Roczniki Naukowe. Seria B – Nauki Ekonomiczne i Informatyka nr 1

Roczniki Naukowe. Seria B – Nauki Ekonomiczne i Informatyka nr 1-2/ 2010
WSTĘP
Z przyjemnością oddajemy Państwu pierwszy numer „Rocznika Naukowego Wyższej Szkoły
Informatyki i Ekonomii TWP w Olsztynie”, seria B, „Nauki Ekonomiczne i Informatyka”.
Wraz z widoczną zmianą szaty graficznej nastąpiły także bardziej fundamentalne zmiany.
Przede wszystkim powołany został nowy Komitet Naukowy Rocznika, w skład którego wchodzą
autorytety z dziedzin naukowych, z którymi Rocznik jest tematycznie związany. Ponadto uściśliliśmy
profil prezentowanych artykułów. Zakładamy, że przede wszystkim będą one miały walor naukowy,
prezentując oryginalne badania, nie publikowane wcześniej. Chcemy także umieszczać w Roczniku
artykuły przedstawiające najnowsze wyniki opublikowane przez ich autorów w źródłach
zagranicznych, oczywiście bez naruszania praw autorskich tych źródeł. Rolą takich artykułów jest
popularyzacja tych wyników i udostępnienie ich czytelnikom Rocznika, w tym studentom. Dlatego w
takich przypadkach ważny jest także walor dydaktyczny prezentacji, pokazanie przykładów, być może
też szersza dyskusja. Oryginalność zgłaszanych prac i autorstwo prezentowanych wyników - po
merytorycznej ich jakości - jest zasadniczym warunkiem ich publikacji w Roczniku. Stawiamy przede
wszystkim na publikacje w języku polskim, ponieważ zakładamy krajowy zasięg Rocznika i jego
możliwie najszerszą dostępność.
„Rocznik”, inicjowany niniejszą edycją, stanowi kontynuację Rocznika Naukowego WSIiE TWP
wydawanego dotychczas. Chcielibyśmy w tym miejscu podziękować wszystkim inicjatorom,
organizatorom, redaktorom i autorom, którzy włożyli ogromny wysiłek i pracę w powstanie, a
następnie funkcjonowanie tego Rocznika przez wiele lat. Życząc Państwu dobrej lektury, zapraszamy
do zgłaszania własnych artykułów do publikacji,
Redakcja Rocznika
Adam Balcerzak, Mirosława Żurek – Analiza wpływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych na
PKB I stopę bezrobocia w Polsce w latach 1995-2010 za pomocą modelu VAR, s. 7-22.
Streszczenie: Artykuł poświęcony jest analizie wpływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych na
sytuację gospodarczą Polski ze szczególnym uwzględnieniem rynku pracy. Zaprezentowane
międzynarodowe badania empiryczne oraz argumenty teoretyczne dowodzą, że mimo powszechnych
opinii o pozytywnym wpływie BIZ na rynek pracy, sformułowanie uniwersalnej teorii wskazującej na
określone zależności między BIZ a poziomem bezrobocia nie jest łatwe. Mimo tego można stwierdzić,
że istnieją pewne wspólne charakterystyki krajów, w których napływ BIZ przyczynił się do redukcji
skali problemu bezrobocia. Przykładowo BIZ zazwyczaj wpływają korzystnie na zatrudnienie
wykwalifikowanej siły roboczej, co oznacza, że długookresowa polityka gospodarcza powinna być
nastawiona na inwestowanie w jakość kapitału ludzkiego. Inwestycje typu greenfield w przemysł
wysokich technologii na ogół powodują długoterminową poprawę sytuacji gospodarczej w kraju
odbiorcy. Oznacza to, że przyciągnie tego rodzaju inwestycji zagranicznych powinno być priorytetem
polityki państwa. W niniejszej pracy w części empirycznej zbadano wpływ BIZ na PKB oraz poziom
bezrobocia w Polsce z wykorzystaniem metodologii VAR. Badanie przeprowadzono w oparciu o
zbiorcze dane kwartalne dla okresu 1995-2010. Przeprowadzona analiza wykazała pozytywny wpływ
BIZ na sytuację polskiego rynku pracy. Jednakże to pozytywne oddziaływanie miało raczej charakter
krótkookresowy. Takie wyniki mogą sugerować, że polityka rządu ukierunkowana na przyciąganie BIZ
powinna zostać zreformowana, tak aby w głównej mierze udawało się przyciągać taki rodzaj
bezpośrednich inwestycji, które będą przynosiły pozytywny wpływ na sytuację rynku pracy nie tylko
w krótkim, ale także w długim okresie.
