Renaturyzacja środowiska wodnego

Opis modułu kształcenia / przedmiotu (sylabus)
Rok akademicki:
Grupa przedmiotów:
Numer katalogowy:
Nazwa przedmiotu1):
RENATURYZACJA ŚRODOWISK WODNYCH
Tłumaczenie nazwy na jęz. angielski3):
RIVER RESTORATION
4)
ECTS 2)
Kierunek studiów :
Ochrona środowiska
Koordynator przedmiotu5):
Dr hab. inż. Zbigniew Popek, prof. SGGW
Prowadzący zajęcia6):
Dr hab. inż. Zbigniew Popek, prof. SGGW, dr inż. Michał Wasilewicz
7)
Jednostka realizująca :
Katedra Inżynierii Wodnej
Wydział, dla którego przedmiot jest
realizowany8):
Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska
9)
Status przedmiotu :
a) przedmiot kierunkowy…….
b) stopień drugi
Cykl dydaktyczny10):
Semestr zimowy
Jęz. wykładowy11): polski
Założenia i cele przedmiotu12):
Formy dydaktyczne, liczba godzin13):
Metody dydaktyczne14):
Pełny opis przedmiotu15):
rok 2
3
c) niestacjonarne
Przedstawienie wpływu warunków morfologicznych na funkcjonowanie ekosystemów wodnych,
identyfikacji przyczyn i skutków degradacji środowiska wodnego oraz potrzeb, możliwości i ograniczeń
renaturyzacji. Studia rozpoznawcze oraz planowanie i realizacja przedsięwzięć renaturyzacyjnych oraz
zasady, metody i sposoby renaturyzacji środowiska wodnego z uwzględnieniem specyfiki rzek (dużych i
mniejszych), a także dolinowych wód stojących (jezior, stawów, starorzeczy) i mokradeł.
a)
Wykład …………………………………………………………………………; liczba godzin 9....;
b)
Ćwiczenia projektowe
…………………………………………………; liczba godzin 12.....;
Wykład, studia terenowe, projekt, studium przypadku, dyskusja
Tematyka wykładów:
Przyrodnicze znaczenie wód i środowiska wodnego, wielofunkcyjność rzek i dolin. Abiotyczne i biotyczne
elementy naturalnego środowiska wodnego - charakterystyki fizyczne i chemiczne, procesy
samooczyszczania się wód, typowa fauna i flora. Charakterystyka procesów fluwialnych. Morfologia rzek
naturalnych i uregulowanych. Związek charakterystyki morfologicznej i przyrodniczej rzek i dolin. Wpływ
czynników naturalnych i antropogenicznych na procesy fluwialne i dopływ zanieczyszczeń. Przyczyny
utraty naturalności wód i degradacji środowiska wodnego. Potrzeby, możliwości i zakres przywracania
naturalności. Renaturyzacja, rewitalizacja, rekultywacja cel i zakres prac. Zasady renaturyzacji rzek. Etapy
przywracania naturalności. Bariery i ograniczenia renaturyzacji. Planowanie i przygotowanie projektów
renaturyzacji rzek. Charakterystyka robót renaturyzacyjnych. Analiza przykładowych przedsięwzięć
renaturyzacyjnych. Geneza, klasyfikacja i funkcjonowanie zbiorników wód stojących. Zagrożenia
degradacyjne zbiorników wodnych. Podatność zbiorników wodnych na eutrofizację. Prawne i techniczne
aspekty ochrony wód stojących. Działania renaturyzacyjne w zlewni zbiorników wodnych w aspekcie ich
ochrony przed degradacją. Metody zabezpieczania zbiorników przed efektem eutrofizacji. Metody
rekultywacji zbiorników wodnych.
Tematyka ćwiczeń:
- Opracowanie koncepcji renaturyzacji cieku wodnego. Materiały niezbędne do opracowania koncepcji
studenci zbierają podczas samodzielnie realizowanych badań terenowych (inwentaryzacja techniczna
cieku, infrastruktury hydrotechnicznej, komunikacyjnej, rekreacyjnej, charakterystyka i inwentaryzacja
przyrodnicza cieku i doliny) oraz uzyskują z dostępnej literatury (warunki hydrologiczne, jakość wód,
charakterystyka środowiska przyrodniczego). Oceniana jest merytoryczna wartość koncepcji, jakość
wykonania opracowania oraz odpowiedzi na pytania.
- Opracowanie koncepcji rekultywacji zbiornika wodnego. Rozpoznanie warunków zasilania zbiornika,
identyfikacja zagrożeń środowiska zbiornika, koncepcja rozwiązań ochronnych (naprawczych).
