OchrPow3 2009_ wskaznik tucz swin

OSZACOWANIE WSKAŹNIKA EMISJI ZAPACHOWEJ.
Przykład tuczu świń
MAŁGORZATA FRIEDRICH, JOANNA KOŚMIDER
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
(do 31 grudnia 2008 - Politechnika Szczecińska)
Instytut InŜynierii Chemicznej i Procesów Ochrony Środowiska
Pracownia Zapachowej Jakości Powietrza
Aleja Piastów 42, 71-065 Szczecin
[email protected], [email protected]
ESTIMATION ODOUR EMISSION FACTOR
The aim of the study was to determine experimentally the strength of odour emissions from
typical swine facilities, various characteristics of odour emitters as well as calculate odour
emission factor (Fqod [ouE/s·pig]). The measurements lasted 8 days. A hand-made sampling
device for streams emitted from the manure surface was used. Air samples from the swine
farms were obtained through the classical “lung method”. A little experienced measurement
group of students participated in the odour concentration measurements. Despite a few
deviations of the measurement of odour concentration described in the standard PN-EN
13725 along with the simplifications made when calculating odour emission factor, the
correlation with the results published by the professional European olfactometric teams was
confirmed.
Streszczenie
Celem pracy było doświadczalnie określenie wielkości emisji zapachowej z typowej fermy
tuczu trzody chlewnej – zespołu wielu emitorów o róŜnej charakterystyce – oraz obliczenie
wartości wskaźnika emisji zapachowej (Fqod [ouE/s·tucznik]). Pomiary trwały osiem dni.
Stosowano własnoręcznie wykonany sprzęt do pobierania próbek strumienia emitowanego z
powierzchni gnojowicy. Próbki powietrza wentylacyjnego z chlewni pobierano klasyczną
„metodą płuca”. W olfaktometrycznych pomiarach stęŜenia zapachowego brała udział mało
doświadczona studencka grupa pomiarowa. Mimo kilku odchyleń procedury pomiarów
stęŜenia od wymagań PN-EN 13725 oraz uproszczeń dokonanych w czasie obliczeń
wskaźnika emisji zapachowej uzyskano wartość zgodną z wynikami publikowanymi przez
profesjonalne europejskie zespoły olfaktometryczne.
1
Wprowadzenie
Znacznej części skarg na uciąŜliwość zapachową róŜnych rodzajów działalności gospodarczej
moŜna byłoby uniknąć, gdyby problem emisji zapachowej był analizowany w czasie
opracowywania raportów o oddziaływaniu na środowisko i ustalania środowiskowych
uwarunkowań prowadzenia działalności. W wielu krajach świata taka analiza polega na
określaniu prawdopodobieństwa występowania rozpoznawalnego zapachu emitowanych
gazów w róŜnych punktach otoczenia nowego zakładu.
Prognozy uciąŜliwości wykonuje się powszechnie znanymi metodami modelowania
rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń powietrza. Podstawą obliczeń są informacje o wielkości
emitowanego strumienia zapachowego oraz o warunkach emisji i warunkach dyspersji (róŜa
wiatrów i aerodynamiczna szorstkość powierzchni) [1-4]. Typowe dla analizowanej
działalności wartości strumienia zapachowego (qod [ouE/s]) są określane na podstawie
wyników ilościowych pomiarów stęŜenia zapachowego (cod [ouE/m3]), wykonywanych
zgodnie z normą europejską PN-EN 13725 [5-7]. Obliczone przygruntowe stęŜenia
3
zapachowe i częstości przekraczania progu rozpoznawalności (cod,60min = 1 ouE/m ) w skali
roku są porównywane z odpowiednimi standardami zapachowej jakości powietrza lub
wartościami odniesienia [8].
