłębione wywiady telefoniczne z
przedsiębiorcami, którzy nie wzięli
udziału w Działaniu 6.1, aktywnie
eksportującymi z firm mikro- i
małych
Mini-grupy fokusowe z
przedsiębiorcami, którzy nie wzięli
udziału w Działaniu 6.1, aktywnie
eksportującymi z firm mikro- i
małych
Raport końcowy
3. Szczegółowy opis metodologii badania
3.1
Techniki gabinetowe
3.1.1 Analiza danych zastanych w zakresie dokumentacji programowej, baz
danych, sprawozdań z postępu realizacji programu
Na etapie opracowywania raportu metodologicznego Wykonawca zapoznał się i
przeprowadził wstępną analizę przekazanych przez Zamawiającego materiałów tj.:
- baza danych wnioskodawców i beneficjentów (stan na 28.08.2012)
- sprawozdania z realizacji Działania 6.1
- notatka ze spotkania Międzyresortowego Komitetu ds. projektów unijnych w
dniu 10 września 2012 r.
raporty z badań:
- ARC Rynek i Opinia, Barometr innowacyjności. Ewaluacja on-going
Działania 6.1 PO IG. Wyniki pomiaru początkowego, marzec 2012 r.
- PAG Uniconsult, Plany i potrzeby przedsiębiorców sektora MSP w zakresie
rozwoju eksportu i powiązań z zagranicznymi rynkami i partnerami
handlowymi, w kontekście uruchomienia działania 6.1 P IG „Paszport do
eksportu”, marzec 2009 r.
- PAG Uniconsult, Ocena stanu realizacji 3, 4, 5 i 6 priorytetu PO IG w
połowie okresu programowania, 2011.
- KĄCIAK E., CIEŚLIK J. (2011), "Foreign Subsidiaries in Emerging Markets
and Export Performance: The Case of Poland", MASTER OF BUSINESS
ADMINISTRATION, 4(111), s.7-22.
- CIEŚLIK J., TYSZKA T., MACKO A., Domurat A. (2011), "Motivation, selfefficacy, and risk attitudes among enterpreneues during transition to a
market economy", THE JOURNAL OF SOCIO-ECONOMICS, 40, s.124-131.
- CIEŚLIK J. (2011), "Motywy i formy internacjonalizacji młodych
innowacyjnych
firm",
ZESZYTY
NAUKOWE
UNIWERSYTETU
SZCZECIŃSKIEGO. EKONOMICZNE PROBLEMY USŁUG, 64, s.169-191.
- Internacjonalizacja
młodych
innowacyjnych
firm:
http://www.parp.gov.pl/index/more/24920.
- Wsparcie internacjonalizacji młodych innowacyjnych firm przez instytucje
otoczenia biznesu http://www.parp.gov.pl/index/more/24914.
- OECD, The role of trade barriers in SME internationalization, 2006.
- U.S. International Trade Commission, Small and Medium-Sized Enterprises:
U.S. and EU Export Activities, and Barriers and Opportunities Experienced
by U.S. Firms, 2010.
Dodatkowo przeanalizowana została dokumentacja programowa (Program,
Uzupełnienie,
Rozporządzenia)
ze
szczególnym
uwzględnieniem
zmian
wprowadzanych w konstrukcji programu w okresie jego realizacji.
46
47
Celem analizy było dokładne zakreślenie kontekstu instytucjonalnego Działania,
zrekonstruowanie teorii ewaluowanej interwencji, co stanowiło podstawę do
opracowywanych narzędzi badawczych. Dodatkowo analiza profili statystycznych
beneficjentów stanowiło istotne wsparcie w procesie konstruowania prób celowych
do badań jakościowych, w których Wykonawca postarał się zapewnić maksymalną
róŜnorodność przypadków firm, których przedstawiciele wezmą udział w wywiadach
(IDI/FGI).
Efekt przeprowadzonej analizy znajduje się w rozdziale 1 niniejszego raportu
metodologicznego. W miarę realizacji zamówienia, dostępu do dodatkowych źródeł
danych, analiza zostanie pogłębiona i uzupełniona.
3.1.2 Przegląd literatury
Kolejnym krokiem badawczym będzie analiza opracowań, publikacji naukowych
dotyczących wsparcia eksportu w Polsce i innych krajach UE, której celem będzie
skatalogowanie dostępnej wiedzy w interesującym nas obszarze, opis kontekstu
wdraŜanej interwencji. Dodatkowo analiza literatury słuŜyć będzie osobom
odpowiedzialnym za tworzenie ostatecznych wersji narzędzi badawczych oraz
gromadzącym dane z wykorzystaniem technik reaktywnych – osoby spotykające się
twarzą w twarz z przedstawicielami badanych zbiorowości bądź ekspertami muszą
posiadać odpowiedni zasób wiedzy pozwalający na kompetentne interakcje z
informatorami, pozyskanie ich zaufania i stworzenie sprzyjającej rozmowie
atmosfery. Temu równieŜ słuŜy uprzednia analiza dostępnej juŜ wiedzy z
wcześniejszych badań
Analiza będzie miała charakter nieustrukturyzowany i obejmie następujące pozycje:
- Instrumenty
umiędzynarodowienia
działalności
przedsiębiorców,
Departament Instrumentów Wsparcia Ministerstwa Gospodarki, Warszawa
2010.
- Instrumenty wsparcia eksportu na poziomie regionalnym, Departament
Instrumentów Wsparcia Ministerstwa Gospodarki, Warszawa 2011.
- Gospodarka i handel zagraniczny Polski w 2011 roku. Raport roczny,
Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur, Warszawa 2012.
- Koniunktura gospodarcza świata i Polski w latach 2010-2013, Instytut Badań
Rynku, Konsumpcji i Koniunktur, Warszawa 2012.
- Koniunktura gospodarcza świata i Polski w latach 2009-2012, Instytut Badań
Rynku, Konsumpcji i Koniunktur, Warszawa 2011.
- Rynki zagraniczne dla polskiego biznesu: Kraje Azji - Korea Południowa,
Malezja, Wietnam, Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur,
Warszawa 2011.
- Rynki zagraniczne dla polskiego biznesu: Kraje Ameryki Łacińskiej Argentyna, Brazylia, Kolumbia, Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i
Koniunktur, Warszawa 2010.
48
- Informacja o handlu zagranicznym Polski na koniec kwietnia 2012 r.,
Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2012.
- Raport o stanie sektora małych średnich przedsiębiorstw w Polsce, Polska
Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2011.
- Innowacyjni - Dobre praktyki, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości,
Warszawa 2011.
- Pozyskiwanie informacji dla prowadzenia handlu międzynarodowego,
Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2010.
- Poradnik eksportera z IP dla MSP, pod red. M. Bąka i P. Kulawczyka,
Krajowa Izba Gospodarcza, Warszawa 2010.
- Źródła finansowania działalności eksportowej, publikacja w ramach projektu
„Eksport – kierunek sukcesu”, Pracodawcy RP, Warszawa 2011.
- M. Rogers, C. Helmers, Intellectual property, exporting, and UKTI support
for export capability building, Report for UKTI, May 2010.
- ARC Rynek i Opinia, Barometr innowacyjności. Ewaluacja on-going
Działania 6.1 PO IG. Wyniki pomiaru początkowego, marzec 2012.
- PAG Uniconsult, Plany i potrzeby przedsiębiorców sektora MSP w zakresie
rozwoju eksportu i powiązań z zagranicznymi rynkami i partnerami
handlowymi, w kontekście uruchomienia działania 6.1 P IG „Paszport do
eksportu”, marzec 2009.
49
3.1.3 Analiza treści uzasadnień przyczyn rozwiązania umowy o dofinansowanie
W ciągu ostatnich lat z udziału w Działaniu zrezygnowało 656 przedsiębiorców, w
tym ponad trzy czwarte zatrzymało się na pierwszym etapie interwencji. Kwota
rozwiązanych umów wynosi ponad 31 mln zł co sprawia, iŜ rezygnacje stanowią
istotną barierę w osiągnięciu zakładanego poziomu kontraktacji. W obliczu skali tego
zjawiska istnieje potrzeba przeanalizowania przyczyn rezygnacji.
