scenariusz 2

„Przeciw stereotypom, czyli o naszym
postrzeganiu osób bezdomnych”
Scenariusz zajęć z zakresu przełamywania stereotypów dotyczących
osoby bezdomnej.
Autor: Agnieszka Szyk
Scenariusz przygotowany w ramach projektu Agenda Bezdomności –
Standard Aktywnego powrotu na Rynek Pracy.
1. Główne zagadnienia zajęć (2 jednostki lekcyjne):
− uświadomienie istnienia problemu bezdomności
− dostrzeżenie stereotypów w postrzeganiu osób bezdomnych
− zauważenie potrzeby walki ze stereotypowym myśleniem
2. Cele zajęć:
a) operacyjne:
− określanie stereotypu osoby bezdomnej
− próba określenia przyczyn bezdomności
− poznanie metod działania stereotypu
− kształcenie umiejętności prowadzenia dyskusji
b) wychowawcze:
− promowanie humanistycznego systemu wartości
− upowszechnianie wśród uczniów problematyki osób bezdomnych
− przełamywanie stereotypów dotyczących osób bezdomnych
− wychowanie młodzieży w poszanowaniu godności każdej osoby
ludzkiej
3. Metody pracy:
− „burza mózgów”,
− emocjonalna,
− problemowa,
− dyskusja.
4. Formy pracy:
− indywidualna,
− grupowa,
− zbiorowa
5. Środki dydaktyczne:
− załącznik nr 1 - hasła istotne dla scharakteryzowania XX wieku
− załącznik nr 2 - definicja pojęcia : stereotyp
− załącznik nr 3 - instrukcja scenek dramowych
− załącznik nr 4 - karta uwag widzów
− załącznik nr 5 - instrukcja dla projektujących dom dla
bezdomnych dzieci
− film H.Polak i A.Celińskiego „Dzieci z Leningradzkiego”
− Słownik Wyrazów Obcych PWN W-wa 1995
6. Literatura:
− Materiały edukacyjne Agendy Bezdomności- Standard
Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy Gdańsk
− M. Kowalski, U. Krasnowaska, ”Dom bezdomnych”(w) „Wprost”
nr 49 2001, s.38-40
− W. Markiewicz, „Ciepłe, ciepłe”(w) „Polityka” nr6 2001, s.101105
− K. Pławiec, „Pomoc bezdomnej młodzieży w Wielkiej Brytanii”
(w) „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” nr 3 2004,s.42-48
− Materiały edukacyjne Polskiej Akcji Humanitarnej
− Kopia filmu „Dzieci z Leningradzkiego” w reż. Hanny Polak i
Andrzeja Celińskiego
7. Plan zajęć:
a) część wstępna:
− uświadomienie uczniom istnienia problemu bezdomności w
Polsce i na świecie
− sklasyfikowanie bezdomności jako zjawiska negatywnego
− próba określenia własnego stosunku do osób bezdomnych i
problemu bezdomności
b) część właściwa:
− omówienie funkcjonującego w społeczeństwie stereotypu osoby
bezdomnej
− dostrzeżenie uprzedzeń i stereotypowych zachowań wobec
osób potrzebujących naszej pomocy
− zaprezentowanie
fragmentu
filmu,
pokazującego
bezdomnych dzieci-rówieśników uczniów
− zapisanie listy uczuć dzieci bezdomnych
− stworzenie katalogu praw osób bezdomnych
c) część końcowa:
− zauważenie konieczności niesienia pomocy osobom
bezdomnym
− zadanie pracy domowej
− przeprowadzenie ewaluacji zajęć
los
8. Schemat lekcji
Część wstępna
Część
lekcji
Czas Przewidywane czynności
prowadzącego oraz
młodzieży
1 min. Rozdaj uczniom kartki z
hasłami istotnymi dla
scharakteryzowania
XX wieku (załącznik nr 1)
3
min.
Poproś, by uczniowie
uporządkowali zapisane na
kartce hasła wg. wzoru:
zjawiska pozytywne/
zjawiska negatywne
Uwagi
3
min.
Zapytaj, jakie wnioski
wynikają
z powstałego zapisu.