Zespół Pracowni Zapachowej Jakości Powietrza wykonuje wymienione pomiary i obliczenia
od wielu lat. W roku 2008 wykonano badania pozwalające określić minimalne odległości
między osiedlami mieszkaniowymi w województwie zachodniopomorskim i nowymi
tłoczniami oleju rzepakowego [9]. Analizę wykonano zakładając, Ŝe:
– zostanie wydane wykonawcze rozporządzenie do art. 222 Prawa Ochrony Środowiska
określające
poziom
odniesienia
dla
odorantów
(stęŜenie
wyŜsze
od
progu
rozpoznawalności nie częściej niŜ przez 8% czasu roku),
– wskaźnik emisji zapachowej, odniesiony do tony przetwarzanego rzepaku, wynosi około
1,8*106 ouE/Mg (oszacowanie na podstawie własnych pomiarów emisji w jednym z
zakładów, działających zgodnie z BAT).
W kolejnej publikacji [10] opisano przebieg terenowej weryfikacji wyników modelowania
dyspersji zanieczyszczeń. Badania dotyczyły duŜej fermy trzody chlewnej, działającej
zgodnie z BAT dla hodowli. Emisję zapachową oszacowano na podstawie danych z
piśmiennictwa, korzystając ze wskaźnika emisji 30 ouE/s·tucznik. Stosując referencyjny
model rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń [11] obliczono średnie i maksymalne wartości
stęŜenia zapachowego cod,60min [ouE/m3] w smudze zanieczyszczeń w niemal ustalonych
2
warunkach meteorologicznych („własne róŜe wiatrów” dla kolejnych dni pomiarów).
Stwierdzono satysfakcjonującą zgodność wyników obliczeń z wynikami pomiarów
olfaktometrycznych, wykonanych w zasięgu smugi z uŜyciem terenowych olfaktometrów
Nasal Ranger.
Wyniki opisanych badań pozwalają stwierdzić, Ŝe referencyjny model rozprzestrzeniania się
zanieczyszczeń
jest
narzędziem
umoŜliwiającym
analizę
potencjalnej
zapachowej
uciąŜliwości nowych obiektów. Nie ma przeszkód, aby był stosowany w czasie określania
środowiskowych uwarunkowań prowadzenia działalności z uwzględnieniem ochrony
zapachowej jakości powietrza. Określanie zasięgu ponadnormatywnej uciąŜliwości nie jest
kłopotliwe, jeŜeli są dostępne wiarygodne wartości wskaźników emisji zapachowej, takie jak
wartości oznaczone dla hodowli trzody chlewnej w wyniku badań wykonywanych przez
wiele lat przez profesjonalne zespoły olfaktometryczne.
W odniesieniu do działalności, dla których wiarygodne wskaźniki emisji nie są jeszcze
opublikowane, przygotowanie raportu o potencjalnej zapachowej uciąŜliwości nowego
obiektu wymaga doświadczalnego oszacowania wskaźnika emisji w analogicznym obiekcie
istniejącym. W ramach obecnie prezentowanej pracy sprawdzono, czy wiarygodne wyniki
oznaczeń wskaźnika moŜe uzyskać mało doświadczony zespół pomiarowy (grupa studentów),
nie w pełni wyposaŜony w specjalistyczny sprzęt.
Intensywny chów trzody chlewnej jako źródło odorantów
O potrzebie uwzględniania problemu zapachowej uciąŜliwości w czasie ustalania lokalizacji
nowych zakładów i odpowiedniej kontroli istniejących obiektów świadczy rosnąca liczba
skarg na odory. Są one od dawna kierowane do Inspekcji Ochrony Środowiska, Stacji
Sanitarno-Epidemiologicznych,
Wydziałów
Ochrony
Środowiska
powiatowych
i
wojewódzkich urzędów administracji państwowej i władz samorządowych. Według
informacji o przyczynach tych skarg, zgromadzonych w latach 1990-tych przez Instytut
Ochrony Środowiska w Warszawie [12], największa ich liczba dotyczyła działalności
produkcyjnej (43%). Udział skarg na uciąŜliwość chowu i hodowli zwierząt wynosił 17%. W
tej grupie zgłoszenia uciąŜliwości ferm trzody chlewnej stanowiły 35% (około 6% wszystkich
skarg). Problem uciąŜliwości ferm hodowlanych jest obecnie najbardziej powaŜny w
województwie zachodniopomorskim i wielkopolskim [13]. Z roku na rok się nasila. Do
WIOŚ w Szczecinie zgłoszono w roku 2006 dwanaście skarg na odory, a w roku 2007 –
dwadzieścia osiem. Niemal 60% z nich stanowiły skargi na niepoŜądane zapachy ferm (rys. 1)
[14].