Analiza będzie miała jakościowo-ilościowy charakter. Wykonawca przeanalizuje
wszystkie zestawienia przyczyn rezygnacji z podpisania umowy na realizację I bądź
II etapu projektu, przesłane przez RIF-y do PARP-u. Na etapie opracowywania
raportu metodologicznego Wykonawca miał moŜliwość zapoznania się nie tylko z
zestawieniami opracowywanymi przez RIF, ale równieŜ z oryginalnymi listami
przesyłanymi przez przedsiębiorców. Na tej podstawie stwierdza, iŜ opracowane
przez RIF-y zestawienia w sposób wyczerpujący i dokładny przedstawiają przyczyny
rezygnacji podawane w listach przez przedsiębiorców. Zestawienia te zostaną
zakodowane według klucza kodowego zamieszczonego w załączniku do raportu
metodologicznego. Przyczyny podawane przez przedsiębiorców połączone zostaną z
charakterystyką przedsiębiorców zawartą w przekazanej przez Zamawiającego bazie
KSI SIMIK. Jej rezultatem będzie typologia uzasadnień, a takŜe analiza
współwystępowania określonych typów uzasadnień z określonymi typami
beneficjentów.
Obok przedsiębiorców rezygnujących z podpisania umowy występuje dość liczna
grupa wnioskodawców, w przypadku których następuje rozwiązanie umowy (na
prośbę beneficjenta lub z inicjatywy RIF/PARP). RównieŜ w tym przypadku
uzasadnienia rozwiązania umowy zostaną przeanalizowane w jakościowo-ilościowy
sposób. RównieŜ w tym przypadku Wykonawca oprze się na materiałach
zgromadzonych w PARP. Ze wstępnego rozpoznania, dokonanego na etapie
opracowywania raportu metodologicznego, wynika iŜ PARP jest w posiadaniu
bogatych zasobów danych na temat wnioskodawców: od wniosków o
dofinansowanie, przez korespondencję z projektodawcą, po opracowane Plany
Rozwoju Eksportu. W przypadku rozwiązanych umów Wykonawca przeanalizuje
korespondencję pomiędzy wnioskodawcą a RIF/PARP w celu identyfikacji przyczyn
rozwiązania umowy. Szeroki zakres danych zgromadzonych w PARP sprawia, iŜ
ścieŜka badawcza zakładająca analizę dokumentacji w poszczególnych RIF-ach jest
zbędna.
Dodatkowo zebrane zostaną dane (nazwa i NIP) na temat wykonawców PRE w
zakończonych na I etapie projektach (ponad 2000 projektów), niezaleŜnie od tego
czy wnioskodawca zdecydował się na wdroŜenie planu, czy teŜ nie.
50
3.1.4 Analiza makroekonomiczna
Ostatnie lata, a w szczególności okres od początku światowego kryzysu finansowo –
ekonomicznego w 2008 r. przyniosły bardzo duŜe zmiany w dynamice
międzynarodowych przepływów handlowych. Warunki działania eksporterów z Polski
i innych krajów ulegały znacznym i – z perspektywy historycznej – dość gwałtownym
zmianom. Te zjawiska – z oczywistych powodów – stanowią bardzo waŜny kontekst
dla ewaluacji działania 6.1.
Analiza danych dotyczących poziomu, zmian w czasie, kierunków i innych
charakterystyk polskiego eksportu zarysuje kontekst dla dalszych etapów badania. W
powiązaniu z opiniami przedsiębiorców pochodzącymi z wywiadów indywidualnych,
wyniki analizy pozwolą dokonać ocen dotyczących roli zewnętrznych czynników
gospodarczych dla powodzenia Działania 6.1.
Analizie statystycznej poddane zostaną dane dotyczące przepływów handlu
zagranicznego (szczególnie eksportu z Polski) między Polską, a innymi krajami
świata w rozbiciu na głównych partnerów wymiany handlowej oraz w rozbiciu na
główne grupy towarów.
Dane do analizy zostaną pobrane z baz danych Comext (Eurostat) oraz UN
COMTRADE (The United Nation Statistics Division Commodity Trade) za
pośrednictwem systemu World Integrated Trade Solutions (WITS) – wspólnej
platformy dostarczania danych Banku Światowego, agend ONZ i kilku innych
instytucji. Analiza zostanie przeprowadzona z wykorzystaniem specjalistycznego
pakietu do analizy danych handlowych TRADESIFT (Systematic Integrated
Framework for Trade Analysis).
W ramach analizy uwzględnione zostaną między innymi następujące wskaźniki:
- Dynamika eksportu – globalnie i dla krajów UE (źródło: COMTRADE, dane
roczne od 2002 r.)
- Dynamika eksportu z Polski (do reszty świata, do poszczególnych grup
partnerów – np. pozostałe kraje UE, kraje spoza UE) oraz w rozbiciu na
grupy towarowe w okresie ostatniej dekady (źródło: COMTRADE, dane
roczne od 2002 r.; w razie potrzeby takŜe Comext – dane kwartalne do
połowy 2012 r.)
- Wielkość eksportu Polski i innych państw UE27 na wybrane rynki (w tym
UE27 i poza EU27), takŜe w rozbiciu na grupy towarowe (źródło:
COMTRADE, dane roczne od 2002 r.)
- Poziom i dynamika zmian realnego efektywnego kursu PLN (źródło:
Eurostat, dane roczne i miesięczne od 2002 r.)
51
3.2
Techniki jakościowe
3.2.1
Administracja, IOB, Beneficjenci - IDI
Technika IDI zostanie wykorzystana w trakcie badania wielokrotnie, a wywiadach
wezmą udział przedstawiciele następujących grup:
•
Administracja odpowiedzialna za wdraŜanie Działania 6.1
•
Przedstawiciele instytucji otoczenia biznesu, które zajmują się promocją i
wspieraniem eksportu
•
Przedsiębiorcy-eksporterzy, którzy nie skorzystali ze wparcia udzielonego
w ramach Działania 6.1
•
Przedsiębiorcy – beneficjenci Działania 6.1
•
Przedstawiciele firm doradczych, którzy świadczyli usługi doradcze w
ramach Działania 6.1
Wywiady pogłębione będą realizowane przez doświadczonych moderatorów,
badaczy jakościowych – w tym osoby doświadczone w realizacji wywiadów z
przedsiębiorcami oraz w prowadzeniu badań ewaluacyjnych w obszarze PO IG.
Przed realizacją badań, wspólnie z moderatorami, omówione zostaną załoŜenia
projektu, jego kontekst oraz istotne kwestie do poruszenia podczas wywiadu. W
trakcie realizacji wywiadów badacze jakościowi współpracować będą bezpośrednio z
Działem Realizacji, który odpowiada za umówienia wywiadów. KaŜdorazowo Dział
Realizacji przekazywać będzie badaczom informacje z danymi kontaktowymi
respondenta, krótkim profilem firmy bądź instytucji oraz terminem i miejscem
spotkania. Badacze współpracować będą równieŜ ze sobą nawzajem, na bieŜąco
wymieniając się uwagami i poszerzając wzajemnie swoją wiedzę merytoryczną
dotyczącą tematu badania.
Wywiady są standardowo nagrywane (o ile nie nastąpi odmowa respondenta), a z
wywiadów sporządzane są dokładne notatki według wzorca określonego przez
koordynatora. Zgodnie z obowiązującą procedurą, badacz dostarcza notatkę oraz
nagranie w ciągu 48h od zrealizowania wywiadu. KaŜda notatka zawiera dodatkowo
kartę wywiadu z informacjami na temat miejsca, czasu trwania wywiadu oraz
nastawienia respondenta do wywiadu.
Notatki z wywiadów są analizowane przez koordynatora badania, który w razie
ewentualnych wątpliwości sięga do nagrań. W przypadku braku nagrania i
wystąpienia zastrzeŜeń, co do jakości lub rzetelności przeprowadzonego wywiadu,
kontroler Działu Realizacji kontaktuje się z respondentem w celu weryfikacji wywiadu.
52
Zarówno notatki, jak i transkrypcje będą podlegały analizie jakościowej wspomaganej
komputerowo, Wykonawca wykorzysta w tym celu specjalistyczne oprogramowanie
do analizy danych jakościowych.
