Obsługa systemów użytkowych Dla systemu Windows—Linux

Transkrypt

Praca zbiorowa
Obsługa
systemów
użytkowych
Dla systemu Windows—Linux
Wydanie dwunaste
Macrologic SA, Warszawa, październik 2011
Praca zbiorowa
Xpertis: Obsługa
systemów
użytkowych; Dla systemu Windows—Linux
Wydanie dwunaste
© Copyright by Macrologic SA, październik 2011
Macrologic SA
ul. Kłopotowskiego 22
03-717 Warszawa
tel. +48 222-566-222
http://www.macrologic.pl
Redakcja: Krzysztof Zawisławski, Małgorzata Kostrzewa, Joanna Abramowicz, Krzysztof
Odyniec
Skład: Andrzej Odyniec, Krzysztof Odyniec
Druk: Niniejszy podręcznik został przygotowany w wersji elektronicznej i nie jest publikowany przez wydawcę w postaci papierowej a jedynie na nośnikach komputerowych oraz przez
Internet.
Macrologic oraz Xpertis są znakami handlowymi Macrologic SA.
Prawa do wszystkich występujących tutaj znaków handlowych należą do odpowiednich właścicieli. Ze względu na
charakter publikacji i niekiedy częste używanie w tekście znaków handlowych, zamiast umieszczania po każdym
wystąpieniu takiego znaku — symbolu znaku handlowego (TM ) lub zastrzeżonego znaku handlowego (®) utrudniającego czytanie, wszystkie znaki handlowe wyróżniamy pisząc je z wielkiej litery w trosce o przejrzysty styl
wydawniczy i bez intencji jakiegokolwiek ingerowania w znak lub naruszania praw z nim związanych.
Informacja o licencjach na wykorzystywane oprogramowanie stron trzecich znajduje się na płycie dystrybucyjnej
w folderze: „Xpertis Dokumentacja” podfolder: „Licencje obce”.
ISBN: Publikacjom elektronicznym nie przydziela się
Spis treści
Uwagi wstępne
I
II
1
Rozpoczęcie pracy
1 Klucz programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.0.1 Wprowadzanie kluczy licencyjnych w aplikacji
2 Nazwa użytkownika i hasło . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 Uruchamiane programu przez serwer aplikacji . . . . . . .
3.1 Terminale graficzne pod Windows i Linux . . . . . . .
3.1.1 Uwierzytelnianie kartą SmartCard . . . . . . .
3.1.2 Uwierzytelnianie certyfikatem z pliku . . . . .
3.1.3 Uwierzytelnianie Active Directory . . . . . . .
Dialog z programem
1 Menu i organizacja ekranu . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1 Obsługa menu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.1 Windows . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.2 Linux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1.3 Funkcje Menu w jTerm . . . . . . . . . . . . .
2 Okna programu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1 Ustawienia użytkownika dla okien programu . . . . .
2.1.1 Zmiana ustawień użytkownika . . . . . . . . .
2.2 Okno przeglądania danych . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.1 Okienka wertowania . . . . . . . . . . . . . .
2.2.2 Okienka wertowania - przyciski . . . . . . . .
2.2.3 Okienka wertowania - struktury hierarchiczne
2.2.4 Wprowadzanie danych . . . . . . . . . . . . .
2.2.5 Wyszukiwanie danych . . . . . . . . . . . . . .
2.2.6 Usuwanie danych . . . . . . . . . . . . . . . .
i
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
3
3
4
4
7
7
9
10
10
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
13
13
14
14
18
18
21
22
22
27
27
30
31
31
34
36
ii
Spis treści
2.2.7 Modyfikowanie danych . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.8 Sortowanie wyświetlanych danych . . . . . . . . .
2.2.9 Polecenia standardowe niezależne od menu . . . .
2.2.10 Dołączanie kolumn do okienka wertowania . . . .
2.2.11 Akcje dla grupy rekordów — zaznaczanie . . . . .
2.2.12 Akcje dla grupy rekordów — kopiowanie . . . . .
2.2.13 Wykonanie akcji grupowej z menu . . . . . . . . .
2.2.14 Obsługa filtra w okienkach wertowania . . . . . .
2.2.15 Drag and drop . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.16 Autoraporty — automatyczne tworzenie wydruków
2.3 Okno redagowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.4 Okno redagowania z zakładkami . . . . . . . . . . . . . .
2.5 Okno słownika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3 Dialogi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4 Funkcje specjalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
36
37
39
40
43
45
48
51
53
56
64
70
72
75
80
III Pulpit użytkownika
83
1 Okno z drzewkiem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
2 Panel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
IV Edytor i przeglądarka
91
1 Obsługa i funkcje edytora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
V
Drukowanie
1 Ustalanie parametrów wydruku . . . . .
1.1 Przeglądanie wydruku na ekranie
1.2 Zapisywanie sprawozdań . . . . .
1.3 Wydruk z kopii . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
97
97
101
104
105
VI Wydruk uniwersalny — tworzenie własnych zestawień
107
1 Tworzenie wydruku uniwersalnego . . . . . . . . . . . . . . . . 108
VII Zapytania SQL
115
1 Selekcjonowanie rekordów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
2 Zapamiętywanie zapytań SQL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
VIII Sterownik ODBC dla MacroBASE
119
1 Sterownik ODBC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
2 Przykłady zastosowań ODBC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
IX Praca wielostanowiskowa
127
iii
Spis treści
X
Prezentacja danych z programów użytkowych
129
1 Wykorzystanie funkcji dostarczonych z programem . . . . . . . 129
XI Moduł MacroGRAPH
131
iv
Spis treści
Uwagi wstępne
W opisie zastosowano poniższe konwencje typograficzne ułatwiające odszukanie i identyfikację materiału.
— Na marginesach umieszczono gdzieniegdzie następujące ikony:
Ta ikona wskazuje przytoczone w podręczniku przykłady.
Ta ikona wskazuje szczególnie istotne wskazówki i ostrzeżenia przed błędami najczęściej popełnianymi przez użytkowników.
Ta ikona wskazuje fragmenty podręcznika, które odnoszą się do przepisów prawa oraz praktycznych rozwiązań proponowanych przez autorów
oprogramowania.
Ta ikona wyróżnia odsyłacze wskazujące podrozdziały, gdzie szerzej zostało opisane wybrane zagadnienie.
Tak zaznaczone są uwagi dotyczące wyłącznie pracy w systemach operacyjnych Linux.
Tak zaznaczone są fragmenty opisujące pracę w systemach operacyjnych
Windows.
Tak zaznaczone są istotne opisy dotyczące pracy na terminalu graficznym jTerm.
— Opisy funkcji oraz ich działania w wielu miejscach zostały zilustrowane
przykładami. Wykorzystane w nich dane mają na celu zademonstrowanie działania funkcji i algorytmów, nie stanowią żadnego odniesienia do
danych rzeczywistych.
1
2
Uwagi wstępne
Rozdział I
Rozpoczęcie pracy
1 Klucz programu
Podczas pierwszego uruchamiania programu użytkowego zostanie wyświetlone okno umożliwiające wpisanie numeru klucza otrzymanego wraz z licencją
(ekran I.1). Klucz licencyjny można wpisać w polu Klucz lub pobrać go przez
Ekran I.1
internet naciskając przycisk Pobierz klucz z portalu Xpertis24
Z tej możliwości będą mogli skorzystać tylko Ci Klienci, którzy mają wystawiane klucze na portalu Xpertis 24. Po wybraniu przycisku operator zostanie
poproszony o podanie nazwy użytkownika i hasła do portalu Xpertis 24.
3
4
Rozdział I. Rozpoczęcie pracy
W przypadku, gdy dany użytkownik będzie miał prawo do pobierania kluczy, program automatycznie wypełni wszystkie pola w okienku (pola: klucz,
termin ważności i dane licencjobiorcy).
Bez wprowadzenia klucza użytkownik może korzystać tylko z wersji demonstracyjnej, wybierając przycisk Demo na dole okna. Wersja demonstracyjna umożliwia wykonanie takich samych operacji jak wersja licencjonowana,
ale ograniczona jest liczba danych możliwych do wprowadzenia.
Przy instalowaniu programu możliwe jest podanie klucza czasowego, który
aktywuje program tylko na zadany czas. Na dziesięć dni przed upływem terminu pojawiają się ostrzeżenia. Po przekroczeniu końcowej daty można pracować z programem jeszcze przez dziesięć dni. Po przekroczeniu tego terminu
ważności klucza Xpertis SERVERA, serwer startuje w trybie demonstracyjnym
(w wersji Linux i Windows).
1.0.1 Wprowadzanie kluczy licencyjnych w aplikacji
Wszystkie klucze (serwera, klienta i aplikacji) można wprowadzać również
z końcówki, po uruchomieniu aplikacji.
Klucze licencyjne
Ekran I.2
Przeznaczone do tego funkcje znajdują się w pozycji O programie z menu
Pomoc. Tam też pojawiają się informacje o aktualnych wersjach, numerach
seryjnych i datach ważności (patrz ekran I.3).
2 Nazwa użytkownika i hasło
Po uruchomieniu programu na ekranie wyświetli się okno, w którym należy
wpisać nazwę użytkownika i hasło. Przykład takiego okna pokazano poniżej
(ekran I.4). Po wprowadzeniu nazwy i hasła należy kliknąć widoczny na ekranie przycisk OK lub nacisnąć klawisz Enter .
Gdy użytkownik przedstawia się hasłem, wprowadzane znaki — ze względu na utajnienie — nie są wyświetlane na ekranie. Jeżeli nazwa użytkownika
bądź hasło zostało podane błędnie, program wyświetli komunikat. Kliknięcie
I.2. Nazwa użytkownika i hasło
Ekran I.3
Ekran I.4
5
6
przycisku OK umożliwi ponowne wpisanie danych. Dopóki użytkownik nie poda prawidłowej nazwy i hasła, niemożliwe będzie rozpoczęcie pracy z programem. Trzykrotna pomyłka wymaga ponownego uruchomienia programu.
Ekran I.5
Nazwa użytkownika
Hasło
Nazwa użytkownika to umowny identyfikator nadany przez administratora systemu osobie, która zamierza pracować z programem.
Każdy z użytkowników programu ustala wraz z administratorem systemu
swoje indywidualne hasło, które umożliwia sprawdzenie uprawnień do obsługi
programu. Hasło to dowolny ciąg znaków, który stanowi klucz do programu,
z jednej strony uniemożliwiający dostęp osób nieuprawnionych, a z drugiej
pozwalający na identyfikację operatora przedstawiającego się danym hasłem.
Dlatego też warto dołożyć starań, by:
— każdy z użytkowników pamiętał własne hasło dostępu;
— hasło było okresowo zmieniane, zwłaszcza wówczas, gdy istnieje podejrzenie, że poznały je osoby niepowołane;
— wybierać takie hasła, które trudno odgadnąć drogą oczywistych skojarzeń (np. nie powinny to być imiona własne, inicjały etc.)
Hasło może zostać zmienione przez administratora systemu bądź — jeżeli
konkretny program przewiduje taką możliwość — również przez użytkownika.
Należy pamiętać, że istotna jest wielkość liter oraz ewentualne spacje w haśle i nazwie użytkownika. Oznacza to, że jeśli wprowadzono hasło używając
znaków z dolnego rejestru (małe litery), identyczne hasło wprowadzone znakami z górnego rejestru (wielkie litery) zostanie uznane za niepoprawne.
Dla użytkownika zarejestrowano hasło Klucz. Jeśli rozpoczynając pracę
z programem użytkownik ten przedstawi się hasłem KLUCZ albo klucz, nie zostanie rozpoznany jako uprawniony operator. W takim przypadku program
wymaga ponownego wprowadzenia hasła — musi to być dokładnie Klucz. Administrator może wpisać termin ważności hasła dla dowolnego użytkownika
lub grupy. Po upływie tego terminu wymagana jest zmiana hasła.
I.3. Uruchamiane programu przez serwer aplikacji
Ekran I.6
3 Uruchamiane programu przez serwer aplikacji
3.1 Terminale graficzne pod Windows i Linux
Program jest uruchomiony za pośrednictwem terminala graficznego jTerm.
Służy on do uruchamiania programów na komputerach. Komunikuje się z maszyną bazy danych, przesyła wprowadzane dane i teksty do wyświetlania.
jTerm
to przenośny terminal graficzny, który może pracować na Windows, Linux i pod innymi systemami operacyjnymi. Został zaprogramowany
w języku Java. Do jego poprawnego działania konieczne jest zainstalowanie oprogramowania Java firmy Sun Microsystem.
Obsługa menu i dialogów jest zgodna z graficznym interfejsem użytkownika systemu Windows.
W przypadku uruchamiania programu w architekturze trójwarstwowej,
w zależności od sposobu skonfigurowania, użytkownik może zostać poproszony o wybór grupy roboczej oraz o wybór aplikacji. Administrator może
podzielić aplikację na grupy, które z kolei będą udostępniane użytkownikom.
W takim przypadku rozpoczęcie pracy z programem może wymagać wprowadzenia wybranej grupy roboczej.
Ekran I.7
Następnie z okna listy aplikacji należy wybrać program.
7
8
Ekran I.8
Ekran I.9
9
Na końcu pojawi się znajome okno logowania do wybranej aplikacji.
Analogicznie po wprowadzeniu nazwy użytkownika i hasła należy kliknąć
widoczny na ekranie przycisk OK lub nacisnąć klawisz Enter .
3.1.1 Uwierzytelnianie kartą SmartCard
Inną możliwością rejestrowania się w programie jest uwierzytelnianie użyt- Smart Card
kownika kartą - SmartCard. Jeśli administrator udostępnia taką opcję, to należy kliknąć widoczny na ekranie przycisk z karty lub nacisnąć klawisz Enter
na ustawionej aktywnej pozycji z karty.
Ekran I.10
Następnie w oknie Uwierzytelnianie użytkownika zobaczymy listę z wyborem aktywnych certyfikatów, znajdujących się na karcie - SmartCard.
Po rozwinięciu każdego z certyfikatów oprócz informacji o użytkowniku,
można dodatkowo zobaczyć w strukturze drzewiastej następujące dane:
— wystawca
— numer seryjny
— okres ważności
Aby w jTermie możliwe było uwierzytelnianie kartą SmartCard, administrator
powinien wcześniej wskazać w pliku konfiguracyjnym sterownik obsługujący posiadany typ karty. Można zdefiniować maksymalnie 3 różne typy kart.
10
Ekran I.11
Jeśli zdefiniowana jest tylko jedna karta, dialog wyboru karty podczas uruchamiania programu jest pomijany. Pod systemem Linux, nie jest możliwe uwierzytelnianie kartą. Funkcjonalność będzie włączona w momencie, gdy firma
Cryptotech udostępni odpowiednie sterowniki dla Linuxa.
3.1.2 Uwierzytelnianie certyfikatem z pliku
Certyfikat z pliku
Wygodną metodą uwierzytelniania użytkowników bez konieczności używania
urządzeń kryptograficznych, jest uwierzytelnianie certyfikatem z pliku. Jeśli
administrator taką opcję, to należy kliknąć na przycisk z pliku (uruchomienie
obok przycisku uwierzytelnianie z karty ekran I.10). Plik z certyfikatem musi
być zdefiniowany w systemie w sekcji certyfikatów użytkownika. Jeśli zdefiniowany zostanie jeden certyfikat, to zostanie automatycznie wybrany do uwierzytelniania. Jeśli certyfikatów jest więcej, pojawi się lista wyboru. Maksymalnie
można podać trzy certyfikaty. Dalszy ciąg procesu uwierzytelniania jest analogiczny jak przy użyciu karty kryptograficznej.
3.1.3 Uwierzytelnianie Active Directory
Active Directory
Kolejną metodą uwierzytelniania użytkowników w systemie MacroBASE, jest
wykorzystanie zintegrowanego uwierzytelniania usługi Active Directory. Pozwala to na wykorzystanie kont użytkowników domeny zdefiniowanych do
rejestracji w aplikacjach MacroBASE. Dzięki takiemu podejściu zarządzanie
hasłami może odbywać się poza systemem MacroBASE. Kontroler domeny
będzie pilnował odpowiedniej złożoności hasła, historii zmian, okresów aktualizacji itp. Zmiana hasła do systemu operacyjnego jest jednocześnie zmianą
hasła do systemu MacroBASE i użytkownik wykonuje ją tylko raz.
Aby użytkownik mógł zarejestrować się w systemie MacroBASE nową metodą, administrator może przyporządkować mu taki sposób uwierzytelniania
w programie MacroPASS. Rejestracje w programie wykonujemy z okienka logowania, po podaniu nazwy użytkownika, zaznaczeniu opcji Active Directory
i akceptacji OK. Gdy opcja uwierzytelniania Active Directory jest włączona,
Ekran I.12
w pola nazwy użytkownika i hasła można wpisać do 127 znaków. Użytkownik,
który zarejestrował się w programie z wykorzystaniem usługi Active Directory
nie będzie mógł zmienić hasła przy użyciu funkcji passwd.
11
12
Rozdział II
Dialog z programem
Czynności operatora polegające na wprowadzaniu danych, wydawaniu poleceń programowi, czytaniu komunikatów i odczytywaniu informacji nazywamy dialogiem. Dialog to wybieranie widocznych na ekranie poleceń przy użyciu myszy bądź klawiatury. Zakładamy, że operator umie wprowadzać znaki
z klawiatury, rozumie funkcje zmieniacza rejestru liter Shift (umie wprowadzać litery małe i duże) i dostrzega inne zmieniacze (oznaczone Ctrl i Alt ).
Ponadto powinien pamiętać, że ma do dyspozycji klawisze specjalne.
Główną regułą, którą należy mieć na uwadze prowadząc dialog z programem, jest uważne odczytywanie informacji wyświetlanych na ekranie. Nie
wolno też zakładać, że komputer „wie” cokolwiek, czego wcześniej do jego pamięci nie wprowadził człowiek.
1 Menu i organizacja ekranu
Elementy dialogu zilustrujemy przykładami pochodzącymi z programu przykładowego Biblioteka. W przypadku konkretnego programu wygląd i zawartość ekranu będzie inna, lecz istota obsługi pozostanie ta sama.