The analysis of the influence of Foreign Direct Investment on GDP and unemployment rate
in Poland in the years 1995-2010 using VAR model
Summary: The paper discusses the influence of foreign direct investment on the economic situation
of Poland with special attention to the situation of the labour market. The research review presented
in the paper shows that it is not easy to form some universally valid theory on interdependencies
between FDI and employment. However, there are some common features of countries where inflow
of FDI deteriorates unemployment. FDI is usually positive for skilled labour force, which means that a
long term agenda for economic policy should be investing in quality of human capital. It is agreed
that greenfield investments in high tech industry tend to result in long term improvement of the
economic situation of the recipient country. This means that this kind of FDI inflow should be the
priority of any government policy. In this paper the interdependencies between FDI and
unemployment in Poland were econometrically analyzed. The VAR methodology was utilized based
on Aggregate quarterly data. In the case of Poland the VAR analysis for the period 1995-2010 proved
interdependencies between FDI and employment. However, positive results of FDI on
unemployment in Poland tend to be rather short term. These results suggest that government
policies designed for encouraging FDI investment should be reformed in order to create conditions
for positive long term influence of foreign capital inflow on the Polish labour market.
Marcin Błażejowski – Symulacyjna ocena mocy testu Dickeya na stacjonarność procesów o
wysokiej częstotliwości, s. 23-32.
Streszczenie: Celem badania jest ocena mocy testu stacjonarności szeregów czasowych o wysokiej
częstotliwości obserwowania zaproponowanego przez D.A. Dickeya w 2009 roku weryfikującego
hipotezę o sezonowej integracji procesu SId(1). Test ten rozszerza zastosowanie testu sezonowego
pierwiastka jednostkowego DHF (Dickey, Hasza, Fuller [1984]) o przypadki częstotliwości cyklu dla
d = 5, 6, 7, 21, 24, 26, 31, 48, 52, 168, 365,..., w tym umożliwia weryfikację hipotezy o pierwiastku
jednostkowym dla cykli obserwowanych w danych godzinowych.
Simulational Assess of Power of Dickey’s New Test for Stationarity of High-Frequency Time Series
Summary: Aim of the paper is to assess power of the stationarity test for high frequency time series
introduced by D. A. Dickey in 2009 verifying null hypothesis that given series is seasonally integrated
(is SId(1)). This test extends usage of standard DHF test for seasonal unit root (Dickey, Hasza, Fuller
[1984]) for cycles of frequency d = 5, 6, 7, 21, 24, 26, 31, 48, 52, 168, 365,... Furthermore
implementation of these two tests (Dickey's stationarity of high-frequency time series and DHF) in
GRETL will be presented.
Marek Furgał, Zbigniew Nasalski – Regionalne bariery konkurencyjności małych i średnich
przedsiębiorstw, s. 33-42.
Streszczenie: Znaczna część decyzji gospodarczych podejmowanych w małych i średnich
przedsiębiorstwach uwzględnia regionalne uwarunkowania ich konkurencyjności. Właściwa
identyfikacja najważniejszych regionalnych barier rozwoju stwarza realną szansę sprawnego
przystosowania się podmiotów gospodarczych oraz możliwość wprowadzenia konstruktywnych
zmian w strategii rozwoju gospodarczego regionu. W opinii badanych przedsiębiorców z
województwa warmińsko-mazurskiego do najważniejszych regionalnych barier rozwoju małych i
średnich przedsiębiorstw należy zaliczyć: utrudnienia administracyjne, ograniczony rynek lokalny,
brak wykwalifikowanych pracowników oraz zły stan infrastruktury.
