docRAPORT
download 
Reklamacja Transkrypt
RAPORT
RAPORT Koszty pracy, obciążenie podatkowe i konkurencyjność Polski na tle Austrii oraz wybranych krajów Europy Środkowej i Wschodniej 2012 TPA Horwath jest jedną z największych firm doradczych w Europie, członkiem globalnej struktury Crowe Horwath International. Oferuje rozwiązania biznesowe, dla międzynarodowych i krajowych przedsiębiorstw, z zakresu strategicznego doradztwa podatkowego, doradztwa transakcyjnego, audytu finansowego, outsourcingu księgowego i administracji płacowej, a także corporate finance oraz doradztwa personalnego. TPA Horwath zapewnia również wyspecjalizowane branżowo usługi doradcze, kierowane w szczególności do sektora nieruchomościowego oraz budowlanego, jak również energetycznego i użyteczności publicznej. Pod odrębną marką Horwath HTL dostarcza również specjalistyczne usługi doradcze dla hotelarstwa oraz turystyki. 2|S t r o n a Spis treści Wprowadzenie 4 Koszty pracy: Austria „na czele”, Polska poniżej średniej, Bułgaria ma najniższe 5 Wzrost wynagrodzeń brutto w prawie wszystkich krajach CEE 9 Wysokie wynagrodzenia brutto w sektorze finansowymi ubezpieczeniowym 10 Obciążenie wynagrodzeń brutto prawie niezmienione 13 Wynagrodzenia netto według parytetu siły nabywczej: średnie wynagrodzenia w Polsce wynoszą 53% poziomu w Austrii 14 Największe obciążenie wynagrodzeń podatkami i składkami na ubezpieczenie społeczne na Węgrzech i w Austrii 15 Czynniki: wydajność, jednostkowe koszty pracy i kursy walut 16 Udział w PKB i struktura podatków i składek utrzymują się na tym samym poziomie 17 Polityka podatkowa przyjazna dla inwestorów 21 3|S t r o n a Wprowadzenie Porównanie Austria – kraje CEE pokazuje, iż nadal wyraźnie koszty pracy w Austrii są kilkakrotnie większe niż w badanych krajach CEE (Bułgaria, Chorwacja, Polska, Rumunia, Serbia, Słowacja, Słowenia, Czechy i Węgry). W nadchodzących latach prawie we wszystkich krajach CEE spodziewany jest ponowny wzrost jednostkowych kosztów pracy. Istniejąca przewaga konkurencyjna krajów CEE względem Austrii w zakresie kosztów będzie maleć stopniowo i powoli Polska, na tle Austrii i 8 innych krajów CEE poniżej średniej w rankingu kosztów pracy, ale z niskimi średnimi zarobkami netto Średnie wynagrodzenia netto w Republice Czeskiej, podobnie jak w Polsce, wynoszą 53% poziomu w Austrii Łączne obciążenie pracy podatkami i składkami na ubezpieczenie społeczne jest w Polsce (36,3%) poniżej średniej Polska, Węgry, Chorwacja, Rumunia i Bułgaria, to kraje, w których wzrosło znaczenie podatków pośrednich w łącznych obciążeniach składkowopodatkowych W porównaniu branż liderem pod względem pensji jest nadal sektor finansowy i ubezpieczeniowy Kraje CEE są nadal interesujące dla inwestorów i konkurencyjne. To najważniejsze wyniki badania WIIW (Wiedeński Instytut Międzynarodowych Analiz Gospodarczych) przeprowadzonego na zlecenie TPA Horwath. WIIW badał w Austrii i dziewięciu krajach CEE (Bułgarii, Chorwacji, Czechach, Polsce, Rumunii, Serbii, Słowenii oraz na Słowacji i Węgrzech): wynagrodzenia za pracę i jej opodatkowanie, stosunek wynagrodzeń netto do parytetu siły nabywczej (PSN) wydajność pracy i pozostałe aspekty konkurencyjności oraz wysokość i skład wpływów z podatków i udział w PKB i strukturę podatków i składek. Badanie zostało przeprowadzone