Laboratorium Informatyki ELI

AUTORSKI PROGRAM NAUCZANIA
INFORMATYKI W GIMNAZJUM
„Poznajemy informatykę”
Opracował: Mariusz Walczykiewicz
1. Wstęp.
Informatyka jest młodą i bardzo szybko rozwijającą się dyscypliną naukową. Lekcje
informatyki odbywają się w pracowni komputerowej, uczniowie pracują przy komputerach.
Zazwyczaj jest to związane z koniecznością podziału klasy na grupy, gdyż zakłada się, że
przy jednym komputerze powinien pracować jeden uczeń. W ponad 90% gimnazjów są to
komputery typu IBM PC, w znacznej większości działające z jedną z wersji systemu
operacyjnego Windows. W pozostałych gimnazjach znajdują się komputery Macintosh firmy
Apple, pracujące w jednej z wersji systemu operacyjnego Mac OS. Ogromna większość tych
szkół – głównie dzięki trwającej kilka lat parlamentarno-rządowej akcji „Pracownia
internetowa w każdym gimnazjum” – ma komputery połączone w sieć lokalną i dostęp do
Internetu.
Znacznie bardziej różnorodne jest zaopatrzenie gimnazjów w licencjonowane
oprogramowanie. Większość szkół ma licencje szkolne na:
o język programowania Logo (w wersji Logo Komeniusz), Baltie;
o program do tworzenia schematów blokowych algorytmów (Laboratorium Informatyki),
o Microsoft Office.
Powodzenie kształcenia informatycznego w gimnazjum zależy od spełnienia kilku
podstawowych warunków:
o Będziemy realizować kanon treści z Podstawy programowej, nie zastanawiając się, co jest
informatyką, a co już nią nie jest oraz zwracając uwagę nie tylko na treści, ale również na cele
nauczania.
o Będziemy pamiętać, że uczniowie poznali już podstawy informatyki w szkole
podstawowej.
o W szkole będzie pracownia z odpowiednią liczbą komputerów, dostosowaną do
liczebności klas; komputery będą również dostępne w bibliotece szkolnej, w pracowniach
przedmiotowych.
o Będziemy mieć do dyspozycji oprogramowanie pozwalające na realizację celów i treści
Podstawy programowej.
o Będziemy stale się dokształcać, pamiętając, że w dziedzinie informatyki istotne zmiany
zachodzą z roku na rok.
o Nasze wymagania będą wyważone, będziemy oceniać zarówno wiadomości, jak
i umiejętności, postaramy się tak ukierunkować najzdolniejszych uczniów, aby rozwijali
swoje talenty.
2. Podstawa programowa, cele nauczania informatyki i zadania szkoły
Nowa Podstawa programowa definiuje następujące ogólne cele nauczania informatyki
w gimnazjum:
I. Bezpieczne posługiwanie się komputerem i jego oprogramowaniem, wykorzystanie sieci
komputerowej. Komunikowanie się za pomocą komputera i technologii informacyjnej
II. Wyszukiwanie, gromadzenie i przetwarzanie informacji z różnych źródeł. Opracowywanie
za pomocą komputera rysunków, tekstów, danych liczbowych, motywów, animacji,
prezentacji multimedialnych
III. Rozwiązywanie problemów i podejmowanie decyzji z wykorzystaniem komputera,
z zastosowaniem podejścia algorytmicznego
IV. Wykorzystanie komputera oraz programów i gier edukacyjnych do poszerzania wiedzy
i umiejętności z różnych dziedzin oraz do rozwijania zainteresowań
V. Ocena zagrożeń i ograniczeń, docenianie społecznych aspektów rozwoju i zastosowań
informatyki
W Podstawie programowej znajdują się również zadania szkoły (uwagi o realizacji):
Dopuszcza się wprowadzenie języka programowania, takiego jak Logo lub Pascal, które mają
duże walory edukacyjne i mogą służyć kształceniu pojęć informatycznych.Podczas lekcji
informatyki każdy uczeń powinien mieć do swojej dyspozycji osobny komputer z dostępem do
Internetu.
Podczas prac nad projektami (indywidualnymi lub zespołowymi) lub w czasie zajęć z innych
przedmiotów uczniowie powinni mieć możliwość korzystania z komputerów w zależności od
potrzeb wynikających z charakteru zajęć i realizowanych tematów i celów.
