Stanowisko Rządu RP w sprawie dokumnetu

STANOWISKO RZĄDU
I.
METRYKA DOKUMENTU
Tytuł
Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the
European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions on A new
Animal Health Strategy for the European Union (2007-2013) where "Prevention is better
than cure"
Data przekazania dokumentu przez
Sekretariat Generalny Rady UE
28 września 2007 r.
Data przyjęcia stanowiska przez
Komitet Europejski Rady Ministrów
26 października 2007 r.
Sygnatury
Komisja
Europejska
COM(2007) 539
Rada UE
13292/07
Instytucja wiodąca
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
II.
CEL DOKUMENTU
Zasady wspólnotowej polityki w zakresie zdrowia zwierząt kształtowane były we
wczesnych latach 60. Przyjęcie na poziomie unijnym wspólnych zasad handlu zwierzętami i
wprowadzania do obrotu produktów zwierzęcych odegrało kluczową rolę w zagwarantowaniu
właściwych standardów zdrowia zwierząt i bezpieczeństwa żywności. Umożliwiło to
prowadzenie handlu wspólnotowego i wpłynęło na poprawę ogólnego stanu zdrowia
zwierząt. Polityka ta ulegała przemianom pod wpływem serii następujących po sobie
poważnych kryzysów i ognisk chorób, które wystąpiły w ostatnich latach.
W 2004 r. Dyrekcja Generalna ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów rozpoczęła pracę
nad oceną wyników prowadzonej, w ostatnim dziesięcioleciu, polityki w zakresie zdrowia
zwierząt.
Analiza dotychczasowych działań wskazuje na wysoki poziom złożoności aktualnej
polityki, brak ogólnej strategii, a zwłaszcza niewystarczające uwzględnianie kwestii
zapobiegania chorobom. Z kolei kwestie te były przyczyną dodatkowych problemów, m.in.
niedostatecznej zgodności i spójności polityki w zakresie zdrowia zwierząt z innymi
powiązanymi politykami. Ponadto wykazano potrzebę lepszej komunikacji z
zainteresowanymi stronami i ich większego zaangażowania w tworzenie polityki oraz
konieczności ustalenia podziału zadań i odpowiedzialności. Zwrócono także uwagę na
Projekt: lek.wet. Agnieszka Sadłowska, Departament Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii, MR iRW,
e-mail: agnieszka.sadł[email protected], tel. (22) 623-25-43
1
problemy związane z aktualnymi zasadami finansowania oraz kontroli przywozu zwierząt i
produktów pochodzenia zwierzęcego w handlu wewnątrzwspólnotowym.
Ogólne cele polityki w zakresie zdrowia zwierząt to zapewnienie wysokiego poziomu
zdrowia publicznego, przy jednoczesnym wsparciu wzrostu gospodarczego i
konkurencyjności, oraz promowanie dobrych praktyk gospodarki rolnej, które zapobiegają
przenoszeniu się chorób zwierzęcych i mają wpływ na spełnienie wymogów dotyczących
standardów dla dobrostanu zwierząt i wspierają zrównoważony rozwój. Dla osiągnięcia
wymienionych ogólnych celów, ustalono cele szczegółowe w odniesieniu do polityki zdrowia
zwierząt.
Po pierwsze, Unia Europejska powinna skoncentrować swoje interwencje na
chorobach zwierzęcych, które mają dla niej duże znaczenie, poprzez:
- wyznaczenie profilu i kategoryzację zagrożenia biologicznego i chemicznego,
- określenie priorytetów,
- wskazanie wymiernych celów,
- wyznaczenie wskaźników oceny realizacji zadań oraz
- określenie wysokości zasobów finansowych oraz nakładów ludzkich, które mają być
skierowane do zidentyfikowania zagrożenia.