Po uruchomieniu programu wywołane zostanie główne okno, które zazwyczaj zajmuje cały obszar ekranu. Okno, w którym przebiega praca, może być
zmniejszone przez użytkownika do dowolnych rozmiarów. Informacje zawarte
w tym oknie są zorganizowane w określony sposób.
W górnej krawędzi ramki znajduje się pasek tytułowy. Zawiera ona nazwę Elementy głównego
programu oraz inne informacje o aktualnym stanie programu. Zadania, które okna programu
ma wykonywać program (nazywane zazwyczaj funkcjami bądź poleceniami),
wybiera się mając do dyspozycji listę możliwości. Listę taką nazywamy menu,
przez analogię do karty dań, z której wybieramy żądaną potrawę.
13
14
Rozdział II. Dialog z programem
Ekran II.1
Menu
wielopoziomowe
Linia podpowiedzi
Menu, które zobaczysz na ekranie w oknie głównym, nazywane jest menu
głównym. Znajdziesz tam nazwy kolejnych menu, często zgodne z nazwami
poszczególnych modułów programu. Są to najczęściej menu rozwijane: wystarczy wybrać jedno z nich, by na ekranie została rozwinięta lista funkcji.
Wybór niektórych pozycji menu może spowodować wyświetlenie podmenu — kolejnej listy wyborów. Podmenu może być rozwijane nawet do kilku
poziomów. Pracę z menu (lub podmenu) kończy wciśnięcie klawisza Esc .
Gdy wybierzesz funkcję oznaczając jej nazwę w menu lub gdy rozwiniesz
podmenu, w dolnej linii ekranu, zwanej linią podpowiedzi, będą wyświetlane
zwięzłe objaśnienia lub informacje o przebiegu przetwarzania danych.
Warto uważnie śledzić zawartość linii podpowiedzi. Znajdziesz tam wskazówki dotyczące sposobu redagowania danych, przeznaczenia wybranej funkcji etc.
Przykład rozwiniętego podmenu pokazany jest na ekranie II.2.
Szczególny rodzaj menu występuje w oknach przeglądania (opisano je
w punkcie II.2.2.1).
1.1 Obsługa menu
1.1.1 Windows
W tym środowisku obsługa menu i dialogów jest zgodna z graficznym interfejsem użytkownika systemu Windows. Wystarczy wybrać właściwe menu klikając myszą w jego nazwę. Gdy menu zostanie rozwinięte, należy wskazać —
umieszczając odpowiednio kursor myszy — wybraną funkcję. Po kliknięciu
funkcja zostanie uruchomiona. Funkcję z menu można również uruchomić
naciskając klawisz Enter na zaznaczonej wcześniej pozycji.
II.1. Menu i organizacja ekranu
Ekran II.2
Ekran II.3
15
16
Pasek narzędzi Tuż pod menu umieszczona jest listwa narzędziowa z przyciskami. Każdy z nich odpowiada jednemu klawiszowi. Po przesunięciu kursora
myszy nad każdy z tych przycisków pojawi się podpowiedź, co w danej sytuacji
oznacza wciśnięcie wybranego przycisku (por. ekran II.4).
Ekran II.4
— wybierana jest akcja domyślna (w menu jest ona wyróżniona dużymi
literami, np. TEN); podobny efekt osiągniesz używając klawisza Enter ;
— zamknięcie bieżącego okna bądź rezygnacja z wykonywanej funkcji;
klawisz Esc ;
— wyświetlenie słownika bądź historii dotychczasowych wpisów; klawisz F3 ;
— wyświetlenie dodatkowych informacji o wybranym rekordzie; klawisz spacja .
— odświeżanie bieżącego okna; kombinacja klawiszy Ctrl+F5 .
— ustawienie filtru użytkownika bieżącego okna; kombinacja klawiszy Ctrl+F .
— odświeżenie filtru użytkownika bieżącego okna; kombinacja klawiszy Shift+F5 .
— wyłączenie aktywnego filtru użytkownika.
17
— włączenie konstruktora autoraportów bieżącego okna; kombinacja
klawiszy Ctrl+R .
— zmniejszenie szerokości pól bieżącego okna.
— zwiększenie szerokości pól bieżącego okna.
— śledzenie procedur programu (opcja dostępna tylko dla programistów) kombinacja klawiszy Ctrl+D .
Tworzenie własnego paska narzędzi Na pasku narzędziowym możesz dodawać własne przyciski, które są skrótami do poleceń menu. Naciśnięcie takiego przycisku jest równoważne wybraniu określonej pozycji z menu programu,
co może ułatwić korzystanie z często używanych poleceń menu.
Aby dodać nowy przycisk do paska narzędzi, wykonaj kolejno następujące
czynności:
1. Wybierz z menu głównego opcję [Okno|Pasek narzędzi|Dołącz przycisk].
Zwróć uwagę, że zmienił się wygląd kursora.
2. Wskaż w menu funkcję, którą chcesz dodać do paska (Rozwinięte menu
przedstawiono na ekranie II.2).
3. Określ, czy w pasku narzędzi będzie wyświetlany Tekst czy Ikona. Jeżeli
chcesz, aby wyświetlany był element graficzny (ikona), wybierz odpowiedni obrazek z listy i zatwierdź wybierając przycisk OK. Jeżeli wybierzesz Tekst, program podpowiada nazwą wskazanej funkcji, ale można
ją dowolnie zmienić.
Wybrany rysunek (bądź wpisany tekst) pojawi się w pasku narzędzi pod menu
programu. Jeżeli wskażesz go kursorem, będzie można zobaczyć dymek z opisem funkcji przycisku.
Dodany przycisk można usunąć w dowolnym momencie pracy z programem, wybierając [Okno|Pasek narzędzi|Usuń przycisk]. Następnie należy Usuwanie przycisku
wskazać, który przycisk ma zostać usunięty z paska narzędzi. Program wymaga potwierdzenia zamiaru usunięcia przycisku.
18
Ekran II.5
Klawiatura zamiast myszy Możliwa jest także obsługa programu bez myszy,
wyłącznie z użyciem klawiatury. Wybór akcji z menu następuje po wciśnięciu
wyróżnionej litery z modyfikatorem Alt . Jeden znak w każdej nazwie menu
jest wyróżniony poprzez podkreślenie (dodatkowo jest to zazwyczaj wielka litera). Aby rozwinąć dane menu, należy przytrzymując Alt nacisnąć klawisz
odpowiadający wyróżnionemu znakowi. Jak łatwo zauważyć, w nazwach funkcji również znajdują się wyróżnione znaki. Tym razem, aby uruchomić wybraną funkcję, wystarczy nacisnąć klawisz odpowiadający wyróżnionemu znakowi.
1.1.2 Linux
W trybie pracy programu jTerm na (Linux) uruchamianie wybranej funkcji
menu odbywa się analogicznie jak pod (Windows), czyli przez naciśnięcie klawisza ( Alt i klawisza odpowiadającego znakowi, który w nazwie pozycji został
wyróżniony na przykład poprzez podświetlenie.
1.1.3 Funkcje Menu w jTerm
Po wybraniu z Menu pozycji Plik, użytkownik korzystający z terminala jTerm
ma możliwość otwierania wielu aplikacji z tej samej instancji programu klienta. Każda aplikacja jest otwierana w kolejnej zakładce głównego okna klienta
Ekran II.6
jTerm.
Pozycje dostępne z Menu Plik:
Otwórz aplikację
umożliwia otwarcie kolejnej aplikacji z tej samej grupy, co bieżąca.
W przypadku, gdy w grupie znajduje się więcej niż jedna aplikacja pojawi się standardowe okienko z wyborem aplikacji. Otwarcie kolejnej
aplikacji wymaga uwierzytelnienia się użytkownika. Każda uruchomiona w ten sposób aplikacja zużywa kolejny dostęp do serwera z puli dostępów licencjonowanych.
Otwórz ponownie aplikację
umożliwia ponowne otwarcie tej samej aplikacji, co bieżąca. W tym
przypadku nie jest wyświetlany dialog do uwierzytelnienia użytkownika
— aplikacja automatycznie zostanie otwarta na konto użytkownika zarejestrowanego w bieżącej aplikacji. Ponowne otwarcie tej samej aplikacji
nie zużywa dostępów do serwera z puli dostępów licencjonowanych.
Podziel okno
dostępna w przypadku uruchomienia więcej niż jednej aplikacji w ramach tej samej instancji programu klienta — umożliwia dokonanie podziału głównego okna klienta jTerm. Możliwe jest dokonanie podziału pionowego lub poziomego oraz odblokowanie podziału. Podzielenie
okna głównego daje użytkownikowi możliwość jednoczesnego oglądania okienek więcej niż jednej aplikacji, a także przeciągania elementów
pomiędzy nimi (jeśli takie przeciąganie zostało wcześniej dopuszczone
i oprogramowane w aplikacji).
Okno jednej instancji programu z podziałem na dwie aplikacje pokazuje
(ekran II.8)
19
20
Ekran II.7
Ekran II.8
II.2. Okna programu
2 Okna programu
Program został tak zaprojektowany, że dane są prezentowane i redagowane
w oknach. Okno to prostokątny obszar ekranu oddzielony od innych obszarów
ramką. Kolejno wywoływane okna mogą nakładać się na siebie, ale pracować
można tylko w jednym, aktywnym oknie. Tytuł aktywnego okna wyświetlany
jest w wyróżniony sposób.
Może się zdarzyć, że okno aktywne zostanie przysłonięte przez inne okno.
Aby ponownie stało się widoczne na ekranie, należy wybrać polecenie [Okno|
Odśwież].
Na listwie programu znajduje się piąty w kolejności przycisk, którego wybranie jest równoważne z wybraniem akcji [Okno|Odśwież]. Dodatkowo dostępny jest z klawiatury poprzez kombinację Ctrl+F5.
Ekran II.9
W programach, użytkownik może zmieniać wielkość okien w sposób typowy dla Windows. Do przeglądania zawartości okna można wykorzystywać
tak zwane suwaki (por. ekran II.10).
Te, które znajdują się po prawej stronie okna, umożliwiają przesuwanie
listy rekordów w górę i w dół. Te, które znajdują się u dołu okna umożliwiają
przesuwanie tabeli danych, tak by ukryte pola rekordów stały się widoczne, co
jest przydatne w przypadku zmniejszenia okna przeglądania.
Ekran II.10
21
22
Rozróżniamy następujące rodzaje okien:
— okno przeglądania danych (zwane też oknem wertowania),
— okno redagowania danych,
— okno słownika.
Wymienione rodzaje okien ich funkcje i ustawienia zostaną szczegółowo opisane poniżej, w kolejnych punktach.
2.1 Ustawienia użytkownika dla okien programu
2.1.1 Zmiana ustawień użytkownika
Użytkownik ma możliwość modyfikacji większości ustawień aplikacji, z poziomu samej aplikacji. Należy w tym celu wybrać funkcję Ustawienia użytkownika
z menu Okno.
Ekran II.11
Parametry okienek
W okienku, które się pojawi, można zmienić parametry. Parametry okienek:
— krój, styl i rozmiar czcionki,
— kolor wyróżniania rekordów,
— kolor strzałki kolejności wyświetlanej w nagłówku kolumny wertowania,
— maksymalna liczba dodawanych kolumn w okienku wertowania,
II.2. Okna programu
23
— sposób edycji pól typu data (czy dostępny kalendarz przy redakcji daty),
— znacznik wyświetlania dymków.
— wygląd okienek
System
— dostępny tylko dla systemu Windows — okienka aplikacji będą miały
wygląd dziedziczony z ustawień systemu
Ocean
— kolorystyka niebieska (ekran II.15)
Macrologic
— kolorystyka pomarańczowa (ekran II.16)
Ekran II.12
Ponadto na oddzielnej zakładce znajdują się ustawienia dotyczące kopiowania rekordów do schowka. Parametry schowka określają co będzie kopiowane do schowka. Możliwe wybory:
Parametry schowka
24
— tylko pola okienka wertowania,
— tylko pola okienka redagowania,
— pola z okienka wertowania i redagowania,
— Kopiuj etykiety pól.
Ekran II.13
Parametry aplikacji
W zakładce Parametry aplikacji znajdują się ustawienia dotyczące zakładek aplikacji otwieranych w tej samej sesji klienta:
Ekran II.14
— Zakładki zawsze widoczne — pasek zakładek jest wyświetlany zawsze,
również dla jednej otwartej aplikacji,
— Zamknięcie ostatniej zakładki kończy program — zamknięcie ostatniej
zakładki z aplikacją zamyka klienta jTerm.
Zmiana tych ustawień będzie obowiązywać po ponownym uruchomieniu jTerma.
Użytkownik korzystający z terminala jTerm ma możliwości modyfikacji
ustawień wyglądu okienek aplikacji. W zakładce Parametry wyglądu są dostępne do wyboru następujące style okienek: W parametrach okienek użytkownik
II.2. Okna programu
Ekran II.15
25
26
Ekran II.16
II.2. Okna programu
27
może ustawić czcionkę, która mu najlepiej odpowiada. Przy wyborze czcionki
proporcjonalnej może się zdarzyć, że długości etykiet mogą przekraczać zarezerwowane na nie miejsce.
Również wartości w polach mogą nie być w całości widoczne. Można w takiej sytuacji poszerzyć pola okienka używając specjalnej funkcji dostępnej
w menu Okno — Rozmiary pól.
Ekran II.17
Pola można również zwężać ale tylko do ich pierwotnej szerokości, więc
jeśli nie były wcześniej rozszerzone, funkcja zmniejszania szerokości nie będzie
aktywna. Skróty do obydwu funkcji znajdują się na pasku narzędziowym.
Ustawiona czcionka nie będzie użyta w funkcjach dialogowych oraz komunikatach. W tym przypadku zostanie użyta czcionka Courier New o takim
samym rozmiarze jak wybrana.
2.2 Okno przeglądania danych
2.2.1 Okienka wertowania
Zgodnie z nazwą okno to służy do przeglądania (wertowania) danych i wykonywania w odniesieniu do nich określonych czynności. Można to porównać
do przeglądania kartoteki i dokonywania w niej pewnych zmian. W przypadku programu zmiany takie mogą być wykonywane po uruchomieniu funkcji
lub poleceń. Aby uprościć opis, wszelkie działania dotyczące danych nazywać
będziemy akcjami.
To, jakie akcje mogą być przeprowadzane dla danych udostępnionych
w oknie przeglądania, zależy od specyfiki programu oraz funkcji, która została
uruchomiona i wywołała dane okno.
Przykład okna przeglądania pokazany jest na ekranie II.18.
Każdy wiersz wyświetlony w oknie przeglądania odpowiada jednemu re- Struktura okna
kordowi przeglądanej tabeli. Tabelę można porównać do kartoteki z danymi, przeglądania
zaś rekord do jednej karty w kartotece. Każda kolumna w oknie wyznacza jedno pole w rekordzie. Pola możemy porównać do rubryk w karcie z kartoteki.
28
Ekran II.18
Zaznaczony wiersz nazywamy bieżącym rekordem — w naszym porównaniu będzie to karta, którą trzymasz w ręku przy przeglądaniu kartoteki.
W oknie przeglądania możemy używać myszy do przyspieszenia niektórych operacji:
— wskazanie rekordu powoduje, że staje się bieżącym,
— dwukrotne przyciśnięcie klawisza myszy na rekordzie powoduje, że staje
się bieżącym i dodatkowo wykonuje się dla niego domyślna akcja z menu. W ten sposób można wskazywać wartości w oknach słownika,
— używając suwaków możesz przeglądać zawartość tabeli,
— po wciśnięciu prawego przycisku myszy zostanie otwarte menu z pozycjami menu okna oraz przyciskami z listwy narzędziowej.
Do wybierania rekordów można używać też następujących klawiszy sterujących:
do poprzedniego rekordu
↑
do następnego rekordu
↓
do poprzedniej strony okna
PgUp
do następnej strony okna
PgDn
do pierwszego rekordu
Home
do ostatniego rekordu
End
Jest możliwość zmiany koloru tekstu i tła dla wyświetlanych pól i rekordów, dostępna administratorowi. Z oknem przeglądania związana jest lista
II.2. Okna programu
dostępnych akcji dla danych prezentowanych w oknie. Menu poziome, analogicznie jak menu główne, widoczne jest w pierwszej górnej linii okna. W menu
poziomym zazwyczaj znajdują się polecenia standardowe jak Popraw lub Dołącz, jednak bywa, że w ramach menu poziomego udostępnione jest niezależne
menu rozwijane: gdy zostanie ono wybrane, na ekranie wyświetlana jest lista
możliwych do wykonania akcji.
W terminalach graficznych, prawy klawisz myszy uruchamia także tzw.
menu kontekstowe (por.ekran II.19), które zawiera polecenia możliwe do wykonania w danym oknie. Polecenia z menu kontekstowego najczęściej pokrywają
się z poleceniami menu poziomego.
Ekran II.19
Zestaw akcji dostępnych w menu poziomym jest indywidualny dla każdego
programu oraz dla każdego okna przeglądania. Tym niemniej wyróżnić można polecenia standardowe, których rola zawsze jest taka sama, niezależnie od
programu i zestawu danych, z którymi pracuje operator:
— dodawanie rekordów — polecenie Dołącz,
— wyszukiwanie rekordów — polecenie Szukaj,
— poprawianie rekordów — polecenie Popraw,
— kasowanie rekordów — polecenie Usuń,
— sortowanie rekordów — polecenie Kolejność.
29
30
Polecenia te omówiono w kolejnych podpunktach. Akcje — polecenia bądź
funkcje, które są udostępnione w oknie przeglądania, odnoszą się zawsze wyłącznie do danych prezentowanych w tym oknie.
2.2.2 Okienka wertowania - przyciski
W okieneku wertowania mogą występować przyciski. Z wybraniem przycisku
wiąże się wykonanie akcji, analogicznie jak po wyborze pozycji z menu.
Ekran II.20
Dopuszczalne jest umieszczanie okienek wertowania z przyciskami w okienkach grupowych.