W trakcie wywiadu indywidualnego zadawane będą pytania badawcze o charakterze
eksploracyjnym, zmierzające do wyjaśniania i lepszego zrozumienia zjawisk,
motywacji, postaw, zachowań proeksportowych i związanych z udziałem w Działaniu
6.1 PO IG. Scenariusze wywiadów znajdują się w załączniku do raportu, poniŜej zaś
znajduje się zestawienie planowanych wywiadów.
Wywiady z przedstawicielami administracji
Cele badawcze: Komponent ten ma na celu odtworzenie załoŜeń, przyjętego
sposobu konstrukcji programu (dwuetapowości) i wskaźników sukcesu interwencji
przyjętych przez instytucje zaangaŜowane w jego wdraŜanie. Ponadto podczas
wywiadu zadane zostaną pytania: o problemy napotykane przez instytucje i
beneficjentów w trakcie realizacji projektów, związane z wprowadzonymi i
planowanymi zmianami. Badani poproszeni zostaną o ocenę juŜ wprowadzonych
zmian oraz moŜliwość wprowadzenia i konsekwencje rozwaŜanych scenariuszy
zmian w Działaniu.
Narzędzia badawcze: w badaniu zostanie wykorzystania technika IDI – indywidualny
wywiad pogłębiony, stanowiący swobodną rozmowę z respondentem na podstawie
przygotowanego scenariusza. Szacowany czas trwania zawiera się w przedziale 4575 minut. Scenariusz IDI przewiduje następujące moduły: 1) Doświadczenia
związane z realizacją interwencji; 2) Ocena konstrukcji Działania 6.1, z
uwzględnieniem zmian wprowadzonych rozporządzeniem z 2012 r. oraz moŜliwych
czynników zniechęcających beneficjentów do korzystania ze wsparcia; 3)
Rekomendacje.
Propozycja konstrukcji próby celowej wraz z uzasadnieniem: w ramach tego
zadania badawczego przeprowadzonych zostanie 8 wywiadów z przedstawicielami
dobranych celowo instytucji. Wśród nich znajda się podmioty i osoby wskazane przez
Zamawiającego
jako
najbardziej
odpowiedni
respondenci,
posiadający
doświadczenie w projektowaniu i we wdraŜaniu interwencji. Dodatkowo wywiady
zostaną przeprowadzone z przedstawicielami regionalnych instytucji finansujących,
bezpośrednio wdraŜających Działanie na poziomie regionalnym. Jednostki zostały
zróŜnicowane ze względu na intensywność występowania rezygnacji z udziału w
Działaniu na róŜnych etapach jego wdraŜania. W tabeli 14 zawarto zestawienie
wszystkich instytucji wraz z planowaną liczbą wywiadów.
53
Tabela 9 Liczebności indywidualnych wywiadów pogłębionych realizowanych w trakcie
badania z przedstawicielami administracji odpowiedzialnej za wdraŜanie Działania 6.1 PO IG
Kategoria
Dodatkowe
informacje
Liczba
wywiadów
PARP: Departament Wsparcia Innowacyjności
instytucja wdraŜająca
dla Działania 6.1
4
Ministerstwo Gospodarki
przedstawiciel
Instytucji
Pośredniczącej dla
Działania 6.1 oraz
przedstawiciele innych
jednostek MG
odpowiedzialnych za
wsparcie eksportu
2
Fundacja Małych i Średnich Przedsiębiorstw
RIF Mazowsze
1
Lubelska Fundacja Rozwoju
RIF Lubelskie
1
Małopolska Agencja Rozwoju Regionalnego
RIF Małopolska
1
W sumie:
9
54
Wywiady z przedstawicielami instytucji wspierających promocję eksportu (IOB)
Cele badawcze: Ten etap badania ma na celu ustalenie, jak przedstawiciele
instytucji wspierających eksport firm sektora MSP oceniają zmiany, które
wprowadzono w konstrukcji Działania 6.1, jakie błędy w dotychczasowym kształcie
tego instrumentu wsparcia dostrzegają, a takŜe jakie zmiany, jak głęboko ingerujące
w dotychczasową jego konstrukcję, rekomendują. Uzyskanie tej wiedzy poprzedzone
zostanie zbadaniem stopnia zaangaŜowania instytucji w działania proeksportowe, a
takŜe jej dotychczasowymi doświadczeniami we wspieraniu wdraŜania i promocji
Działania 6.1
Narzędzie badawcze: w badaniu zostanie wykorzystania technika IDI – indywidualny
przygotowanego scenariuszu. Szacowany czas trwania wywiadu zawiera się w
przedziale 45-75 minut. Rozmowa powinna być nagrywana (chyba Ŝe respondent nie
wyrazi zgody), Wykonawca zapewnia całkowitą anonimowość wywiadu. Scenariusz
IDI przewiduje następujące moduły: 1) Działania proeksportowe instytucji; 2)
Doświadczenia instytucji z Działaniem 6.1; 3) Ocena konstrukcji Działania 6.1, z
uwzględnieniem zmian wprowadzonych rozporządzeniem z 2012 r. oraz moŜliwych
czynników zniechęcających beneficjentów do korzystania ze wsparcia, jeŜeli wiedzę
o tym posiada respondent; 4) Rekomendacje.
Propozycja konstrukcji próby celowej wraz z uzasadnieniem:
W tej części badania przeprowadzonych zostanie 8 wywiadów z przedstawicielami
dobranych celowo instytucji. Wśród nich powinny znaleźć się podmioty posiadające
jak największy zakres wiedzy o specyfice polskiego eksportu oraz potrzebach i
problemach eksporterów. Posiadają ją m.in. przedstawiciele PAIiIZ i IBRKK. Wśród
informatorów znaleźć się powinni równieŜ przedstawiciele ogólnokrajowej organizacji
samorządu gospodarczego i reprezentatywnej organizacji pracodawców,
posiadających zaplecze eksperckie i bogatą wiedzę na temat sytuacji polskich
przedsiębiorstw z sektora MSP. Warunki takie spełniają KIG i PKPP Lewiatan.
Dodatkowo wywiady będą przeprowadzone z przedstawicielami odpowiednich
komórek samorządu terytorialnego na szczeblu wojewódzkim odpowiedzialnymi za
udzielanie wsparcia eksporterom oraz instytucji opiniujących PRE na prośbę
regionalnych instytucji finansujących. W tabeli 9 zawarto zestawienie wszystkich
instytucji wraz z przydzieloną liczbą wywiadów oraz propozycje alternatywnych
instytucji (zapas realizacyjny).
55
Tabela 10 Liczebności indywidualnych wywiadów pogłębionych realizowanych w trakcie
badania z przedstawicielami IOB wspierającymi promocję eksportu
Kategoria
Dodatkowe informacje
Liczba
wywiadów
Polska Agencja Informacji i
Inwestycji Zagranicznych
Departament Promocji Gospodarczej*
1
Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i
Koniunktur (IBRKK) (dawny Instytut
Koniunktur i Cen Handlu
Zagranicznego)
Zakład Koniunktury Krajowej i
Eksportowej oraz Centrum Informacji
Rynkowej (CIR)
1
Krajowa Izba Gospodarcza
Paszport do Eksportu Sp. z o.o.
1
Agencja Rozwoju Mazowsza S.A.
Centrum Obsługi Inwestora i
Eksportera: woj. mazowieckie
1
Urząd Marszałkowski Województwa
Małopolskiego,
Departament Rozwoju
Gospodarczego
Eksportera: woj. małopolskie
1
Urząd Marszałkowski Województwa
Wielkopolskiego, Departament
Gospodarki
Eksportera: woj. wielkopolskie
1
Korporacja Inicjatyw
Gospodarczych
Prezes Zarządu Zbigniew
Napiórkowski
1
Polska Izba Turystyki
1
8
Wnioskodawcy „zniechęceni”
Cele badawcze: Ten etap badania ma na celu rekonstrukcję historii podjęcia decyzji
o aplikowania o środki w ramach Działania 6.1, problemów jakie wystąpiły w trakcie,
przyczyn rezygnacji z podpisania umowy, pomimo pozytywnego przejścia przez
procedurę aplikacyjną. Dodatkowo, zostaną zebrane informacje o wcześniejszych
działaniach eksportowych firmy, powodach, dla których podjęto się realizacji projektu,
a takŜe planach eksportowych na przyszłość i ewentualnym miejscu w nich dla
skorzystania z dostępnej pomocy publicznej.