Po drugie, należy osiągnąć większą przejrzystość i skuteczność działań w zakresie
zapobiegania i zwalczania chorób. Można to zrealizować poprzez wprowadzenie jednolitych i
bardziej wyraźnych przepisów prawnych, w których wskazane zostaną zasady i
mechanizmy, które to:
- ułatwią międzynarodową wymianę handlową,
- zapewnią wysoki poziomu zdrowia publicznego i zdrowia zwierząt,
- będą zachęcać do zapobiegania zagrożenia zdrowotnego w gospodarstwach i do
większej odpowiedzialności sektora gospodarki rolnej w zakresie zapobiegania chorobom
zwierząt,
- poprzez poprawę nadzoru i przygotowania na sytuacje kryzysowe, umożliwią lepsze
zapobieganie ogniskom chorób zwierzęcych i poprawę skuteczności ich zwalczania.
Ponadto Unia Europejska będzie stymulować innowacyjność, naukę i badania dla
zapewnienia lepszych środków zwalczania chorób zwierząt.
Inicjatywa ta ma na celu przyczynienie się do realizacji ogólnych unijnych celów, w
szczególności tych, które są związane z lepszymi uregulowaniami prawnymi i ze strategią
lizbońską.
Odnosząc się do problemów określonych w trakcie dokonywania analizy, w
przedłożonym dokumencie rozpatrzono następujące opcje:
- Pierwsza - ustalono podejście polegające na nie wprowadzaniu zmian i kontynuacji
aktualnej polityki zdrowia zwierząt.
- Druga - polegająca na wprowadzeniu nowej, „miękkiej” strategii w zakresie zdrowia
zwierząt. Koncentrowałaby się ona na „miękkich” instrumentach prawnych i zmierzała do
poprawy komunikacji i współpracy z krajami trzecimi oraz oferowanej im pomocy technicznej.
Ponadto jej celem byłoby wspieranie działalności naukowej i badawczej egzekwowania jej
realizacji na poziomie państw członkowskich.
- trzecia - polegająca na wprowadzeniu nowej kompleksowej strategii w zakresie
zdrowia zwierząt. Strategia ta byłaby oparta na działaniach opisanych w drugiej opcji, lecz
również obejmowałaby dodatkowe prawne elementy, a w szczególności:
Projekt: lek.wet. Agnieszka Sadłowska, Departament Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii, MR iRW,
e-mail: agnieszka.sadł[email protected], tel. (22) 623-25-43
2
wprowadzenie nowych horyzontalnych uregulowań prawnych,
możliwość opracowania zharmonizowanego systemu podziału ponoszonych
kosztów,
opracowanie strategii eksportu z terytorium Unii Europejskiej oraz
wdrożenie elektronicznych środków identyfikacji i certyfikacji zwierząt.
W oparciu o wyniki oceny i konsultacje z zainteresowanymi stronami w strategii
zaproponowano trzecią rozważaną opcję. W dokumencie A new Animal Health Strategy for
the European Union (2007-2013) where "Prevention is better than cure" przedstawiona jest
propozycja, nowej polityki dotyczącej zdrowia zwierząt, pod hasłem „Zapobiegać jest lepiej
niż leczyć” w ramach której działania będą realizowane w latach 2007-2013.
Jej celem będzie zwrócenie głównie uwagi na działania związane z:
1) profilaktyką i zapobieganiem wystąpieniu choroby,
2) prowadzeniem nadzoru i monitoringu,
3) zwalczania i
4) badań naukowych
- w celu zredukowania zachorowalności i minimalizowania efektów wystąpienia ognisk
choroby.
Dokument ten został w dniu 19 września br. przyjęty przez Komisje Europejską.