Podobnie jak w menu, będzie przyjęta domyślna etykieta przycisku, czyli
będąca tekstową nazwą akcji, albo ikoną. Przycisk można wybrać myszką lub
przez kombinację klawisza Alt i znaku podkreślonego w przycisku.
Na przycisku może być prezentowany:
— sam napis
— tylko ikona
II.2. Okna programu
— napis i ikona jednocześnie
Po zakończeniu wykonywania akcji, aktywna staje się odpowiednio część
wertowania.
2.2.3 Okienka wertowania - struktury hierarchiczne
Niektóre dane w okienkach mogą być prezentowane w sposób hierarchiczny.
Prezentowanie hierarchii w okienku jest realizowane w następujący sposób:
— w pierwszej kolumnie części wertowania rekordy mogą być poprzedzone
znaczkiem plusa bądź minusa,
— wybranie znaczka plusa (kliknięcie myszką lub wciśnięcie strzałki w prawo, jeśli rekord jest aktywny) spowoduje wywołanie akcji rozwijania, czyli
wyświetlania w okienku rekordów podrzędnych do bieżącego.
— wybranie znaczka minusa (kliknięcie myszką lub wciśnięcie strzałki w lewo, jeśli rekord jest aktywny) spowoduje wywołanie akcji zwijania, czyli ukrywania wszystkich elementów podrzędnych względem bieżącego
(będą niedostępne przy wertowaniu).
— w elementach podrzędnych również mogą być rekordy ze znaczkiem
plus bądź minus, pozwalającym na wyświetlanie rekordów podrzędnych
na kolejnym poziomie hierarchii.
Wartości pól z pierwszej kolumny dla rekordów podrzędnych są przesunięte w prawo względem wartości rekordów nadrzędnych.
2.2.4 Wprowadzanie danych
Polecenie Dołącz umożliwia dodawanie nowych rekordów. Po wybraniu tego
polecenia na ekranie wyświetlone zostanie okno redagowania danych. Pola tego okna pozwolą dokładnie opisać dołączany rekord. Odpowiednie dane należy wpisywać w pola udostępnione do redakcji, zgodnie z ich opisem.
W dolnej linii ekranu — w linii podpowiedzi — znajdziesz krótkie informacje na temat znaczenia poszczególnych pól. Zazwyczaj w przypadku wielu
rekordów nie jest wymagane zredagowanie wszystkich pól, by rekord mógł zostać zapamiętany. Brakujące informacje można uzupełniać później lub w ogóle zaniechać ich wprowadzania. Jednak wypełnienie niektórych pól jest konieczne, by rekord mógł być zapamiętany. W naszym przykładzie nie jest obowiązkowe wpisywanie ceny, natomiast konieczne jest wpisanie sygnatury, która
31
32
Ekran II.21
Ekran II.22
II.2. Okna programu
Ekran II.23
stanowi identyfikator książki (każdy egzemplarz ma własny numer, niepowtarzalny w danej bibliotece). Jeśli okienko przewiduje dodanie obrazka — np.
okładka książki, można to zrobić naciskając prawy klawisz myszy i akcję Wybór, a następnie zatwierdzić dołączany plik graficzny.
Należy zwrócić uwagę, że dla pewnych tabel nie można wprowadzić drugiego rekordu o takich samych wartościach pól, jakie już wprowadzono do
tabeli. Pola, które jednoznacznie określają rekord, nazywamy kluczem. Próba
dołączenia drugiego rekordu o takim samym kluczu zakończy się niepowodzeniem i wypisaniem informacji o błędzie.
W katalogu książek dwie pozycje nie mogą mieć identycznych sygnatur,
ponieważ sygnatura określa dokładnie jedną (i tylko jedną) książkę. Po próbie
dołączenia drugiej książki o takiej samej sygnaturze, program wyświetli komunikat o błędzie (por. ekran II.24).
Ekran II.24
Jeśli w aktywnym okienku redagowania lub wertowania jest suwak (poziomy lub pionowy), to można go przesuwać używając odpowiednich klawiszy
strzałek (lewo, prawo w poziomie i góra dół w pionie).
33
34
Ekran II.25
Funkcjonalność będzie dostępna w okienku wtedy, gdy stosowny klawisz
strzałki nie ma innego znaczenia (np. zmiana bieżącego rekordu w okienku
wertowania, albo przemieszczanie kursora w okienku redagowania).
Można przesuwać suwaki głównego okna programu poprzez kombinację
klawiszy:
— przesunięcie suwaka pionowego w górę — prawy Alt-Góra
— przesunięcie suwaka pionowego w dół — prawy Alt-Dół
— przesunięcie suwaka poziomego w lewo — prawy Alt-Lewo
— przesunięcie suwaka poziomego w prawo — prawy Alt-Prawo
Więcej informacji na temat sposobu redagowania danych znajdziesz w kolejnych punktach podręcznika.
2.2.5 Wyszukiwanie danych
Polecenie Szukaj umożliwia odnalezienie wybranych rekordów. W zależności
od tego, jakiego typu informacje mają zostać odnalezione, na ekranie wyświetlone zostanie okno redagowania lub wiersz okna przeglądania zostanie udostępniony do redakcji — jest to wzorzec poszukiwania, który należy wypełnić
podając odpowiednie wartości dla pól poszukiwanego rekordu. Powinny to
być wartości tych pól, które umożliwią identyfikację, a tym samym odnalezienie poszukiwanego rekordu.
Użytkownik może wybrać sposób wyszukiwania: dokładnie bądź kontekstowo.
— Dokładnie — ciąg znaków wprowadzony we wzorcu musi być identyczny
z tym, jaki znajduje się w danym polu w kartotece; istotna jest wielkość
liter. Wyszukiwane są tylko takie rekordy, których pola zaczynają się od
podanego ciągu znaków.
— Kontekstowo — wyszukiwane są pozycje zawierające dany ciąg znaków
w dowolnym miejscu danego pola. Wielkość liter nie ma znaczenia.
II.2. Okna programu
Różnice między wyszukiwaniem dokładnym i kontekstowym zilustrowano
w przykładzie na stronie 35. Przykładowe okno, w którym określa się wzorzec
wyszukiwania, zaprezentowano na ekranie II.26.
Ekran II.26
Nie jest konieczne wypełnianie wszystkich pól poszukiwanego rekordu.
Pola, które pozostaną niewypełnione, nie będą brane pod uwagę podczas wyszukiwania.
Jeśli rekord o podanych wartościach pól znajduje się w tabeli, zostanie odnaleziony i ustawiony jako bieżący. W przeciwnym przypadku na ekranie wyświetlony zostanie odpowiedni komunikat, że nie znaleziono rekordu zgodnego ze wzorcem.
Konkretną pozycję można odnaleźć najłatwiej, jeżeli we wzorcu wyszukiwania wypełnisz pole, które pozwoli ją jednoznacznie zidentyfikować.
W programie Biblioteka najszybciej odnajdziesz książkę wypełniając pole
sygnatura — każda książka ma własną, niepowtarzalną sygnaturę.
Jeśli zawartość pól wypełnionych we wzorcu pasuje do wielu rekordów,
możliwe będzie odnalezienie wszystkich rekordów pasujących do wzorca.
Aby wyszukać kolejny rekord pasujący do podanego wzorca wystarczy wcisnąć klawisz F3. Wtedy bieżącym stanie się następny rekord z zadanymi wartościami pól. Szukanie w tabeli odbywa się w sposób cykliczny, czyli naciskając
kolejno F3 możesz obejrzeć wszystkie rekordy pasujące do wzorca i powrócić
do pierwszego znalezionego.
Jeśli do identyfikacji poszukiwanego rekordu wybrano pole tekstowe, nie
trzeba wpisywać pełnego tekstu (napisu) — program szuka rekordu o zawartości pól rozpoczynającej się od podanych znaków.
We wzorcu wyszukiwania w polu Tytuł wpisano Książ. W zależności od tego,
czy wybrano [Szukaj Dokładnie], czy [Szukaj Kontekstowo], wynik wyszukiwania będzie różny.
35
36
Dokładnie
Kontekstowo
„Książę niezłomny”
„Książę niezłomny”
„Książka kucharska”
„Książka nad książkami” „Książka nad książkami”
„Przygoda z książkami”
„Banki — książeczki czekowe”
„Czytam. Książeczka dla sześciolatków”
„Tytuły książęce”
We wzorcu wyszukiwania w polu Tytuł wstawiono Książk.
Dokładnie
„Książka nad książkami”
Kontekstowo
„Książka nad książkami”
„Przygoda z książkami”
2.2.6 Usuwanie danych
Wybranie polecenia Usuń pozwoli bezpowrotnie usunąć wybrany rekord z bazy danych (wcześniej użytkownik musi potwierdzić zamiar usunięcia). Nie
można skasować rekordu, do którego są odwołania w innych tabelach, czyli
takiego, który jest powiązany z innymi informacjami w programie.
W programie Biblioteka nie można usunąć z katalogu książek karty książki,
która jest wpisana jako wypożyczona w karcie któregoś z czytelników. Próba
usunięcia rekordu, do którego są odwołania w innych tabelach, zakończy się
niepowodzeniem.
Po próbie usunięcia danych powiązanych z innymi program wyświetli komunikat o błędzie (por. ekran II.27).
Ekran II.27
2.2.7 Modyfikowanie danych
Polecenie Popraw daje możliwość zmiany zawartości pól w bieżącym rekordzie.
Jest ono przydatne zawsze wówczas, gdy trzeba uzupełnić wprowadzone dane
II.2. Okna programu
lub je uaktualnić. Wybranie polecenia Popraw dla bieżącego rekordu wywołuje okno redagowania (por. ekran II.23) bądź możliwość wpisywania danych
w wierszu tabeli. Pola tego okna wypełnione są dotychczasowymi danymi. Niektóre z nich, czasem wszystkie — w zależności od programu i funkcji — można
zmienić, jednak z pewnymi ograniczeniami. Przykładem jest pole sygnatura,
które musi być wypełniane zgodnie z ustawionym wzorcem obsługi pola. Dwa
pierwsze znaki pola muszą być literami a następne cyframi. Podobnie jak przy
dołączaniu, program nie dopuści do takiego poprawienia rekordu, w wyniku
którego w tabeli byłyby dwa rekordy z takim samym kluczem.
2.2.8 Sortowanie wyświetlanych danych
Wykonanie polecenia Kolejność pozwala uporządkować zawartość okna przeglądania (tabelę danych) według klucza wybranego przez użytkownika. Dla tego polecenia przewidziano kilka opcji. Z podmenu można wybrać jedno z uporządkowań, które udostępniono w zależności od rodzaju danych w tabeli.
Kluczem porządkowania może być na przykład sygnatura książek: po wybraniu tego klucza lista książek będzie wyświetlona według rosnącej kolejności
ich numerów identyfikacyjnych. Jeśli jako klucz uporządkowania użytkownik
wybierze nazwisko autora, lista książek wyświetlana będzie według alfabetycznej kolejności nazwisk autorów. Indeks to właśnie taki klucz uporządkowania.
W jego skład może wchodzić więcej niż jedno pole. Jest to widoczne po wybraniu polecenia Kolejność na pozycjach podmenu.
Nagłówki kolumn do sortowania rekordów Dla okienek z kolejnością istnieje możliwość zmiany kolejności poprzez kliknięcie na nagłówku kolumny.
Po wyborze tej akcji przeglądane dane w oknie, zostaną uporządkowane według wskazanej kolumny. Nagłówek kolumny, która określa kolejność w okienku, jest oznaczany trójkątem.
Wskazanie zaznaczonej kolumny powoduje odwrócenie kolejności po danym polu (z rosnącej na malejącą, albo na odwrót). Dane w okienku można
uporządkować według paru kolumn. Należy wtedy w czasie zaznaczania przytrzymać modyfikator Ctrl, a następnie wskazać wymagane kolumny. Powtórne
wskazanie tej samej kolumny odwróci kolejność względem tego pola.
Akcja jest równoważna dodaniu wskazanych przy tworzeniu nowego indeksu w menu Kolejność. Jeśli indeks realizujący wskazaną kolejność już istnieje w systemie, to jest aktywowany, bez tworzenia nowych.
Dla okienek z kolejnością bez pozycji Nowy indeks, również można w omawiany sposób zmienić kolejność sortowania, jednak tylko na zgodny z jednym
z dostępnych indeksów w menu Kolejność.
37
38
Ekran II.28
Ekran II.29
II.2. Okna programu
39
Własny sposób sortowania rekordów Użytkownik może określić również Nowy indeks
własny sposób porządkowania danych w tabeli. Służy do tego polecenie Nowy indeks z menu Kolejność. W oknie analogicznym jak na ekranie II.30 po
lewej stronie widoczne są pola z danej tabeli. Przenosząc je na prawą stronę
(Pola wybrane) przyciskiem Dodaj można utworzyć nowy sposób sortowania
danych w tabeli.
Jako klucze sortowania danych można wykorzystywać także pola ze słownika. Nazwy pól słownikowanych (czyli połączonych ze słownikiem) w kolumnie Pola tabeli są zakończone (...). Jeżeli ustawisz się na takim polu, uaktywni
się przycisk Pokaż/Ukryj pola złączenia.
Na ekranie II.30 pokazano, jak w programie Biblioteka można zdefiniować
nowy sposób posortowania rekordów — będą one uszeregowane w kolejności
alfabetycznej według nazwisk autorów książek.
Ekran II.30
2.2.9 Polecenia standardowe niezależne od menu
W konkretnych oknach programów użytkowych menu poziome okna przeglądania będzie zawierało inny zestaw poleceń: oprócz wszystkich bądź niektórych z opisanych powyżej, może też zawierać inne polecenia lub funkcje,
charakterystyczne dla danego programu i opisane w jego instrukcji obsługi.
Operator pracując z danymi w oknie przeglądania może korzystać także
z innych standardowych poleceń, które nie są dostępne w menu, lecz po naciśnięciu określonych klawiszy. Klawisze pozwalające wykonać te polecenia oraz
40
ich znaczenie w każdej sytuacji, niezależnie od kontekstu, są takie same. Oto
ich lista i znaczenia:
— Spacja — zostaną wyświetlone dodatkowe informacje o bieżącym rekordzie (o ile są dostępne). Dodatkowo dane w oknie zostaną uaktualnione.
Należy pamiętać, że w programie w przypadku instalacji sieciowej może
pracować równocześnie kilka osób. Oznacza to, że zawartość tabeli może
ulec zmianie w stosunku do tego, co zostało wyświetlone jakiś czas temu na ekranie — inny użytkownik mógł poprawić, usunąć lub dołączyć
nowe rekordy.
— ↓ dla ostatniego rekordu w tabeli — „wyjście” poza tabelę. Jeżeli rekordem bieżącym jest ostatni rekord w tabeli i zostanie użyty ten klawisz,
program może zaproponować dołączenie nowego rekordu. Jest to działanie analogiczne do wykonania polecenia Dołącz.
— Esc — kończy pracę z oknem przeglądania i pozwala powrócić do stanu
programu sprzed otwarcia tego okna.
2.2.10 Dołączanie kolumn do okienka wertowania
Dodaj kolumnę
Użytkownik może rozszerzać część wertowania o dodatkowe kolumny z polami tabeli.
Okienko będzie obsługiwane w taki sposób, jakby pola były dodawane jako
niemodyfikowalne, bezpośrednio za ostatnim polem części wertowania.
Program zapamiętuje dodane kolumny, zatem po ponownym wyświetleniu okienka w tym samym kontekście, będzie ono zawierać ten sam zestaw
kolumn.
Podczas dodawania kolumn w okienku wertowania pola, które już występują w części wertowania są zaznaczane znakiem * (gwiazdką).
Administrator może podać takie parametry, że wybrane pola będą niedostępne przy dodawaniu kolumn. Uniemożliwienie dołączania kolumn z wartościami pól może być konieczne ze względu na ochronę danych lub uniknięcie
błędów w programie
Po wyborze z menu Okno pozycji Dodaj/Usuń kolumnę pojawia się dialog,
w którym można modyfikować zestaw dodanych kolumn. Obsługa dialogu jest
zbliżona do obsługi dialogu do tworzenia indeksów tymczasowych.
Dla dodanych pól, można określić tytuł, wstępną szerokość pola oraz precyzję dla liczb typu REAL.
II.2. Okna programu
Ekran II.31
Ekran II.32
41
42
Ekran II.33
Ekran II.34
II.2. Okna programu
43
Dodawanie i usuwanie kolumn dostępne jest również w menu kontekstowym dla okienka. Liczba dodawanych kolumn do okienka nie może przekraczać wartości parametru określonej przez administratora systemu.
Domyślną wartością jest 10, a maksymalną 30 kolumn.
2.2.11 Akcje dla grupy rekordów — zaznaczanie
W okienku wertowania użytkownik może zaznaczać rekordy. Daje to możli- Zaznaczanie
wość skopiowania zawartości widocznych pól w okienku do schowka poprzez rekordów
Ctrl+C.
Pozostałe akcje związane z zaznaczaniem rekordów w okienku, można wybrać z menu kontekstowego (prawym klawiszem myszy).
Jeśli dostępny jest skrót klawiszowy dla danej pozycji, to będzie on podany
w nazwie:
— Dodaj / Usuń zaznaczenie Ins,
— Zaznacz wszystkie (rekordy w okienku) Num +,
— Zaznacz wyróżnione Num /,
— Zaznacz warunkowo Ctrl+W,
— Odwróć zaznaczenia Num *,
— Przywróć zaznaczenia
— Usuń zaznaczenia Num -,
Po zaznaczeniu rekordów, akcje związane z modyfikacją danych — będą
nieaktywne w menu.
Dodatkowy sposób zaznaczania, to przemieszczanie kursora z przytrzymanym modyfikatorem Shift lub naciskając klawisz Ins. Każdy rekord pomiędzy kolejnymi pozycjami w tabeli będzie oznaczony domyślnie kolorem granatowym. Blok rekordów można również zaznaczyć klikając myszką na rekordzie z przytrzymanym modyfikatorem Shift. Dodatkowo, klikając na rekordzie
z modyfikatorem Ctrl, można cyklicznie zaznaczać lub usuwać zaznaczenie
z rekordu.
Znacznie większe możliwości zaznaczania rekordów daje akcja zaznacza- Zaznaczanie
warunkowe
nie warunkowe.