po raz pierwszy w marcu 2011 roku, a w 2012 roku zostało rozszerzone o wskaźniki z roku 2011 z uwzględnieniem danych za 2010 rok (ostatnie dostępne dane). Dodatkowe informacje można uzyskać kontaktując się z: Katarzyną Królak, Head of Marketing & PR, tel. (61) 63 00 500, [email protected] 4|S t r o n a Koszty pracy: Austria „na czele”, Polska poniżej średniej, Bułgaria ma najniższe Poziom średnich kosztów pracy (płace i dodatkowe koszty płac) w Austrii w roku 2011 wynosił 4.299 EUR miesięcznie i był znacznie wyższy niż we wszystkich krajach środkowo- i wschodnioeuropejskich objętych badaniem. Średnie koszty pracy w Słowenii to 1.794 EUR, czyli 42% kosztów austriackich. Polska, z kosztami w wysokości 976 EUR, znalazła się w gronie krajów o ich najniższym poziomie. Natomiast w ostatniej w tym rankingu Bułgarii średnie koszty pracy wynoszą zaledwie 426 EUR, co odpowiada tylko 10% poziomu austriackiego. Koszty pracy, średnie zarobki brutto i netto w Polsce i 8 innych krajach CEE oraz Austrii w EUR/miesiąc | cała gospodarka w 2011 roku Koszty pracy Zarobki brutto Zarobki netto 4299 1794 1335 1238 1048 990 976 601 595 426 3286 1525 989 1049 786 763 825 471 512 357 2189 987 762 732 606 505 622 344 369 282 AT (Austria) SI (Słowenia) CZ (Czechy) HR (Chorwacja) SK (Słowacja) HU (Węgry) PL (Polska) RO (Rumunia) RS (Serbia) BG (Bułgaria) Koszty pracy Wynagrodzenia brutto Wynagrodzenia netto 5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 AT SI CZ HR SK PL HU RO RS BG Źródło: Eurostat i statystyki krajowe, obliczenia WIIW. 5|S t r o n a Koszty pracy: wynagrodzenia brutto i netto w 2011 roku (w EUR/miesięcznie) w % kosztów pracy w 2011 roku Koszty pracy Wynagrodzenia brutto Wynagrodzenia netto 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 86 85 85 85 84 78 77 76 75 74 62 64 59 55 66 57 51 51 58 57 RS PL HR SI BG RO HU AT SK CZ Koszty pracy Wynagrodzenia brutto Wynagrodzenia netto 120 100 80 60 40 20 0 RS PL HR SI BG RO HU AT SK CZ Źródło: Eurostat i statystyki krajowe, obliczenia WIIW. Polska - koszty pracy w EUR / miesiąc w wybranych branżach i całej gospodarce w latach 2008 – 2011 Cała gospodarka Przemysł, bez budownictwa Produkcja, przetwarzanie towarów Budownictwo Usługi finansowe i ubezpieczeniowe 2008 2009 2010 2011 991 1005 903 847 1672 848 852 755 722 1435 955 972 863 801 1570 976 994 883 812 1623 6|S t r o n a 2008 2009 2010 2011 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 Cała gospodarka Przemysł, bez budownictwa Produkcja, przetwarzanie towarów Budownictwo Usługi finansowe i ubezpieczeniowe Koszty pracy w Polsce i 8 innych krajach CEE oraz Austrii - w EUR za miesiąc w latach 2008 – 2011 | cała gospodarka Austria Słowenia Chorwacja Czechy Węgry Polska Słowacja Serbia Rumunia Bułgaria 2008 2009 2008 2009 2010 2011 4023 1634 1233 1220 1075 991 925 651 610 342 4139 1694 1240 1191 951 848 992 546 555 375 4186 1759 1244 1271 954 955 1025 535 576 396 4299 1794 1238 1335 990 976 1048 595 601 426 2010 2011 5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 Austria Słowenia Chorwacja Czechy Węgry Polska Słowacja Serbia Rumunia Bułgaria 7|S t r o n a Polska: zmiany jednostkowych kosztów pracy w całej gospodarce, po uwzględnieniu kursu walut (rok 2005 = 100) w latach 2005 -2012 160 140 120 100 80 60 40 20 