( Bezdomność, bez
wątpienia, znajdzie się
pośród zjawisk
negatywnych)
Przypuszczalny wniosek: W
XX wieku nastąpił gwałtowny
rozwój techniki, świat stał
się mniejszy(globalizacja)
i
wygodniejszy,
człowiek
poradził sobie z wieloma
dręczącymi
ludzkość
chorobami- to plusy.
Jednakże świat nie radzi
sobie ze sprawami zdawałoby
się prostymi –takimi jak
zapewnienie
opieki
nad
osobami zagubionymi, takimi,
które nie radzą sobie ze
współczesną rzeczywistością.
3
min.
A. Poproś uczniów o
zapisanie na
przygotowanych kartkach
samoprzylepnych jednego
skojarzenia, które
przychodzi im na myśl, gdy
słyszą określenie „osoba
bezdomna”.
Uczniowie przyklejają
karteczki na tablicy.
2
min.
B. Podziel określenia na
dwie grupy:
a) negatywne, czyli
krzywdzące,
b) zawierające element
empatii, nazywające trudną
sytuację bezdomnego.
Stwórz wraz z uczniami
„Portret człowieka
bezdomnego”
( zapis na tablicy)
6
min.
Zakładam, że pojawią się
określenia,
które
będą
pewnym uproszczeniem
(pijak, żebrak, „żur” itp.)
oraz takie, które oddają
trudną sytuację osoby
bezdomnej (osoba samotna,
opuszczona, potrzebująca
pomocy itp.)
Prawdopodobny zapis:
Człowiek bezdomny:
Źle ubrany
Nie umyty
Podpity (pod wpływem
alkoholu )
Szperający w koszu na
śmieci
Objuczony tłumoczkami
Przesiadujący na dworcu
Patrzący w dal (niewidzący
wzrok)
Zaczepiający podróżnych na
dworcu
2
min.
3
min.
Poproś uczniów, by
sformułowali wniosek w
oparciu o stworzony
portret osoby bezdomnej.
Zadaj pytanie:
Dlaczego człowiek
bezdomny przywodzi na
myśl obraźliwe, negatywne
określenia.
1 min. Poinformuj uczniów o tym,
że w woj. pomorskim żyje
ok. 2,8 tys. osób
bezdomnych. Większość z
nich to ludzie, którym
pomagają różne
organizacje. Ludzie ci
wyglądają tak samo jak my i
próbują poradzić sobie ze
swoim problemem,
przebywając w miejscach
specjalnie dla nich
przygotowanych – nie
mieszkają na dworcach.
Wniosek:
Nasz „Portret człowieka
bezdomnego” to wizerunek
negatywny.
Możliwe wypowiedzi uczniów:
Osoby bezdomne widzimy na
dworcach, są zazwyczaj pod
wpływem alkoholu, brzydko
pachną, co więc za tym idzie
– mogą kojarzyć się z kimś
gorszym od nas,
niebezpiecznym, złym.
Część właściwa
5
min.
Wprowadź lub przypomnij
pojęcie „stereotypu”.
Omów
je,
biorąc
za
przykład funkcjonujący w
społeczeństwie
stereotyp
osoby bezdomnej.
(załącznik nr 2)
Każdy uczeń otrzymuje
kartkę z definicją i wkleja
ją do zeszytu.
3
min.
Zaproś uczniów do
ćwiczenia pt „Alfabet
zachowań” (skojarzenia
wywołane hasłem.)
Każda osoba bezdomna żyje
na dworcu, jest brudny i
szuka pożywienia w śmietniku
– to stereotyp.
Każda
osoba
bezdomna,
która żyje na dworcu jest
gorszym człowiekiem, nie
należy na nią zwracać uwagi,
nie należy jej pomagać,
ponieważ może nam zrobić
krzywdę –
to również stereotyp.
Zapytaj:
Co przychodzi ci na myśl, gdy
słyszysz słowo: Anglik,
Chińczyk, Niemiec, człowiek
bezdomny, alkohol, katolik….
Uczniowie mogą podawać
słowa, zwroty, pokazywać to,
co kojarzy się im z
wymienionymi słowami.
1 min. Zapisz na tablicy wniosek
podsumowujący ćwiczenie.
Wniosek:
Alfabet naszych zachowań
jest alfabetem zachowań z
poprzedniej epoki.