56
Narzędzia badawcze: badanie będzie realizowane z uŜyciem techniki IDI
(indywidualny wywiad pogłębiony, stanowiący swobodną rozmowę w oparciu o
przygotowany scenariusz); wywiad złoŜony będzie z kilku modułów: 1) wcześniejsza
działalność eksportowa firmy i źródło pomysłu na skorzystanie z dotacji w ramach
Działania 6.1, 2) przyczyny rezygnacji ze wsparcia, 3) warunki, jakie musiałyby
zostać spełnione, Ŝeby realizacja działań eksportowych powiodła się, obecne plany,
rekomendacje dla instytucji wdraŜających.
Rozmowa powinna być nagrywana, Wykonawca zapewnia całkowitą anonimowość
wywiadu. Czas trwania powinien zawrzeć się w przedziale 45-75 minut.
Propozycja konstrukcji próby celowej wraz z uzasadnieniem:
Wybór respondentów będzie miał charakter celowy zróŜnicowany ze względu na
następujące cechy:
- Wielkość przedsiębiorstwa: uwzględnienie w próbie przedsiębiorstw mikro,
małych i średnich; w poniŜszej tabeli podano liczebności respondentów wg
klasy wielkości reprezentowanego przez nich podmiotu.
- Województwo siedziby beneficjenta: zadbanie o równomierny dobór
podmiotów z województw charakteryzujących się wysokim i niskim
„wskaźnikiem sukcesu” dla Działania 6.1. Sposób konstrukcji wskaźnika
przedstawiony został w kolejnym punkcie raportu metodologicznego,
opisującym sposób doboru beneficjentów rezygnujących.
Tabela 11 Liczebności wywiadów wg klasy wielkości beneficjenta
Kategoria
IDI
mikrofirmy (1-9 pracowników)
9
małe firmy (10-49 pracowników) i
średnie firmy (50-249 pracowników)
6
W tabeli 15 podano dobór uczestników badania z uwzględnieniem dwóch
wskazanych wymiarów.
57
Tabela 12 Dobór celowy uczestników badania – podmiotów rezygnujących z podpisania umowy na
dofinansowanie projektu pomimo rekomendowania wniosku do współfinansowania.
mikro
Województwo
kategoria
beneficjenta
A> Aplikowali o
środki, nie
podpisali umowy
N
B> rozwiązali
umowę w trakcie
realizacji I etapu
N
Suma IDI
klasa wielkości beneficjenta
Małe i średnie
A
B
łącznie
A
B
3
3
2
2
10
153
1
141
2
112
1
74
1
480
73
24
32
168
15
35
9
6
A – województwo z wysokim wskaźnikiem sukcesu działania 6.1, B – województwo z niskim wskaźnikiem;
por. wykres 6
58
Beneficjenci „rezygnujący”
Cele badawcze: Ten etap badania ma na celu rekonstrukcję historii realizacji
projektu dofinansowanego z Działania 6.1, problemów jakie wystąpiły w jej trakcie,
przyczyn zaniechania dalszej realizacji przez beneficjenta, ocenę konstrukcji
Działania 6.1, współpracy z PARP/RIF i firmą doradczą. Dodatkowo zostaną zebrane
informacje o wcześniejszych działaniach eksportowych firmy, powodach dla których
podjęto się realizacji projektu, a takŜe planach eksportowych na przyszłość i
ewentualnym miejscu w nich dla skorzystania z pomocy publicznej.
działalność eksportowa firmy i źródło pomysłu na skorzystanie z dotacji w ramach
Działania 6.1, 2) doświadczenia z I etapu Działania 6.1, 3) doświadczenia z II etapu
Działania 6.1 i przyczyny rezygnacji ze wsparcia, 4) warunki, jakie musiałyby zostać
spełnione, Ŝeby realizacja II etapu powiodła się, obecne plany, rekomendacje dla
instytucji wdraŜających.
Rozmowa powinna być nagrywana, Wykonawca zapewnia całkowitą anonimowość
wywiadu. Czas trwania powinien zawrzeć się w przedziale 45-75 minut.
Propozycja konstrukcji próby celowej wraz z uzasadnieniem
Wykonawca zapewni dobór celowy beneficjentów uczestniczących w badaniu
jakościowym z uŜyciem techniki wywiadów indywidualnych, dbając o naleŜyte
zróŜnicowanie próby oraz uwzględnienie istotnych profili beneficjentów Działania 6.1
– to ostatnie dotyczy takich cech, jak:
małych i średnich; w tabeli 16 podano liczebności respondentów wg klasy
wielkości reprezentowanego przez nich podmiotu.
- Województwo siedziby beneficjenta: zadbanie o równomierny dobór
podmiotów z województw charakteryzujących się wysokim i niskim
wskaźnikiem sukcesu wdroŜenia Działania 6.1, którego wartości dla
poszczególnych
regionów
podajemy
niŜej
na
wykresie
6.
Wskaźnik ten został opracowany przez Wykonawcę na podstawie statystyk
wdraŜania Działania 6.1 dostarczonych przez Zamawiającego. Uwzględnia
trzy waŜone parametry, dla kaŜdego województwa w relacji do mediany
krajowej: 1) zainteresowanie Działaniem 6.1 (liczba wniosków dzielona
przez liczbę podmiotów gospodarczych niefinansowych naleŜących do
sektora MSP – waga 0,15); 2) skuteczność na I etapie (liczba podpisanych
umów w stosunku do liczby wniosków, waga 0,35); 3) skuteczność na II
59
etapie (liczba podpisanych umów w stosunku do liczby złoŜonych wniosków,
waga 0,5). Wskaźnik ten, odnoszący sytuację w województwie do mediany
wszystkich 16 regionów, pozwala wyodrębnić grupę 8 województw, w
których wdraŜanie Działania 6.1 odbywało się względnie pomyślnie, oraz 8
pozostałych, w których proces ten przebiegał mniej korzystnie.
W przypadku beneficjentów, którzy zrezygnowali z wdroŜenia PRE zostaną równieŜ
zapewnione odpowiednie proporcje ilościowe trzech uwzględnionych kategorii
podmiotów, wyróŜnionych ze względu na etap, na którym zaprzestały realizacji
projektu. Są to wg podziału przyjętego w bazie udostępnionej przez Zamawiającego
kategorie, które przedstawiamy w tabeli 17 wraz z liczebnościami przydzielonych
wywiadów.
Tabela 13 Liczebności wywiadów wg klasy wielkości beneficjenta
Kategoria
IDI
mikrofirmy (1-9 pracowników)
6
małe firmy (10-49 pracowników) i
średnie firmy (50-249 pracowników)
13
Tabela 14 Liczebności wywiadów wg momentu rezygnacji z Działania 6.1
Kategoria
IDI
C> Rozliczyli I etap, nie aplikowali o udział w II
etapie
6
E> Rozliczyli I etap, złoŜyli wniosek o udział w II
etapie, ale zrezygnowali z jego realizacji
7
F> W trakcie realizacji II etapu rozwiązali umowę o
dofinansowanie
6
60
Wykres 6 Wskaźnik
nik sukcesu Działania 6.1 wg województw.
140%
120%
100%
82%
80%
94% 98%
87% 92%
124%124%
119%
113%115%117%
110%
104%105%108%
A
B
71%
60%
40%
20%
0%
wskaźnik sukcesu Działania 6.1
mediana
W tabeli 18 podano dobór uczestników badania z uwzględnieniem
uwzgl dnieniem wszystkich trzech
wskazanych wymiarów.