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Kraje z płynnymi kursami walut: zmiany jednostkowych kosztów pracy w całej gospodarce, po uwzględnieniu kursu walut (rok 2005 = 100) CZ HU PL RO RS 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 8|S t r o n a Kraje ze sztywnymi kursami walut: zmiany jednostkowych kosztów pracy w całej gospodarce, po uwzględnieniu kursu walut (rok 2005 = 100) BG HR AT SI SK 250 200 150 100 50 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Źródło: Eurostat i statystyki krajowe, obliczenia WIIW. Wzrost wynagrodzeń brutto w prawie wszystkich krajach CEE Po spowodowanych kryzysem spadkach wynagrodzeń brutto w niektórych krajach środkowo- i wschodnioeuropejskich w roku 2009, w latach 2010 oraz 2011 ponownie doszło do znaczniejszego wzrostu mierzonego w EUR. Było to spowodowane zarówno wzrostami płac w walucie lokalnej jak i wzrostami kursów walut krajowych względem euro. Tylko w Chorwacji wynagrodzenia brutto mierzone w EUR spadły nieznacznie o 0,5% i wyniosły w 2011 roku 1.049 EUR miesięcznie. We wszystkich pozostałych krajach doszło do wzrostów, od 2% tj. do 1.525 EUR w Słowenii do 7,6% tj. do 357 EUR w Bułgarii. Zarobki brutto EUR/miesiąc w Polsce i 8 innych krajach CEE oraz Austrii: cała gospodarka Austria Słowenia Chorwacja Czechy Polska Węgry Słowacja Serbia Rumunia Bułgaria 2008 2009 2010 2011 3087 1391 1044 906 838 790 697 561 478 279 3154 1439 1051 883 717 713 745 470 435 311 3199 1495 1054 941 807 735 769 461 452 331 3286 1525 1049 989 825 763 786 512 471 357 9|S t r o n a 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 Austria Słowenia Chorwacja Czechy Polska 2008 2009 Węgry 2010 Słowacja Serbia Rumunia Bułgaria 2011 Źródło: Eurostat i statystyki krajowe, obliczenia WIIW. Wysokie wynagrodzenia brutto w sektorze finansowymi ubezpieczeniowym Z analizy średnich wynagrodzeń brutto według sektorów wynika, iż poziom płac w sektorze finansowym i ubezpieczeniowym jest znacznie wyższy od średniej ogólnej. W Austrii poziom wynagrodzeń brutto w tym sektorze jest o 56% wyższy niż w całej gospodarce. Także w Słowenii i Chorwacji dystans poziomu wynagrodzeń w tym sektorze jest podobny jak w Austrii i wynosi odpowiednio 42% wzgl. 59%. We wszystkich pozostałych krajach dystans wynagrodzeń w sektorze finansowym i ubezpieczeniowym do ich poziomu w całej gospodarce jest nawet jeszcze znacznie większy i wynosi od 69% w Polsce do nawet 133% w Rumunii. „Z danych GUS wynika, iż lokalni liderzy branżowi mogą nieco się różnić. W 2011 roku w Polsce najwyższe miesięczne wynagrodzenia brutto zanotowano w branży informatycznej, która zdystansowała górnictwo i wydobycie (nr 2 w rankingu) oraz instytucje finansowe i ubezpieczeniowe (nr 3)” – twierdzi Dorota Trojanowska, 1 doradca personalny i partner TPA Horwath HR w Polsce . 1 http://www.crn.pl/news/wydarzenia/badania-rynku/2012/05/wynagrodzenie-w-branzy-it-najwyzsze-w-polsce 10 | S t r o n a Polska - zarobki brutto w EUR/miesiąc w wybranych branżach i całej gospodarce Cała gospodarka Przemysł, bez budownictwa Produkcja, przetwarzanie towarów Budownictwo Usługi finansowe i ubezpieczeniowe 2008 2009 2010 2011 838 843 764 721 1437 717 715 639 615 1233 807 816 730 682 1349 825 834 747 691 1394 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 Cała gospodarka Przemysł, bez budownictwa