Powtarzamy to, co
zasłyszeliśmy. Nasza
wyobraźnia jest
przedłużeniem wyobrażeń
naszych przodków. Myślimy
stereotypami.
3
min.
Wniosek:
Ze stereotypami trzeba
walczyć!
Wystąpmy przeciw
stereotypom!
Spróbujmy przełamać
stereotyp osoby bezdomnej !
Zapytaj, czy uczniowie
rozumieją potrzebę walki
ze stereotypami?
1 min. Zapisz temat lekcji:
Przeciw stereotypom, czyli
o naszym postrzeganiu
osób bezdomnych.
6
Rozdaj wybranym uczniom
min. karteczki z zadaniami
(załącznik nr 3 a,b,c,d,) i
poproś, żeby odegrali
scenki dramowe.
3
min.
5
min.
7
min.
10
min.
Zaproponuj, by pozostali
uczniowie po obejrzeniu
etiudy uzupełnili schemat
dotyczący zachowania
postaci ze scenki (
załącznik nr 4 )
Zapytaj uczniów, co wynika
z ich rozważań po
obejrzeniu scenki i
uzupełnieniu schematu
zachowań postaci.
Zaproś uczniów na
projekcję fragmentu filmu
H.Polak i A.Celińskiego pt.
„Dzieci z Leningradzkiego”
(pierwszych siedem minut).
Wniosek:
Osoba bezdomna prosi o
pomoc i ma do tego prawo.
Jest kulturalna, uprzejma.
Podróżni zajęci są tylko sobą
i swoimi sprawami, nie
zwracają uwagi na potrzeby
innych. Są opryskliwi,
niegrzeczni.
Poinformuj uczniów o tym, że
film, który obejrzą jest
dokumentem, poruszającym
bardzo trudny temat i niesie
ze sobą silny ładunek
emocjonalny.
Zainicjuj dyskusję na temat Rozmowę można rozpocząć
obejrzanego fragmentu
od pytań:
filmu.
Kiedy i gdzie mają miejsca
wydarzenia?
Dlaczego dzieci, mieszkające
na dworcu, zostały skazane
na bezdomność?
Jak spędzają czas?
Jak wyglądają?
Część końcowa
3
min.
Stwórz wraz z uczniami
listę uczuć, które
towarzyszą bezdomnym
dzieciom.
5
min.
Stwórz z uczniami katalog
praw człowieka
bezdomnego.
Propozycje uczniów
zapisujemy na tablicy. Dzieci
z Leningradzkiego czują się:
samotne, odrzucone,
niekochane, opuszczone,
zagrożone, poniżone,
niepotrzebne, zdesperowane.
Np: Osoba bezdomna
(dziecko i dorosły)
ma prawo do:
• dachu nad głową,
• opieki,
• życzliwości,
• miłości,
• naszego miłosierdzia
1 min. Podziel uczniów na grupy,
Np.
które będą odpowiednikiem
• biznesmeni
grup społecznych,
• księża
pełniących określone
• lekarze
funkcje.
• nauczyciele
• władze miasta
5
Określ zadanie dla grup:
Uczniowie pracują w grupach
min. W jaki sposób wasza grupa
może pomóc osobom
bezdomnym?
3
Grupy zawieszają arkusze
Wniosek:
min. papieru na tablicy.
Tak mogłoby być, gdyby
Prezentują swoje pomysły. wszystkim leżało na sercu
dobro tych ludzi, którzy
samodzielnie nie dają sobie
rady.
3
min.
Zadaj uczniom pracę
domową.
Zaproponuj im stworzenie
hipotetycznego domu dla
bezdomnych dzieci i
młodzieży.
Poproś uczniów, aby
posłużyli się poleceniami
zapisanymi w karcie
pracy(załącznik nr 5).
Załóż, że uczniowie mają na
realizację zadania
nieograniczone środki
finansowe.
2
min.
Przeprowadź ewaluację
zajęć przy pomocy tarczy
strzelniczej. Uczniowie
zaznaczają na tarczy (w
skali od 10 pkt. do 0) czy
zajęcia podobały się, czy
wniosły nowe treści w ich
życie.