Wymagania formalne (przedmioty
wprowadzające)16):
Ekologia, Ochrona przyrody, Hydrologia, Podstawy infrastruktury technicznej
Założenia wstępne17):
Student rozumie funkcjonowanie ekosystemów wodnych i zna ich znaczenie przyrodnicze
Efekty kształcenia18):
01 – zna podstawowe procesy związane z
funkcjonowaniem naturalnych ekosystemów wodnych
(rzek, wód stojących) oraz charakterystyki ich cech
abiotycznych i biotycznych,
02 – umie ocenić przyczyny utraty naturalności i
określić stopień degradacji ekosystemu wodnego,
03 – potrafi prowadzić studia terenowe i opracować
inwentaryzację aktualnego stanu obiektu (rzeki, doliny,
akwenu),
Sposób weryfikacji efektów kształcenia19):
04 - potrafi wskazać cele renaturyzacji
(rewitalizacji, rekultywacji) i określić pożądane
efekty
przyrodnicze
z
uwzględnieniem
występujących barier i ograniczeń związanych z
gospodarczymi funkcjami ekosystemów wodnych,
05 – potrafi opracować koncepcję renaturyzacji
rzeki (rekultywacji zbiornika wód stojących).
Efekty: 01, 02, 04, – egzamin pisemny weryfikujący wiedzę w zakresie tematyki wykładów,
Efekty: 0,2, 03, 04 i 05 – zaliczenie opracowanej w ramach ćwiczeń koncepcji renaturyzacji rzeki
(rekultywacji zbiornika wód stojących)
1
Forma dokumentacji osiągniętych efektów
Przechowywanie arkuszy egzaminacyjnych oraz złożonych opracowań koncepcyjnych
kształcenia 20):
Elementy i wagi mające wpływ na ocenę
Egzamin pisemny – 50 %
końcową21):
Opracowanie projektowe – 50 %
Miejsce realizacji zajęć22):
sala dydaktyczna, samodzielne studia terenowe
Literatura podstawowa:
1. Żelazo J., Popek Z. 2002: Podstawy renaturyzacji rzek. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
2. Przyjazne naturze kształtowanie rzek i potoków. Praktyczny podręcznik. (Tłumaczenie z: Manual of River Restoration Techniques. The River
Restoration Centre UK) Polska Sieć Ekologiczna, Wrocław-Kraków, 2006
Literatura uzupełniająca
1. Allen J.D., 1998: Ekologia wód płynących. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
2. Begemann W., Schiechtl H.M., 1999: Inżynieria ekologiczna w budownictwie wodnym i ziemnym. Arkady. Warszawa
3. Bojarski A. i in., 2005: Zasady dobrej praktyki w utrzymaniu rzek i potoków górskich. Ministerstwo Środowiska. Departament Zasobów Wodnych,
Warszawa
4. Kajak Z., 1998: Hydrobiologia-limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
5. Ward D., Holmes N., Jose P. (edition), 1995: The new rivers and wildlife handbook. The Royal Society for Protection of Birds, UK
6. Żbikowski A., Żelazo J., 1993 : Ochrona środowiska w budownictwie wodnym. MOŚZNiL.
7. Żbikowski A., Smoluchowska A., Żelazo J., 1992: Naturalna regulacja rzek. Materiały pomocnicze do projektowania. IMUZ.
8. Zasoby Internetu, publikacje w czasopismach fachowych (Gospodarka Wodna, AURA i inne).
UWAGI24):
Wskaźniki ilościowe charakteryzujące moduł/przedmiot25) :
Szacunkowa sumaryczna liczba godzin pracy studenta (kontaktowych i pracy własnej) niezbędna dla osiągnięcia zakładanych efektów
kształcenia18) - na tej podstawie należy wypełnić pole ECTS2:
Łączna liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich:
Łączna liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach zajęć o charakterze praktycznym, takich jak zajęcia laboratoryjne,
projektowe, itp.:
75 h
1 ECTS
0,5 ECTS
Tabela zgodności kierunkowych efektów kształcenia efektami przedmiotu 26)
Nr /symbol
efektu
01
02
03
04
05
Wymienione w wierszu efekty kształcenia:
zna podstawowe procesy związane z funkcjonowaniem naturalnych ekosystemów
wodnych (rzek, wód stojących) oraz charakterystyki ich cech abiotycznych i biotycznych
umie ocenić przyczyny utraty naturalności i określić stopień degradacji ekosystemu
wodnego
potrafi prowadzić studia terenowe i opracować inwentaryzację aktualnego stanu obiektu
(rzeki, doliny, akwenu)
potrafi wskazać cele renaturyzacji (rewitalizacji, rekultywacji) i określić pożądane efekty
przyrodnicze z uwzględnieniem występujących barier i ograniczeń związanych z
gospodarczymi funkcjami ekosystemów wodnych
potrafi opracować koncepcję renaturyzacji rzeki (rekultywacji zbiornika wód stojących)
Odniesienie do efektów dla programu
kształcenia na kierunku
K_W01
K_W06, K_U01
K_W09, K_U02
K_W06, K_U03
K_W07, K_U02
2