Nowa strategia zakłada realizację 4 punktów strategicznych:
1. Zapewnienie wysokiego poziomu zdrowia publicznego i bezpieczeństwa żywności
poprzez zminimalizowanie częstotliwości występowania zakażeń zoonotycznych u
ludzi, zagrożenia biologicznego i chemicznego dla zdrowia publicznego,
2. Zapobieganie oraz redukcja występowania chorób u zwierząt,
3. Zwiększenie wzrostu gospodarczego, spójności i konkurencyjności poprzez
zapewnienie swobodnego przepływu towaru i przemieszczania zwierząt,
4. Promowanie dobrych praktyk hodowlanych i ochrony zwierząt, które będą
zapobiegać zagrożeniom związanym ze zdrowiem zwierząt i zminimalizują wpływ na
środowisko, wspierając tym samym unijną strategię zrównoważonego rozwoju.
Realizacja celów odbywać się będzie w czterech obszarach działania:
1. Wyznaczenie priorytetów poszczególnych interwencji UE
2. Stworzenie nowych ram prawnych w dziedzinie zdrowia zwierząt
3. Opracowanie wytycznych dla zapobiegania zagrożeniom dla zdrowia zwierząt,
nadzoru i gotowości w sytuacjach kryzysowych.
4. Stymulowanie i koordynowanie działań w zakresie analizy ryzyka, nauki, innowacji i
badań.
III.
DOKUMENTY POWIĄZANE
Commision Staff Working document accopanying the Communication from the Commision to
the European Parlament, the Council. The European Economic and social caommitee and
the committee of the regions on a New Animal Health Strategy for the European Union
(2007-2013) where “Prevention is better than cure” – impact assessment
IV.
STANOWISKO RZĄDU
Projekt: lek.wet. Agnieszka Sadłowska, Departament Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii, MR iRW,
e-mail: agnieszka.sadł[email protected], tel. (22) 623-25-43
3
Inicjatywa Komisji Europejskiej dotycząca zmiany podejścia do zdrowia zwierząt oraz
przedstawiona w omawianym dokumencie strategia działań jednoznacznie wskazuje, na
konieczność podjęcia prac nad udoskonaleniem przepisów w tym zakresie, poprawienie
spójności z innymi politykami oraz zwiekszenie efektywności legislacyjnych. W związku z
powyższym Rząd Rzeczypospolitej popiera dokument Komisji Europejskiej A new Animal
Health Strategy for the European Union (2007-2013) where "Prevention is better than cure".
Aktualna polityka w zakresie zdrowia zwierząt skupia się głównie na elemencie
zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, charakteryzuje się niską przejrzystością i jest bardzo
skomplikowania pod względem prawnym. Ponadto, pomimo tego, że prawodawstwo unijne
już teraz w znacznym stopniu opiera się na zaleceniach, standardach i wytycznych Kodeksu
Zdrowia Zwierząt Światowej Organizacji Zdrowia Zwierząt (OIE) i respektuje zobowiązania
Unii Europejskiej w ramach Porozumienia Swiatowej Organizacji Handlu (WTO) w sprawie
stosowania środków sanitarnych i fitosanitarnych (Porozumienie SPS), to istnieją jeszcze
obszary, w których Unia Europejska mogłaby jeszcze bardziej zbliżyć się do wspomnianych
standardów (np. status chorobowy, przywóz, jakość i ocena służb weterynaryjnych, analizy
laboratoryjne, żywienie zwierząt, szczepienia). Należy też zauważyć, że główne założenia
obecnej polityki były sporządzone w dużej mierze, kiedy Unia Europejska była jeszcze
wspólnotą dwunastu państw członkowskich, a dodatkowo skomplikowana została polityka
związana z pojawieniem się nowych wyzwań tj. nowe choroby lub zmiana epidemiologii
znanych, starych chorób.
V.
UZASADNIENIE STANOWISKA RZĄDU
Ocena skutków społecznych
Proponowane w strategii nowe podejście do kwestii zdrowia zwierząt oparte na
przesłaniu „Lepiej zapobiegać niż leczyć” pozwoli spodziewać się zmniejszenia zagrożenia
wystąpienia chorób zakaźnych zwierząt na terenie Rzeczypospolitej Polskiej. Tym samym
uniknie się negatywnych bezpośrednich i pośrednich efektów związanych z działaniami
podejmowanymi przy likwidowaniu ognisk choroby, tj:
1. Koszty emocjonalne związane z narażeniem na masowe wybijanie zwierząt i
niszczenie ich zwłok,
2. Ograniczenia w dziedzinie turystyki, swobodnego przemieszczania się ludzi i mienia
w związku z wprowadzonymi ograniczeniami.