9. Spis załączników:
− załącznik nr 1 - hasła istotne dla scharakteryzowania XX
wieku
− załącznik nr 2 - definicja pojęcia : stereotyp
− załącznik nr 3 - instrukcja scenek dramowych
− załącznik nr 4 - karta uwag widzów
− załącznik nr 5 - instrukcja dla projektujących dom dla
bezdomnych dzieci
Załącznik nr 1
• OLIMPIADY ( SPORT
ZAWODOWY)
• KINO
• PENICYLINA (
ANTYBIOTYKI)
• MAGNETOFON
• UPADEK
KOMUNIZMU W
EUROPIE
• SAMOCHÓD
• KARTELE
NARKOTYKOWE
• KATASTROFA W
• PORNOGRAFIA
CZARNOBYLU
• BEZDOMNOŚĆ
• TELEWIZJA
• INTERNET
• TELEFON
• ŁAGRY
KOMÓRKOWY
• BOMBA ATOMOWA
• KLONOWANIE
• KOMPUTER
• GWIAZDY MUZYKI
• ZANIECZYSZCZENIE
POP
ŚRODOWISKA
• DZIURA OZONOWA
• SILNIK ODRZUTOWY
• LĄDOWANIE NA
• AIDS
KSIĘŻYCU
• UNIA EUROPEJSKA
Załącznik nr 2
Stereotyp :
1. uproszczony, banalny, utarty, powtarzający się schemat, szablon
2. funkcjonujący w świadomości społecznej skrótowy, uproszczony
i zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości odnoszący się do
rzeczy, osób, instytucji itp., często oparty na niepełnej lub
fałszywej wiedzy o świecie.
Stereotyp :
1. uproszczony, banalny, utarty, powtarzający się schemat, szablon
2. funkcjonujący w świadomości społecznej skrótowy, uproszczony
i zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości odnoszący się do
rzeczy, osób, instytucji itp., często oparty na niepełnej lub
fałszywej wiedzy o świecie.
Stereotyp :
1. uproszczony, banalny, utarty, powtarzający się schemat, szablon
2. funkcjonujący w świadomości społecznej skrótowy, uproszczony
i zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości odnoszący się do
rzeczy, osób, instytucji itp., często oparty na niepełnej lub
fałszywej wiedzy o świecie.
Stereotyp :
1. uproszczony, banalny, utarty, powtarzający się schemat, szablon
2. funkcjonujący w świadomości społecznej skrótowy, uproszczony
i zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości odnoszący się do
rzeczy, osób, instytucji itp., często oparty na niepełnej lub
fałszywej wiedzy o świecie.
Załącznik nr 3
a)
Jesteś osobą bezdomną. Często przebywasz na dworcu. Chronisz się
tam przed chłodem. Jesteś głodny, od dawna nie jadłeś do syta. Prosisz
podróżnych o datek.
b)
Jesteś podróżnym. Za minutę odjeżdża twój pociąg. Spieszysz się.
Osoba bezdomna prosi cię o pomoc. Odmawiasz pomocy, nie masz czasu.
c) Jesteś podróżnym. W torbie masz dużą sumę pieniędzy. Boisz się o nie.
Osoba bezdomna prosi cię o pomoc. Strach każe ci pospiesznie odejść.
d)
Jesteś podróżnym Wstałeś lewą nogą z łóżka. Pokłóciłeś się ze swoim
szefem. Osoba bezdomna prosi cię o pomoc. Zły na cały świat odmawiasz
jej.
Załącznik nr 4
Kto? (osoba bezdomna)
Jak wygląda?
Co czuje, gdy mówi?
Jak się
zachowuje?
Co robi? (prosi o pomoc)
Kogo?
Gdzie?
W jaki
sposób?
Podróżni
Jak wyglądają?
Jak się
zachowują?
Co czują, gdy odmawiają pomocy?
Załącznik nr 5
Karta pracy
Dom dla bezdomnych dzieci i młodzieży
1. Wymyślcie nazwę oraz logo domu dla osób bezdomnych.
2. Ułóżcie regulamin, który będzie obowiązywał w ośrodku.
3. Projektując ośrodek, uwzględnijcie następujące zagadnienia:
Mieszkanie
Odżywianie
Higienę osobistą
Edukację
Zainteresowania
Pracę
Sposób na spędzanie czasu wolnego
4. Zaproponujcie warsztaty, w których młodzież będzie brała
udział. Uwzględnijcie potrzeby bezdomnych dzieci i młodzieży.