Produkcja, przetwarzanie towarów 2008 2009 2010 Budownictwo Usługi finansowe i ubezpieczeniowe 2011 Źródło: Eurostat i statystyki krajowe, obliczenia WIIW. Średnie zarobki brutto w EUR/miesiąc w wybranych branżach i całej gospodarce 2008 2009 2010 2011 3087 279 1044 838 478 561 697 1391 906 790 3154 311 1051 717 435 470 745 1439 883 713 3199 331 1054 807 452 461 769 1495 941 735 3286 357 1049 825 471 512 786 1525 989 763 Cała gospodarka Austria Bułgaria Chorwacja Polska Rumunia Serbia Słowacja Słowenia Czechy Węgry 11 | S t r o n a Przemysł, bez budownictwa Austria Bułgaria Chorwacja Polska Rumunia Serbia Słowacja Słowenia Czechy Węgry 3314 269 947 843 430 487 708 1229 887 748 3373 295 945 715 412 422 754 1247 856 701 3451 318 954 816 449 437 795 1353 928 751 3545 347 944 834 477 495 824 1404 986 786 3252 244 909 764 377 446 688 1193 864 728 3303 261 902 639 360 373 732 1203 831 679 3386 281 908 730 398 390 771 1312 903 729 3478 311 902 747 428 440 800 1363 961 763 2684 236 896 721 424 524 536 1148 840 582 2711 288 884 615 340 407 559 1160 833 543 2749 300 856 682 363 398 579 1212 884 555 2823 316 849 691 384 445 603 1236 921 560 4884 621 1554 1437 1190 1042 1345 2137 1830 1716 4870 657 1561 1233 1015 955 1396 2123 1745 1525 5002 690 1635 1349 1055 942 1425 2145 1833 1573 5138 703 1662 1394 1096 971 1545 2159 1929 1636 Produkcja, przetwarzanie towarów Austria Bułgaria Chorwacja Polska Rumunia Serbia Słowacja Słowenia Czechy Węgry Budownictwo Austria Bułgaria Chorwacja Polska Rumunia Serbia Słowacja Słowenia Czechy Węgry Usługi finansowe i ubezpieczeniowe Austria Bułgaria Chorwacja Polska Rumunia Serbia Słowacja Słowenia Czechy Węgry Źródło: Eurostat i statystyki krajowe, obliczenia WIIW. 12 | S t r o n a Obciążenie wynagrodzeń brutto prawie niezmienione Obciążenie wynagrodzeń brutto, które składa się z podatku od wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne płaconych przez pracownika, uległo w badanych krajach w 2011 roku jedynie nieznacznej zmianie w stosunku do roku poprzedniego. Obciążenie wynagrodzeń brutto w Austrii, Słowenii i na Węgrzech nadal wynosi ok. 34%, przy czym w latach 2008-2011 Węgry wykazywały znaczną tendencję spadkową. Znaczniejszy wzrost obciążenia o ponad jeden punkt procentowy należy odnotować na Słowacji, przy czym kraj ten przy poziomie 22,9% nadal wykazuje jeden z najniższych wskaźników obciążenia w regionie. Efektywne obciążenie wynagrodzeń: podatek dochodowy i składki na ubezpieczenia społeczne w % zarobków brutto Węgry Austria Słowenia Chorwacja Serbia Rumunia Polska Czechy Słowacja Bułgaria 2008 2009 2008 2009 2010 2011 38,63 34,26 35,33 31,36 28,30 25,67 25,04 23,64 22,81 20,99 37,89 32,79 35,37 31,12 28,12 26,23 24,39 22,29 21,40 20,99 34,54 33,07 35,34 30,42 28,05 26,87 24,47 22,45 21,65 20,99 33,76 33,38 35,24 30,21 27,98 26,91 24,61 22,96 22,85 20,99 2010 2011 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 Węgry Austria Słowenia Chorwacja Serbia Rumunia Polska Czechy Słowacja Bułgaria Źródło: Eurostat i statystyki krajowe, obliczenia WIIW. 13 | S t r o n a Wynagrodzenia netto według parytetu siły nabywczej: średnie wynagrodzenia w Polsce wynoszą 53% poziomu w Austrii Jeśli porówna się wynagrodzenia netto istotne dla pracownika (wynagrodzenia brutto po potrąceniu podatku i składek na