Tabela 15 Dobór celowy uczestników badania podmiotów rezygnujących
cych z II etapu Działania 6.1. A –
województwo z wysokim wskaźnikiem
źnikiem sukcesu działania 6.1, B – województwo z niskim wskaźnikiem.
wska
mikro
Województwo
kategoria
beneficjenta
C> Rozliczyli I
etap, nie
aplikowali o
udział w II etapie
N
E> Rozliczyli I
etap, złoŜyli
wniosek o udział
w II etapie, ale
zrezygnowali z
jego realizacji
N
F>W trakcie
realizacji II etapu
rozwiązali
umowę o
dofinansowanie
N
Suma IDI
Małe i średnie
A
B
łącznie
A
B
1
1
2
2
6
249
1
244
1
177
2
230
3
900
7
20
1
34
1
44
2
35
2
133
6
26
27
6
24
7
90
19
13
6
A – województwo z wysokim wskaźnikiem
wskaź
sukcesu działania 6.1, B – województwo z niskim wskaźnikiem;
wska
por. wykres 6
61
Beneficjenci obydwu etapów
Cele badawcze: Ten etap badania ma na celu rekonstrukcję historii realizacji
projektu dofinansowanego z Działania 6.1. Przez porównanie historii realizacji
projektu beneficjentów, którzy przeszli pełen cykl z innymi grupami beneficjentów,
będzie moŜna starać się wyróŜnić czynniki (po stronie beneficjentów, firm
doradczych, czynniki zewnętrzne), które sprzyjają sukcesowi. W czasie wywiadów
respondenci będą teŜ dzielić się uwagami i rekomendacjami, które zgodnie z ich
doświadczeniem mogłyby ułatwić korzystanie ze wsparcia. Dodatkowo zostaną
zebrane informacje o wcześniejszych działaniach eksportowych firmy, powodach dla
których podjęto się realizacji projektu, a takŜe planach eksportowych na przyszłość i
ewentualnym miejscu w nich dla skorzystania z pomocy publicznej.
działalność eksportowa firmy i „naturalne” sposoby wchodzenia na nowe rynki, 2)
geneza pomysłu o aplikowanie o wsparcie 6.1 oraz rola firm doradczych 3)
doświadczenia z I etapu Działania 6.1, 4) Doświadczenia z II etapu Działania 6.1 5)
Ocena mechanizmu wsparcia oraz rekomendacje, 6) Plany na przyszłość i ocena
perspektyw dla eksportu.
Rozmowa powinna być nagrywana. Wykonawca zapewnia respondentowi całkowitą
anonimowość. Czas trwania powinien zawrzeć się w przedziale 45-75 minut.
Propozycja konstrukcji próby celowej wraz z uzasadnieniem: Wykonawca
zapewni dobór celowy beneficjentów uczestniczących w badaniu jakościowym z
uŜyciem techniki wywiadów indywidualnych, dbając o naleŜyte zróŜnicowanie próby
oraz uwzględnienie istotnych profili beneficjentów Działania 6.1, którzy rozliczyli
obydwa etapy programu.
W czasie trwania programu, pomyślnie rozliczyły obydwa etapy 53 przedsiębiorstwa.
Wybierając rozmówców z tej grupy przedsiębiorstw, zadba się o zróŜnicowanie
obejmujące:
małych i średnich.
- Województwo siedziby beneficjenta: podobnie jak w przypadku wcześniej
omówionych wywiadów, w próbie celowej znajdą się równomiernie dobrane
podmioty z województw charakteryzujących się wysokim i niskim
wskaźnikiem sukcesu wdroŜenia Działania 6.1.
62
Tabela 16 Dobór celowy uczestników badania podmiotów, które rozliczyły I i II etap Działania 6.1.
Mikro
Województwo
N (wywiady)
N
(beneficjenci)
A
1
7
B
1
5
Małe i
Średnie
A
B
2
2
21
20
Suma
6
53
A – województwo z wysokim wskaźnikiem sukcesu działania 6.1, B – województwo z niskim wskaźnikiem;
por. wykres 6
3.2.2
Eksporterzy – ITI oraz FGI
Cele badawcze: Na tym etapie informatorami będą eksporterzy zaliczający się do
mikro i małych przedsiębiorstw, nie korzystający ze wsparcia publicznego w ramach
Działania 6.1, traktowani jako cenna grupa porównawcza. Wywiady z nimi pozwolą
lepiej zrozumieć, w jaki sposób – niezaleŜnie od publicznego wsparcia – eksporterzy
planują i realizują plany zwiększenia zasięgu swojej działalności o nowe kraje, oraz
jakie cechy musiałby mieć program, który będzie dla niech atrakcyjny i realnie ułatwi
wejście na nowe rynki. W rezultacie, uwzględnienie tej grupy ma ułatwić lepsze
dopasowanie narzędzia wsparcia do potrzeb eksporterów.
Narzędzia badawcze: badanie będzie realizowane poprzez przeprowadzanie
pogłębionych wywiadów telefonicznych. Wywiad złoŜony będzie z kilku modułów: 1)
Działalność eksportowa firmy, 2) Znajomość i ocena Działania 6.1, 3) Działania na
przyszłość, plany, rekomendacje
Rozmowa powinna być nagrywana. Wykonawca zapewnia całkowitą anonimowość
wywiadu. Czas trwania powinien zawrzeć się w przedziale 20 minut.
Drugą częścią badania, do udziału w której zaproszeni będą przedsiębiorcy biorący
udział w wywiadzie jest udział w moderowanej przez badacza dyskusji w
kilkuosobowym gronie (4-5 osób) przedstawicieli przedsiębiorców zajmujących się
eksportem. W czasie spotkanie moŜliwe będzie pogłębienie odpowiedzi na pytania
związane z celem tego etapu badania: poznanie sposobu działania eksporterów,
którzy planują i rozwijają swoje działania bez publicznego wsparcia oraz
rekomendacji dot. poŜądanych zmian w programie.
Propozycja konstrukcji próby celowej wraz z uzasadnieniem
Ze względu na połączenie wywiadu telefonicznego z rekrutacją do mini-grupy,
konstrukcja próby musi być rozwaŜana łącznie: w czasie rozmowy respondent
zostanie zaproszony na spotkanie mini-grupy fokusowej, w czasie której poprzez
wymianę opinii i doświadczeń w grupie innych eksporterów odpowiedzi na pytania
badawcze zostaną pogłębione.
63
Przy doborze rozmówców do ITI uwzględnione będą następujące cechy:
- wielkość przedsiębiorstwa celem zapewnienia reprezentacji firm mikro oraz
małych w kaŜdej z grup,
- kierunek eksportu (reprezentacja firm eksportujących do krajów Unii
Europejskiej oraz do krajów Europy Wschodniej)
- znaczenie eksportu w działalności firmy – w badaniu reprezentowane będą
zarówno firmy, których udział eksportu w sprzedaŜy (reprezentacja zarówno
firm, dla który udział eksportu w sprzedaŜy wynosi maksymalnie 30%, jak i
firm dla których ten wskaźnik jest wyŜszy, a przez to w obecnych warunkach
nie mogą korzystać ze wsparcia.
Wykonawca postara się zapewnić równoliczną reprezentację mikro i małych
przedsiębiorców, dbając jednocześnie o spójność reprezentacji branŜowej lub
kierunku eksportu. Jest to warunek niezbędny dla skompletowania właściwego
składu grup mini-fokusowych.
Wywiady grupowe zostaną bowiem zrealizowane w grupach homogenicznych ze
kierunek eksportu (UE lub Europa Wschodnia). W przypadku przedsiębiorców
główną korzyścią z udziału w wywiadzie grupowym jest moŜliwość dyskusji z innymi
osobami, które działają na podobnych rynkach lub w zbliŜonych branŜach. Sama
wymiana doświadczeń z takimi osobami ma wartość nagradzającą dla uczestników
FGI. Jednocześnie w ramach kaŜdej z dwóch grup wezmą udział zarówno
przedstawiciele mikro, jak i małych przedsiębiorstw. Zatem grupy pozostaną
heterogeniczne pod względem wielkości, a takŜe branŜy i znaczenia eksportu w
działalności przedsiębiorstwa.
Ze względu na ryzyko, Ŝe nie wszyscy przedsiębiorcy znajdą czas na udział w minigrupie fokusowej na wstępnym etapie badania zostanie przygotowana lista 30
przedsiębiorstw. Wywiady będą prowadzone do czasu, aŜ uzyska się zgodę na
przyjęcie zaproszenia od co najmniej 12 rozmówców (po 6 na kaŜdą z grup), przy
załoŜonej poŜądanej liczebności 3-4 osób w grupie. W związku z tym, minimalna
liczba zrealizowanych wywiadów telefonicznych i przedstawicieli przedsiębiorstw,
które przyjmą zaproszenie do udziału w minigrupach wynosi 12. Zastosowane środki
bezpieczeństwa mają zagwarantować, Ŝe wywiady grupowe odbędą się w
zaplanowanym terminie.