3
7%
21%
14%
POLICE i FOSFAN
fermy
rolnictwo i osady ściekowe
stacje benzynowe
58%
Rysunek 1.
Przyczyny skarg na uciąŜliwe zapachy kierowanych w r. 2006 do WIOŚ w Szczecinie [14]
Według Dyrektywy IPPC 96/91/EC „instalacje do intensywnego chowu drobiu i świń” to
fermy obejmujące więcej niŜ 40.000 stanowisk dla drobiu, 2.000 stanowisk dla świń o wadze
powyŜej 30 kg i 750 stanowisk dla loch [15]. Przemysłowy chów świń charakteryzuje się
zamkniętym cyklem produkcji. W odpowiednio wyposaŜonych budynkach z centralnym
ogrzewaniem prosięta są wcześniej niŜ w chowie tradycyjnym odsadzane od macior i
przenoszone do ciepłych, dobrze wentylowanych warchlakarni. Odchowane warchlaki
przenosi się do budynków tuczu w obrębie tej samej fermy. Przeciętnie 30 kilogramowe
świnie (25-30 kg) są przenoszone do oddzielnych kojców. Często warchlaki o wadze 30-40
kg hoduje się oddzielnie od tuczników o wadze większej od 40 kg - w pomieszczeniach o tej
samej konstrukcji [15].
Niemal kaŜdy z etapów produkcyjnego procesu chowu świń jest źródłem zanieczyszczeń
powietrza. Jednym z emitowanych odorantów jest amoniak, którego emisja jest od dawna
badana ze względu na znane silne oddziaływanie na środowisko. W przypadku chowu świń o
wadze powyŜej 30 kg na podłodze częściowo rusztowej wskaźniki emisji amoniaku wahają
się w zakresie 0,9-2,4 kg/rok·świnia [15, 16]. Wskaźniki emisji odorantów, wyznaczane
metodami olfaktometrii dynamicznej, są trudniej dostępne i bardziej zróŜnicowane. Według
publikacji zespołu Uniwersytetu w Dublinie z r. 2006 [16] wskaźniki emisji odorantów dla
loch prośnych i oprosionych oraz tuczników w trzech kolejnych fazach tuczu wynoszą
odpowiednio 17,2; 44,4; 4,3; 9,9 i 16,8 ouE/s·świnia. Stosunek wskaźników odnoszących
się do kolejnych etapów tuczu wynosi około 1 : 2 : 4.
W raporcie brytyjskiej Agencji Ochrony Środowiska z roku 2001 [17] zamieszczono wartość
22,5 ouE/s·tucznik, jako zalecaną do stosowania w czasie obliczeń zasięgu potencjalnej
zapachowej uciąŜliwości ferm tuczu. Podobną wartość średnią odniesioną do roku uzyskano
w Belgii: 25,4 ouE/s (lato i zima, odpowiednio: 32,7 i 15,4 ouE/s), niemal identyczną – w
4
Holandii (22,6 ouE/s), a w Wielkiej Brytanii określono wartość średnią 19 ouE/s i maksymalną
47 ouE/s [17].