Regional barriers of competitiveness of small and medium enterprises
Summary: A considerable part of economic decisions made in the small and medium enterprises take
into account the regional conditions of their competitiveness. Proper identification of the major
regional restraints to the development offers a real chance of smooth adjustment to economic
operators and the possibility of constructive change in the economic development strategy for the
region. In the opinion of the surveyed entrepreneurs from the Warmia and Mazury region the most
important regional barriers to the development of small and medium businesses include:
administrative difficulties, a limited local market, the lack of skilled workers and the poorly
developed infrastructure.
Marcin Genatowski, Michalina Nowogrodzka, Wacław Sklinsmont – Regionalizacja rolnictwa w
Polsce metodami ekonometrii przestrzennej, s.43-52.
Streszczenie: Badania porównawcze prowadzone przez specjalistów nad rozwojem gospodarek
świata, a zwłaszcza krajów będących członkami UE wskazują na słaby stopień rozwoju rolnictwa w
Polsce. Przyczyn tego stanu doszukuje się w dużym rozdrobnieniu struktury naszego rolnictwa.
Autorzy postawili sobie zadanie potwierdzić tę tezę dając temu również wyraz ilościowy. W pracy
zastosowano metodę Warda dla każdego z pięciu wyznaczników poziomu rozwoju tj. warunki
naturalne, czynniki społeczne, stan rozwoju społecznego, stan rozwoju infrastruktury oraz stan
rozwoju technicznego wsi. Analiza miar syntetycznych rozwoju struktur rolnictwa w latach 2006-2008
pozwoliła wyłonić każdorazowo inne skupienia regionów adekwatnie do badanych wyznaczników
rozwoju. Aspekt czasowy dał podstawy do oceny dynamiki rozwoju struktur wyłonionych w procesie
regionalizacji.
Regionalisation of agriculture in Poland using methods of spatial econometry
Summary: Comparative research conducted by experts, concerning the development of world
economies, and particularly that of the EU member states, indicates a low level of agricultural
development in Poland. This state of affairs is usually attributed to the fragmented structure of our
agriculture. The authors undertook the task to prove this thesis, also in quantitative terms. In this
paper, Ward's method was applied to the five indicators of development level, namely: natural
conditions, social factors, the state of social development, the state of infrastructural development,
and the state of technical development of rural areas. The analysis of synthetic measures of the
development of agricultural structures in the years 2006-2008 allowed to distinguish aggregations of
regions, which were different each time, according to the measured indicators of development. The
time aspect was the basis for the evaluation of the dynamics of the development of structures
identified in the process of regionalisation.
Roman Kisiel, Sławomir Zapolski – Sytuacja osób niepełnosprawnych w Polsce po przystąpieniu do
Unii Europejskiej, s. 53-60.
Streszczenie: Według danych WHO liczba osób niepełnosprawnych na całym świecie od wielu lat
wzrasta. W Polsce liczba takich osób powyżej 15. roku życia kształtuje się na poziomie ok. 6 mln osób.
Po wstąpieniu do UE uzyskaliśmy możliwość korzystania ze wszystkich funduszy strukturalnych, w
tym także EFS, który promuje m.in. osoby niepełnosprawne. Głównym celem pracy jest
przedstawienie sytuacji tych osób. Badania ankietowe przeprowadzono wśród wybranych osób
niepełnosprawnych mieszkających na terenie powiatu kętrzyńskiego.
