Skutki zakazu stosowania pasz GMO w żywieniu zwierząt w Polsce

Skutki zakazu stosowania pasz GMO w żywieniu zwierząt w Polsce
Adam Zieliński
Przedstawiany raport stanowi analizę skutków wprowadzenia na terenie Polski zakazu używania
paszy GMO w produkcji mięsa drobiowego. Wejście w życie uchwalonych przepisów przyniesie
najpoważniejsze konsekwencje właśnie dla tego sektora. Producenci i konsumenci wyrobów
wołowych oraz wieprzowych również odczują analizowaną zmianę ustawy o paszach.
Proponowana nowelizacja przepisów w istocie wprowadza dodatkowe restrykcje wobec polskich
producentów, jednocześnie skutecznie nie ograniczając importu żywności wyprodukowanej przy
użyciu paszy GMO. Krajowy zakaz nie jest w stanie rzetelnie wpłynąć na standaryzację środków
spożywczych na jednolitym rynku Unii Europejskiej. Z drugiej strony egzekwowanie przepisów
doprowadzi zatem do podwyżki cen mięsa i jaj spożywczych osłabiając polskich przedsiębiorców, nie
realizując swojego podstawowego celu - wykluczenia produktów GMO z obrotu na naszym rynku
spożywczym. Jest to spowodowane koniecznością respektowania przepisów unijnych – w tym
wypadku przede wszystkim zasady swobodnego przepływu towarów. Polski ustawodawca nie może
bez stosownej unijnej przesłanki prawnej zakazywać bądź ograniczać sprzedaży produktów
spożywczych wyprodukowanych w innych krajach unijnych. Z perspektywy unijnej użycie do
produkcji żywności paszy genetycznie modyfikowanej nie jest wystarczającym powodem do
ograniczenia przepływu towarów wewnątrz Unii.
Polscy producenci mięsa drobiowego, odnotowujący gwałtowny wzrost produkcji po akcesji
do UE są w dużym stopniu uzależnieni od importu paszy wysokobiałkowej, będącym kluczowym
czynnikiem produkcji. Najbardziej wydajną pod względem efektywności produkcji jest śruta sojowa,
jednakże według najnowszych szacunków co najmniej 90% światowych zasobów jest modyfikowana
genetycznie. Zakaz jej stosowania w produkcji wyrobów drobiarskich spowoduje w efekcie znaczący
wzrost cen przy jednoczesnym spadku produkcji krajowych przedsiębiorstw.
Powyższe oznacza potężną barierą dla konkurencyjności polskiej żywności na rynkach
zagranicznych. Znacznie mniejszy wolumen eksportu oznacza utratę dominującej pozycji w zakresie
mięsa drobiowego i pogorszenie sytuacji eksporterów jaj spożywczych, którzy już teraz muszą się
zmagać z silną konkurencją firm z pozostałych krajów UE. Efektami drugiej rundy będą m. in. wyższe
ceny detaliczne wyrobów drobiarskich na rynku krajowym. Najbardziej zagrożonymi grupami są
emeryci i renciści oraz rodziny wielodzietne. Potencjalny wzrost cen odczują znacznie bardziej rodziny
uboższe. Poza tym, trudna sytuacja na rynku może doprowadzić do konsolidacji i koncentracji
produkcji w dużych zakładach, którym łatwiej będzie ponieść dodatkowe koszty adaptacyjnie niż
mikro i małym przedsiębiorcom.
W raporcie rekomenduje się wprowadzenie programów certyfikujących, które pomogą
odróżnić produkty wolne od GMO od tych powstających na bazie pasz modyfikowanych genetycznie.
Programy certyfikujące są też rozsądną alternatywą dla ogólnego zakazu stosowania pasz GMO –
jeżeli konsumpcja tych produktów rzeczywiście niesie za sobą zagrożenie dla zdrowia – odpowiednie
kampanie informacyjne pomogą przekonać racjonalnych konsumentów do ponoszenia wyższych
kosztów zdrowszej żywności.
Ocena skutków regulacji wykonana przez autorów raportu prowadzi do wniosku o konieczności
zniesienia zakazu stosowania GMO w żywieniu zwierząt w polskiej ustawie o paszach. Omawiany
przepis można porównać do „bomby zegarowej” dla polskich producentów i konsumentów drobiu z
kilkukrotnie przestawianym czasem eksplozji. Niestety w ocenie skutków komentowanej regulacji
brakuje rzetelnego uzasadnienia kolejnych terminów wejścia w życie zakazu.