Obiekt badań
Badania dotyczyły emisji zanieczyszczeń powietrza z fermy trzody chlewnej, działającej
zgodnie z warunkami pozwolenia zintegrowanego. Była to ferma tuczu, w której w okresie
badań znajdowało się około 14000 tuczników w trzech fazach tuczu. Na terenie chlewni
znajduje się kilkanaście podobnych chlewni z automatycznie sterowaną wentylacją
wyciągową oraz dwa odkryte, kwadratowe zbiorniki z gnojowicą (krawędzie 40m). Próbki
emitowanych gazów do analizy były pobierane z wnętrza jednej z chlewni (525 tuczników w
ostatniej fazie tuczu, powietrze wentylacyjne) oraz w jednym punkcie powierzchni
gnojowicy.
Sposób pobierania próbek
Próbki powietrza wentylacyjnego chlewni pobierano do worków z folii NALOPHAN stosując
metodę płuca. Zastosowano „cylinder gazowy” zasilany akumulatorem 12V (Sampling
System E Ströhlein; rys. 2).
Rysunek 2.
Pobieranie próbek „metodą płuca” z uŜyciem cylindra gazowego (Sampling System E,
Ströhlein)
Pusty worek na próbkę, połączony węŜem z sondą, umieszczano wewnątrz cylindra, który
szczelnie zamykano. Koniec sondy umieszczano w stałym punkcie – pod śmigłem
wentylatora wyciągowego na wysokości około 2,5 metra. Próbka badanego powietrza
przepływała do worka dzięki podciśnieniu, wytwarzanemu wewnątrz cylindra. Po kilku
minutach kondycjonowania folii pobrane powietrze wypuszczano, po czym worek napełniano
ponownie w analogiczny sposób. Pobrane próbki były przewoŜone do laboratorium bez
zwłoki.
5
Ze względu na brak moŜliwości wykonania pomiarów strumienia gazów w punktach wyrzutu
(na dachu chlewni), oparto się na oszacowaniach wielkości strumienia powietrza na wlocie.
Była to wielkość zmienna ze względu na stosowanie w chlewniach automatycznego
sterowania instalacją grzewczo-wentylacyjną. Zmianie ulegał stopień uchylenia dziesięciu
okienek o szerokości 1,25m oraz prędkość obrotów śmigieł wentylatorów. W chwili
pobierania próbki mierzono wymiar poprzeczny otwartej szczeliny okiennej (h [m]) oraz
anemometrycznie oznaczono liniową prędkość przepływu wpływającego przez nią powietrza
(u [m/s]). Zanotowane dane umoŜliwiały oszacowanie strumienia emisji powietrza
wentylacyjnego w chwili pobierania kaŜdej z próbek (V = 10 * 1,25 * h * u).
Sposób pobierania próbek powietrza znad powierzchni gnojowicy przedstawiono na rysunku
3. Stosowano sztywną osłonę wycinka powierzchni (0,4 m2), własnoręcznie wykonaną na
podstawie ogólnych wytycznych zamieszczonych m.in. w normie PN-EN 13725 oraz IPPC
H4 [5, 18]. Przestrzeń pod pływającym kołpakiem przedmuchiwano powietrzem, tłoczonym
przez filtr węglowy. Prędkość przepływu wynosiła przeciętnie 60 dm3/min. Po około 5minutowym przedmuchiwaniu (ponad trzykrotna wymiana powietrza pod kołpakiem)
strumień wylotowy kierowano do worka z folii NALOPHAN. Po kilku minutach
kondycjonowania folii pobrane powietrze wypuszczano, po czym worek napełniano
ponownie. Pobrane próbki były przewoŜone do laboratorium bez zwłoki.
Rysunek 3.
Pobieranie próbek znad powierzchni gnojowicy
Metodyka pomiarów stęŜenia zapachowego
Zespół to grupa co najmniej czterech osób, które spełniają określone w normie kryteria
sprawności sensorycznej. Selekcja kandydatów na oceniających polega na regularnym
6
sprawdzaniu wraŜliwości ich węchu na zapach wzorcowego materiału odniesienia. Za
europejski materiał odniesienia uznano n-butanol.