ubezpieczenie społeczne), okazuje się, iż relacje wynagrodzeń netto do parytetu siły nabywczej (PSN) krajów środkowo- i wschodnioeuropejskich względem Austrii są stosunkowo stabilne. Aprecjacja walut poszczególnych krajów wobec euro i częściowo rosnące efektywne obciążenia podatkowe doprowadziły do tego, iż między rokiem 2010 a 2011 wynagrodzenia netto według parytetów siły nabywczej PSN2 w prawie wszystkich badanych krajach wzrosły mniej niż płace miesięczne brutto mierzone w EUR. W Rumunii płace netto spadły o 0,4%, na Słowacji nawet o 1,7%. We wszystkich pozostałych krajach wzrosły: od 1,1% w Chorwacji aż do 4,5% na Węgrzech. W Austrii wzrosły o 1,6%. Bułgaria, kraj o najniższych wynagrodzeniach netto (31% poziomu austriackiego), odnotowała wyraźną tendencję wzrostową także w kryzysowych latach 2008-2011. Rumunia utrzymuje stabilne 33% poziomu austriackiego, Serbia 37%, przy czym w średnim okresie dystans wobec Austrii zwiększył się ze względu na deprecjację waluty. Węgry odnotowują niewielką tendencję wzrostową i wykazują 42% poziomu austriackiego, a na Słowacji utrzymuje się 45%. Średnie wynagrodzenia netto w Republice Czeskiej, podobnie jak w Polsce, wynoszą 53% poziomu w Austrii. Oba te kraje nadrabiają różnice względem Austrii, podczas gdy Chorwacja stosunkowo traci i w 2011 roku odnotowuje 54%. W Słowenii poziom płac netto według PSN nadal wynosi 60% w stosunku do Austrii. Zarobki netto EUR/miesiąc wg parytetów siły nabywczej (PSN) Austria Słowenia Chorwacja Czechy Polska Słowacja Serbia Węgry Rumunia Bułgaria 2008 2009 2010 2011 1861 1109 1057 946 929 819 815 737 641 515 1888 1100 1048 983 949 859 715 738 644 552 1933 1159 1049 999 1004 892 728 784 649 587 1963 1179 1061 1033 1036 876 736 819 646 603 2 Do jednoznacznego obliczenia wynagrodzeń netto wykorzystano wartości w parytetach siły nabywczej (PSN). Przy tym w obliczeniu następuje korekta o różne obciążenie płac podatkiem od wynagrodzeń i składkami na ubezpieczenie społeczne w poszczególnych krajach, oraz o różną siłę nabywczą walut i poziomy cen (większość walut krajów CEE jest znacznie niedoszacowana). Umożliwia to porównanie osiągalnego przy takich wynagrodzeniach poziomu konsumpcji wzgl. dobrobytu w poszczególnych krajach, tzn. faktycznej siły nabywczej płac. 14 | S t r o n a 2008 2009 2010 2011 2500 2000 1500 1000 500 0 Austria Słowenia Chorwacja Czechy Polska Słowacja Serbia Węgry Rumunia Bułgaria Źródło: Eurostat i statystyki krajowe, obliczenia WIIW. Największe obciążenie wynagrodzeń podatkami i składkami na ubezpieczenie społeczne na Węgrzech i w Austrii Całkowite obciążenie pracy (płace i dodatkowe koszty płac) w Austrii jest stosunkowo wysokie i wynosi 49,1%, tzn. pracownicy otrzymują faktycznie do wypłaty tylko około połowy kosztów ponoszonych przez pracodawcę. Tak samo wysokie obciążenie pracy w grupie badanych krajów wykazują tylko Węgry. Tutaj w 2011 roku wyniosło one 49,0%. Nieznaczny spadek kosztów pracy (od 2000 roku do 45%) należy odnotować w Słowenii jak również w Chorwacji (do 40,9%). W Rumunii od 2000 roku spadek łącznego obciążenia składkowo-podatkowego pracy do 42,7% został wywołany przez znaczne obniżenie składek płaconych przez pracownika. Łączne obciążenie jest poniżej średniej w Serbii (38%) i w Polsce (36,3%) - mimo wzrostu podatków od wynagrodzeń w sumie