2
Zadania te wymagają dbałości ze strony dyrekcji szkoły i nauczycieli informatyki o:
o wyposażenie pracowni komputerowej w sprzęt (komputery w odpowiedniej liczbie,
drukarkę, skaner, aparat cyfrowy, kamerę internetową...), odpowiadający współczesnym
standardom i utrzymanie go w dobrym stanie;
o zapewnienie łączności zarówno między poszczególnymi komputerami, jak i z Internetem;
o zainstalowanie licencjonowanego oprogramowania systemowego, użytkowego oraz
edukacyjnego, w tym przynajmniej jednego języka programowania;
o udostępnianie pracowni nie tylko na lekcje informatyki, ale również na lekcje innych
przedmiotów, koła zainteresowań i inne formy aktywności uczniów;
o wykorzystywanie technologii informacyjnej (TI) i komunikacyjnej w życiu szkoły –
w sekretariacie, bibliotece, świetlicy, pokoju nauczycielskim.
Z celów kształcenia ogólnego wynika również, że szkoła powinna stymulować
i wspomagać
rozwój
uzdolnień
i
zainteresowań
uczniów.
Osiągniemy
to
przez
zainteresowanie uczniów rozwojem wiedzy informatycznej oraz nowymi możliwościami
dostępu do informacji i komunikowania się:
o różnorodność problemów poruszanych na lekcjach;
o ukazywanie interesujących zastosowań informatyki;
o przedstawianie TI jako narzędzia niezbędnego do efektywnego wykonywania przyszłej
pracy;
o prezentowanie perspektyw rozwoju TI.
Równie istotne jest wspomaganie uczniów w rozpoznaniu własnych uzdolnień
i zainteresowań w celu świadomego wyboru dalszego kierunku kształcenia:
o rozpoznawanie i stymulowanie rozwoju mocnych stron uczniów;
o wskazywanie form aktywności wspomagających rozwijanie uzdolnień (np. udział
w konkursach informatycznych, podejmowanie kontaktów z grupami zainteresowań);
o przedstawianie możliwości dalszego kształcenia i samokształcenia w dziedzinie
informatyki.
3
3. Treści programowe.
Podstawa programowa informatyki jest treściwa. W mojej propozycji nacisk został
położony na praktyczne wykorzystanie wiedzy informatycznej i umiejętności posługiwania
się technologią informacyjną. Zwłaszcza istotna jest tu korelacja z innymi przedmiotami
szkolnymi, użyteczność informatyki w życiu szkoły oraz uwzględnianie problemów
najbliższego otoczenia.
Rozkład materiału zapewnia on realizację wszystkich szczegółowych celów nauczania
informatyki i umożliwia
rozwijanie uzdolnień i zainteresowań uczniów oraz korelację
informatyki z innymi przedmiotami.
Planowany podział na realizację działów tematycznych:
L.p.
1
2
3
4
5
6
7
Dział tematyczny
Lekcje z komputerem
Lekcje z tekstami i rysunkami
Lekcje z Internetem
Lekcje z modelami
Liczba godzin
11
12
13
4
12
7
6
Lekcje z Baltie
Lekcje z multimediami
Lekcje z liczbami i zbiorami danych
4. Środki dydaktyczne.
1. Zestawy komputerowe.
2. Łącze szerokopasmowe do połączenia z Internetem.
3. Drukarka umożliwiająca wydruk.
4. Skaner.
5. Nagrywarka DVD.
6. Cyfrowy aparat fotograficzny.
7. Obrazy w postaci cyfrowej.
8. Projektor multimedialny.
9. Programy Microsoft Office, Baltie, Laboratorium Eli, Logo Komeniusz, Picasa.
10. Pakiet oprogramowania Corel Suite X5.
4
5. Metody pracy na lekcjach.
Ze względu na dużą różnorodność i obszerność materiału z zakresu informatyki w
gimnazjum, niezbędne jest stosowanie efektywnych metod nauczania i zapewnienie uczniom
optymalnych warunków pracy. Najważniejsze elementy takich metod to: umożliwienie,
wspomaganie i stymulowanie działań wszystkich uczniów oraz zindywidualizowane
oddziaływanie na każdego z nich.
Są to wysokie wymagania i aby im podołać, należy pracować z małymi grupami w
pracowni komputerowej i zorganizować stanowisko przy komputerze dla każdego ucznia. Ale
to nie wystarczy. Powinniśmy dobrze zaplanować lekcje i mieć przygotowane zestawy
różnorodnych i ciekawych zadań. Ale to też nie wystarczy. Trzeba wzbudzić w uczniach
zainteresowanie tematyką i zmobilizować ich do pilnej pracy na lekcjach. Ale jak to
osiągnąć?
o Przede wszystkim trzeba stawiać sobie wysokie wymagania. Być przykładem dla
uczniów, starannie przygotowywać się do lekcji i aktywnie je prowadzić. Pamiętać o tym, że
uczniowie naśladują nauczyciela, szukają mistrza. To jasna strona naszej pracy, o czym warto
sobie czasem przypomnieć.
o Ważnym elementem jest dobre porozumiewanie się z uczniami na wszystkich etapach
pracy. Uczniowie, rozwiązując problem czy wykonując zadanie, powinni na każdym etapie
jego opracowywania mieć możliwość komunikowania się z nauczycielem i ze swoimi
kolegami. Nie mogą obawiać się zadawania pytań i wymieniania poglądów.
