Z prac Komisji Badań nad Historią Syberii Komitetu Historii Nauki i

232
Kronika
Z prac Komisji Badań nad Historią Syberii
Komitetu Historii Nauki i Techniki PAN w latach 2008–2009
Komisja powstała w 1994 r. jako zespół społeczny Polskiej Akademii Nauk. Skupia
członków Komitetu Historii Nauki i Techniki PAN oraz specjalistów z różnych ośrodków
naukowych w kraju. Członkowie wybierani są na okres 5-letniej kadencji. Jest ich obecnie
20, ale w regularnych posiedzeniach — 5 razy w roku — uczestniczą także goście. Ogólnie w pracach Komisji uczestniczy ok. 40 osób. Na posiedzenia zapraszani są także zainteresowani problemem historycy z Federacji Rosyjskiej oraz dawnych republik radzieckich,
będący na stypendiach i stażach naukowych w Polsce.
Główną formą pracy są posiedzenia naukowe, podczas których członkowie lub goście
Komisji referują wyniki aktualnych badań. Zawsze prezentowane są najnowsze publikacje
drukowane w Rosji, Polsce i innych krajach. Wymiana informacji, również o zachowanych
archiwaliach, a zwykle potrzeba osobistego kontaktu ze specjalistami takimi, jak prof. Waleria Śliwowska (Instytut Historii PAN), prof. Kalina Bartnicka i prof. Leszek Zasztowt
(Instytut Historii Nauki PAN), prof. Eugeniusz Niebelski (KUL), prof. Wiesław Caban
(Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy w Kielcach), dr hab. Barbara Jędrychowska
i prof. Antoni Kuczyński (Uniwersytet Wrocławski), prof. Maria Magdalena Blombergowa
(Uniwersytet Łódzki) i prof. Jerzy Supady (Uniwersytet Medyczny w Łodzi) — to ważne
motywy stałej obecności na zebraniach, którym zawsze towarzyszy rzeczowa dyskusja,
często inspirująca podejmowanie nowych tematów badawczych. Prof. A. Kuczyńskiemu
członkowie zawdzięczają najwięcej informacji o najnowszych publikacjach ogłoszonych
w Rosji. Recenzje z tych publikacji często drukowane są w „Zesłańcu”.
Wydarzeniami 2008 r. były przede wszystkim jubileusze pracy naukowej prof. W. Śliwowskiej (55-lecie) i prof. M.M. Blombergowej. Na pierwszy prof. E. Niebelski przygotował specjalną księgę Zesłańcy postyczniowi w Imperium Rosyjskim. Studia dedykowane Profesor Wiktorii Śliwowskiej (wyd. KUL) z pracami członków Komisji. Z tej okazji
odbyło się też posiedzenie Komisji z referatami omawiający dorobek naukowy Jubilatki.
Jubileusz prof. Blombergowej zorganizowany został w Łodzi przez tamtejsze instytucje
naukowe, co również udokumentowano stosowną publikacją.
Odbyło się pięć posiedzeń Komisji z 18 referatami. W dużym stopniu dotyczyły
one indywidualnych osiągnięć badawczych, między innymi Józefa Kalinowskiego (referat A. Milewskiej-Młynik), Bronisława Grąbczewskiego (referat M.M. Blombergowej), Bronisława Piłsudskiego (referat J. Tulisowa), Leona Barszczewskiego (referaty
M.M. Blombergowej i I. Strojeckiego). Specjalną sesję naukową poświęcono Edwardowi
Piekarskiemu (referenci: J. Tulisow, M.T. Żuk, Z. Wójcik). Były ponadto referaty bardziej
ogólne: Olga Ubijewa z Ułan-Ude omówiła współczesne badania historyczne w Buriacji,
a J. Grzybowski przedstawił zarys stanu wiedzy o intelektualistach, obywatelach polskich
narodowości białoruskiej, w obozach i więzieniach stalinowskich.