Akcja ta umożliwia zaznaczanie rekordów spełniających podane warunki.
Po wybraniu z menu okienka wertowania pozycji Okno, Zaznacz rekordy, Zaznacz warunkowo pojawi się dialog do wprowadzania warunku. Użytkownik
może wskazać pola tabeli, które mają spełniać zadane kryteria.
44
Ekran II.35
Ekran II.36
II.2. Okna programu
45
Jako warunek dla pola można podać:
— czy pole musi być wypełnione (wartości puste, niepuste i dowolne),
— wartość, z którą pole ma być porównywane (równe, nierówne, większe,
mniejsze, większe lub równe albo mniejsze lub równe),
— zawieranie zadanego wzorca w tekstowym zapisie pola (zawiera lub nie
zawiera w dowolnym miejscu, na początku lub na końcu).
Ekran II.37
Aby rekord został zaznaczony, to wszystkie wprowadzane warunki muszą
być jednocześnie spełnione.
Można jako pole wprowadzić również wartość Lub.
Wtedy, do zaznaczenia rekordu wystarczy, że którakolwiek z serii warunków pomiędzy wystąpieniem Lub będzie prawdziwa. Po zakończeniu parametryzacji poprawnego warunku, można wykonać akcję Zapisz jako.
Pozwoli to na zapisanie warunku w pliku, w celu ponownego wykorzystania.
2.2.12 Akcje dla grupy rekordów — kopiowanie do schowka
Wartości zaznaczonych rekordów z okienka wertowania można skopiować Kopiowanie do
do schowka. Po wybraniu akcji kopiowania do schowka wszystkie zaznaczone schowka
wiersze, w kolejności występowania w okienku, będą kopiowane do schowka.
46
Ekran II.38
Ekran II.39
II.2. Okna programu
Ekran II.40
Ekran II.41
Ekran II.42
47
48
Pole z danymi dołączonymi w pliku są pomijane przy kopiowaniu wartości
rekordów do schowka. Można też, samodzielnie ustawić parametry schowka,
poprzez wybranie z menu akcji Opcje kopiowania z okienek wertowania.
Ekran II.43
Kopiowanie z okienka redagowania dostępne jest tylko wtedy, gdy jest zdefiniowana standardowa akcja Wyświetl, powodująca pojawienie się okienka.
Ustawione parametry schowka obowiązują dla wszystkich okienek wertowania i są zapamiętywane.
W każdym kopiowanym wierszu będą znajdować się, w zależności od opcji,
kolejne pola z części wertowania, kolejne wolne pola z okienka wertowania,
a następnie pola z okienka redagowania. Jeśli zaznaczona jest opcja kopiowania etykiet pól, to zostanie skopiowany wiersz nagłówka na samym początku
kopiowanych danych.
Pola w wierszach oddzielane są od siebie znakiem tabulacji, zaś polskie znaki kodowane w standardzie windowsowym. Liczby, data i czas formatowane są
zgodnie z ustawieniami w systemie operacyjnym.
Dzięki temu, możliwe jest kopiowanie Ctrl + C i wklejenie Ctrl + V tekstu np.
do programu Excel tak, aby teksty były prawidłowo kodowane, zaś wartości pól
trafiały do oddzielnych komórek.
2.2.13 Wykonanie akcji grupowej z menu
Można wykonać akcję z menu dla wszystkich zaznaczonych rekordów. Wybrana akcja musi być zdefiniowana jako dopuszczalna do wykonania dla wielu
rekordów.
II.2. Okna programu
Ekran II.44
Ekran II.45
Ekran II.46
49
50
Operacja wykonywania akcji może trwać dłużej jeśli rekordów jest wiele
lub sieć ma duże obciążenie. Możliwe jest przerwanie takiej akcji przez kombinację klawiszy Ctrl + Break.
Ekran II.47
Jeśli nie został zaznaczony żaden rekord, to akcja grupowa będzie wykonana jako zwykła akcja.
Ekran II.48
Ekran II.49
Jeśli któryś z zaznaczonych rekordów zmienił swoją wartość od momentu zaznaczenia lub nie można odczytać jego zawartości (rekord zablokowany,
II.2. Okna programu
albo usunięty np. przez innego operatora), to akcja dla rekordu nie będzie wykonywana.
W takim przypadku pojawi się pytanie o kontynuowanie wykonania akcji
dla pozostałych rekordów.
Ekran II.50
Po zakończeniu, rekordy dla których akcja nie została wykonana prawidłowo, pozostaną nadal zaznaczone.
2.2.14 Obsługa filtra w okienkach wertowania dla grupy rekordów
Użytkownik ma możliwość ograniczenia wyświetlanej grupy rekordów, do
wymaganego zbioru, ustawionych w odpowiedniej kolejności. Wyszukiwanie
i dostęp do mniejszej liczby rekordów jest łatwiejszy i szybszy. Można samodzielnie podać warunki utworzenia filtra użytkownika.
Jest to zbliżone do tworzenia warunku zaznaczania rekordu. Filtr użytkownika można utworzyć na końcówce graficznej i dotyczy tylko okienka, w którym był utworzony.
Ekran II.51
51
52
W przypadku kilku aktywnych okienek tabeli, obowiązuje filtr ustawiony w ostatnio wyświetlonym. Można go włączyć z pozycji w menu kontekstowym. W okienkach wertowania danej tabeli (np. umieszczonych w oknie
grupowym) mogą być założone różne filtry użytkownika.
Ekran II.52
Po wybraniu Konstruktora filtra pojawia się okienko, w którym można
tworzyć warunki filtra w identyczny sposób, jak są tworzone warunki zaznaczania rekordów.
Ekran II.53
Nałożenie filtra wiąże się z pobraniem listy rekordów należących do dziedziny, spełniających zadane przez użytkownika warunki.
Poprawienie rekordu tak, że nie będzie spełniał warunku, nie spowoduje
automatycznego usunięcia z filtra. I odwrotnie, jeśli zostanie dodany lub zmodyfikowany rekord tak, że spełnia warunek, to również nie pojawi się automatycznie w filtrze aż do czasu jego odświeżenia.
Filtr może być zmieniony na skutek próby odczytania rekordu, który został
usunięty z bazy danych lub jest spoza dziedziny. Rekord taki zostanie usunięty
z filtra, a operacja podczytania będzie powtórzona.
II.2. Okna programu
53
Ekran II.54
Filtr udostępnia kolejność rekordów, ustaloną przy definiowaniu filtra i nie
jest aktualizowana po zmianach wartości rekordów spełniających wrunek filtra. Jeśli na tabelę nałożony jest filtr, a okienko umożliwia tworzenie filtrów
użytkownika, to zmiana kolejności w okienku spowoduje utworzenie nowego filtra użytkownika — z uwzględnieniem wybranego sposobu sortowania.
Użytkownik może ustawić lub skasować filtr użytkownika w każdym okienku
wertowania, w którego definicji jest zaznaczone, że obsługuje filtr użytkownika.
Ekran II.55
2.2.15 Drag and drop
W niektórych okienkach aplikacji dostępna jest funkcja przeciągania danych Drag and drop
drag and drop. Możliwe jest przeciąganie i upuszczanie zarówno w ramach jednego, jak i dwóch różnych programów. Wywołanie funkcji definiujących możliwość przyjmowania rekordów przez okienko dla końcówek różnych innych
niż jTerm (mbasic, MacroCGI) nie kończy się błędem, ale ma działanie puste.
54
Możliwe są dwa rodzaje przeciągania danych:
— z dowolnego pola okienka do dowolnego redagowalnego pola.
W pole wklejana jest tekstowo przeciągana wartość. Z pierwszego Systemu
bibliotecznego z okna redagowania, zawartość pola Adres jest przeciągnięta
(przytrzymując lewy przycisk myszy) do pola w innym rekordzie drugiego systemu (patrz ekran: II.56). Następnie jest upuszczona w docelowym polu (patrz
Ekran II.56
ekran: II.57).
Ekran II.57
II.2. Okna programu
— z dowolnego okienka wertowania, do części wertowania aktywnego
okienka.
W tym przypadku wymagane jest, aby tabela, z której przeciągane są rekordy była dostępna w systemie, w którym rekordy są upuszczane. Z pierwszego
Ekran II.58
okna wertowania, zawartość dwóch zaznaczonych rekordów zostaje przeciągnięta (przytrzymując lewy przycisk myszy) do okna wertowania innej tabeli
systemu. Następnie są upuszczone w docelowym okienku.
Na ekranie (II.58) widać, że czytelnik Jan Kot ma dwie wypożyczone książki o sygnaturach SN0004 i SN0012. Następnie używając funkcji drag and drop
z okienka katalogu książek (por. ekran: II.59) zostają przeciągnięte i upuszczone na rekord czytelnika kolejne dwie pozycje o sygnaturach SN0044 i SN0045.
W wyniku tej akcji (po jej zatwierdzeniu) do wypożyczeń czytelnika zostały
Ekran II.59
dodane dwie przeciągnięte książki (por. ekran: II.60).
55
56
Ekran II.60
2.2.16 Autoraporty — automatyczne tworzenie wydruków
Autoraporty umożliwiają w szybki sposób przygotowanie zestawienia z danych
wyświetlanych w oknie wertowania. W tym celu należy zaznaczyć wybrane
rekordy (por. ekran: II.36) do raportu.
W raporcie znajdą się wartości wszystkich zaznaczonych rekordów w kolejności widocznej w okienku. Jeśli nie ma zaznaczonych rekordów, raport
uwzględni tylko bieżący rekord.
Ekran II.61
II.2. Okna programu
Kreator raportów można uruchomić wybierając w menu Okno pozycję Konstruktor autoraportów, przyciskiem na pasku narzędziowym lub kombinacją klawiszy Ctrl+Shift+R.
Ekran II.62
Pierwsze wywołanie autoraportu dla danego okienka zawsze otwiera okno
konstruktora.
Kolejne wywołania będą rozwijać menu, z którego można uruchomić kreator bądź zapisane raporty.
Konstruktor autoraportów służy do definiowania nowych raportów lub
modyfikacji istniejących.
W pierwszej kolejności do raportu pobierane są kolumny z części wertowania (również te dodane w oknie), a następnie pola wolne.
Kolejność pól w raporcie, podobnie jak szerokość i treść nagłówka można
zmieniać a ich domyślne wartości pobierane są z okienka wertowania.
Dla pól liczbowych można dodatkowo utworzyć podsumowanie (po każdej stronie i na końcu wydruku).
Format wyjściowy autoraportu ustala się na zakładce Ustawienia (por.
ekran: II.67).
Dostępne formaty raportów to:
— wydruk na drukarkę lub ekran
— plik CSV (dane oddzielone przecinkiem)
— plik tekstowy (dane oddzielone tabulacją)
— plik tekstowy (dane oddzielone wybranym separatorem)
57
58
Ekran II.63
Ekran II.64
II.2. Okna programu
Ekran II.65
Ekran II.66
59
60
— plik HTML
— plik XHTML
— plik XML
— plik PDF
Ekran II.67
Przykłady autoraportu w formacie wyjściowym HTML (ekran: II.68) i PDF
(ekran: II.69).
Ekran II.68
Dla łatwiejszego odróżnienia, wiersze podsumowania strony i całego raportu mają inne kolory (por. ekran: II.68).
Oprócz tego dostępne są opcje:
— dwa układy autoraportu: tabelaryczny i kolumnowy
II.2. Okna programu
Ekran II.69
Ekran II.70
Ekran II.71
61
62
— formatowanie liczb daty i czasu w raporcie: takie jak w oknie lub zgodne
z ustawieniami systemu Windows (dla terminala jTerm - Jak w systemie
operacyjnym)
Ekran II.72
— krój, styl i rozmiar czcionki — opcja pozwala wybrać z dostępnego zestawu czcionkę i jej parametry do raportu
Ekran II.73
— numerowanie wierszy raportu — kolejne wiersze wydruku będą numerowane
— tytuł sprawozdania — użytkownik podaje tytuł raportu, który pojawi się
w nagłówku każdej strony wydruku
— orientacja papieru — pozwala ustawić wydruk strony na pionowy lub
poziomy
II.2. Okna programu
— czy wyświetlać w stopce numery stron — strony wydruku będą numerowane
— czy wyświetlać w stopce datę i czas wykonania autoraportu — drukuje
na każdej stronie w lewym dolnym rogu bieżącą datę i czas
— czy po eksporcie danych do pliku uruchomić aplikację skojarzoną z danym typem pliku — opcja pozwala użytkownikowi oglądać wyeksportowany plik, np. plik PDF może być skojarzony z programem Acrobat
Reader
Ekran II.74
W zależności od wybranego formatu raportu nie wszystkie opcje mogą być
w nim uwzględniane i dostępne. Jeżeli w środowisku serwera aplikacji (np.
Windows, Linux), czcionka wybrana przez użytkownika z listy dostępnych na
komputerze klienta nie będzie dostępna, zostanie ona zastąpiona przez czcionkę domyślną (Helvetica).
63
64
Zdefiniowany raport można zapisać, aby był dostępny w przyszłości. Służy
do tego funkcja Zapisz jako w konstruktorze (Ekran II.75).
Ekran II.75
Każdy wykonany raport jest też automatycznie zapisywany jako ostatnio
wykonany autoraport.
Można go, jak każdy inny zapisany raport, wykonać ponownie lub zmienić
w kreatorze. Definicje autoraportów są zapisywane w pliku o nazwie takiej, jak
nazwa aplikacji z rozszerzeniem .aut. Jego lokalizacja jest ustalana na podstawie wpisu w pliku deklaracji ścieżek *.pth. Jeśli od momentu zapisu definicji
raportu zostaną usunięte kolumny dodane wcześniej przez użytkownika lub
zmieni się definicja okienka w ten sposób, że użyte pole w raporcie zmieni typ
lub zostanie usunięte z okienka, to raport nie będzie mógł zostać wykonany —
zostanie zgłoszony komunikat (Ekran II.76).
Ekran II.76
Raport będzie znów dostępny, jeśli doda się brakujące pola albo uruchomi
kreator. Po wczytaniu raportu, błędne pola będą z niego usunięte.
Podobna sytuacja ma miejsce, gdy na pola zostanie nałożona ochrona
przed odczytem w systemie ochron MacroPASS. Jeśli pole jest chronione przed
odczytem formułą przed wyświetleniem, to na wydruku będą one wykropkowane, podobnie jak podsumowania, w których skład takie pola wchodzą. Pod
systemem Linux, niedostępna jest opcja automatycznego otwierania skojarzonym programem pliku autoraportu.
2.3 Okno redagowania
Wprowadzanie i modyfikowanie danych odbywa się w oknie redagowania.
Okno takie uaktywniane jest zazwyczaj po wybraniu funkcji Dołącz lub Popraw z menu okna przeglądania. Aktywność okna do podglądu (bez modyfikacji) można uzyskać po naciśnięciu spacji. Wyświetlane okno redagowania staje się oknem aktywnym i może przykrywać okno przeglądania. W czasie, gdy okno redagowania jest aktywne, dostęp do menu okna przeglądania
II.2. Okna programu
będzie niemożliwy. Ekran II.77 przedstawia przykładowe okno redagowania,
nałożone na okno przeglądania katalogu książek. Wyświetlone zostanie ono
w wyniku wykonania polecenia Popraw.
Ekran II.77
W oknie redagowania posługując się myszą możesz:
— zmieniać redagowane pole poprzez wskazanie go; jeśli pole nie będzie
redagowalne, to kursor zostanie przemieszczony do następnego pola;
— kopiować wartości pól za pomocą schowka.
Rodzaje pól w oknie redagowania W oknie redagowania rozmieszczone są
pola rekordu, których zawartość użytkownik może wypełniać lub modyfikować. Okno redagowania można zatem porównać do karty z kartoteki. Pola
okna odpowiadałyby wtedy rubrykom karty. Każde pole zawiera dane określonego typu. Może to być:
— napis — ciąg znaków, np. sygnatura lub tytuł książki,
— liczba — np. cena książki lub rok wydania,
— dane dołączone w pliku
— graficznego np. przypięte do pola zdjęcie w formacie bmp i jpeg
— dowolnego rodzaju, przypięty do pola załącznik w postaci dowolnego
pliku (np. doc, xls, txt), w polu tym będzie wyświetlona nazwa pliku,
— data — np. data zwrotu lub wypożyczenia książki,
— czas — np. godzina rozpoczęcia lub zakończenia pracy biblioteki,
— notatka — dłuższy tekst, np. opis tematyki lub streszczenie książki.
65
66
Podczas redagowania pola należy zwracać uwagę na jego dozwoloną zawartość. Niekiedy taka zawartość może zostać wstępnie przygotowana lub podpowiedziana przez program. Dla przykładu, w pewnych polach może następować
automatyczna zmiana wprowadzanych małych liter na wielkie, kiedy indziej
automatycznie zostaje zmieniona na dużą tylko pierwsza litera.
W polu liczbowym nie uda się wprowadzić litery lub pozostawić napisu,
który nie jest liczbą. Przy redagowaniu daty program automatycznie wstawi
separatory (np. /) pomiędzy dzień, miesiąc i rok. Nie dopuści również do wpisania liter lub pozostawienia w polu nieistniejącej daty (np. 32. dzień miesiąca).
Jeżeli pole bieżące tylko częściowo mieści się na ekranie, to jego zawartość
będzie automatycznie przesuwana w trakcie redagowania tak, aby kursor (czyli punkt wskazujący miejsce, w którym pojawi się znak) był zawsze widoczny w polu. Pola z danymi dołączonymi w pliku graficznym mogą występować
w okienkach redagowania oraz w okienkach wertowania.
Podczas redagowania takiego pola, użytkownik nie będzie mógł wpisać nazwy pliku przypisanego w polu.
Dopiero po wybraniu F3 lub akcji z menu kontekstowego Wybór będzie
mógł wskazać wybrany plik z grafiką (por. ekran: II.79).
Ekran II.78
Inną metodą wstawienia obrazka jest użycie schowka Windows. Podobnie
akcja Wklej pozwala na wstawienie obrazka umieszczonego w schowku.
Domyślnym formatem pliku jest JPEG.