doszło do nieznacznego obniżenia obciążenia w ciągu ostatnich 10 lat. W Bułgarii łączne obciążenie pracy podatkiem od wynagrodzeń i składkami na ubezpieczenie społeczne płaconymi przez pracodawcę i pracownika jest najniższe w grupie badanych krajów i wynosi 33,9%. Poziom ten znacznie spadł od 2000 roku w związku ze znaczącą redukcją składek na ubezpieczenie społeczne płaconych przez pracodawcę. Łączne obciążenie wynagrodzeń podatkami (podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie społeczne płacone przez pracodawców i pracowników) w % kosztów pracy Węgry Austria Słowenia Czechy Słowacja Chorwacja Rumunia Serbia Polska Bułgaria 2008 2009 2010 2011 54,87 49,56 44,94 43,32 41,88 41,86 41,77 38,23 36,63 35,57 53,47 48,79 45,09 42,36 41,01 41,66 42,21 38,08 36,08 34,43 49,55 48,85 45,06 42,57 41,24 41,07 42,71 38,01 36,15 33,86 48,95 49,08 44,98 42,94 42,14 40,89 42,74 37,96 36,27 33,86 15 | S t r o n a 2008 2009 2010 2011 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 Węgry Austria Słowenia Czechy Słowacja Chorwacja Rumunia Serbia Polska Bułgaria Źródło: Eurostat i statystyki krajowe, obliczenia WIIW. „Także w przyszłości w krajach CEE należy liczyć się z kolejnymi reformami systemów podatkowych i ubezpieczeń społecznych, a tym samym ze zmianami obciążenia składkowo-podatkowego pracy. Obecnie nie ma jednolitej tendencji we wszystkich krajach CEE. Na przykład w Republice Czeskiej jak również na Węgrzech podejmowane są właśnie działania mające na celu ponowne podniesienie stawek podatku, w pozostałych krajach pozostaną one raczej na niskim poziomie.” podkreśla Klaus Bauer-Mitterlehner, partner w TPA Horwath odpowiedzialny za kraje CEE. Generalnie należy jednak zwrócić uwagę na fakt, iż liczne niedawne reformy systemów podatkowych i ubezpieczeń społecznych w przyszłości doprowadzą do zmian obciążenia składkowo-podatkowego pracy (np. na Słowacji, Węgrzech, w Republice Czeskiej itd.). Systemy podatkowe i ubezpieczeń społecznych w większości krajów CEE są znacznie mniej „stabilne” niż w Austrii. Jednak można już stwierdzić jeden trend: Czynniki: wydajność, jednostkowe koszty pracy i kursy walut Oprócz płac i dodatkowych kosztów płac (razem tworzących koszty pracy) oraz obciążenia składkowo-podatkowego pracy, decydująca rolę przy podejmowaniu decyzji o inwestycjach oraz dla konkurencyjności kraju odgrywa także wydajność zasobów pracy. Niskie koszty pracy zazwyczaj idą w parze z niską wydajnością; w związku z tym analiza porównawcza musi uwzględniać jednostkowe koszty pracy. 16 | S t r o n a 3 Jednostkowe koszty pracy (ULC) w badanych krajach CEE są znacznie niższe niż w Austrii. Jednak w 2011 roku ponownie wzrosły w większości krajów CEE (poza Chorwacją, Polską i Słowenią), przy czym zmiany z roku 2010 na 2011 były nieznaczne. Badane kraje CEE nadal są konkurencyjne, chociaż większość krajów, poza Słowacją i Słowenią, straciła na konkurencyjności wobec Austrii. Poprzez wzrost jednostkowych kosztów pracy w większości tych krajów pogorszyła się ich konkurencyjność wobec Austrii. Podczas kryzysu (2009 r.) i bezpośrednio po nim (2010 r.) kraje CEE z płynnymi kursami walut dzięki deprecjacji waluty częściowo skompensowały straty konkurencyjności związane z wydajnością w jednostkowych kosztach pracy i uniknęły większej utraty miejsc pracy. Natomiast