Przeprowadzone badania potwierdziły, że największą przeszkodą w racjonalnym wykorzystaniu
środków pomocowych UE jest brak dostatecznej informacji o nich (73% ankietowanych nie słyszało o
takich funduszach). Pozyskiwaniu funduszy z całą pewnością pomoże odpowiednie promowanie tego
rodzaju pomocy przez instytucje zarządzające nimi (PFRON) oraz aktywny udział organizacji
samorządowych i instytucji zrzeszających niepełnosprawnych oraz wspierających tego rodzaju
działania. O wadze ww. problemów świadczy fakt, że aż 45% ankietowanych uznało, że ich sytuacja
się nie poprawi dzięki programom pomocowym UE, 30% zaś, że się nie zmieni, a tylko 25% wierzy, że
nastąpi poprawa.
The situation of physically challenged persons after Poland’s accession to the EU
Summary: According to the statistics collected by the WHO (World Health Organization) the number
of physically challenged persons has been continually increasing over the years worldwide. In Poland
the number of persons over 15 years with physical disabilities is assessed at about 6 mln.
With Poland’s access to the EU we can take full advantage of the benefits of structural funds,
including the European Social Fund, which, among others, supports persons with physical disabilities.
This paper represents the situation of this section of the population. To this end an exemplary
questionnaire survey was conducted amongst physically challenged people in the administrative
district of Kętrzyn.
As the survey confirms the main drawback that doesn’t allow a reasonable utilization of the EU
grants is a deplorable lack of information (73% of the respondents never heard of them).
Undoubtedly the efficiency in the full use of these funds could be considerably enhanced if the
respective authorities who dispose of these means (e.g. PFRON/ Państwowy Fundusz Rahabilitacji
Osób Niepełnosprawnych) would make their availability wider known and municipal organizations as
well as self-help, support and advocacy organizations would work more closely together.
That the problem is a crucial one shows the fact that 45% of our respondents announced, that
Poland’s access to the EU had no positive influence on their situation, 30% that their situation
remained unchanged, while a only 25% acknowledged some improvement.
Monika Kośko – Wielorównaniowy model ekonometryczny w analizie wyniku finansowego
przedsiębiorstwa, s. 61-72.
Streszczenie: Wynik finansowy netto jest podstawową i kluczową wielkością finansową w każdym
przedsiębiorstwie. Szczegółowa analiza struktury wyniku finansowego i jego prognozowanie są
jednymi z najważniejszych kwestii dotyczących oceny sytuacji bieżącej przedsiębiorstwa oraz
planowania. Referat przedstawia dwa podejścia w analizie wyniku finansowego wraz z przykładami
empirycznymi. Wyniki badania wskazują na wady i zalety oraz celowość zastosowania każdej
z metod.
The multivariate approach to net income analysis in the production company
Summary: The net income is the essential and foundational value in every company. The particular
analysis and a forecasting of the net income structure are among the basic issues in the evaluation of
any company’s current position and advance planning. This paper presents two approaches to the
net income analysis with the empirical examples. The estimation results display the disadvantages
and advantages of both approaches and point out some applications for these approaches.
Mikołaj Miatselski – Geometric structure of VLSI chip layouts, s.73-78.
Summary: Geometric objects in the plane coming from VLSI chip layouts presented by different
layout pattern models in CAD/CAM software tools are studied. Boundary network structure of the
objects is described.
Struktura geometryczna układów scalonych VLSI
Streszczenie: Obiekty geometryczne powstające w modelowaniu elektronicznych układów scalonych
na etapie fizycznej implementacji badane są w kontekście systemów informatycznych projektowania/
wytwarzania. Sieciowa struktura brzegowa tych obiektów jako podstawowa struktura danych do ich
przechowania została opisana w artykule.
Anna Michalczyk – Systemy i narzędzia informatyczne wspomagające monitorowanie działalności
przedsiębiorstwa na przykładzie pulpitu menedżerskiego, s.79-90.
Streszczenie: Celem referatu jest dokonanie przeglądu, porównania i oceny różnych kategorii
systemów i narzędzi informatycznych pod kątem ich przydatności do celów monitorowania
działalności przedsiębiorstwa oraz prezentacja koncepcji pulpitu menedżerskiego (ang. dashboard) i
jego technologicznej realizacji na wybranych przykładach jako studium przypadku.