Członkiem zespołu moŜe być osoba, dla której:
– średnia geometryczna z ≥10 i ≤20 indywidualnych oszacowań progu, ITEn-butanol, mieści
się w zakresie od 62µg/m3 do 246µg/m3 (20-80ppb),
– antylogarytm z sITE jest mniejszy niŜ 2,3.
StęŜenie zapachowe oznaczano metodą dynamicznych rozcieńczeń zgodnie z PN-EN 13725.
Stosowano czterostanowiskowy olfaktometr dynamiczny TO7 (ECOMA). Pomiary
wykonywano w Mobilnym Laboratorium Odorymetrycznym Pracowni, które ustawiono w
odległości 5 km od fermy (rys. 4).
W pomiarach brała udział grupa studentów o stosunkowo nieduŜym doświadczeniu w
pomiarach olfaktometrycznych. W wyniku wielokrotnych kontroli sprawności sensorycznej
stwierdzono, Ŝe nie wszyscy członkowie grupy spełniają określone w normie kryteria
sprawności sensorycznej. PoniewaŜ wymiana uczestników badań nie była moŜliwa, naleŜało
się liczyć z moŜliwością wystąpienia duŜych róŜnic między ocenami zapachu badanych
próbek. Przewidywano, Ŝe duŜa część pomiarów nie będzie waŜna ze względu na większą od
pięciu wartość kryterium „wstecznej weryfikacji” ∆Z (wskazywanie wartości ZITE ponad
pięciokrotnie większych lub mniejszych od średniej geometrycznej z wszystkich ocen
zgromadzonych w czasie pomiaru). Zestawienie wyników pomiarów obejmuje zarówno
pomiary waŜne, w których cała grupa spełniała kryterium ∆Z, jak i te, które zgodnie z normą
naleŜało odrzucić.
Rysunek 4.
Mobilne Laboratorium Odorymetrii w czasie ocen emisji zapachowej z fermy tuczu świń
7
Wyniki pomiarów i obliczeń
Wyniki waŜnych i niewaŜnych pomiarów zapachowego stęŜenia (cod [ou/m3]) przedstawiono
w tabelach 2 i 3 oraz w formie rysunków 5 i 6. Zgodnie z PN- EN 13725 za niewaŜne
naleŜało uznać około 50% pomiarów, jednak średnie geometryczne z wszystkich
zgromadzonych wyników i wyników pomiarów waŜnych były niemal identyczne (wynik
otrzymywany bez weryfikacji mniejszy o około 5%). Większy błąd moŜna byłoby popełnić
oceniając bez weryfikacji chwilową wartość maksymalną.
Emisję zanieczyszczeń z badanej chlewni obliczano jako iloczyn olfaktometrycznie
oznaczonego stęŜenia zapachowego (cod [ou/m3]) i wielkości strumienia emitowanego
powietrza (V [m3/s]) w chwili pobierania próbki. Wartości emisji zanieczyszczeń z
powierzchni zbiorników z gnojowicą obliczano zakładając, Ŝe powierzchnia przykryta osłoną
w czasie pobierania próbek (0,4 m2) jest reprezentatywna dla całej powierzchni zbiorników
(40m*40m*2). Wartość emisji odorantów z powierzchni pod osłoną otrzymywano mnoŜąc
wielkość przepływającego pod nią strumienia powietrza przez stęŜenie odorantów w pobranej
próbce.
Tabela 1.