Ocena skutków gospodarczych
Wysoki poziom zdrowia zwierząt na terytorium Unii Europejskiej w znacznym stopniu
przyczyni się do wzrostu gospodarczego, gwarantując zachowanie konkurencyjności
rolników i przedsiębiorstw europejskich oraz prawdziwego dostępu do rynków eksportowych.
Nieuzasadnione bariery sanitarne nabierają coraz większego znaczenia. Wykrycie, analiza i
usunięcie w/w barier jest złożone, skomplikowane technicznie i czasochłonne. Warunki
przywozu zwierząt oraz żywności pochodzenia zwierzęcego do Unii Europejskiej są już w
znacznym zakresie zharmonizowane. Harmonizacja przepisów nie dotyczy wymagań
dotyczących wymagań weterynaryjnych przy wywozie do krajów trzecich.
Projekt: lek.wet. Agnieszka Sadłowska, Departament Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii, MR iRW,
e-mail: agnieszka.sadł[email protected], tel. (22) 623-25-43
4
Komisja ma wyłączne kompetencje w negocjowaniu dwustronnych umów z państwami
trzecimi w obszarze środków sanitarnych i fitosanitarnych (SPS). W przypadku niektórych
krajów trzecich wymogi eksportowe Unii Europejskiej są szczegółowo określone w
dwustronnych porozumieniach weterynaryjnych. Trwające negocjacje handlowe, w
szczególności dotyczące umów o wolnym handlu z Koreą, Indiami i państwami
Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN), obejmują rozdziały
dotyczące środków sanitarnych i fitosanitarnych SPS.
Komisja prowadzi obecnie rozmowy z państwami członkowskimi dotyczące skutków
wdrażania aktualnej i przyszłej polityki dla negocjacji w dziedzinie środków sanitarnych i
fitosanitarnych SPS z krajami trzecimi w związku z wywozem. Celem jest zapewnienie
respektowania zobowiązań wynikających z Traktatu dotyczących wspólnej polityki handlowej
oraz prezentowania jednolitego podejścia Wspólnoty w negocjacjach z krajami trzecimi.
Nowa strategia Unii Europejskiej w zakresie zdrowia zwierząt przyczyni się do
dostosowania zestawu instrumentów politycznych służących lepszemu dostępowi do rynków
eksportowych, do ożywienia partnerstwa z zainteresowanymi stronami oraz do wyznaczenia
priorytetów w celu jak najlepszego wykorzystania zasobów.
Ocena skutków budżetowych
Z uwagii na fakt, że Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady,
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie nowej
strategii Unii Europejskiej w zakresie zdrowia zwierząt (2007–2013) - „Lepiej zapobiegać niż
leczyć”, jest dokumentem pozalegislacyjnym, jego przyjęcie nie będzie wiązało się z
zaangażowaniem dodatkowych środków z budżetu państwa.
Obecne obowiązujące przepisy dotyczące wydatków w dziedzinie weterynarii zakładają
ponoszenie kosztów zwalczania chorób zakaźnych zwierząt oraz zapewnienie odszkodowań
dla właścicieli zwierząt w przypadku wystąpienia ogniska choroby jedynie z budżetu państwa
z ewentulanym współfinansowaniem przez UE.
Proponowane w strategii prace nad wypracowaniem warunków zachecających do
zapobiegania zagrożeniom związanym ze zdrowiem zwierząt oraz odpowiedni podział
kosztów, korzyści i obowiązków przyczyni się znacznie do lepszego zapobiegania
wystąpieniu chorób zakaźnych zwierząt oraz zminimalizuje prawdopodobieństwo
wystąpienia zagrożenia finansowego dla budżetu państwa w związku z koniecznością
zwalczania chorób zakaźnych zwierząt.
