Z³e spojrzenie - mit czy poszukiwanie tego, co niewyja

Ewa Kulak
Z³e spojrzenie - mit czy poszukiwanie tego, co niewyja¶nione
sobota, 01 pa¼dziernik 2005
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
Wiara w z³e spojrzenie, rzucane przez niektóre osoby, jest tradycj± antyczn±, od dawien dawna bowiem oczy stanowi³y
najbardziej ekspresyjn± czê¶æ cia³a. To w³a¶nie dlatego wiele kultur uznaje, ¿e z³e uczucia, które nosimy w sobie,
wyp³ywaj± z naszego wnêtrza za pomoc± oczu. Z³e spojrzenie to kulturowa choroba i jeden z najbardziej magicznych
aktów, z jakimi spotka³am siê do tej pory w Kolumbii.
Wierzenie to znane ju¿ by³o w staro¿ytnym Egipcie, gdzie oko Horusa uwa¿ane by³o za najlepszy talizman, który
chroni³ przed zaczarowaniem t± chorob±. Tradycja zabrania³a bezpo¶redniego wpatrywania siê w oczy faraona, który
swoj± bosk± moc± móg³ przebiæ duszê obserwuj±cego go. W Ameryce prekolumbijskiej Majowie i Aztekowie równie¿
posiadali przeró¿ne sposoby ochrony przed z³ym spojrzeniem. ¯uli na przyk³ad ziarna kukurydzy, wyjête wcze¶niej z
ust zmar³ego. Przekonanie to istnieje do dzisiaj. W strefie Amazonii, kiedy szaman zaklina demony, towarzysz±ce mu
osoby wol± wpatrywaæ siê w ziemiê ni¿ zostaæ przeklête na zawsze jego mocnym wzrokiem.
Wiara w z³e spojrzenie obecna jest w czasach obecnych równie¿ w Turcji i okre¶lana jest jako nazar. Turcy chroni±
siê przed t± chorob±, zawieszaj±c na szyi paciorek w formie szklanego, niebieskiego oka. Zgodnie z tradycj±, korzenie
niebieskiego oka siêgaj± inwazji przybyszów z pó³nocy, którzy posiadali jasne oczy i za ich po¶rednictwem rzucali
urok.
W Kolumbii i innych krajach latynoskich wierzenie to, zaadoptowane przez plemiona indiañskie, przyby³o z Hiszpanii i
zwi±zane by³o z dominacj± arabsk± Pó³wyspu Iberyjskiego. Koncept z³ego spojrzenia zwi±zany jest z czarami lub
negatywnym urzeczeniem i pochodzi od w³oskiego terminu fascinatio (fascynacja).
Z³e spojrzenie przekazywane jest za po¶rednictwem kobiecego wzroku. W znacznej wiêkszo¶ci, rzucaj±ce spojrzenie
kobiety przechodz± menstruacjê, co mo¿naby po³±czyæ z chrze¶cijañsko-judaistyczn± tradycj± nieczystej kobiety.
Zgodnie z wierzeniem, wyj±tkowa si³a spojrzenia dotyczy osób o oczach pe³nych energii i specyficznym wygl±dzie
fizycznym: osobach garbatych, z zezem, o zniekszta³conym ciele albo bardzo brzydkich.
Zgodnie z tym, co us³ysza³am w Kolumbii, choroba dotyka g³Ã³wnie niemowlêta, ale równie¿ zwierzêta i ro¶liny,
zw³aszcza te domowe. Efekty choroby u dzieci to: anoreksja, brak zainteresowania tym wszystkim, co nas otacza, letarg
i bezruch. Choroba wywo³uje tak¿e: nieustanny p³acz, gor±czkê, ból g³owy, wymioty i zielone rozwolnienie.