II.2. Okna programu
67
Ekran II.79
W polu z danymi dołączonymi w pliku dowolnym użytkownik może wpisać pełną ścieżkę dostępu i nazwę pliku przypisanego polu. Po zatwierdzeniu
edycji rekordu, jest wyświetlana nazwa pliku dołączonego do pola.
Dodatkowo, przed nazwą pliku będzie wyświetlona ikona skojarzona
w systemie z danym typem pliku.
W trakcie redagowania pola można wskazywać plik dostępny z końcówki
terminala lub wpisać pełną ścieżkę do pliku. Dialog do okienka wyboru pliku będzie dostępny po wciśnięciu klawisza F3. Obecnie można przechowywać
i wyświetlać w polach pliki graficzne w formacie PNG, oraz PDF i TIFF do
przechowywania dokumentów wielostronicowych.
Dla pól typu data zamiast standardowej obsługi po wciśnięciu F3 (wyświetlenia okienka z historią wprowadzanych danych), pojawia się kontrolka
z kalendarzem, umożliwiająca konwersacyjne wskazanie stosownej daty (por.
ekran: II.81).
Wypełniając kolejne pola w oknie użytkownik musi mieć możliwość przemieszczania się między nimi. W środowisku Windows dysponuje on standar- Zasady redagowania
dowymi możliwościami przemieszczania kursora poprzez wskazywanie i kli- pól
kanie myszą. Możliwe jest także wykorzystanie chowka, tak jak w innych programach działających w tym środowisku.
68
Ekran II.80
Ekran II.81
69
II.2. Okna programu
Do poruszania się w oknach redagowania można również wykorzystać klawisze specjalne:
do poprzedniego pola
↑
do następnego pola
↓
do początku pola
Home
na koniec pola
End
do następnego pola; jeśli jest to ostatnie pole w oknie — dodatkowo powoduje zakończenie redagowania rekordu z uwzględnieniem zmian
Enter
o jeden znak w polu w prawo
→
o jeden znak w polu w lewo
←
usunięcie jednego znaku na pozycji kursora
Del
usunięcie jednego znaku na lewo od pozycji kursora
BackSpace
zakończenie redagowania rekordu z uwzględnieniem zmian
F2
wybór z listy możliwości; po pojawieniu się okna należy przesunąć kursor i nacisnąć Enter dla wybranej pozycji; wskazana wartość będzie automatycznie umieszczona w polu
F3
przywrócenie wartości z początku redagowania
F4
zakończenie redagowania bez uwzględnienia wprowadzonych
zmian
Esc
W oknie redagowania może wystąpić pole typu notatka. Po przemiesz- Edytor dla pól
czeniu kursora do takiego pola uruchamiany jest automatycznie edytor — na informacyjnych
ekranie pojawi się nowe okno, w którym będzie można wpisać lub poprawić
treść notatki. Opis edytora znajduje się w rozdziale IV. Po zakończeniu redagowania notatki kursor zostanie przemieszczony do kolejnego pola w oknie.
Przyciski w okienkach redagowania W okienkach redagowania mogą być
również zdefiniowane przyciski. Zaznaczenie przycisków może być różne, zależne od konkretnej aplikacji.
Przycisk można wybrać myszką lub przez kombinację klawisza Alt i znaku podkreślonego w przycisku. Przycisk może być też związany z konkretnym
polem.
Przyciski przy redakcji
70
Ekran II.82
Na przycisku może być prezentowany:
— sam napis
— tylko ikona
— napis i ikona jednocześnie
Ekran II.83
Przejście między polem a przyciskiem następuje przy pomocy kombinacji
klawiszy Ctrl + strzałka w górę oraz w dół.
Gdy aktywny jest przycisk do przesunięcia się na najbliższy przycisk lub
pole, można posłużyć się strzałką w lewo, w prawo, w górę lub w dół.
Automatyczna weryfikacja danych Zwróć uwagę, że po wypełnieniu pola,
jak również po zredagowaniu całego rekordu, program może sprawdzać poprawność lub kompletność wpisanych danych. W przypadku wykrycia błędu
możesz być zmuszony do poprawienia zawartości któregoś z pól.
Po próbie dołączenia książki do katalogu bez wprowadzenia jej sygnatury
operator otrzyma komunikat taki, jak na ekranie II.84. Gdy naciśniesz klawisz
Enter , kursor zostanie umieszczony we właściwym polu (w przykładzie w polu
Sygnatura). Dopiero po podaniu sygnatury będzie można zapisać wprowadzane dane.
2.4 Okno redagowania z zakładkami
Okienka redagowania danych mogą mieć zakładki.
Umożliwia to tematyczne grupowanie informacji w każdej z zakładek.
Przykładowe okno umożliwia wybór jednej z trzech zakładek.
II.2. Okna programu
Ekran II.84
Ekran II.85
W okienku zawsze widoczne są pola umieszczone w jednej z zakładek.
Użytkownik ma możliwość wyboru wyświetlanej zakładki w okienku
Użycie okienek z zakładkami jest zbliżone do użycia zwykłych okienek.
Różnice w obsłudze polegają na:
— redagowane pole zawsze jest w aktywnej zakładce, wciskanie strzałki
w górę bądź w dół zmienia cyklicznie redagowane pola w obrębie bieżącej zakładki. Dodatkowo aktywuje się również nazwa zakładki (jakby
znajdowała się przed pierwszym polem),
— zatwierdzenie wartości pola poprzez Enter powoduje przejście do kolejnego redagowalnego pola w okienku. Może przy tym zmienić się aktywna zakładka. Dla ostatniego redagowalnego pola w okienku spowoduje zatwierdzenie redagowania, przy zaznaczonej nazwie zakładki po
wciśnięciu strzałki w lewo lub w prawo, zmienia się aktywna zakładka
a w systemie Windows również przez wciśnięcie klawiszy Ctrl + Tab . W
takim przypadku, na nowej zakładce zaznaczana będzie jej nazwa,
— po wskazaniu nazwy zakładki myszką aktywuje się nową zakładkę. Jeśli aktywna była wcześniej nazwa zakładki, zaznaczenie będzie na nazwie wskazanej zakładki. Jeśli aktywne było pole, to aktywowane będzie
pierwsze pole na wybranej zakładce.
Można też, samodzielnie ustawić sposób obsługi zakładek w aplikacji, poprzez
wybranie z menu [Okno|Ustawienia użytkownika|Parametrów aplikacji].
71
72
Ekran II.86
2.5 Okno słownika
Słowniki to pewien rodzaj kartotek, które można wywoływać w trakcie pracy programu i wykorzystywać ich zawartość jako podpowiedzi. Poza funkcją
pomocniczą słowniki odgrywają bardzo istotną rolę — umożliwiają wszystkim operatorom korzystanie w trakcie pracy z programem z jednolitej bazy
informacji między innymi o kontrahentach, bankach, stawkach podatkowych
oraz z innych danych, do których dostęp jest niezbędny w trakcie obsługi programu. W przykładowym programie Biblioteka rolę takiego słownika może na
przykład pełnić kartoteka czytelników. Dane zawarte w słownikach mogą być
wielokrotnie wykorzystywane w trakcie pracy z programem, bez konieczności
powielania tych samych zapisów.
Przyjrzyjmy się czynnościom, jakie muszą być wykonane przy odnotowaniu wypożyczenia książki. W naszym przykładzie będzie to dodanie rekordu
do tabeli wypożyczeń [Wypożyczenia|Wypożyczenie]. Operator musi określić
czytelnika, książkę oraz daty wypożyczenia i przewidywanego zwrotu (por.
ekran II.87).
Ekran II.87
Pole złączeniowe
Pierwszym polem redagowania jest tu pole Czytelnik. Podczas wypełniania
II.2. Okna programu
tego pola ukazała się nowa informacja w najniższej linii ekranu po prawej stronie: F3 - słownik. Jej pojawienie się oznacza, że wypełniane jest pole złączeniowe,
zwane również słownikowanym. Takie pole może zawierać tylko wartości pochodzące z istniejącej tabeli bądź słownika. Podczas redagowania takiego pola
musi być wskazany rekord tabeli (bądź słownika), który będzie złączony z bieżącym rekordem. Naciśnięcie klawisza F3 spowoduje, że na ekranie pojawi się
okno przeglądania zawierające aktualną zawartość słownika. W naszym przykładzie będzie to kartoteka czytelników — operator powinien wskazać jednego
z czytelników, którego dane znajdują się w tej kartotece.
Ekran II.88 pokazuje sytuację, gdy kartoteka czytelników jest już wywołana
w charakterze słownika.
Zwróć uwagę, że okno zawierające listę czytelników stało się aktywne (pasek tytułu na górze okna jest niebieski). Ponadto pojawiło się nowe menu górne.
Oprócz polecenia Szukaj, które umożliwia odszukanie potrzebnego rekordu (odpowiedniego czytelnika) występuje tu polecenie charakterystyczne dla
wszystkich okien przeglądania słowników: TEN.
Ekran II.88
Wykonanie tego polecenia spowoduje, że wskazany rekord w oknie tabelisłownika zostanie połączony z rekordem tej tabeli, z której wywołano słownik
przez naciśnięcie F3 .
Naciśnięcie klawisza Esc kończy pracę ze słownikiem, pozostawiając zawartość pola w tabeli wypożyczeń bez zmian. W przytoczonym powyżej przykładzie oznacza to, że dany czytelnik nie wypożyczył książki.
73
74
Redagowanie pól
słownikowanych
Chcesz zarejestrować wypożyczenie książki dla czytelniczki Kazanecka.
Ustaw kursor na rekordzie z tym nazwiskiem. Następnie z menu okna słownika wybierz polecenie TEN lub naciśnij Enter. Okno słownika zniknie z ekranu, a w polu tabeli wypożyczeń pojawi się nazwisko Kazanecka. Teraz możesz
wypełnić następne pole — sygnaturę. To pole również jest złączeniowe, tzn. po
naciśnięciu F3 pojawi się okno przeglądania z listą wszystkich książek, jakie aktualnie można wypożyczyć. Wybierz z tej listy odpowiedni rekord — książkę,
która ma być wypożyczona.
Pola złączeniowe, nazywane też słownikowanymi (ze względu na ich powiązanie ze słownikiem) można również wypełniać w konwencjonalny sposób, wpisując żądaną zawartość. Jednak program zaakceptuje tę zawartość tylko wtedy, gdy w tabeli-słowniku związanej z tym polem znajduje się wpisana
wartość. W naszym przykładzie można wpisać Kazanecka w polu czytelnika
tabeli wypożyczeń i nacisnąć Enter. Ponieważ (jak już wiesz) taki czytelnik występuje w tabeli czytelników, program dopuści jego wprowadzenie. Przy próbie
wpisania nazwiska, którego nie ma w tabeli-słowniku, program wyświetli komunikat Brak pozycji w słowniku.
Zakładamy, że książkę chce wypożyczyć czytelnik o nazwisku Kowalski. Nazwiska tego nie ma w spisie czytelników. Jeżeli wpiszesz je w oknie redagowania
kartoteki wypożyczeń i naciśniesz Enter, wyświetlone zostanie okno z komunikatem, jak na ekranie II.89. Informuje ono, że nie ma takiej pozycji w słowniku
(w przykładzie — że czytelnik o tym nazwisku nie ma karty w bibliotece).
Ekran II.89
Okno to umożliwia wybór jednej z trzech funkcji:
— wyświetlenie słownika — po wyborze tej opcji na ekranie pojawi się okno
przeglądania tabeli słownika;
— powtórzenie — po wyborze tej opcji program umożliwi ponowne wpisanie ciągu znaków w polu złączeniowym;
— rezygnacja — gdy wybierzesz tę opcję, zawartość pola pozostanie taka,
jak była przed redagowaniem, a program umożliwi redagowanie kolejnego pola w oknie.
II.3. Dialogi
75
Istnieje jeszcze jedna możliwość wskazywania odpowiedniej wartości ze
słownika. Zamiast wprowadzać cały napis, możesz podać tylko jego początek.
Wtedy po wciśnięciu klawisza:
— Enter — program wyszuka w tabeli-słowniku pierwszy rekord z polem
rozpoczynającym się od wpisanych znaków,
— F3 — pojawi się na ekranie okno przeglądania tabeli-słownika; zaznaczonym rekordem będzie pierwszy rekord z polem rozpoczynającym się
od wpisanych znaków; teraz można łatwo wskazać żądany rekord odpowiadający podanemu początkowi pola.
Jeśli rekord z polem o podanym początku nie istnieje, to w obu przypadkach otrzymasz komunikat taki jak na ekranie II.89.
Jeśli wpiszesz w polu Czytelnik ciąg znaków Ko (istotna jest wielkość liter),
to po naciśnięciu Enter w polu pojawi się nazwisko Koszykowski — jest to
pierwsze nazwisko rozpoczynające się na Ko. Aby przypisać drugiego czytelnika o nazwisku rozpoczynającym się na Ko, zamiast Enter wciśnij F3 . Wyświetlone zostanie okno słownika z zaznaczoną pozycją, która jest nazwisko
Koszykowski. Teraz, gdy naciśniesz strzałkę w dół i wybierzesz polecenie ten,
zostanie wybrany Kot Jan.
3 Dialogi
Program użytkowy, oprócz menu i okien, posługuje się w komunikacji z użytkownikiem tak zwanymi dialogami.
Przykłady prostego dialogu miałeś okazję poznać już wcześniej. Są to komunikaty o błędach. Po zapoznaniu się z treścią komunikatu możesz go zatwierdzić, wybierając przycisk OK. Wtedy okno z opisem błędu zniknie z ekranu i w zależności od rodzaju błędu program będzie kontynuował pracę lub
zostanie przerwany. Drugim rodzajem dialogów są informacje. Dla przykładu, po zatwierdzeniu oddania książki wyświetlony zostanie komunikat jak na
ekranie II.90. Gdy się z nim zapoznasz, wybierz przycisk OK (w trybie znakowym naciśnij dowolny klawisz) i kontynuuj pracę z programem.
Kolejnymi dialogami są pytania. Tym razem w oknie pojawia się treść pytania, a poniżej dostępne odpowiedzi. Odpowiedź wybierzesz klikając myszą
odpowiedni przycisk. Wciskając Enter wybierzesz zaznaczoną odpowiedź. Możesz również udzielić odpowiedzi naciskając klawisz odpowiadający temu znakowi, który jest wyróżniony we właściwej opcji odpowiedzi. Przykład dialogu,
Rodzaje dialogów
— komunikaty
o błędach
— informacje
— wybór odpowiedzi
76
Ekran II.90
Ekran II.91
II.3. Dialogi
77
pojawiającego się przy zakończeniu pracy z programem, pokazany jest na ekranie II.91.
Przykład dialogu, pojawiającego się przy zakończeniu pracy z programem,
pokazany jest na ekranie II.91.
Bezwarunkowe przerwanie pracy programu nastąpi po wciśnięciu przycisku , oznaczającego zamknięcie okna całego programu.
Ekran II.92
Po potwierdzeniu nastąpi przerwanie programu. Takie zamknięcie może
być potrzebne jeśli nastąpiła awaria sieci.
Ekran II.93
Gdy program stracił komunikację z serwerem otrzymamy na ekranie komunikat II.93. Wybór z listy — inny rodzaj dialogu — pokazany jest na ekra- — wybór z listy
nie II.94. W tym przypadku należy wskazać myszką żądany element z listy
i dwukrotnie kliknąć lewy klawisz myszy. Położenie paska wyboru zmienisz
posługując się myszą lub używając klawiszy strzałek. Aby zrezygnować z wyboru, naciśnij klawisz Esc .
Gdy użytkownik dokona wyboru, program zazwyczaj wykona jakieś działanie, w zależności od rodzaju dialogu. W przykładzie z ekranu II.94 będzie
tworzone sprawozdanie o podanym tytule.
Następnym rodzajem dialogów są oczekiwania. Rozróżniamy dwa typy — oczekiwania
oczekiwań.
— Bez ograniczenia czasowego. Przykład takiego dialogu przedstawiono na
ekranie II.95. Pojawia się on podczas oczekiwania na zakończenie pewnych działań realizowanych przez innych użytkowników — w podanym
przykładzie na zwolnienie blokady tabeli KATAL (zobacz rozdział IX).
78
Ekran II.94
W tym przypadku nie ma limitu czasowego na zakończenie oczekiwania. Może zatem trwać ono dosyć długo, np. do momentu ukończenia
tworzenia sprawozdania przez innego użytkownika. Możesz zrezygnować z oczekiwania poprzez wciśnięcie kombinacji klawiszy Ctrl+Break .
W konsekwencji będzie to rezygnacja z operacji, którą chciałeś przeprowadzić.
Ekran II.95
— Z ograniczeniem czasowym. Na ekranie II.96 widać przykład takiego
dialogu. Pojawia się on, jeśli program ma wykonać pewne dłużej trwające czynności (np. import danych lub odtwarzanie indeksów) lub oczekuje z limitem czasowym na zakończenie operacji któregoś z użytkowników. Dolny pasek w oknie odzwierciedla przybliżony procent wykonania czynności. Ekran II.96 pokazuje oczekiwanie na odblokowanie tabeli
KATAL w czasie zapisywania danych.
— wybór elementów
dialogu
Ostatnią grupę stanowią dialogi składające się z grupy elementów. Omówimy je na przykładzie z ekranu ??. Do typowych elementów dialogu należą:
II.3. Dialogi
Ekran II.96
— Zaznaczenia — w przykładzie reprezentują tę grupę pola Ekran, Drukarka, Kopia, Linia statusu i Sygnatura. Wybierając takie pole zaznaczasz je
bądź zdejmujesz znacznik, jeśli było ono wcześniej zaznaczone. W przykładzie zostały zaznaczone Drukarka, Linia statusu i Sygnatura.
Ekran II.97
— Wartość z listy — w tę grupę reprezentuje pole Czcionka, oraz pola określające drukarkę i sterownik. Wartości przypisane do tych pól pochodzą
z określonej listy. Po wybraniu takiego pola pojawia się dialog typu wybór z listy, w którym wskazujemy żądaną wartość. Obrazuje to ekran ??.