w krajach CEE ze sztywnymi kursami wymiany nastąpiła znaczna redukcja zatrudnienia w celu wyrównania strat wydajności, a tym samym wzrostu jednostkowych kosztów pracy. Udział w PKB i struktura podatków i składek utrzymują się na tym samym poziomie Ogólnie rzecz biorąc rok 2010 (ostatnie dostępne dane) charakteryzował się spadkiem udziału podatków i składek na ubezpieczenie społeczne w PKB w tych dziesięciu krajach CEE. W związku z reformami, spadek ten był szczególnie znaczący w Bułgarii, Serbii i na Węgrzech, przy czym udział podatków i składek w PKB spadł o około 1,5 do 2 punktów procentowych. W Chorwacji, Austrii i na Słowacji redukcja była mniejsza (ok. 0,5 do 1 punktu procentowego), podczas gdy w Polsce i Rumunii udział podatków i składek w PKB był na prawie takim samym poziomie jak w roku 2009. Udział ten wzrósł jedynie w Republice Czeskiej i Słowenii, jednak tylko nieznacznie. Generalnie nastąpiły więc niewielkie zmiany w rankingu krajów pod względem udziału podatków i składek w PKB. Wśród tych dziesięciu krajów Austria miała najwyższy udział podatków i składek w PKB w 2010 roku, wynoszący 39,6%, i jako jedyny spośród tych krajów lokuje się powyżej średniej UE-27. W porównaniu do roku 2009 Węgry i Słowenia zamieniły się miejscami w rankingu, przy czym ten ostatni kraj z obecnym wskaźnikiem 38,2% jest na drugim miejscu pod względem udziału podatków i składek w PKB wśród tych dziesięciu krajów (Węgry 37,8%). Podatki dochodowe w % PKB EU27 AT SI HU SR CZ HR PL SK RO BG 3 2008 2009 2010 26,9 28,4 23,3 26,6 25,8 18,9 23,1 23,1 17,3 18,7 24,5 25,7 27,7 22,8 26,9 25,1 18,6 21,9 20,5 16,2 17,5 21,3 25,8 27,4 22,9 25,7 24,6 18,5 21,4 20,8 15,8 18,2 20,3 ULC = unit labour costs 17 | S t r o n a Przychody z tytułu podatków i ubezpieczeń społecznych w% PKB EU27 AT SI HU SR CZ HR PL SK RO BG 2008 2009 2010 40,4 44,2 37,5 40,4 37,6 34,5 34,9 34,3 29,4 28,8 32,3 39,7 44,3 37,9 40,2 36,9 33,6 33,9 31,8 29,1 27,7 29,0 39,6 43,7 38,2 37,8 35,4 33,8 33,0 31,8 28,4 27,6 27,4 2008 2009 2010 50,0 45,0 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 EU27 AT SI HU SR CZ HR PL SK RO BG Do przesunięcia w rankingu doszło też między Republiką Czeską a Chorwacją, a także między Rumunią a Bułgarią, która ze wskaźnikiem 27,7% wykazywała najniższy udział podatków i składek w PKB w 2010 roku. Tym samym obecnie udział podatków i składek w PKB Bułgarii jest najwyższy w Austrii przed Słowenią i Węgrami. Następne są Serbia, Republika Czeska, Chorwacja, Polska, Słowacja, Rumunia i Bułgaria. W związku z reformami w systemach podatkowych rok 2010 przyniósł w niektórych krajach znaczące zmiany w strukturze podatków. Należy tu zwrócić uwagę przede wszystkim na Węgry, Chorwację, Polskę, Rumunię i Bułgarię. We wszystkich tych krajach wzrosło znaczenie podatków pośrednich w łącznych obciążeniach składkowo-podatkowych (o około 2 do 3 punktów procentowych), podczas gdy 4 znaczenie podatków bezpośrednich zmalało w mniej więcej takim samym wymiarze. 