Wyniki pomiarów emisji zapachowej z chlewni (objaśnienia w tekście)
Strumień gazów wentylacyjnych
Data
Godzina
pobrania
próbki
StęŜenie zapachowe i strumień zapachowy
Przed weryfikacją
h [m]
u [m/s]
V [m3/s]
Po weryfikacji
cod
qod
cod
qod
[ou/m3]
[ou/s]
[ou/m3]
[ou/s]
1
2
3
4
5
6
7
8
9
22.09.08
09:00
0,05
5
3,13
*
*
*
*
23.09.08
09:00
0,08
5
5
4600
23000
*
*
24.09.08
25.09.08
26.09.08
27.09.08
28.09.08
29.09.08
30.09.08
09:00
0,08
5,1
5,1
2846
14515
2733
13939
14:55
0,14
2,8
4,9
6500
31850
*
*
08:45
0,06
5,9
4,43
5348
23664
5466
24188
15:00
0,145
6,5
11,78
9592
113002
*
*
08:30
0,058
1,6
1,16
4200
4872
*
*
14:40
0,155
3,4
6,59
4980
32805
6189
40770
08:26
0,11
2,2
3,03
5500
16638
5466
16535
16:40
0,18
3,2
7,2
2498
17986
*
*
09:25
0,082
1,7
1,74
3900
6796
3865
6735
16:30
0,16
2,1
4,2
2236
9391
*
*
08:40
0,07
1,3
1,14
4035
4590
3701
4210
13:30
0,16
1,3
2,6
2958
7691
4402
11444
09:50
0,075
2,9
2,72
3111
8459
*
*
4120
14873
4398
13304
Średnia geometryczna:
8
11000
bez weryfikacji
po weryfikacji
StęŜenie zapachowe, c
od
3
[ou E/m ]
9000
7000
5000
3000
1000
Rysunek 5.
StęŜenie zapachowe w gazach wentylacyjnych z badanej chlewni
Tabela 2.
Wyniki pomiarów emisji zapachowej z powierzchni gnojowicy
StęŜenie zapachowe i strumień zanieczyszczeń
Data
23.09.08
Godzina
pobrania
próbki
09:00
09:10
24.09.08
15:50
08:15
25.09.08
15:15
08:25
26.09.08
14:45
09:30
27.09.08
16:25
09:10
28.09.08
15:35
29.09.08
08:45
Przed weryfikacją
Po weryfikacji
cod
qod
cod
qod
[ou/m3]
[ou/s]
[ou/m3]
[ou/s]
7100
75113
*
*
2300
24332
2298
24314
2700
28564
*
*
3100
32796
*
*
3700
39144
*
*
5200
55013
5234
55377
5700
60302
5708
60389
5200
55013
5234
55377
6500
68766
*
*
5200
55013
*
*
4200
44433
*
*
5000
52897
*
*
5200
55013
*
*
3700
39144
5234
55377
2900
30680
*
*
5500
58186
*
*
2700
28564
*
*
4400
46549
*
*
8400
88866
*
*
4000
42317
4036
42701
3400
35970
*
*
7400
78287
7403
78315
7400
78287
7403
78315
9
13:30
30.09.08
09:30
Średnia geometryczna
2900
30680
2854
30194
3400
35970
3394
35907
4400
46549
4402
46566
6000
63476
5961
63063
4454
47121
4663
49335
9000
6000
StęŜenie zapachowe, c
3
[ou E/m ]
7000
od
8000
5000
4000
3000
bez weryfikacji
po weryfikacji
2000
1000
Rysunek 6.
StęŜenie zapachowe w próbkach pobranych nad powierzchnią gnojowicy
Na podstawie zmierzonej wartości emisji zapachowej z badanej chlewni, mieszczącej 525
tuczników w trzeciej fazie tuczu, oszacowano wskaźnik emisji odniesiony do jednej sztuki w
tej fazie: 13304 ouE/s : 525 tuczników = 25 ouE/s·tucznik. Wskaźniki dla tuczników w I i II
fazie tuczu obliczono korzystając z proporcji 1 : 2 : 4 [16]. Wyniki obliczeń,
przeprowadzonych dla wartości średnich dla okresu pomiarów i wartości kwartyla 75%,
zestawiono w tabeli 3.
Tabela 3.