Do sporządzania listy 30 respondentów wywiadów telefonicznych wykorzystane
zostaną dwa zbiorów danych o działalności przedsiębiorstw, zawierające równieŜ
dane adresowe: dane ze strony Stowarzyszenia Eksporterów Polskich
(http://www.eksporterzy.org), które zrzesza ponad 300 firm oraz z Katalogu Polskich
Eksporterów (http://www.poland-export.pl/), w którym znajduje się ponad 25 tysięcy
64
przedsiębiorstw. Dane z bazy wnioskodawców Działania 6.1 posłuŜą do odfiltrowania
przedsiębiorców, którzy mieli kontakt z Działaniem 6.1. (przy uŜyciu nr NIP lub
REGON).
3.2.3
Beneficjenci i Wnioskodawcy 6.1 - FGI
Zogniskowany wywiad grupowy jest moderowaną dyskusją osób będących waŜnymi
informatorami w badanej kwestii, prowadzoną w oparciu o przygotowany scenariusz,
ułatwiającą ustalenie najwaŜniejszych społecznie podzielanych znaczeń, wartości i
postaw reprezentowanych przez rozmówców. Zogniskowane wywiady grupowe
stanowią doskonałe narzędzie pozwalające na konfrontację róŜnorodnych opinii,
rekonstrukcję wzorów myślenia, motywacji, sposobów oceny czy stereotypów.
Badacze są zgodni, iŜ wywiady grupowe najlepiej sprawdzają się w przypadku
tematów, o których ludzie mogliby rozmawiać na co dzień, ale zwykle tego nie robią9.
Tak jak beneficjenci Działania 6.1, którzy choć podlegają tym samym regułom i
napotykają podobne problemy w trakcie realizacji projektów, to rzadko mają okazję
porozmawiać na ten temat z innymi beneficjentami.
W trakcie badania przeprowadzimy FGI z grupami przedstawicieli przedsiębiorców,
którzy mają wspólne doświadczenia w zakresie realizacji Działania 6.1. Ta
homogeniczność grup fokusowych zagwarantuje wspólną bazę doświadczeń (np.
związanych z wdraŜaniem PRE) dla ich uczestników, co z kolei będzie stanowić
dobry punkt do dyskusji na temat potencjalnych rozwiązań naprawczych w zakresie
Działania 6.1. W przypadku tej kategorii wywiadów dopuszczamy heterogeniczność
branŜową. W tym wypadku atrakcyjności tematycznej grup nie gwarantują spójne
profile działalności biznesowej a raczej podobne doświadczenia z pomocą publiczną
w zakresie Działania 6.1.
Dlatego w wywiadach grupowych mogą wziąć udział przedstawiciele firm z róŜnych
branŜy, o rozmaitych profilach eksportowych i róŜnej wielkości – heterogeniczność
grup w tych wymiarach zagwarantuje większą róŜnorodność opinii i punktów
widzenia 10 , co w kontekście wypracowywania rekomendacji stanowi szczególnie
cenną wartość dodaną grup.
Wykonawca zdecydował się powiększyć liczbę realizowanych wywiadów grupowych
o 1 FGI w grupie przedsiębiorców-beneficjentów, którzy rozliczyli I etap i nie
aplikowali o udział w II etapie (C). Za tym posunięciem przemawia kilka argumentów:
Grupa przedsiębiorców, którzy przygotowali Plany Rozwoju Eksportu, ale
zrezygnowali z ich wdroŜenia jest najbardziej interesująca z perspektywy stawianych
9
P. Macnaghten, G. Myers, Focus grups w: C. Seale, G. Gobo, J. Gubrium, D. Silverman, Qualitative
Research Practice, Sage, Newbury Park, 2004, s.65.
10
E. Fern, Advanced focus research group, Sage, Newbury Park, 2001, s.17.
65
celów badawczych. Celem badania jest bowiem wypracowanie mechanizmów
naprawczych dla Działania 6.1, gdzie jednym z podstawowych problemów było
wycofywanie się przedsiębiorców z realizacji II etapu projektu (tj. wdroŜenia
opracowanych planów). Szczegółowa eksploracja tej grupy przedsiębiorców pozwoli
dokładniej zbadać potencjalne przyczyny takich decyzji po stronie przedsiębiorców.
Tabela 17 Liczebności zogniskowanych wywiadów grupowych realizowanych w trakcie
badania
Zogniskowane wywiady grupowe
Kategoria
Liczba wywiadów
Beneficjenci Działania 6.1 - przedsiębiorcy, w tym:
A. złoŜyli wniosek dofinansowanie I etapu, ale
zrezygnowali z jego realizacji lub B. rozwiązali
umowę w trakcie realizacji I etapu
1
C. Rozliczyli I etap, nie aplikowali o udział w II
etapie
3
D. Rozliczyli I i II etap
1
E. Rozliczyli I etap, złoŜyli wniosek o udział w II
etapie, ale zrezygnowali z jego realizacji
1
F. W trakcie realizacji II etapu rozwiązali umowę o
dofinansowanie
1
Suma
7
KaŜdy z wywiadów grupowych zostanie przeprowadzony w profesjonalnej sali FGI,
spotkania będą nagrywane a następnie Wykonawca sporządzi z nich pełne
transkrypcje, które zostaną poddane analizie jakościowej wspomaganej
komputerowo.
Kluczowymi celami planowanych wywiadów grupowych są: 1) skonstruowanie
szczegółowego algorytmu wejścia na nowy rynek firmy z sektora MSP, 2)
identyfikacja zmian, które wprowadza w nim fakt skorzystania z pomocy publicznej,
3) zaprojektowanie najbardziej uŜytecznego z perspektywy firm sektora MSP
mechanizmu wsparcia działań eksportowych, a takŜe 4) dyskusja nad tymi
elementami Działania 6.1, którymi odbiegało ono od zaprojektowanych przez
uczestników „idealnych” rozwiązań.
Scenariusz wywiadu jest zaprojektowany w sposób pozwalający na uzyskanie
moŜliwie uŜytecznych informacji i szczerych odpowiedzi. Dzięki temu, Ŝe dyskusję o
mankamentach Działania 6.1 poprzedzą dwa realizowane w grupach zadania
66
posiadające elementy technik projekcyjnych (tworzenie algorytmu wejścia na nowy
rynek oraz projektowanie „idealnego” narzędzia wsparcia), same w sobie niosące
istotne i uŜyteczne dla Zamawiającego informacje, istnieje najwyŜsze moŜliwe
prawdopodobieństwo otwartości i szczerości w trakcie późniejszej wymiany
doświadczeń. Uczestnicy najpierw zapoznają się ze sobą rozwiązując zadania, co
ułatwi dyskusję o kwestiach trudniejszych i bezpośrednio związanych z
doświadczeniami ich firm.
Wspomniane dwa zadania będą rozwiązywane w podziale na dwie grupy po czterech
uczestników, przy aktywnym wsparciu moderatora. Rezultaty będą potem
prezentowane przed wszystkimi zgromadzonymi informatorami. Schemat
postępowania przy wchodzeniu na nowy rynek zagraniczny zostanie graficznie
opracowany przez moderatora na tablicy w toku podsumowania pracy zespołów. W
przypadku zadania dotyczącego tworzenia narzędzia wsparcia uczestnicy zostaną
uprzedzeni o ograniczeniach budŜetu, z którymi muszą liczyć się wcielając w rolę
instytucji projektującej. Pomocą w zadaniu będą materiały, takie jak kartoniki z
wydrukowanymi kategoriami kosztów kwalifikowanych, z których będzie moŜna
wybrać tylko część, uznaną przez uczestników za najbardziej uŜyteczną.
Wywiad będzie rejestrowany, a następnie jego przebieg poddany analizie przez
Wykonawcę
67
3.2.4
Firmy doradcze – IDI i FGI
Badanie wśród przedstawicieli firm doradczych złoŜy się z dwóch komponentów –
wywiadów indywidualnych (N=4) oraz wywiadów grupowych (N=2).