4 Por. ilustracja 3.2.1 w badaniu 18 | S t r o n a Polska: Podatki bezpośrednie - w % sumy Pozostałe podatki dochodowe Pozostałe bieżące opłaty Podatki od dochodu lub zysków spółek kapitałowych Podatki od dochodu prywatnych gospodarstw domowych 2008 2009 2010 0,1 6,3 31,5 62,1 0,1 6,8 30,8 62,3 0,1 7,0 28,7 64,2 2008 2009 2010 0,0 0,5 2,7 5,3 0,0 0,5 2,3 4,6 0,0 0,5 2,0 4,5 Polska: Podatki bezpośrednie - w % PKB Pozostałe podatki dochodowe Pozostałe bieżące opłaty Podatki od dochodu lub zysków spółek kapitałowych Podatki od dochodu prywatnych gospodarstw domowych Podatki bezpośrednie - w % sumy: w Polsce i 8 innych krajach CEE oraz Austrii Pozostałe podatki dochodowe Pozostałe bieżące opłaty Podatki od dochodu lub zysków spółek kapitałowych Podatki od dochodu prywatnych gospodarstw domowych 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 EU27 AT SI HU SR CZ PL RO SK HR BG 19 | S t r o n a Podatki pośrednie - % w sumie podatków pośrednich w Polsce i 8 innych krajach CEE oraz Austrii Opłaty importowe bez VAT Podatek VAT Pozostałe podatki od towarów Pozostałe podatki od produkcji 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 2009 2010 EU27 SR HU HR BG AT SI PL RO CZ SK Źródło: Eurostat i statystyki krajowe, obliczenia WIIW. Polska: Podatki pośrednie - % w sumie podatków pośrednich Opłaty importowe bez VAT Podatek VAT Pozostałe podatki od towarów Pozostałe podatki od produkcji 2008 2009 2010 2,8 55,5 30,9 10,8 2,6 56,7 28,7 12,0 2,4 56,2 30,0 11,3 2008 2009 2010 0,4 8,0 4,5 1,6 0,3 7,4 3,8 1,6 0,3 7,8 4,2 1,6 Polska: Podatki pośrednie - % w PKB Opłaty importowe bez VAT Podatek VAT Pozostałe podatki od towarów Pozostałe podatki od produkcji 20 | S t r o n a Polityka podatkowa przyjazna dla inwestorów W 2011 roku saldo zagranicznych inwestycji bezpośrednich na głowę wzrosło w stosunku do roku 2010. Najbardziej w Czechach i na Słowacji. Inwestycje bezpośrednie spadły tylko w Chorwacji i na Węgrzech. Ponadto udział podatków i składek na ubezpieczenie społeczne w PKB (=łączne obciążenie pracy w odniesieniu do całej gospodarki) w roku 2010 (ostatnie dostępne dane) 5 nieznacznie zmalał w Austrii i w większości krajów CEE (poza Rumunią i Słowenią). 6 7 Podobnie jak w przypadku podatków pośrednich , także w przypadku podatków bezpośrednich w latach 2009 i 2010 nie nastąpiły większe zmiany w ich wielkości w stosunku do PKB oraz ich strukturze. Zatem znaczenie podatków bezpośrednich jest największe w Austrii, gdzie wynosi 12,7%, czyli nieco powyżej średniej UE-27 wynoszącej 12,4%. W pozostałych dziewięciu krajach CEE wpływy z podatków bezpośrednich są o wiele mniejsze, a ich rozpiętość to od nieco ponad 8% w Słowenii i na Węgrzech aż po najniższe wartości około 5% w Chorwacji i Bułgarii. Istotne zmiany nastąpiły tylko na Węgrzech. Tutaj między rokiem 2009 a 2010 przychody z podatków bezpośrednich zmalały o około 2 punkty procentowe (w stosunku do PKB), co było spowodowane znacznym spadkiem podatków od zysków przedsiębiorstw. Tym samym Węgry są jedynym krajem, w którym doszło do znaczniejszej zmiany w strukturze podatków bezpośrednich, przy rosnącym znaczeniu podatków od dochodów osobistych i malejącym udziale podatków od zysków (podatków od dochodów lub zysków spółek kapitałowych). 5 Por. tabela 1.2 w badaniu Por. ilustracja 3.2.2 w badaniu 7 Por. ilustracja 3.2.3 w badaniu 6 21 | S t r o n a Biuro TPA Horwath w Poznaniu Biuro TPA Horwath w Warszawie Murawa Office Park ul. Murawa 12-18 61-655 Poznań Salzburg Center ul. Grójecka 5 02-019 Warszawa Tel: +48 61 63 00 500 Fax: +48 61 63 00 502 Tel: +48 22 44 00 200 Fax: +48 22 44 00 201 [email protected] www.tpa-horwath.pl