Oszacowanie wskaźnika emisji zapachowej z chlewni
III etap tuczu
II etap tuczu
I etap tuczu
Łącznie
Wskaźnik emisji [ouE/s·tucznik]
średni
górny kwartyl
25
78
13
39
6
20
12,7
39,0
Odniesione do jednego tucznika wskaźniki emisji z powierzchni gnojowicy otrzymano,
dzieląc wyznaczone wartości emisji (średnia i kwartyl 75%; odpowiednio 49340 ouE/s i
78300 ouE/s) przez łączną liczbę świń (14000 sztuk):
10
– wskaźnik średni:
3,5 ouE/s· świnia;
– kwartyl 75%:
5,6 ouE/s· świnia.
Suma odpowiednich wskaźników emisji z chlewni i zbiorników z gnojowicą wynosi:
– wartość średnia:
16,2 ouE/s· świnia;
– kwartyl 75%:
44,6 ouE/s·świnia.
Podsumowanie
Oszacowaną średnią wartość wskaźnika emisji zapachowej z tuczarni świń, działającej
zgodnie z zasadami BAT, zestawiono w tabeli 4 z wartościami zmierzonymi w toku
długotrwałych badań przez profesjonalne zespoły europejskie [17, 18]. RóŜnice między
zestawionymi wartościami trzeba uznać za niewielkie, biorąc pod uwagę, Ŝe badania były
wykonywane w róŜnych fermach, róŜnych porach roku, przez róŜne zespoły stosujące nie
identyczne metody pobierania próbek i wykonywania analiz olfaktometrycznych.
Tabela 4.
Wskaźniki emisji zapachowej z tuczarni świń
Wartości Fqod [ouE/s·tucznik]z piśmiennictwa
(średnie dla roku)
Irlandia [16]
10,3
Holandia [17]
22,6
Belgia
[17]
25,4
Anglia
[17]
19,0
Wartość Fqod [ouE/s·tucznik] oszacowana w
pracy (wrzesień 2009)
16,2
Podobieństwo wyniku oszacowań do wartości oczekiwanych świadczy, Ŝe nawet mało
doświadczona grupa pomiarowa, nie w pełni wyposaŜona w profesjonalny sprzęt, moŜe
stosunkowo szybko uzyskać wiarygodne dane doświadczalne, potrzebne do prognozowania
zasięgu zapachowej uciąŜliwości nowych obiektów, jeŜeli jest moŜliwy dostęp do
istniejącego obiektu tego samego typu.
KaŜda ze zmierzonych wartości powinna wzbogacać urzędowy wykaz wskaźników emisji
zapachowej, wykorzystywanych w czasie ustalania środowiskowych uwarunkowań zgody na
nową działalność.
Piśmiennictwo
[1]
Schauberger G., Piringer M., Petz E.: Separation distance to avoid odour nuisance due to livestock
calculated by the Austrian odour dispersion model (AODM), Agriculture, Ecosystems and Environment
87, 13–28, 2001
[2]
Yong Cheng Chen; Dwaine S. Bundy, Steven Hoff (Iowa State University): Development of a Model of
Dispersion Parameters for Odour Transmission from Agricultural Sources, J. Agric. Engng Res. 69, 229238, 1998
11
[3]
Technical Guidance Note IPPC H4 - Horizontal Odour Guidance; Part 2 - Assessment and Control;
Appendix 4: - Modelling of odorous releases
[4]
Neumann M.: Metody obliczeniowe prognozowania zapachowej uciąŜliwości odorów dla
przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko inwestycji. Seminarium „Ograniczanie uciąŜliwości
odorowych”, RTP 26398, Międzyzdroje, 31 marca – 1 kwietnia 2008 r.