79
80
Ekran II.98
— Pole redagowalne — w przykładzie będzie to pole Liczba egzemplarzy
(por. ekran II.97). Po wybraniu pola możesz redagować jego wartość. Po
wciśnięciu Enter wprowadzona wartość zostanie przypisana do pola.
— Teksty — w przykładzie reprezentują tę grupę pola Szerokość i Wysokość.
Pól tych nie można wybrać, mają one na celu przekazywanie dodatkowych informacji operatorowi. W tym przykładzie jest to szerokość i wysokość strony w wybranej drukarce.
— Przyciski — w przykładzie są to przyciski OK i Rezygnacja. Wybranie
przycisku kończy dialog i przekazuje dodatkowo polecenie. W przykładzie OK będzie poleceniem rozpoczęcia tworzenia sprawozdania z ustawionymi w dialogu parametrami. Rezygnacja przerwie tworzenie wydruku.
4 Funkcje specjalne
W programie istnieją funkcje, które dostępne są w każdym momencie działania systemu użytkowego.
— Funkcja umożliwiająca uzyskanie podpowiedzi kontekstowej.. W celu
uzyskania pomocy możesz wcisnąć klawisz F1 . Pojawi się wtedy okno
z tekstem objaśniającym, jakie akcje możesz w danej sytuacji wykonać
i co one będą oznaczać. Przykładowe okno kontekstowe pomocy.
— Wyświetlenie wizytówki programu z numerem wersji — wizytówka jest
dostępna po wybraniu pozycji [Pomoc|O MacroBASE].
II.4. Funkcje specjalne
Ekran II.99
81
82
— Bezwarunkowe przerwanie pracy programu — przycisk , oznacza zamknięcie okna. Po potwierdzeniu nastąpi przerwanie programu. Nie należy przerywać pracy w ten sposób bez uzasadnionych powodów. Jeżeli aktualnie tworzysz sprawozdanie, naciśnięcie wymienionych klawiszy nie zakończy programu, a jedynie przerwie tworzenie sprawozdania.
W tym przypadku będziesz mógł kontynuować pracę, natomiast sprawozdanie nie będzie drukowane.
Rozdział III
Pulpit użytkownika
W systemie Xpertis dostępny jest Panel użytkownika, który ułatwia dostęp
do poszczególnych modułów i obszarów pakietu. Aplikacja Pulpit składa się
z dwóch części: okna z drzewkiem oraz panelu skrótów.
Pulpit użytkownika jest dostępny tylko dla pakietu Xpertis, dla pakietu
Xpertis XS nie ma możliwości korzystania z pulpitu.
1 Okno z drzewkiem
Po lewej stronie ekranu w formie hierarchicznej wyświetlone są wszystkie dostępne dla użytkownika aplikacje, a w przypadku systemów napisanych w technologii MacroBASE — również pozycje menu.
Ekran III.1
W drzewku, w zależności od rodzaju wybranego elementu, dostępne są następujące akcje:
Zwiń-Rozwiń drzewo
— rozwija bądź zwija gałęzie drzewa (ekran III.1),
83
84
Rozdział III. Pulpit użytkownika
Odśwież
— odświeża widok całej aplikacji Pulpit (drzewo i panel skrótów). Warto
stosować w przypadku, gdy zawartość pulpitu staje się nieaktualna lub
zmianie ulegnie lista ochron,
Ekran III.2
Otwórz
— uruchamia aplikację MacroBASE w nowej zakładce i jeśli bieżącym
węzłem jest końcowa pozycja menu wykonuje formułę przypisaną do
tej pozycji (ekran III.2),
Otwórz w przeglądarce
— otwiera wskazaną stronę w zewnętrznej przeglądarce internetowej,
Otwórz w zakładce
— otwiera wskazaną stronę w kolejnej zakładce jTerma wykorzystując
wbudowaną przeglądarkę internetową WebBrowser,
Utwórz skrót
— tworzy skrót dla bieżącej pozycji drzewa na lewym panelu często używanych skrótów.
III.2. Panel
Ekran III.3
2 Panel
Po prawej stronie użytkownik może umieszczać skróty do najczęściej używanych aplikacji i wybranych pozycji menu, przeciągając wybrany element
z drzewka na pulpit bądź dodając nowy skrót korzystając z menu kontekstowego w drzewku lub w obszarze panelu.
Nowy skrót
— utworzenie nowego skrótu (ekran III.4). Operator ma do wyboru następujące typy:
Ekran III.4
Plik — (ekran III.5) po wyborze tego typu należy wpisać ścieżkę do pliku lub wskazać go dialogowo po wybraniu przycisku Plik. W kolejnym
kroku należy podać etykietę widoczną pod ikoną tworzonego skrótu,
85
86
Ekran III.5
Adres strony internetowej — (ekran III.6) po wyborze tego typu należy
podać adres strony internetowej jaka ma się otworzyć. Ten rodzaj skrótu
jest przydatny, gdy operator chce mieć na panelu skrót np. do Xpertis
CRM (z interfejsem WWW) lub do Xpertis CMS (serwis pracowniczy
i inne nasze produkty portalowe). W kolejnym kroku należy podać etykietą widoczną pod ikoną tworzonego skrótu oraz wybrać domyślną akcję:
— Otwórz w przeglądarce — oznacza, że strona zostanie otwarta w zewnętrznej przeglądarce internetowej — Otwórz w zakładce — oznacza,
że strona zostanie otwarta w kolejnej zakładce jTerma z wykorzystaniem wbudowanej przeglądarki WebBrowser.
Następnie operator ma możliwość zaznaczenia opcji: automatyczne
uwierzytelnianie. W przypadku zaznaczenia tej opcji zostanie wykorzystany mechanizm jednokrotnego uwierzytelniania. System sprawdzi,
czy bieżący użytkownik Pulpitu ma zdefiniowane w tabeli internetowych użytkowników pakietu Xpertis dane niezbędne do uwierzytelnienia w tych systemach i jeśli są one prawidłowe, zostanie zarejestrowany bez konieczności ponownego uwierzytelniania. W przypadku CRM
zmiana hasła użytkownika wymaga aktualizacji danych również w tabelach użytkowników pakietu Xpertis,
Aplikacja MacroBASE — po wyborze tego typu należy wybrać aplikację
z dostępnej listy. W kolejnym dialogu należy podać etykietę widoczną
pod ikoną tworzonego skrótu (ekran III.7).
W przypadku tego typu skrótu operator nie musi zaznaczać opcji automatycznego uwierzytelniania, gdyż system zawsze sprawdza zgodność
III.2. Panel
Ekran III.6
Ekran III.7
87
88
nazwy i hasła bieżącego użytkownika Pulpitu z danymi zawartymi w systemie ochron otwieranej aplikacji. Jeśli są zgodne to operator zostanie
automatycznie zarejestrowany (ekran III.8),
Ekran III.8
Otwórz
— uruchamia aplikację MacroBASE w nowej zakładce i jeśli bieżącym
węzłem jest końcowa pozycja menu wykonuje formułę przypisaną do
tej pozycji,
Otwórz w przeglądarce
— otwiera wskazaną stronę w zewnętrznej przeglądarce internetowej
(ekran III.9),
Otwórz w zakładce
— otwiera wskazaną stronę w kolejnej zakładce jTerma wykorzystując
wbudowaną przeglądarkę internetową WebBrowser,
Właściwości
— służy do wyświetlenia oraz zmieniania właściwości skrótów. Dla skrótów typu: Aplikacja MacroBASE i Plik operator może zmienić etykietę
widoczną pod ikoną skrótu w panelu. Dla skrótów typu Adres strony
internetowej można dodatkowo wskazać domyślny sposób otwierania
danej strony — otwarcie w przeglądarce zewnętrznej czy przeglądarce
w budowanej WebBrowser w zakładce jTerma,
III.2. Panel
Ekran III.9
Usuń
— usuwa bieżący skrót z panelu ze skrótami,
Usuń wszystkie skróty
— usuwa wszystkie skróty z panelu ze skrótami.
89
90
Rozdział IV
Edytor i przeglądarka
W systemie użytkowym może być dostępny edytor, który służy do tworzenia,
poprawiania lub przeglądania tekstów. Edytor jest wywoływany automatycznie przy redagowaniu pola typu notatka (Memo). Wpisywane znaki będą się
pojawiać w miejscu wskazywanym przez kursor, wciśnięcie Enter powoduje
przejście do nowego wiersza. Możliwe jest również uruchomienie edytora jako
przeglądarki, nie można wtedy wprowadzić żadnych zmian w przeglądanym
tekście.
W wersji windowsowej obsługa edytora jest zbliżona do obsługi systemowego notatnika. Inny jest sposób kończenia pracy:
— zakończenie z zapisaniem wprowadzonych danych — klawisz F2 ,
— zakończenie bez zapisywania wprowadzonych zmian — klawisz Esc .
1 Obsługa i funkcje edytora
Użytkownik może przemieszczać kursor w oknie edytora naciskając klawisze: Przemieszczanie
kursora
w programach
— ↑ — o jeden wiersz w górę;
— ↓ — o jeden wiersz w dół;
— Home — do początku linii;
— Home Home — do początku ekranu;
— Home Home Home — na początek tekstu;
— End — na koniec linii;
91
92
Rozdział IV. Edytor i przeglądarka
— End End — na koniec ostatniej linii na ekranie;
— End End End — na koniec tekstu;
— Page Up — do poprzedniej strony tekstu;
— Page Down — do następnej strony tekstu.
Operacje na blokach
tekstu
Kasowanie
Zaznaczanie bloków jest najłatwiejsze wtedy, kiedy trzymając wciśnięty
lewy klawisz myszy przeciągniesz wskaźnik myszy nad tekstem. Aby zaznaczyć
jeden wyraz, dwukrotnie kliknij wyraz.
— kasowanie znaku na pozycji kursora — Delete ;
— kasowanie znaku na lewo od kursora — BackSpace ;
— kasowanie linii wskazywanej przez kursor — Ctrl +Y.
Zakończenie pracy
— Z zapisem – klawisz F2 lub przycisk Zatwierdź.
— bez zapisu – klawisz Esc lub F4 , O .
— Wyszukiwanie wzorca — Ctrl +F. Tekst do wyszukania podaje się
w oknie dialogowym. Tekst poszukiwany jest od bieżącej pozycji kursora
do końca tekstu. Kursor jest przemieszczany do pierwszego wystąpienia
(lub wcale, jeśli nie znaleziono wzorca). Podczas wyszukiwania rozróżniane są małe i wielkie litery oraz całe słowa. Można szukać do przodu
i wstecz.
Szukanie w wewnętrznym edytorze programu (Ekran: IV.1).
Jest on dostępny również przy redagowaniu pola typu MEMO (Ekran:
IV.2).
— Zastępowanie — Ctrl+R . Tekst do zastąpienia i wstawiany wzorzec podaje się w oknach dialogowych. Fragment do zastąpienia jest poszukiwany od pozycji kursora, aż do końca tekstu. Po znalezieniu pojawia się
pytanie z czterema odpowiedziami:
– Tak — znaleziony tekst zostanie zastąpiony,
– Wszystkie — zastąpione zostaną wszystkie znalezione fragmenty, aż do końca tekstu,
IV.1. Obsługa i funkcje edytora
Ekran IV.1
Ekran IV.2
93
94
– Rezygnacja — przerywamy operację bez zastępowania,
– Nie — znaleziony tekst nie jest zastępowany, ale operacja zastępowania jest kontynuowana.
— Kontynuacja szukania lub zastępowania — Ctrl+N . Ponawia ostatnie
wyszukiwanie wzorca od pozycji o jeden znak dalej niż kursor.
— Zmiana rozmiaru okna — F5 lub F4 , Z . Zwiększa rozmiary okna do
rozmiaru ekranu, lub zmniejsza do poprzednich, gdy zostało już powiększone.
Istnieje możliwość zawijania wierszy w trakcie redagowania lub przeglądania wbudowanym w system edytorem lub przeglądarką. Zawijanie wierszy
włącza lub wyłącza się przy pomocy menu kontekstowego lub klawiszy Ctrl+W.
Ekran IV.3
Dla końcówek graficznych sposób zawijania jest pamiętany dla każdego
kontekstu wystąpienia edytora (dla każdej kombinacji okienek oddzielnie).
Niekiedy po uruchomieniu edytora należy podać nazwę pliku, który chcesz
redagować. Podobnie należy wskazać nazwę pliku przy wczytaniu lub zapisaniu bloku. W takim przypadku na ekranie pojawi się okno przeznaczone do
wpisania żądanej wartości. Jeśli chcesz wskazać już istniejący plik, to jako nazwę podaj gwiazdkę (*). Wtedy pojawi się kolejne okno — z dostępnymi zbio-
IV.1. Obsługa i funkcje edytora
95
Ekran IV.4
rami. Strzałkami przemieścisz zaznaczenie do wskazania nazwy. Wybór nastąpi po wciśnięciu Enter . Jeśli wybierzesz katalog, to w oknie pojawią się nazwy
plików zapisanych w tym katalogu. Edytor może obsługiwać pliki do rozmiaru
512kB.
W systemie jest również wersja edytora służąca tylko do przeglądania. Po Przeglądarka
jej uruchomieniu nie można wprowadzić do tekstu żadnych poprawek. Pracę
z tą wersją kończy wciśnięcie klawisza Esc .
96
Rozdział V
Drukowanie
Sporządzenie wydruku wymaga od operatora wykonania następujących akcji:
— wybór sprawozdania,
— ustalenie parametrów drukowania,
Po wykonaniu tych czynności sporządzone sprawozdanie będzie wysłane
do drukarki. Moment, w którym rozpocznie się wydruk, może zależeć od obciążenia drukarki (np. musimy poczekać na zakończenie drukowania wcześniejszych sprawozdań, tworzonych przez innych użytkowników).
Po wybraniu z menu funkcji umożliwiającej tworzenie wydruku z reguły Wybór sprawozdania
otrzymasz listę dostępnych wzorców sprawozdań, jak na ekranie V.1. Możesz
również zdefiniować własne sprawozdanie, szczegóły w rozdziale VI, str. 107.
Wyboru z listy można dokonać (por. punkt II.3) wskazując odpowiedni tytuł przy pomocy myszy lub używając strzałek kursora. Wciśnięcie Esc oznacza
rezygnację z tworzenia sprawozdania. W niektórych sprawozdaniach ten etap
— wybór z listy — może być pominięty. Wtedy automatycznie realizowany jest
kolejny etap.
1 Ustalanie parametrów wydruku
Po wybraniu sprawozdania zwykle pojawia się okno, w którym możesz zmienić parametry drukowania. Sposób wybierania ustawień w oknie dialogowym
omówiliśmy w rozdziale II.3.
— Pole bezpośrednio pod tytułem określa drukarkę i sterownik. Naciskając
lewy klawisz myszy na przycisku polecenia Drukarka i Sterownik możesz
wybrać z listy inne wartości (inne zainstalowane drukarki bądź sterowniki do drukarek; jeżeli zostanie wybrany sterownik tekstowy, można
97
98
Ekran V.1
Ekran V.2
Rozdział V. Drukowanie
V.1. Ustalanie parametrów wydruku
Ekran V.3
drukować sprawozdania w trybie tekstowym, co często może być pożądane ze względu na szybkość wydruku).
— Wydruk — Dupleks umożliwia ustawienie preferencji układu drukowania: Domyślny drukarki, Jednostronny ,Dwustronny, długa krawędźlub
Dwustronny, krótka krawędź.
— Obszar wydruku — pola Szerokość i Wysokość informują o rozmiarach
strony (w mm) przy wybranym opisie drukarki; wartości te zmieniają
się zgodnie z ustawieniami przy opisie drukarki i określonymi Marginesami. Rozmiar papieru można zmienić po wybraniu przycisku polecenia
Drukarka.
— Wydruk z kopii — zamiast tworzyć nowe sprawozdanie, można wydrukować strony ze stworzonego wcześniej. Jeśli wcześniej wykonywany był
wydruk z zaznaczonym polem Kopia, to po wybraniu Wydruk z kopii
można przeglądać jedną z kopii (szczegółowy opis na stronie 105).
— Zaznaczając odpowiednie pola wyboru w ramce Wyjście określa się w jaki sposób będzie dostępne zestawienie:
Ekran
zaznaczenie tego pola powoduje, że kolejne drukowane strony będą wyświetlane na ekranie. Podczas przeglądania sprawozdania będzie dostępne polecenie Drukuj w menu Plik. Po wybraniu tego
polecenia będzie można wydrukować całość lub fragment (po podaniu zakresu stron) sprawozdania.
99
100
Drukarka
zaznaczenie pola spowoduje przekazanie zestawienia do wydruku;
bez zaznaczania pola wyświetli się podgląd wydruku, który następnie będzie można wydrukować.
Kopia
zaznaczenie pola powoduje, że będzie zapamiętana kopia tworzonego sprawozdania. Dzięki temu później będzie można przeglądać
sprawozdanie na ekranie i drukować wybrane strony.
Linia statusu
po zaznaczeniu tego pola każda linia sprawozdania będzie wyświetlona w najniższym wierszu ekranu — w linii podpowiedzi. Jeśli
pole nie jest zaznaczone, w linii podpowiedzi będą się pojawiały
tylko komunikaty wysyłane w trakcie tworzenia wydruku.
Tryb tekstowy — po zaznaczeniu tego pola wydruk na drukarce będzie w trybie tekstowym. Opcja jest aktywna tylko wtedy, kiedy
wybrano sterownik tekstowy drukarki.
Sygnatura po zaznaczeniu tego pola sygnatura będzie umieszczana na wydruku dla
sterowników graficznych, w dowolnym miejscu dla sterowników tekstowych (o ile oczywiście została zdefiniowana).
Liczba egzemplarzy wartość wpisana w tym polu określa, ile egzemplarzy zostanie wydrukowanych; wartość z tego pola jest istotna tylko wtedy, jeśli zaznaczone jest
pole Drukarka.
Po wybraniu przycisku polecenia Czcionka możesz określić dodatkowe parametry wydruku. Wybór rodzaju czcionki jest możliwy tylko wówczas, gdy
nie została ona zdefiniowana w sprawozdaniu.