o W trakcie rozwiązywania problemów trzeba stymulować twórczość i pomysłowość
uczniów. Nie przekreślać z góry niestandardowych rozwiązań. Istotną cechą nauczania dla
przyszłości nie jest przekazywanie i sprawdzanie wiedzy, ale tworzenie możliwości jej
samodzielnego budowania, poszukiwania i odkrywania przez uczniów. Taki sposób
kształcenia wymaga od uczniów większej aktywności i kreatywności, a od nauczyciela
doboru interesujących zagadnień i preferowania myślenia niestereotypowego.
o Tematyka przykładów, zadań i problemów powinna być powiązana z innymi
dziedzinami i otaczającą nas rzeczywistością. Problemy interdyscyplinarne pokazują
bardziej realny obraz świata. Uczniowie mogą dostrzec powiązania między różnymi
dziedzinami, możliwość zastosowania podobnych rozwiązań do wielu zadań i budować
spójny obraz świata, potrzebny do efektywnego działania. Pomagamy w ten sposób również
nauczycielom innych przedmiotów.
o Trzeba także znajdować czas na refleksję, przemyślenie i przedyskutowanie
przedstawionego przez uczniów rozwiązania problemu. Warto, aby uczniowie analizowali
5
wyniki swojej pracy, dostrzegali mocne i słabe strony, rozwiązania kontrowersyjne, umieli
formułować swoje uwagi i wnioski, także krytyczne. Dzięki temu zapewnimy sprzężenie
zwrotne w procesie nauczania.
o Ważnym elementem jest planowanie niektórych zadań jako pracy zespołowej, wspieranie
współdziałania uczniów. Czasami kolega może być najlepszym nauczycielem i osiągnie cel
szybciej od innych. Umiejętność współpracy i działania zespołowego jest jedną z istotnych
umiejętności potrzebnych człowiekowi w XXI wieku.
6. Wymagania
Wymagania stawiane uczniom sformułowane w Podstawie programowej nauczania
informatyki są obszerne. Czego wobec tego trzeba wymagać na lekcjach?
Wykonywania konkretnych zadań za pomocą komputera. Jest to niezbędne do
osiągnięcia jednego z celów nauczania – przygotowania do posługiwania się metodami
i środkami technologii informacyjnej. Większość lekcji powinna być poświęcona różnym
formom działań uczniów z komputerem i kończyć się wynikiem w postaci wydruku,
prezentacji, grafiki, arkusza, bazy danych czy programu.
Kolejny szczebel do osiągnięcia tego samego celu to wymaganie radzenia sobie
z używanym na lekcjach sprzętem i aplikacjami. Uczniowie powinni bez większych
problemów posługiwać się klawiaturą i myszą, korzystać z menu programu, umieć sięgnąć do
pomocy, posługiwać się paskami narzędzi, ale trzeba pamiętać, że przede wszystkim mają
sprawnie tworzyć dokumenty, a następnie zapisywać je, drukować lub prezentować.
Aby uczniowie rozumieli podstawowe zasady działania sprzętu i oprogramowania,
należy wymagać również przedstawiania rozwiązań problemów w postaci planu
działania, algorytmu i wreszcie programu. Problemy te powinny być raczej proste i realne
– dotyczyć zagadnień, z którymi uczniowie spotykają się w szkole i życiu codziennym.
Z pewnością nie należy wymagać od uczniów biegłości w programowaniu w jakimkolwiek
języku. Jednakże uczniom zainteresowanym i zdolnym warto pomóc w dobrym opanowaniu
języka Baltie.
Ze względu na nadmiar informacji (nie zawsze rzetelnych) przekazywanych z wielu
źródeł bardzo ważną umiejętnością staje się zarządzanie tą informacją. Uczniowie
powinni umieć:
o zdobywać i porządkować potrzebne informacje,
o przekształcać te informacje na użyteczne wiadomości i umiejętności,
o przedstawiać informacje w syntetycznej formie.
6
Oczywiście
niezbędne
są
wymagania
związane
z
normami
etycznymi
i przestrzeganiem prawa:
o świadome stosowanie zasad korzystania z oprogramowania, przestrzeganie praw
autorskich,
o podporządkowanie się zasadom zachowania się w Internecie (netykieta).
Dodajmy do tego jeszcze wymóg uświadamiania sobie zagrożeń związanych z szybkim
rozwojem technologii informacyjnej.
Najbardziej ogólną umiejętnością, którą uczniowie powinni zdobyć, jest dobieranie
właściwych narzędzi informatycznych do danego zadania. Jest to wymaganie finalne –
uczniowie muszą najpierw poznać możliwości różnych aplikacji.
7