Ocena skutków prawnych
Ciągle zmieniające się przepisy prawa to jeden z głównych mechanizmów interwencji UE
w dziedzinie zdrowia zwierząt, używany zarówno w ramach kontynuacji polityki
wspólnotowej, jak i wprowadzania w życie międzynarodowych zobowiązań. Celem przyszłej
strategii, przedstawionej w omawianym dokumencie, będzie zastąpienie szeregu
istniejących, powiązanych między sobą i współzależnych działań politycznych, jednymi
ramami politycznymi. Strategia zdrowia zwierząt będzie dążyć do jednolitych,
zharmonizowanych, bardziej wyraźnych ram regulacyjnych.
W jednych horyzontalnych ramach prawnych będą zdefiniowane i ujęte wspólne zasady i
wymagania
obowiązujących
obecnie
przepisów
prawa
w
zakresie
handlu
wewnątrzwspólnotowego, przywozu, zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, żywienia i
Projekt: lek.wet. Agnieszka Sadłowska, Departament Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii, MR iRW,
e-mail: agnieszka.sadł[email protected], tel. (22) 623-25-43
5
dobrostanu zwierząt. Na te przepisy, których to obowiązek prawidłowej transpozycji i
implementacji, spoczywał na administracji rządowej składa się około 600 dyrektyw i decyzji.
Obowiązujące przepisy zostaną uproszczone i zastąpione pojedynczą regulacją ramową.
Wypełnienie celów omawianej strategii oznacza zastąpienie przepisów w zakresie
zdrowia zwierząt nowymi przepisami zarówno na poziomie wspólnotowym, krajowym jak i
regionalnym. Realizacja tego działania, zaplanowana została na 6 lat i będzie wymagała:
- aktywnego uczestniczenia przedstawicieli Polski w procesie stanowienia prawa na
poziomie wspólnotowym,
- zmiany przepisów krajowych w tym zakresie.
VI.
STANOWISKO PARTNERÓW SPOŁECZNYCH
VII.
WNIOSKI
Zakłada się, że proponowana zmiana strategii doprowadzi przede wszystkim do:
1. Uproszczenia prawa, w tym harmonizacji i zgodności z międzynarodowymi
zobowiązaniami Unii Europejskiej (Kodu Zdrowia Zwierząt Światowej Organizacji Zdrowia
Zwierząt OIE, porozumienie w zakresie środków sanitarnych i fitosanitarnych Światowej
Organizacji Handlu WTO oraz Kodeksu Żywnościowego Światowej Organizacji Handlu
WTO oraz Organizacji do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa FAO),
2. Usprawnienia wdrażania przepisów na poziomie krajowym i regionalnym,
3. Zminimalizowania obciążeń administracyjnych dla państwa oraz podmiotów
gospodarczych związanych ze stosowaniem przepisów z zakresu zdrowia zwierząt,
wynikających z ich uproszczenia,
4. Konieczności zapewnienia właściwej obsługi prawnej i merytorycznej w pracach
związanych ze zmianą przepisów prawnych poprzez:
- powołanie zespołu składającego się z legislatorów z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi,
Rządowego Centrum Legislacji, Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej oraz merytorystów
(lekarzy weterynarii, ekonomistów) w celu aktywnego włączenia się w stanowienie prawa na
poziomie wspólnotowym jak i wypracowaniu koncepcji zdrożenia na poziomie krajowym i
przygotowanie rozwiązań prawnych i merytorycznych dla wdrożenia zasad przewidzianych w
nowej strategii.
Powyższe działania są zgodne oraz spójne z realizowaną Reformą Regulacji „Przedsiębiorca
ma prawo”
Projekt: lek.wet. Agnieszka Sadłowska, Departament Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii, MR iRW,
e-mail: agnieszka.sadł[email protected], tel. (22) 623-25-43
6