[5]
PN-EN 13725 (2007): Jakość powietrza - Oznaczanie stęŜenia zapachowego metodą olfaktometrii
dynamicznej
[6]
Kośmider J., Krajewska B.: Normalizacja olfaktometrii dynamicznej. Podstawowe pojęcia i jednostki
miar. Normalizacja 1, 15-22, 2005
[7]
Kośmider J.: Pomiary stęŜeń zapachowych metodą olfaktometrii dynamicznej (PN-EN 13725:2007),
Wodociągi - Kanalizacja 10, 34-35, 2007
[8]
Krajewska B., Kośmider J.: Standardy zapachowej jakości powietrza, Ochrona Powietrza i Problemy
Odpadów 6, 181-191, 2005
[9]
Bojarska M., Kośmider J.: Obiektywna ocena subiektywnie odczuwanej uciąŜliwości zapachowej na
przykładzie produkcji oleju rzepakowego, Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów (w druku)
[10]
Bojarska M., Kośmider J.: Weryfikacja prognozy zapachowej uciąŜliwości. Przykład
chlewnej, Ochrona Powietrza i Problemy Odpadów (w druku)
[11]
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie wartości odniesienia dla
niektórych substancji w powietrzu (Dz. U.03.1.12 z dnia 8.01.2003), załącznik 4; Referencyjne metodyki
modelowania poziomów substancji w powietrzu
[12]
Siwek U. (IOŚ Warszawa): Klasyfikacja źródeł uciąŜliwości zapachowej powietrza na podstawie analizy
skarg ludności, w materiałach Symp. „Integrated Air Quality Control for Industrial and Commercial
Sectors, Międzyzdroje 1997, 291-301, wyd. EKOCHEM, Szczecin 1997
[13]
Skorupski J. (Federacja Zielonych GAJA): Odory – jeden z głównych problemów w działalności ferm
trzody chlewnej w Polsce, Seminarium „Ograniczanie uciąŜliwości odorowych”, RTP 26398,
Międzyzdroje, 31 marca – 1 kwietnia 2008 r.
[14]
Kołodziej-Nowakowska M. (Zachodniopomorski Wojewódzki Inspektor
Ochrony Środowiska),
Rozpatrywanie skarg na uciąŜliwości odorowe przez Inspekcję Ochrony Środowiska, Seminarium
„Ograniczanie uciąŜliwości odorowych”, RTP 26398, Międzyzdroje, 31 marca – 1 kwietnia 2008
[15]
Mihułka M. i wsp.: Charakterystyka technologiczna hodowli drobiu i świń w Unii Europejskiej”
Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2003 (http://ippc.mos.gov.pl/ippc/custom/HODOWLA.pdf)
[16]
Hayes E.T., Curran T.P., Dodd, V.A.: Odour and ammonia emissions from intensive pig units in Ireland,
Bioresource Technology 97 (7), 950-948, 2006
[17]
Odour Impacts and Odour Emission Control Measures for Intensive Agriculture, Environmental
Protection Agency 2001, Environmental Research, R&D Report Series No. 14; Ed. OdourNet UK, Ton
van Harreveld, Nick Jones (http://www.cschi.cz/odour/files/world/Odour%20Impacts%20Final.pdf)
[18]
Technical Guidance Note IPPC H4 - Horizontal Odour Guidance; Part 2 – Assessment and Control; pkt
3.2 Sampling of odour emissions
fermy trzody
12
Spis rysunków
Rysunek 1.
Przyczyny skarg na uciąŜliwe zapachy kierowanych w r. 2006 do WIOŚ w Szczecinie [14]
Rysunek 2.
Pobieranie próbek „metodą płuca” z uŜyciem cylindra gazowego (Sampling System E,
Ströhlein)
Rysunek 3.
Pobieranie próbek znad powierzchni gnojowicy
Rysunek 4.
Mobilne Laboratorium Odorymetrii w czasie ocen emisji zapachowej z fermy tuczu świń
Rysunek 5.
StęŜenie zapachowe w gazach wentylacyjnych z badanej chlewni
Rysunek 6.
StęŜenie zapachowe w próbkach pobranych nad powierzchnią gnojowicy
Spis tabel
Tabela 1.
Wyniki pomiarów emisji zapachowej z chlewni
Tabela 2.
Wyniki pomiarów emisji zapachowej z powierzchni gnojowicy
Tabela 3.
Oszacowanie wskaźnika emisji zapachowej z chlewni
Tabela 4.
Wskaźniki emisji zapachowej z tuczarni świń
13