Informatics systems and devices supporting the monitoring of business management
using the example of the dashboard
Summary: This paper wants to give a general comparative survey and evaluation of various
categories of computer systems and devices considering their applicability in the field of monitoring
business management. Furthermore we will introduce the concept of the dashboard and its
technological realization on the basis of some random samplings.
Sławomir Nawrocki – Narzędzia do analizy technicznej on-line akcji GWP w Warszawie, s. 91-100.
Streszczenie: Artykuł omawia dostępne narzędzia analizy technicznej on-line akcji GPW w Warszawie.
Wskazuje również na nowe możliwości i zagrożenia związane z wykorzystaniem tych narzędzi.
Technical analysis tools on – line on Warsaw Stock Exchange
Summary: The present article discusses technical analysis tools available on-line shares the Warsaw
Stock Exchange. It also points out new opportunities and risks associated with using these tools.
Michał Bernard Pietrzak – Dwuetapowa metoda największej wiarygodności dla modeli
z przestrzenną heterogenicznością, s. 101-110.
Streszczenie: Artykuł porusza problem estymacji przestrzennych modeli ekonometrycznych. Ze
względu na własności danych przestrzennych proces estymacji modeli ograniczona się do
wykorzystania metody największej wiarygodności. Metoda ta jest skomplikowana numerycznie i
stanowi wielowymiarowy problem optymalizacyjny. W artykule przedstawiona zostanie dwuetapowa
procedura estymacji modeli przestrzennych, a także zaproponowane zostanie rozszerzenie tej
procedury dla modeli z przestrzenną heterogenicznością.
Two-stage maximum likelihood methods for models with spatial heterogeneity
Summary: The article deals with the problems of the estimation of spatial economic models. Due to
the properties of spatial data the estimation of spatial models is limited to the use of maximum
likelihood estimation. This method is numerically complex and constitutes a multivariate
optimization problem. The present paper will describe a two-step procedure for the estimation of
spatial models as well as the extension of this procedure to the models with spatial heterogeneity.
Tomasz Stryjewski – Analiza bąbla promocyjnego na rynku mieszkań, s. 111-122.
Streszczenie: Artykuł przedstawia badania dotyczące promocji cenowej na rynku mieszkań. Analiza
bąbla promocyjnego pozwala na identyfikację zachowań klientów na tym rynku. Praca identyfikuje
również, źródła zachowań stojących u podstaw decyzji o zakupie mieszkań.
Analysis of the promotion bubble on the residential market
Summary: This paper examined the influence of price-related promotion on the real-estate market(
apartments). The analysis of the so called promotion bubble allows a forecast of the consumer
attitude on this kind of market. It reveals likewise the basic behavioral factors affecting the purchase
of residential property.
Agnieszka Strzelecka – Analiza przestrzenno – czasowa wydatków publicznych na ochronę zdrowia
w wybranych krajach Europy Środkowej i Wschodniej, s. 123-136.
Streszczenie: Korzystanie z opieki zdrowotnej jest bardzo skomplikowanym procesem, zależnym od
wielu czynników m.in. takich jak ilość środków finansowych przeznaczanych na opiekę zdrowotną,
funkcjonujące systemy organizacyjne w tej sferze niematerialnej oraz wielkość PKB
odzwierciedlającego potencjał ekonomiczny państwa.
Mając na uwadze wpływ systemu finansowania ochrony zdrowia na generowanie kosztów w opiece
zdrowotnej za główny cel opracowania przyjęto określenie (podjęto próbę określenia) tendencji
krótko- i długookresowych publicznych wydatków na ochronę zdrowia dla wybranych krajów Europy
Środkowej i Wschodniej.
Przedstawiono również udział procentowy publicznych wydatków zdrowotnych w Produkcie
Krajowym Brutto i w całkowitych wydatkach przeznaczanych na ochronę zdrowia oraz kształtowanie
się wydatków na ochronę zdrowia w Polsce na tle wybranych krajów Europy Środkowej i Wschodniej.