Celem badania jest dokonanie rekonstrukcji historii opracowywania PRE oraz
problemów pojawiających sie podczas jego opracowywania. Poruszone zostaną
kwestie związane z zaangaŜowaniem firmy w przygotowanie, rozliczenie projektu,
zaangaŜowanie we wdroŜenie planu oraz konsekwencji udziału firm doradczych na
tych etapach. Podczas wywiadów indywidualnych oraz grupowych przedstawiciele
firm doradczych zostaną poproszeni o podanie przyczyn zaniechania dalszej
realizacji planu przez beneficjentów, ocenę konstrukcji Działania 6.1, współpracy z
PARP/RIF i beneficjentem. Dodatkowo zostaną zebrane informacje o wcześniejszych
działaniach doradczych firm, powodach dla których podjęto się opracowywania
planów rozwoju. Podczas wywiadu grupowego przedyskutowane zostaną juŜ
wprowadzone i planowane zmiany w konstrukcji Działania, w szczególności zmiany
mające na celu podniesienie jakości i zaangaŜowania firm doradczych świadczących
usługi doradcze.
Narzędzie badawcze: w badaniu zostanie wykorzystania technika IDI – indywidualny
przygotowanego scenariuszu. Szacowany czas trwania zawiera się w przedziale 4575 minut. Ze względu na charakter respondentów oraz hipotezy sformułowane w
badaniu, proponujemy aby wywiady indywidualne nie były nagrywane co zapewni
większą swobodę wypowiedzi respondentom. Scenariusz IDI przewiduje następujące
moduły: 1) Doświadczenia związane z realizacją interwencji; 2) Ocena konstrukcji
Działania 6.1, z uwzględnieniem zmian wprowadzonych rozporządzeniem z 2012 r.
oraz moŜliwych czynników zniechęcających beneficjentów do korzystania ze
wsparcia; 3) Rekomendacje. Wywiady grupowe, podobnie jak w przypadku
beneficjentów programu, przeprowadzone zostaną w profesjonalnej sali fokusowej.
Oba spotkania zostaną nagrywane a następnie Wykonawca sporządzi z nich pełne
transkrypcje, które zostaną poddane analizie jakościowej wspomaganej
komputerowo.
Propozycja konstrukcji próby celowej wraz z uzasadnieniem: przeprowadzone
zostaną 4 wywiady z dobranymi celowo przedstawicielami firm, które świadczą usługi
na rzecz beneficjentów Działania. Przeprowadzony zostanie jeden wywiad z firmami,
które reklamują w Internecie swoje usługi w tym zakresie (zidentyfikowane firmy
znajdują się w załączniku do raportu). Dwa wywiady zostaną przeprowadzone z
firmami, które często są wykonawcami usług w I etapie Działania. Na podstawie
dokumentacji zgromadzonej w PARP, opracowane zostało zestawienie firm, które
były wykonawcami tego typu usług. Ostatni wywiad przeprowadzony zostanie z firmą
doradczą, która świadczy usługi opracowania PRE, natomiast beneficjenci dla
68
których zostały one przeprowadzone, zrezygnowali z wdraŜania go w II etapie
Działania.
69
Tabela 18 Liczebności indywidualnych wywiadów pogłębionych realizowanych w trakcie badania z
przedstawicielami firm doradczych
Indywidualne Wywiady pogłębione
Kategoria
Dodatkowe informacje
Liczba
wywiadów
1. Firmy, które reklamują w Internecie swoje
usługi zakresie doradztwa
proeksportowego w ramach Działania 6.1
PASZPORT DO EKSPORTU Sp. z o.o.
(opracowanie 2 PRE)
ul. Trębacka 4
Warszawa 00-074
[email protected]
022 188 199 0
022 250 27 70
http://www.paszportdoeksportu.pl
1
Lista rezerwowa:
E- Biznes
(opracowanie 2 PRE)
ul. Hlonda 2A/43
02-972 Warszawa 48 502 065 862
48 22 257 87 61
RP CONSULTING
(opracowanie 19 PRE)
ul. Kujawska 8, lok. 1-2
30-042 Kraków
tel. +48 12 376 50 90
fax +48 12 881 00 63
2. Firmy, które często są wykonawcami PRE
e-mail: [email protected]
NYTKO Spółka Akcyjna
(opracowanie 224PRE)
ul. Lubicz 26/10
31-504 Kraków
12 427 51 00
[email protected]
[email protected]
Centrum Promocji Eksportu
PROEXPO Spółka Jawna
Leśna 5
85-676 Bydgoszcz
52 345 46 00
[email protected]
Lista rezerwowa:
2
70
Oppen Expo Global Sp. z o.o.
ul. Siemiradzkiego 2/10
60-764 Poznań
61 223 69 68
[email protected]
Stowarzyszenie ConQuest
Consulting
ul. Opoczyńska 10⁄1
02-526 Warszawa
22 825 56 45
[email protected]
3. Firmy, które są wykonawcami usług w I
etapie Działania, a których usługodawcy
rezygnują z II etapu Działania
Edyta Stanisz-Busch Consulting and
Management
1
(opracowanie 14 PRE, żadna z firm
nie aplikowała o środki w II etapie)
Lista rezerwowa:
MarArt Michał Łojek
MSPbiuro Andrzej Korbaś
FAIR PLAY GROUP Beata Stroinska
(opracowanie 11 PRE, jedna firma
realizuje II etap Dz.)
Wywiady grupowe równieŜ przeprowadzone zostaną z przedstawicielami firm
doradczych świadczących usługi w Działaniu 6.1, zidentyfikowanych przez
Wykonawcę na podstawie dokumentacji projektowej zgromadzonej w PARP. Zostaną
one przeprowadzone w miastach, na terenie których najczęściej firmy doradcze mają
swoją siedzibę (mazowieckie, małopolskie).
3.2.5
Firmy doradcze – tajemniczy klient
Technika tajemniczy klient (ang. „mystery shopper”) jest jedną z najpowszechniej
wykorzystywanych metod badania poziomu i jakości usług 11 . Stosując technikę
11patrz
np. Martijn Hesselink, Ton van der Wiele, Mystery Shopping: In-depth measurement of
customer satisfaction, Series: Research in Management, Erasmus Research Institute of Management
(ERIM), March 2003
71
tajemniczego klienta nie opieramy się na subiektywnych deklaracjach klientów usług.
Technika polega na odtworzeniu realnego kontaktu klienta z usługodawcą. W rolę
klienta wciela się badacz, który posługując się wystandaryzowanym scenariuszem
rozmowy, stara się zdobyć faktyczne informacje na temat oferty usługodawcy.
Badanie techniką Tajemniczego Klienta będzie prowadzone w okresie nowego
naboru wniosków do Działania 6.1, tj. między 29 października a 16 listopada 201212 i
obejmie inne firmy doradcze niŜ te, które wezmą udział w IDI/FGI.
Technika pozwala zaobserwować rzeczywiste, przejawiające się w działaniu,
postawy konsultantów firm doradczych wobec przedsiębiorców i porównać te
obserwacje z deklaracjami uzyskanymi w wyniku badań jakościowych prowadzonych
wśród przedsiębiorców. Dzięki temu Wykonawca uzyska wiedzę o jakości usług firm
konsultingowych, nieobarczoną subiektywizmem jak w przypadku informacji
uzyskiwanych od ich klientów. Na opinie tych ostatnich wpływ moŜe mieć szereg
innych czynników, niezaleŜnych od działania doradców. Liczba testów wykonanych
przez Wykonawcę pozwoli na uzyskanie dostatecznie bogatej wiedzy na temat usług
firm konsultingowych oraz porównanie jakości ich usług.
Technika „tajemniczy klient” będzie miała istotne znaczenie w ocenie wpływu, jaki
działalność firm doradczych wywiera na rezultaty Działania 6.1. UmoŜliwi ocenę
kompetencji doradców ich rzetelności, rozumianej równieŜ jako dąŜenie do
zapewnienia firmom wsparcia w zakresie skonstruowania planu działań opartego na
realistycznych załoŜeniach i optymalizacji szans powodzenia w ich realizacji – nie
zaś maksymalizacji własnych korzyści firmy doradczej, skupionej wyłącznie na
dąŜeniu do uzyskania dofinansowania przez jej klienta. Badanie pomoŜe w
zarekomendowaniu działań, które pomogą ograniczyć oportunistyczne działania firm
doradczych, z którymi zetknięto się w pierwszych rundach naboru wniosków.