Ekran V.4
— Czcionka — określa krój pisma, jaki będzie użyty na wydruku. Wybór ma
znaczenie dla tych wzorców wydrukowych, w których nie określono jawnie rodzaju pisma. W przykładzie na ekranie V.4 wybrana jest czcionka
oznaczana literą A — Standard (pica).
— Wysuw — określa wielkość odstępu międzywierszowego, jaki będzie
używany w sprawozdaniu. Wybór ma znaczenie dla wzorców wydrukowych, w których nie określono jawnie wysuwu. W przykładzie na ekranie V.4 wybrany jest to odstęp międzywierszowy oznaczony literą B —
Normalny.
Po zatwierdzeniu przyciskiem OK rozpocznie się tworzenie sprawozdania
zgodnie z ustalonymi parametrami. Wybór przycisku Rezygnacja spowoduje
zaniechanie tworzenia sprawozdania.
1.1 Przeglądanie wydruku na ekranie
Wydruk można przeglądać po zakończeniu przygotowania ostatniej strony.
Można go przygotować z wyłączeniem graficznych konstrukcji języka.
Ekran V.5
Jest możliwość dodawania na wydrukach elementów graficznych.
Tryb graficzny pozwala na użycie różnych krojów czcionki, ustawienie koloru tekstu i tła oraz włączanie grafiki np. logo firmy.
Dla sterowników tekstowych dla Windows efekt działania konstrukcji graficznych będzie dostępny tylko przy wyłączonym trybie tekstowym w panelu
wydruku.
Podczas przeglądania można korzystać z poleceń dostępnych w menu
i przycisków z listwy narzędziowej na górze okna zawierającego podgląd wydruku.
101
102
Ekran V.6
Ekran V.7
Na listwie narzędziowej z obrazkiem drukarki przy podglądzie wydruku
dostępny jest przycisk umożliwiający wydrukowanie oglądanego sprawozdania. Również skrót klawiszowy Ctrl+P umożliwia przesłanie sprawozdania na
drukarkę.
Ekran V.8
W trakcie przeglądania wydruku możesz powiększyć lub pomniejszyć
oglądaną stronę. Na listwie narzędziowej dostępne jest do wyboru procentowe
powiększenie lub pomniejszenie z przedziału od 1 do 1000 wpisując odpowiednią liczbę naturalną w okienku powiększenia. Użycie w podglądzie wydruku kombinacji Ctrl z jednoczesnym przekręceniem pokrętłem myszy w górę
lub w dół, odpowiednio zwiększa lub zmniejsza powiększenie o 10 procent.
Z listy można wybrać również pozycję Szerokość — wtedy strona będzie
szerokości okna. Po wybraniu Cała strona — cała strona będzie się mieścić
w oknie wyświetlanym na ekranie.
Do przesuwania podglądu można również wykorzystywać klawiaturę:
— strzałki — przemieszczenie o kilka wierszy lub kolumn,
103
— Page Up, Page Down — o ekran w dół lub górę,
— Home, End — na początek lub koniec strony.
Do przemieszczania pomiędzy stronami należy używać kombinacji klawiszy z modyfikatorem Ctrl:
— Ctrl + Page Down , Ctrl + Page Up — do początku następnej lub poprzedniej strony,
— Ctrl + Home Ctrl+ End — do pierwszej i ostatniej strony.
W wyświetlanym podglądzie wydruku można również wyszukiwać okre- Wyszukiwanie ciągu
ślony ciąg znaków. W oknie dialogowym (które uruchamia się po wybraniu znaków
polecenia Szukaj z menu Edycja bądź z paska narzędziowego), wpisz do redagowalnego pola Znajdź szukany tekst. Dodatkowo możesz zaznaczyć, czy wzorzec ma być przeszukiwany w kierunku końca tekstu W dół, czy w kierunku
początku W górę. Po zaznaczeniu odpowiednich pól wyboru podczas wyszukiwania będzie uwzględniana wielkość liter; można również wyszukiwać tylko
całe wyrazy.
Ekran V.9
Ramki
W trakcie przeglądania sprawozdania można skopiować do schowka zawartość oglądanej strony lub całego sprawozdania. Stanie się tak po wybraniu
z menu Edycja pozycji Kopiuj bieżącą stronę lub Kopiuj wszystko. Podczas kopiowania znaki ramek zamieniane są na znaki tabulacji. Zatem, jeśli wydruk
zawiera tabelkę, po skopiowaniu wydruku do schowka i wklejeniu zawartości
schowka do arkusza kalkulacyjnego Excel, kolejne kolumny tabelki będą zapisane w kolejnych kolumnach arkusza.
Zawartość sprawozdania możesz również zapisać do pliku tekstowego. Po
wybraniu pozycji Zapisz jako tekst z menu Plik należy wskazać, pod jaką nazwą
ma być zapisany tekst sprawozdania.
Jeśli chcesz, żeby zamiast ramek graficznych wyświetlane i drukowane były
Kopiowanie do
schowka
Zapisywanie wydruku
jako pliku tekstowego
104
ramki ze znaków tekstowych + - —, możesz wybrać pozycję Tylko tekst z menu
Opcje. Aby przywrócić wyświetlanie i drukowanie ramek graficznych, należy
ponownie wybrać tę opcję.
1.2 Zapisywanie sprawozdań
W podglądzie wydruku w menu Plik znajduje się opcja Zapisz jako PDF, umożliwiająca zapisanie oglądanego sprawozdania w formacie PDF. Plik zostanie
zapisany na końcówce pod podaną przez użytkownika nazwą we wskazanym
przez niego katalogu. Dodatkowo dostępna jest pozycja Zapisz w mazovii zapisującej sprawozdanie w postaci tekstu w standardzie mazovii (czyli wcześniejsze działanie po wybraniu Zapisz jako tekst). Z kolei opcja Zapisz jako tekst
spowoduje zapisanie wydruku w postaci tekstu w standardzie Windows-1250,
z dodatkową zamianą ramek na odpowiednio znaki plus, minus i pionowej
kreski.
O formacie zapisywanego pliku wynikowego decyduje rozszerzenie. Dopuszczalne są następujące rozszerzenia:
pdf
— format PDF,
txt
— format tekstowy, kodowanie w standardzie Windows-1250, z zamianą
ramek na znaki plus, minus i pionowej kreski,
maz
— format tekstowy, kodowanie w standardzie mazovii.
Plik jest zapisywany w momencie zakończenia wykonywania sprawozdania
(przed ewentualnym podglądem wydruku).
1.3 Wydruk z kopii
Jeśli przy tworzeniu wydruku zaznaczono, że ma być zapamiętana kopia tworzonego sprawozdania, możesz później taką kopię przeglądać, wyszukiwać informacje i drukować niektóre bądź wszystkie strony. Po wybraniu z menu
funkcji umożliwiającej przeglądanie kopii sprawozdania z reguły otrzymasz listę dostępnych wzorców sprawozdań, a następnie pojawi się lista zawierająca
ostatnio stworzone kopie tego sprawozdania. W opisie będzie widoczna data
i godzina utworzenia sprawozdania, a także nazwa drukarki, na której można
drukować wybrane strony kopii oraz liczba stron całego sprawozdania.
Ekran V.10
Po wybraniu kopii jej pierwsza strona jest wczytywana do przeglądarki
(por. punkt V.1.1 i rozdział IV). Dodatkowo dostępne jest menu, umożliwiające drukowanie, zmianę wyświetlanej strony i poszukiwanie informacji — zobacz ekran V.5.
105
106
Rozdział VI
Wydruk uniwersalny —
tworzenie własnych
zestawień
Wydruki uniwersalne umożliwiają tworzenie różnorodnych zestawień, list
i wykazów (np. zawartość słownika zawodów, lista pracowników na dany dzień, rachunki za umowy-zlecenia, od których odprowadza się składkę
do ZUS, rachunki bankowe właściciela systemu, słownik grup kontrahentów,
obszarów sprzedaży). Dzięki wydrukom uniwersalnym można zestawiać informacje zgromadzone w bazach danych programu, nawet jeżeli w standardowej
wersji danej aplikacji nie przygotowano takiego zestawienia.
Ekran VI.1
Wszystkie informacje wprowadzane do programu są zapisywane w tabelach. Każda tabela ma swój akronim — skrót umożliwiający jej identyfikację.
Zestawienie istotnych akronimów zamieszczono w podręcznikach do poszczególnych programów.
107
108
Rozdział VI. Wydruk uniwersalny — tworzenie własnych zestawień
1 Tworzenie wydruku uniwersalnego
Tworzenie wydruku uniwersalnego polega na wskazaniu tabeli, a potem pól
z tej tabeli, które mają być uwzględnione w zestawieniu. Użytkownik może
określić sposób sortowania rekordów z tabeli, a także uwzględnić w zestawieniu tylko pola spełniające określone warunki (czyli nałożyć ograniczenia na
poszczególne pola). Przygotowane zestawienie można wydrukować bądź zapisać w pliku tekstowym.
Wybór tabeli Po wybraniu z menu [Wydruk uniwersalny] pojawia się okno
z listą tabel dostępnych w danym systemie. Należy z niej wybrać tabelę, dla
której ma być wykonany wydruk.
Ekran VI.2
Zamiast wskazywać tabelę, można wczytać zapisane wcześniej ustawienia
wydruku — polecenie Wczytaj.
Wydruk uniwersalny, jeśli zostanie użyty w aplikacji pakietu Xpertis, będzie miał pozycję w menu xpertis sQl. Funkcja ta tworzy zapytanie takie jak
funkcja SQL, lecz jest ono nie tylko zapisywane do pliku, ale również włączane
do zapytań definiowalnych SQL aplikacji. W związku z tym funkcja ta wymaga
zredagowania tych samych danych, które wprowadzane są podczas dołączania
nowego zapytania w module Administracja/definicje zapytań SQL aplikacji pakietu Xpertis.
Wybór pól Po wybraniu tabeli pojawia się okienko, w którym można wskazać pola tabeli widoczne na wydruku. Dla każdego pola można zmienić domyślny tytuł i szerokość, a dla liczb rzeczywistych — precyzję. Kolejność
w oknie odpowiada kolejności na wydruku. Każde z pól można przemieścić
używając poleceń W górę i W dół.
Oprócz pól, które nie są związane z żadną tabelą, w programach są też pola
złączeniowe (więcej na ten temat znajdziesz na str. 72). Jeżeli chcesz wykorzystać na wydruku uniwersalnym pole złączeniowe, pojawi się okno z tabelą
powiązaną, z której należy wybrać odpowiednie pole (w tytule okna znajduje
się akronim bieżącej tabeli). Jeżeli zostanie wybrane pole złączeniowe (będzie
VI.1. Tworzenie wydruku uniwersalnego
Ekran VI.3
ono wyróżnione kolorem), należy jeszcze wskazać pole z nim połączone poprzez wybranie polecenia Złączenie. Jeżeli wybrane pole będzie również typu
złączeniowego, to należy wskazać kolejne pole w złączeniu. Dla pól nume-
Ekran VI.4
rycznych można określić — po wybraniu z menu polecenia Sumuj — czy pole
ma być podsumowane na wydruku. Pod sumowaną kolumną na każdej stronie
będzie podsumowanie strony, zaś na końcu suma całości.
Określenie warunków Dla każdego wydruku można dodać warunki, po
spełnieniu których rekord zostanie umieszczony na wydruku. Po wybraniu
[ Funkcje|Warunki] pojawi się okienko, w którym można będzie określić warto-
109
110
ści dla pól. Przy dołączaniu pola do warunku trzeba będzie podać przynajmniej
jedną wartość (pozostałe pola mogą pozostać puste):
— Wartość — wartość pola musi być równa podanej,
— Od — wartość pola musi być większa lub równa podanej,
— Do — wartość pola musi być mniejsza lub równa podanej.
Ekran VI.5
Można podać warunek na wypełnienie pola. Przy dodawaniu warunku doszło nowe pole w okienku — Puste pole (T/N). Wpisanie wartości:
Tak — po wpisaniu T lub t oznacza, że warunek będzie spełniony, gdy
pole ma zerową wartość,
Nie — po N lub n oznacza, że warunek będzie spełniony, gdy pole będzie
miało niezerową wartość,
Puste pole — niewypełnienie pola oznacza brak porównań z zerową wartością.
Ustawienie warunku jest dostępne dla każdego wybranego pola do wydruku.
Ekran VI.6
Ekran VI.7
Można podawać ograniczenia dla wielu pól. Rekord znajdzie się na wydruku, jeżeli pole spełni warunek przynajmniej jednej grupy. Aby utworzyć nową
grupę, należy z menu wybrać pozycję Nowa sekcja. W oknie pojawi się wtedy
separator grup rekordów (z wyróżnionym atrybutem oraz wartością OR jako
akronim pola). Warunki dodawane poniżej separatora będą już w nowej grupie.
Wydruk sprawozdania Po określeniu tabel, pól i warunków można przystąpić do sporządzenia sprawozdania. Po wybraniu w oknie z polami [Funkcje|
Drukuj] pojawi się panel wydruku, w którym można wybrać np. domyślny rozmiar czcionki używanej w sprawozdaniu. Następnie można określić kolejność,
w jakiej mają się pojawiać rekordy na wydruku.
Ekran VI.8
Na koniec należy podać tytuł okna, określić czy tytuły kolumn i linie oddzielające podsumowania mają być drukowane na jasnoszarym tle (pole Kolor)
oraz czy w sygnaturze wydruku ma się pojawić zdefiniowany warunek ograniczający.
111
112
Ekran VI.9
Przygotowane zestawienie można również zapisać w formacie HTML
bądź XML. W oknie wyboru tabel, w menu Funkcje znajdziesz polecenia
Ekran VI.10
Drukuj do Html i Drukuj do Xml.
Ekran VI.11
Przygotowane zestawienie można również zapisać do pliku z zapytaniem
SQL. Można wywołać tak zapisaną postać wydruku uniwersalnego przez Zapytanie SQL.
Ekran VI.12
Zapisanie definicji sprawozdania Przy określaniu parametrów wydruku zawsze można zapisać do pliku aktualny stan. Po wybraniu [Funkcje|Zapisz] (lub
przy opuszczaniu sprawozdania, jeżeli coś w nim zmieniono) pojawi się okno,
113
114
w którym należy wpisać nazwę pliku (bez polskich znaków) oraz tytuł sprawozdania. Tytuł będzie wartością domyślną przy tworzeniu wydruku. Lista
zdefiniowanych sprawozdań jest dostępna w oknie wyboru tabel po wybraniu
polecenia Wczytaj.
Rozdział VII
Zapytania SQL
Język SQL jest najpopularniejszym mechanizmem definiowania poleceń zapytań w relacyjnych systemach baz danych. Słowo SQL jest skrótem angielskim
od Structured Query Language — język zapytań strukturalnych.
W programie Xpertis Finanse i księgowość można wykonywać zapytania
używając języka SQL (klauzula select). Jeżeli zapiszesz zapytanie (bądź zostanie ono zapisane przez administratora programu), można je będzie wykonać
również podczas kolejnej pracy z programem. Dzięki temu zapytania zdefiniowane w języku SQL stają się dostępne także dla użytkowników nie znających
składni tego języka.
1 Selekcjonowanie rekordów odpowiadających zdefiniowanym warunkom
1. Wybierz [Administracja|Wyrażenie SQL]. W oknie wpisz treść zapytania
i zatwierdź (klawisz Enter). Przykładowe zapytanie
select * from KH where KH.NAZ like ’A%’ order by KH.NIP
ma wyszukać wśród kontrahentów tych, których nazwy zaczynają się na
literę A i uporządkować wyniki według NIP. W tabeli wynikowej zapytania SQL aliasy pól staja się nazwami pól, z uwzględnieniem rejestru
liter. Alias w cudzysłowach, pozwala zdefiniować nazwę z dowolnymi
znakami. W poniższym przykładzie nazwą pola tabeli wynikowej będzie
Kontrahent Krajowy, zaś akronimem KH:
select KH as "Kontrahent Krajowy" from TAB
115
116
Rozdział VII. Zapytania SQL
2. Na ekranie pojawią się rekordy spełniającymi podane warunki (wyniki przykładowego zapytania przedstawia ekran VII.1). Można określić
sposób ich sortowania, używając polecenia Kolejność.
Ekran VII.1
3. Aby wydrukować wybrane rekordy, należy wcisnąć Esc i w oknie VII.2
wybrać przycisk Okno/Wydruk. Działa on jak przełącznik. O tym, czy rezulatat zapytania pojawi się w formie tabeli w oknie, czy na wydruku,
informuje napis w nagłówku okna VII.2.
Ekran VII.2
2 Zapamiętywanie zapytań SQL
Zapytanie SQL można zapisać i wywołać podczas kolejnej sesji z programem.
Aby zapisać zapytanie SQL, należy:
1. utworzyć plik z zapytaniem SQL i umieścić go w katalogu plików *.sql,
wskazanym w pliku *.pth. Utworzony plik powinien zawierać poprawnie
zapisane zapytanie SQL.
VII.2. Zapamiętywanie zapytań SQL
2. wybrać [Administracja|Defincje zapytań SQL] i dołączyć nagłówek zapytania dla utwrzonego wcześniej pliku, czyli podać obszar funkcjonalny,
z którym jest związane zapytanie nazwę zapytania i nazwę pliku, w któym zostało zapisane zapytanie (bez kropki i rozszerzenia).
3. jeżeli zapytanie wymagać będzie podania parametrów, w oknie definicji zapytań należy wybrać polecenie Parametry. Można zdefiniować do
10 występujących kolejno parametrów (por. ekran VII.3), podając:
— nazwę parametru,
— wartość domyślną (jeśli istnieje). Można tu również podać formułę, zwracającą odpowiednią wartość; parametr typu F nie zostanie
wypełniony podczas wprowadzania parametrów w trakcie wykonywania zapytania.
— rodzaj parametru:
–
–
–
–
S — string,
N — liczba,
D — data,
F — formuła.
Ekran VII.3
4. Dla pewnych kolumn liczbowych można podać inną niż standardowa
liczbę miejsc dziesiętnych (standardowo dwa miejsca po przecinku).