Wykorzystane w badaniach dane statystyczne odnoszą się do wybranych krajów Unii Europejskiej i
obejmują swoim zasięgiem okres od 2000 r. do 2008 r.
A space-time analysis of public expenditures on health care
in selected Central and Eastern European countries
Summary: Using health care is a very complicated process that depends on many factors such as,
among other things, the amount of financial resources allotted for health care, organizational
systems functioning in this non-pecuniary area or amount of the GDP, which reflects the economic
potential of a given country.
Taking into account the influence of health care financing systems on generating expenses in health
care, the basic purpose of this paper was to determine short- and long-term tendencies of public
expenditures on health care for selected Central and Eastern Europe countries.
There is also presented the percental share of public expenditures on health care in the Gross
Domestic Product and in the total expenditures allotted to health care and the development of
expenditures on health care in Poland compared with selected Central and Eastern Europe countries.
The statistical data used in the research concern selected Member States and include the time period
between 2000 and 2008.
Stanisław Szmitka – Wyzwania edukacji ekonomicznej związanej z definiowaniem pojęcia
„prywatyzacja”, s. 137-150.
Streszczenie: Ideę przewodnią pracy stanowią problemy związane z konceptualizacją pojęcia
„prywatyzacja”. Bezpośrednią przyczyną zajęcia się tym zagadnieniem jest projekt nowej ustawy o
zasadach sprzedaży spółek Skarbu Państwa, w którym nie pada słowo „prywatyzacja”. W czasie
kryzysu ekonomicznego łatwo zapomina się o fundamentalnych doświadczeniach związanych z
przewagą własności prywatnej nad państwową. Trzeba cofnąć się w czasie i przypomnieć na nowo
pewne fakty i wiedzę ekonomiczną. Edukację najlepiej rozpocząć od młodzieży jak to czyni
stowarzyszenie Klanza.
The challenge of economic education.
A discussion triggered by the definition of the term “privatisation”
Summary: Problems connected with defining the concept of 'privatization' constitute the guiding
principle of this thesis. The immediate reason for discussing the issue is a new bill on the regulations
concerning the sales of State Treasury companies, which does not include a word like 'privatization'.
The fundamental experiences connected with the advantages of private property versus a statecontrolled one are easily being forgotten in the time of economic crisis. It is, therefore, necessary to
turn back the hands of time and recall some facts and economic knowledge. The best way to do this
is to start educating teenagers which is done by the Klanza society.
Aneta Włodarczyk – Testowanie efektu długiej pamięci w zmienności cen metali szlachetnych, s.
151-170.
Streszczenie: Efekt długiej pamięci w zmienności dotyczy szeregów czasowych, których funkcja
autokorelacji kwadratów stóp zwrotu maleje w wolnym tempie np. hiperbolicznym do zera. Takimi
własnościami odznaczają się ułamkowo zintegrowane procesy, których wariancja warunkowa
opisywana jest przez modele klasy FIGARCH. Celem niniejszego opracowania jest sumaryczne
przedstawienie parametrycznych metod ekonometrycznych wykorzystywanych do opisu
długookresowych zależności w wariancji warunkowej procesu oraz sprawdzenie, czy tego typu
zależności występują w szeregach stóp zwrotu z inwestycji w metale szlachetne. Na podstawie
dziennych cen złota, srebra i platyny notowanych na Londyńskiej Giełdzie Metali w okresie
07.10.1996–10.12.2010 oszacowano parametry i przeprowadzono weryfikację modeli z rodziny
ARFIMA-FIGARCH.
Testing for long memory in volatility of precious metal prices
Summary: Long memory in volatility is detected in squared returns series having a slowly declining
correlation function. In this paper the definitions of long memory are reviewed, together with
different specifications of conditional volatility equation of the FIGARCH class models. The FIGARCH
models can provide a useful tool to describing the processes with long memory effect in their
conditional variance. So, the FIGARCH class model is applied to daily gold, silver and platinum returns
for testing of the long memory in volatility.