Po zakończeniu fazy indywidualnych wywiadów pogłębionych Wykonawca
przygotuje scenariusz rozmowy telefonicznej z konsultantem firmy doradczej 13
(badanie z wykorzystaniem „tajemniczych klientów” będzie realizowane drogą
telefoniczną - techniką „mystery caller”). Badacz będzie wcielał się w rolę pracownika
firmy zainteresowanej uzyskaniem wsparcia z Działania 6.1. W trakcie rozmowy
badacz będzie starał uzyskać jak najwięcej informacji na temat oferty danej firmy
doradczej. W ramach badania Wykonawca przeprowadzi 10 testów techniką
„tajemniczego klienta”.
Z kaŜdej rozmowy powstanie ustrukturyzowana notatka. Notatki zostaną wczytane do
programu do komputerowej analizy danych jakościowych – szczegółową procedurę
analizy opisano w kolejnym podrozdziale.
12
13
http://poig.parp.gov.pl/index/index/1924
Scenariusz zostanie załączony w postaci aneksu do raportu metodologicznego.
72
4. Metody analizy danych
Analiza danych jakościowych to przede wszystkim próba zrozumienia i
zrekonstruowania badanych mechanizmów społecznych z punktu widzenia osób,
które w ich uczestniczą.
Proponujemy zastosowanie następującej procedury analizy danych jakościowych:
1. W pierwszym kroku analizie będą podlegać notatki badaczy/transkrypcje z
wywiadów. Na ich podstawie powstanie matryca najwaŜniejszych wniosków z
badań zorganizowana według głównych modułów tematycznych scenariuszy.
2. Na podstawie matrycy opracujemy wstępny klucz kodowy – listę słów
kluczowych, identyfikatorów, które na etapie komputerowej analizy danych
zostaną przypisane poszczególnym fragmentom transkrypcji/notatek.
3. Notatki z wywiadów/transkrypcje zostaną zaimportowane do specjalistycznego
oprogramowania słuŜącego do analizy danych jakościowych.
4. Analitycy za punkt wyjścia przyjmą strukturę kodów opracowanych na
podstawie matrycy najwaŜniejszych wniosków. Jednak kodując poszczególne
wywiady będą dodawać sub-kody, starając się oznaczyć najwaŜniejsze
wnioski, zaobserwowane mechanizmy i opinie badanych.
5. W wyniku tej procedury powstanie pełne drzewo kodowe. Analiza struktury
drzewa kodowego pozwoli na weryfikację wniosków z badań jakościowych,
lepsze zrozumienie badanych tematów i pogłębienie pierwotnej matrycy
wniosków.
6. Kluczowe wyniki analizy jakościowej zostaną zilustrowane w tekście raportu
za pomocą adekwatnych cytatów, diagramów i schematów.
73
4.1
Sposób prezentacji wyników badań
Po zakończeniu prac terenowych opracowany zostanie raport końcowy, którego
wstępną strukturę przedstawiono poniŜej. Wykonawca dostarczy raport w wersji
elektronicznej (CD-R, poczta elektroniczna) oraz w wersji papierowej w pięciu
egzemplarzach. Dodatkowo wyniki przedstawione zostaną nie więcej niŜ na 3
spotkaniach w terminach wskazanych przez Zamawiającego.
Wstępna propozycja struktury raportu końcowego
- Streszczenie (najwaŜniejsze wyniki całego badania) do 5 stron A4, w wersji
polskiej i angielskiej
- Spis treści
- Metodologia badania
1. ŚcieŜki do eksportu - jak to się robi w sektorze MSP?
1.1 Strategie i uwarunkowania rozwoju eksportu MSP
1.2 Bariery rozwoju eksportu MSP
1.3 Podsumowanie
2. Sposoby wspierania działalności proeksportowej
2.1 Instrumenty wsparcia dla eksporterów w krajach UE
2.2 Działanie 6.1 w teorii i w liczbach
2.3 Podsumowanie
3. Do eksportu z paszportem – Działanie 6.1 w praktyce
3.1 Zniechęceni – o tych, którzy się wycofali
3.2 Rezygnujący – o tych, którzy poprzestali na planach
3.3 Firmy wdraŜające PRE – historie sukcesu?
3.4 Rynek usług proeksportowych – rola doradców.
3.5 Podsumowanie
4. Wnioski odpowiadające na zadane pytania ewaluacyjne, w tym:
- Tabela wniosków i rekomendacji, zgodna z tabelą rekomendacji wskazaną
w Zintegrowanym Systemie Zarządzania Wnioskami i Rekomendacjami,
obejmująca najwaŜniejsze wnioski, jasno sformułowane rekomendacje oraz
stopień ich istotności, a takŜe sposoby i moŜliwe terminy ich wdroŜenia oraz
odniesienia do stron w Raporcie, na których poruszane są poszczególne
kwestie;
74
- Aneksy, w tym:
szczegółowy opis metodologii zastosowanej w ewaluacji (raport metodologiczny);
lista dokumentów, publikacji i innych materiałów źródłowych, wykorzystanych przy
ewaluacji;
wykorzystane narzędzia badawcze;
szczegółowe wyniki analizy treści i analiz statystycznych (w tym tabele rozkładów);
raport cząstkowy w formie prezentacji (w formacie .ppt)
końcowa prezentacja wyników (w formacie.ppt)
75
5. Harmonogram realizacji projektu
Szczegółowy harmonogram projektu załączono do raportu w postaci aneksu (plik MS EXCEL).
76
Tabela 19 Firmy reklamujące w Internecie usługi związane z wdraŜaniem Działania 6.1 PO IG
Lp
Nazwa
Tel.
Adres
1
2
12 376 50 90
13 420 02 68
ul. Kujawska 8, lok. 1-2, 30-042 Kraków
ul. Tadeusza Kościuszki 49, 38-400 Krosno
3
RP CONSULTING
P4P Consulting Sp.
z o.o.
Sotres Sp. z o.o.
ul. Puławska 11/63, 02-515 Warszawa
4
5
Biznesplany.Biz
NYTKO SA
22 646 03 25, 22 646 03
32
536240633
12 4275100 Kraków / 71
3267040 Wrocław
6
Międzynarodowe
Targi Poznańskie Sp. z
o.o.
ul. Głogowska 14
60-734 Poznań
7
BIURO
DORADZTWA
EKONOMICZNEGO
I PRAWNEGO
- BUSINESS
CONSULTANTS Sp.
z o.o.
OMNI
Anna Myślak , tel. 061
869 20 95,
Anna Terech , tel. 061
869 28 99,
Marta Torzewska, tel.
061 869 23 54,
Filip Bittner, tel. 061 869
29 84,
58 341 76 11
8
9
10
11
12
MERIDIAN
Konsorcjum
Doradcze
ECDF
European Projects
Group Sp. z o.o.
LOGOS POLSKA
(12) 294 40 33; 501 342
513; 601 701 080
58 732-21-26
ul. Goździkowa 16, 33-100 Tarnów
ul. Lubicz 26/10, 31-504 Kraków / ul.
Władysława Jagiełły 5/3, 50-201 Wrocław
ul. Jaśkowa Dolina 15, 80-252 Gdańsk
Wrzeszcz
ul. Radzikowskiego 17, 31-315 Kraków
ul. Hutnicza 3, 81-212 Gdynia
(61) 835 00 98, (61) 830
33 10
58 732 19 28
ul. Promienista 83, 60-141 Poznań
22 850 61 00; 12 429 41
01
Biuro Warszawa: Al. Jerozolimskie 56c
00-803 WARSZAWA; Ul. Św. Tomasza 29/2
31-027 Kraków
ul. Balcerskiego 10/2A, 80-299 Gdańsk

pobierz

Transkrypt

Podobne dokumenty

Pobierz plik informacyjny

Import i eksport towarów ze względu na środki transportu za 2015

Planu Rozwoju Eksportu

ASYSTENT DS. EKSPORTU Nie zwlekaj! Dołącz do nas!

program szkolenia

OFERTA PRACY

Powiatowy Urząd Pracy w Kole

Zapytanie ofertowe