Aby zdefiniować dokładność dla liczb, należy w oknie definicji zapytań SQL wybrać polecenie Wartości, wprowadzić numer kolumny i wymaganą dokładność (np. dla kolumny zawierającej kurs waluty — dokładność 4). W polu Sumować można wskazać, czy kolumna ma być sumowana na wydruku (znak T, jeżeli tak).
Podając parametry zapytania nie należy pozostawiać pustych pól parametrów użytych w zapytaniu, gdyż spowoduje to wyszukiwanie rekordów z niewypełnionym polem w bazie danych (a więc najprawdopodobniej nie zostaną
znalezione żadne rekordy). Jeśli zapytanie skonstruowano tak, że można podać
117
118
Rozdział VII. Zapytania SQL
część poszukiwanej nazwy (np. maskę konta), a nie dokładną wartość, wówczas należy pamiętać, aby zbudować poszukiwany wzorzec zgodnie ze składnią SQL:
— znakowi _ (podkreślenie) może odpowiadać jeden dowolny znak;
— znakowi % (procent) może odpowiadać dowolny ciąg znaków.
System poprawnie zinterpretuje również maskę zapisaną przy użyciu tradycyjnej notacji, gdzie ? reprezentuje pojedynczy znak, a * dowolną liczbę znaków.
— powstała możliwość grupowania rekordów w zapytaniach SQL po dowolnych wyrażeniach. W grupie będą wszystkie rekordy, dla których
wartość wyrażenia jest identyczna. Przy grupowaniu po wyrażeniu,
można to wyrażenie umieścić na liście wynikowej (po select) pod warunkiem, że będzie zapisane w identyczny sposób (po zignorowaniu białych znaków, powinien być to taki sam tekst).
— podzapytanie (konstrukcję SELECT) można umieszczać w wyrażeniach
na liście wynikowej oraz w wyrażeniach grupujących. Nadal zabronione
pozostaje użycie podzapytania na liście tabel (za FROM). W poniższym
przykładzie na liście wynikowej będzie lista autorów i procentowy udział
liczby ich książek w całym księgozbiorze:
select AUTOR, count(*) / (select count(*) from KATAL)*100 as Procent
from KATAL group by AUTOR
— zapytanie użyte na liście select nie jest skorelowane z głównym zapytaniem, więc nie powinno wpływać znacząco na czas wykonywania zapytania,
— wprowadzono konstrukcję CASE w zapytaniach SQL. Składnia bazuje
na standardzie SQL92.
Rozdział VIII
Sterownik ODBC dla
MacroBASE
1 Sterownik ODBC
W pakiecie MacroBASE dostępny jest sterownik ODBC. ODBC to uniwersalny
mechanizm łączenia się aplikacji z różnymi bazami danych i oznacza Open
Database Connectivity — Otwarte łącze baz danych.
Jego głównym celem jest zapewnienie jak największej przenośności aplikacji pomiędzy różnymi bazami danych. Ułatwia pobieranie i analizowanie
zgromadzonych informacji o firmie również przez inne oprogramowanie oraz
pakietów biurowych.
Sterownik ODBC umożliwia korzystanie z danych systemów w technologii
MacroBASE przez programy działające w środowisku Windows i Linux.
W szczególności z poziomu programów dostępnych w pakiecie OpenOffice
oraz przez skrypty pisane w języku PHP.
Sterownik może łączyć się z serwerem aplikacji działającym na innej maszynie (zarówno pod Windows, jak i pod Linux) lub bezpośrednio z serwerem
bazy danych — w takim przypadku, musi być uruchomiony na tym samym
komputerze.
2 Przykłady zastosowań ODBC
Używając poniższych programów można importować, przetwarzać i drukować
estetyczne raporty w oparciu o dane z pakietu Xpertis.
— MS Excel
— MS Access
119
120
Rozdział VIII. Sterownik ODBC dla MacroBASE
— OpenOffice
— skrypty PHP
— Crystal Report
Przy użyciu procedur wbudowanych można modyfikować dane. Można wykorzystać również inne programy zewnętrzne, które posiadają interfejs
ODBC. Praca z danymi przez ODBC i użycie procedur wbudowanych opisana
jest szczegółowo w podręczniku administratora — rozdział 33.
Poniżej zilustrujemy przykładowy sposób uruchomienia sterownika i dostępu do aplikacji przez ODBC z arkusza kalkulacyjnego Excel.
Istotą bazy danych jest stworzenie możliwości efektywnego wyszukiwania
informacji. Do tego celu służą kwerendy (ang. query), są one obok tabel zawierających dane podstawowymi obiektami definiującymi schematy wyszukiwania pożądanej informacji.
Ekran VIII.1
VIII.2. Przykłady zastosowań ODBC
W celu pobrania danych do Excela z aplikacji Xpertis Kadry i płace, należy
w Excelu wybrać pozycję z menu [Dane|Pobierz dane zewnętrzne|Utwórz nową
kwerendę] (patrz ekran VIII.1).
Ekran VIII.2
Aplikację Xpertis Kadry i płace (KALI) wybieramy jako źródło danych.
Ekran VIII.3
Aplikacja wymaga od użytkownika uwierzytelnienia hasłem.
Następnie pojawia się okno, z którego można dodać tabelę OSOBY (podwójne kliknięcie), a później pola tej tabeli przewidziane do utworzenia nowej
kwerendy.
121
122
Ekran VIII.4
Ekran VIII.5
Jeśli chcemy dodać pole relacyjne, to należy w Microsoft Query dodać tabelę słownika tego pola i wybrać z menu [Tabela|Dodaj tabelę...].
Potem trzeba usunąć domyślne powiązanie relacji (np. przez kliknięcie na
linię powiązania oraz przycisk Delete) i przeciągnięcie nowej linii powiązania
z pola US tabeli OSOBA do pola REFERENCE tabeli słownika US.
Ekran VIII.6
Aby dołączyć kolumnę z nazwami urzędów skarbowych, które są przyporządkowane osobom (pracownikom)— wystarczy (przez podwójne kliknięcie)
wybrać z tabeli US pole NU (nazwa urzędu skarbowego).
Ekran VIII.7
We wszystkich kolumnach widoczne są wybrane pola wczytane z aplikacji
Xpertis Kadry i płace (KALI) przez sterownik ODBC.
123
124
Ekran VIII.8
Tak przygotowane dane można przesłać do arkusza kalkulacyjnego Excel
(patrz ekran VIII.8).
Przyciskiem OK zatwierdzamy utworzenie nowego arkusza, w którym
chcemy umieścić dane.
Po wykonaniu powyższych czynności, dane są widoczne w arkuszu kalkulacyjnym Excel. Dane te mogą się zmieniać w czasie.
Można je w każdej chwili uaktualnić wybierając w arkuszu Excel pozycję
z menu [Dane|!Odśwież dane].
Dostęp do danych poprzez ODBC zapewnia ochronę na poziomie tabel
i pól. Zabronienie odczytu tabeli lub pola w programie MacroPASS uniemożliwi danemu użytkownikowi wykorzystanie chronionych wartości.
Ekran VIII.9
Ekran VIII.10
125
126
Ekran VIII.11
Rozdział IX
Praca wielostanowiskowa
Przy pracy wielostanowiskowej użytkownicy przeglądają i modyfikują jednocześnie tę samą bazę danych. Można to porównać do korzystania z kartoteki
przez kilka osób w tym samym czasie. Łatwo zauważyć, że przy takim działaniu
mogą pojawiać się konflikty — np. ktoś chce skorzystać z karty, którą właśnie
aktualizuje inna osoba. Podobne problemy występują w komputerowej bazie
danych. Jeśli akcja na skutek konfliktu nie została lub chwilowo nie może być
wykonana, program wyświetli odpowiedni komunikat.
Konflikty w pracy
Prześledźmy możliwe rodzaje konfliktów.
wielostanowiskowej
1. Komunikat o błędzie z tekstem Rekord został już poprawiony. Pojawia się
on po próbie zapisania rekordu, jeśli pomiędzy odczytaniem przez nas
jego wartości a zapisaniem nowej ktoś inny zmienił jego wartość. Sytuacja taka może mieć miejsce wtedy, jeśli poprawiasz ten sam rekord równocześnie z innym użytkownikiem. W takim przypadku modyfikacje,
które wprowadziłeś, nie będą zapisane w bazie danych; wprowadzone
modyfikacje będą pochodzić od tego użytkownika, który jako pierwszy
zakończy poprawianie.
2. Komunikat o błędzie z tekstem Rekord został usunięty. Będzie to miało
miejsce, jeśli podczas poprawiania wartości rekordu zostanie on przez
inną osobę skasowany. Ponieważ rekordu już nie będzie w tabeli, wszystkie poprawki nie będą miały znaczenia.
3. Dialog typu oczekiwanie, bez ograniczenia czasowego, z komunikatem
o zablokowanym odczytywaniu, zapisywaniu lub blokowaniu. Oznacza
to, że ktoś zażądał od systemu, aby pozostali użytkownicy mieli ograniczony dostęp do tabeli lub rekordu, zaś zamierzona akcja naruszyłaby
to ograniczenie. Można to porównać do sytuacji, w której jeden z pracowników zabrał kartotekę lub kartę z niej. Jeśli pozostali pracownicy
127
128
Rozdział IX. Praca wielostanowiskowa
chcieliby z niej skorzystać, to musieliby poczekać na jej zwrot. Podobnie w programie komputerowym musimy poczekać na zakończenie akcji któregoś z użytkowników. Może to trwać krótko, jeśli dokonywane są
niewielkie zmiany lub dłużej, jeśli robione są większe obliczenia dla danych. Po wciśnięciu klawisza Esc zakończysz oczekiwanie, rezygnując
z wykonania wybranej akcji.
4. Dialog typu oczekiwanie, z ograniczeniem czasowym, z komunikatem
o zablokowanym odczytywaniu, zapisywaniu lub blokowaniu. Przykład
takiego dialogu pokazano już na ekranie II.96. Oznacza to, że ktoś zażądał od systemu, aby pozostali użytkownicy mieli ograniczony dostęp do
tabeli lub rekordu, zaś zamierzona przez nas akcja naruszyłaby to ograniczenie. Po upłynięciu ustalonego czasu, jeśli użytkownik nie zwolnił
ograniczeń, oczekiwanie jest automatycznie kończone, a cała akcja anulowana.
Rozdział X
Prezentacja danych z
programów użytkowych
Funkcja Prezentacja, dostępna w programach z pakietu Xpertis, umożliwia wykorzystywanie danych z programów użytkowych do tworzenia wykresów i różnorodnych obliczeń w programie Microsoft Excel.
Ekran X.1
Do programów, które mają taką funkcję w menu, zostały dołączone formuły umożliwiające eksport konkretnych danych. Użytkownik może również
zlecić — np. podczas wdrażania programu — przygotowanie innych rozwiązań.
Dokładny opis funkcji Prezentacja zawierają podręczniki do programów
użytkowych i administracji systemów.
1 Wykorzystanie funkcji dostarczonych z programem
1. W programie z menu Prezentacja wybierz odpowiednią funkcję. Po
ewentualnym wprowadzeniu parametrów nastąpi eksport danych do plików tekstowych.
2. Po wyeksportowaniu danych do pliku tekstowego na ekranie zostanie
wyświetlone pytanie Czy oglądać dane w Excelu? Pytanie to zadawane
jest na wypadek, gdyby po eksporcie użytkownik chciał przeglądać dane
w późniejszym terminie. Po potwierdzeniu zostanie otwarty plik *.xls.
129
130
Rozdział X. Prezentacja danych z programów użytkowych
3. Po otwarciu pliku XLS program zapyta czy importować dane.
Może się zdarzyć, że użytkownik otwiera dany skoroszyt bezpośrednio
w Excelu aby oglądać dane, obliczać, a nie ponownie importować dane.
Jeżeli na pytanie o import podasz odpowiedź twierdzącą, a istnieje już
arkusz z danymi, program zapyta czy nadpisać dane. Po potwierdzeniu
dane zawarte w arkuszu zostaną zastąpione przez dane z ostatniego eksportu z programu Xpertis Kadry i płace.
4. Po imporcie program zaproponuje automatyczne utworzenie wykresu,
jeżeli dane zawarte są w dwóch lub trzech kolumnach. Dla danych zawartych w dwóch kolumnach program wykona automatycznie wykres
kołowy lub kolumnowy, dla danych zawartych w trzech kolumnach —
wykres dwukolumnowy.
W wypadku danych w tabeli wielokolumnowej użytkownik musi wykonać wykres samodzielnie uruchamiając kreator wykresu.
Dane i wykres prezentowane są w odrębnych arkuszach skoroszytu. Przełączanie pomiędzy nimi umożliwia zakładka na dole okna programu Excel.
Ekran X.2
Aby można było wykonać automatycznie wykres, dane w pierwszej kolumnie arkusza kalkulacyjnego muszą być tekstem, a w następnych — liczbami.
Jeżeli w katalogu XLS nie będzie któregoś z plików tekstowych, wyświetlone
zostaną odpowiednie komunikaty. W takiej sytuacji najczęściej będzie trzeba
wykonać eksport danych z programu.
Rozdział XI
Moduł MacroGRAPH do
graficznej prezentacji
wyników w programie Excel
Każdy program wchodzący w skład systemu przekazywany jest użytkownikowi
wraz z danymi demonstracyjnymi, które zostały zilustrowane przykładowymi
wykresami lub zestawami danych. Operator może na ich podstawie generować
własne wykresy z tabelami,
ilustrujące rzeczywiste dane przedsiębiorstwa. Do tego celu służy Biblioteka MacroGRAPH, na której w skład wchodzą następujące pliki:
1. mbasic2.dll - biblioteka zapewniająca połączenie pomiędzy systemem
MacroBASE a programem Excel
2. MGRAPH.xlt - szablon zawiera funkcje biblioteki, które można wykorzystywać w opartych o niego skoroszytach programu Excel
W podkatalogu XLS znajdują się pliki w postaci *.xls, gdzie * oznacza nazwę wykresu. Gdy otworzysz jeden z wykresów, na ekranie zostanie wyświetlony przykładowy wykres sporządzony na podstawie danych demonstracyjnych.
Wzorując się na nim możesz wygenerować wykres odnoszący się do Twoich
własnych danych.
Na pasku menu programu Microsoft Excel znajduje się pozycja MacroGRAPH.
Aby wygenerować wykres, należy najpierw zadbać o prawidłowe ustawienie parametrów definicji zestawienia. Z menu MacroGRAPH wybierz pozycję
Definicje zestawień.
Analogicznie z menu MacroGRAPH wybierz pozycję Ustawienia.
131
132
Rozdział XI. Moduł MacroGRAPH
Na ekran zostanie wywołane okno Ustawienia systemu MacroBASE Wpisujemy nazwę systemu, który ma współpracować z programem Excel, oraz ścieżkę
do tego systemu (pliku *.PTH). Dane te możemy później zmieniać.
Aby uniknąć błędów, ścieżkę najlepiej wprowadzić na etapie prac wdrożeniowych programu, wtedy, gdy będzie ona definiowana.
W następnej kolejności można przystąpić do tworzenia własnego wykresu. Jeżeli zdecydujesz, że przykładowa metoda prezentowania danych Ci nie
odpowiada, usuń wykres zawarty w danych demonstracyjnych.
Na przykład dane demonstracyjne prezentowane są na wykresie słupkowym, a Ty możesz preferować wykresy kołowe. W innym przypadku wykres
demonstracyjny może pozostać na ekranie. Po wygenerowaniu nowego wykresu Twoje dane zastąpią dane demonstracyjne (nowy wykres zastępuje poprzedni — dane zostaną uaktualnione).
Z menu MacroBASE wybierz pozycję Generuj wykres. Jeżeli jest to pierwsza
generacja od czasu uruchomienia aplikacji Excel, zostanie załadowany system
MacroBASE zgodnie ze definiowanymi ustawieniami.
Należy wpisać nazwę użytkownika i, ewentualnie, hasło. Jeżeli serie danych
dla wykresu były już generowane (co w tym wypadku ma miejsce — istnieją dane demonstracyjne), użytkownik musi potwierdzić chęć nadpisania starych danych. Jeżeli aktualnie tworzony wykres wymaga podania parametrów,
na ekranie wyświetlone zostanie okno, w którym należy nanieść odpowiednie parametry, dbając, by były wprowadzone prawidłowo. Program kontroluje, czy parametr został wprowadzony (nie można pozostawić pola parametru
pustego) oraz czy jest on wymaganego typu (liczba bądź tekst). Po podaniu
parametrów nastąpi generacja danych, a następnie — w przypadku usunięcia poprzedniego wykresu — zostanie uruchomiony Kreator wykresów aplikacji Excel, który przeprowadzi użytkownika poprzez wszystkie etapy tworzenia
graficznego wykresu. Jeżeli poprzednio utworzony wykres nie został usunięty,
Kreator wykresów nie będzie uruchomiony.
Przykładowy wykres może mieć taką postać.
Obecnie można wygenerować również zestaw danych w postaci tabeli.
Przy tworzeniu nowego wykresu istnieje możliwość, że uległa zmianie długość serii danych, a co za tym idzie liczba punktów na osi x wykresu.
Na osi x wykresu „Aktualne zatrudnienie wg wymiaru zatrudnienia”
(z programu KALI) występują tylko dwa punkty — w firmie do tej pory pracownicy zatrudnieni byli na cały etat lub na pół etatu. Natomiast po zatrudnieniu
nowego pracownika, np. na trzy czwarte etatu, i wygenerowaniu danych do
wykresu, na osi x znajdą się trzy punkty.
133
W związku z tym, w przypadku generowania nowego wykresu, który zastąpi istniejący, możliwe są następujące sytuacje:
1. długość serii danych nie ulega zmianie — wtedy odświeżone zostaną dane na wykresie;
2. długość serii danych ulega zmianie — wówczas na ekranie zostanie wyświetlony odpowiedni komunikat i użytkownik ma do wyboru jedną
z dwóch opcji:
— uruchomienie Kreatora i utworzenie nowego wykresu,
— pozostawienie ustawień starego wykresu i dopasowanie jego zakresów do nowej serii danych.

Obsługa systemów użytkowych Dla systemu Windows—Linux

Transkrypt

Podobne dokumenty