W dużym stopniu dzięki wsparciu Komisji, a zwłaszcza jej wiceprzewodniczącego
— prof. A. Kuczyńskiego, Stowarzyszenie „Wspólnota Polska” zorganizowało dwie sesje naukowe: Polacy w nauce, cywilizacji i gospodarce świata oraz Wacław Sieroszewski
(1858–1945). Zesłaniec — etnograf — literat — polityk. Związki polsko-jakuckie. Tradycja i współczesność. Na tej ostatniej członkowie Komisji przedstawili sześć referatów. Ponadto A. Kuczyński i Z. Wójcik przygotowali do druku Zygmunta Węgłowskiego Wspo-
Wrocławskie Studia Wschodnie 13, 2009
© for this edition by CNS
WSW13-kor_imprim.indb 232
2011-05-26 10:25:12
233
Kronika
mnienia z podróży Aleksandra Czekanowskiego na rzece Olenok w 1875 roku (I wydanie
książkowe, z krytycznym komentarzem).
Warunki kryzysowe w kraju w 2009 r. zawęziły obszar działalności Komisji, głównie ze
względu na trudności finansowe Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” (nie zorganizowano
przygotowanych już sesji o Polakach w Azji Centralnej i o Polakach w Harbinie).
Posiedzenia Komisji odbywały się jednak regularnie. Przedstawiono na nich 12 referatów i jeden komunikat naukowy. Uczestniczyli w nich specjaliści z Polski (między innymi
Warszawa, Łódź, Wrocław, Kielce, Lublin, Toruń) i z Federacji Rosyjskiej (Moskwa, Jakuck,
Ułan-Ude, Omsk). Goście z Rosji prezentowali następującą tematykę: S.A. Mulina — badania nad działalnością Polaków w Syberii Zachodniej, E.T. Siemionow — nagrobki katolickie
na dawnym cmentarzu przy Zakładach Nerczyńskich, K. Takasajewa — kultura współczesna
Jakucji). Referaty członków i gości Komisji z Polski w dużym stopniu związane były z omówieniem twórczości Józefa Kowalewskiego — filomaty i orientalisty (J. Tulisow i M.T. Żuk).
Z. Strzyżewska analizowała informacje o uczonych w łagrach stalinowskich na podstawie
wspomnień S. Wawrzyńczaka, a ponadto przedstawiła wyniki poszukiwań militariów z kolekcji J.H. Dąbrowskiego, zrabowanych w 1832 r. J. Schiller omówiła działalność A.L. Błoka,
profesora prawa rosyjskiego na Uniwersytecie Warszawskim. Inne referaty dotyczyły polskich
studiów muzyki autochtonicznych ludów Syberii (K. Kondracka) i działalności naukowej i gospodarczej M. Jankowskiego na Dalekim Wschodzie (J. Gruszczyński).
Wspomniano o kilku referatach poświęconych Józefowi Kowalewskiemu. Nagrobek (zniszczony) wybitnego orientalisty odnalazł na Powązkach w Warszawie M.T. Żuk,
sekretarz Komisji. Kasa im. Mianowskiego zdecydowała się wesprzeć jego renowację.
Ostatecznie 17 XI 2009 r. odrestaurowany pomnik został uroczyście odsłonięty. Obecni
byli przedstawiciele instytucji sprawczych oraz sekretarz Ambasady Federacji Rosyjskiej
w Warszawie.
Należy dodać, iż ukazała się, pod redakcją prof. J. Supadego, książka pt. Lekarze polscy na Syberii od XVII do XX wieku, Łódź 2008, stanowiąca pokłosie rok wcześniej zorganizowanej międzynarodowej konferencji naukowej, podczas której wystąpili z referatami
członkowie Komisji oraz Komitetu Historii Nauki i Techniki PAN (T. Brzeziński, A. Kuczyński, R. Meisner, J. Trynkowski, Z. Wójcik).
Zbigniew J. Wójcik
Międzynarodowa konferencja
„Wacław Sieroszewski (1858–1945).
Zesłaniec — etnograf — literat — polityk”.
Związki polsko-jakuckie. Tradycja i współczesność
Z okazji 150. rocznicy urodzin Wacława Sieroszewskiego, wybitnego badacza kultury
Jakutów, literata i działacza niepodległościowego, Ośrodek Badań Wschodnich Uniwersytetu Wrocławskiego, działający w strukturach Katedry Etnologii i Antropologii Kulturowej tejże uczelni, zorganizował w dniach 3–5 grudnia 2010 r. konferencję naukową. Jej
celem było uczczenie pamięci i dziedzictwa tego wybitnego badacza kultury, o którym
Wrocławskie Studia Wschodnie 13, 2009
© for this edition by CNS
WSW13-kor_imprim.indb 233
2011-05-26 10:25:12