Wed³ug relacji osób, które mia³y kontakt z t± przypad³o¶ci±, najlepszym sposobem przekonania siê, czy dziecko
sta³o siê ofiar± z³ego spojrzenia, jest zmierzenie d³ugo¶ci jego nó¿ek. Je¶li jedna jest wyra¼nie d³u¿sza od drugiej,
bez w±tpienia choroba zaatakowa³a.
Kolumbijczycy wyró¿niaj± trzy rodzaje z³ego spojrzenia:
- G³upie oko – osoba, która na nie cierpi, nie zdaje sobie sprawy z tego, co dzieje siê wokó³ niej i pozostaje w stanie
skrajnej izolacji mentalnej.
- Wysuszone oko – ofiara traci ka¿dego dnia na wadze.
- Nie posiada nazwy i jest najbardziej niebezpiecznym typem tej choroby. £±czy siê go z tak zwanym „przekrêceniem
http://www.kolumbijsko.com
_PDF_POWERED
_PDF_GENERATED 6 March, 2017, 22:44
Ewa Kulak
podpuszczki― (nikt z pytanych nie wiedzia³, czego dotyczy ten termin) albo „rozlaniem siê ¿Ã³³ci― (st±d zielone wymioty).
Je¶li chory nie otrzyma odpowiedniej opieki lekarskiej na czas, mo¿e umrzeæ w ci±gu 24 godzin.
Istnieje kilka sposobów wyleczenia z³ego spojrzenia: od zawi±zania czerwonej wst±¿eczki na ³Ã³¿eczku dziecka, przez
powieszenie na szyi kawa³ka papieru z fragmentami Ewangelii. Kolumbijczycy wspominaj± te¿ o bransoletkach z ko¶ci
lub korala, kupowanych na indiañskich jarmarkach, które zawi±zuje siê dzieciom na nadgarstkach lub kostkach.
Jak podkre¶la Lugardo Õlvarez – socjolog i profesor Fakultetu Nauk Spo³ecznych i Ekonomicznych, Uniwersytetu del
Valle (Kolumbia): Wszyscy w jaki¶ sposób jeste¶my paranoikami. W naszej kulturze […] odczuwamy strach przed
kontaktem z tym wszystkim, co mo¿e nas dotkn±æ lub na nas spojrzeæ. To w³a¶nie dlatego szukamy jakiejkolwiek ochrony.
Z medycznego punktu widzenia, Jorge GarcÃ-a – pediatra podtrzymuje, ¿e symptomy, jakie przypisuje siê z³emu
spojrzeniu, odpowiadaj± w wiêkszo¶ci przypadków typowemu nie¿ytowi ¿o³±dka i jelit, spowodowanemu wieloma
czynnikami, miêdzy innymi: infekcj± wirusow±, zarazkami lub paso¿ytami.
Terapeuci okre¶laj± z³e spojrzenie jako przej¶ciow± chorobê umys³ow±, w której indywidualne wierzenia ³±cz± siê z
depresj±, apati± i brakiem perspektyw.
Powód wiary w z³e spojrzenie jest nastêpuj±cy. Lekarze pos³uguj± siê jêzykiem naukowym w spo³eczeñstwie,
które nie posiada naukowego podej¶cia do ¿ycia; wrêcz odwrotnie – w spo³eczeñstwie, które wierzy w magiê. To
w³a¶nie dlatego, osoby, które podtrzymuj±, i¿ z³e spojrzenie jest chorob±, poszukuj± kogo¶, kto mówi³ bêdzie ich
jêzykiem i znajdzie rozwi±zanie ich problemu.
Mimo, ¿e nie wierzê w tê, moim zdaniem, wyimaginowan± chorobê, rzucan± za po¶rednictwem wzroku z³ych kobiet,
na wszelki wypadek mam niebieskie kryszta³owe oko, przywiezione jaki¶ czas temu z Turcji, które podarowa³a mi moja
mama i którego znaczenie w³a¶ne uda³o mi siê poznaæ.
http://www.kolumbijsko.com
_PDF_POWERED
_PDF_GENERATED 6 March, 2017, 22:44