Mini Przewodnik - Polska Niezwykła

Trasa wycieczki: Zakopanespacerem po mieście
czas trwania: 5 godzin, typ: piesza, liczba miejsc: 3, stopień trudności: łatwa
Opis wycieczki
Letniskowa architektura w stylu szwajcarskim, która pojawiła się w Zakopanem w drugiej połowie XIX wieku,
sprowokowała Stanisława Witkiewicza do stworzenia na motywach podhalańskiej sztuki ludowej stylu polskiego,
znanego pod nazwą styl zakopiański. Był to pierwszy polski styl narodowy, który wyszedł poza ramy
teoretycznych postulatów i dał praktyczne realizacje nie tylko w Zakopanem, ale także w wielu miejscowościach
na terenie dawnych ziem polskich. Pierwszym domem w stylu zakopiańskim była willa "Koliba" (Zygmunta
Gnatowskiego). Koliba oznacza w gwarze góralskiej szałas pasterski. Wzniesiona przy ul. Kościeliskiej w latach
1892-1894, wg. projektu Stanisława Witkiewicza. Prace budowlane wykonywali pod nadzorem Witkiewicza
miejscowi górale. Ze stylową architekturą zharmonizowane były stylowo urządzone wnętrza. Tak więc meble,
piece kaflowe, karnisze, zasłony, ramy obrazów, a nawet takie detale jak klamki wykonane były w stylu
zakopiańskim. W roku 1901 Gnatowski dobudował od strony zachodniej nowe skrzydło, które zniweczyło
pierwotny zamysł artystyczny Witkiewicza, chociaż zaprojektowane zostało w stylu zakopiańskim. Po śmierci
Zygmunta Gnatowskiego w 1906 roku "Koliba" kilkakrotnie zmieniała właścicieli. Z biegiem lat nieremontowana
ulegała coraz większemu zniszczeniu. W roku 1935 willę sprzedano na licytacji organizacji kolejarzy. Nowy
właściciel zamierzał urządzić w niej dom wypoczynkowy. Przeprowadzono remont nie szanując historycznej
substancji budynku. Zmieniono pierwotny wystrój elewacji, a wśród elementów dekoracyjnych we wnętrzach
pojawiły się zdobienia charakterystyczne dla nowego regionalizmu - art deco. W okresie powojennym nastąpiła
dalsza dewastacja zabytkowej willi. "Koliba", użytkowana była wówczas jako dom wypoczynkowy i później
sierociniec. Po wielu perypetiach willą zajęło się Muzeum Tatrzańskie i w latach 1984-1993 przeprowadziło
remont konserwatorski, którego celem było przywrócenie zabytku do stanu z roku 1901. Po ukończeniu remontu
w "Kolibie" urządzono Muzeum Stylu Zakopiańskiego im. Stanisława Witkiewicza. Muzeum Stylu
Zakopiańskiego im. Stanisława Witkiewicza otwarto 4 grudnia 1993 r. W najstarszej części willi ukazano wnętrza
w stylu zakopiańskim: jadalnię (tzw. "izbę góralską"), salon, gabinet (pokój Gnatowskiego) oraz pokój gościnny
(pokój służącego). W "izbie góralskiej" pokazano ponadto kolekcję etnograficzną Zygmunta Gnatowskiego.
Niezwykle cenne zbiory etnograficzne Zygmunta Gnatowskiego, ofiarowane niegdyś Muzeum Tatrzańskiemu, po
stu latach wróciły na swoje dawne miejsce. Zapraszamy: środa - sobota 9:00 - 17:00, niedziela 9:00 - 15:00 bilet
normalny 7,00 zł, bilet ulgowy 5,50 zł bilet łączony (Muzeum Stylu Zakopiańskiego w willi Koliba oraz Muzeum
Stylu Zakopiańskiego - Inspiracje): normalny 10,00 zł, ulgowy 8,00 zł Odwiedzając Zakopane właściwie nie
sposób nie odwiedzić Krupówek. Ulica ta to główny deptak Zakopanego. Porównywana często do Moniciaka w
Sopocie. Same Krupówki liczą sobie 1100 m, leżą wzdłuż potoku Foluszowego. Początki ulicy sięgają XIX wieku,
kiedy to łączyła ul. Kościeliską z Kuźnicami. Mieszczą się tam najstarsze zakopiańskie hotele oraz liczne knajpy i
restauracje, gdzie można skosztować prawdziwych góralskich potraw. Od znanego zakopiańskiego deptaku, czyli
Krupówek, największą skocznię narciarską w Polsce dzieli zaledwie 15-minutowy spacer. Jest usytuowana na
północnym, skalnym zboczu góry Krokiew (1378 m n.p.m.), co ma tę zaletę, że powinien tu dłużej utrzymywać
się śnieg. To właśnie miejsce wybrał jej projektant i architekt Karol Stryjeński. Uroczyste otwarcie zakopiańskiej
skoczni nastąpiło w marcu 1925 r. Konkurs inauguracyjny wygrał Stanisław Gąsienica-Sieczka, który w drugiej
serii poszybował na odległość 36 m - było to duże osiągnięcie. Najdłuższy skok na wybudowanej 15 lat wcześniej
skoczni na Polanie Kalatówki (konstrukcja ze śniegu i drewna) wynosił zaledwie 10 m! Od tamtych czasów wiele
się zmieniło - dyscyplina ewoluowała, a wraz z nią skocznie. Wielka Krokiew była wielokrotnie
przebudowywana, dzięki czemu dzisiejsi skoczkowie lądują znacznie dalej niż pierwsi mistrzowie. W 2002 r.
rekord ustanowiony przez Adama Małysza wyniósł 136,5 m, ale już rok później pobił go Sven Hannavald,
uzyskując odległość 140 m. Ostatnią modernizację Wielkiej Krokwi przeprowadzono w 2001 r. Jej punkt
konstrukcyjny został usytuowany na 120 metrze; rozbieg ma długość 91 m, a jego kąt nachylenia wynosi
35°. Na żelbetowych podporach wzniesiono nową aluminiową wieżę sędziowską. Po tych zmianach Wielka
Krokiew otrzymała homologację Międzynarodowej Federacji Narciarskiej (FIS), co uprawnia do organizowania
na tym obiekcie międzynarodowych zawodów. Zimą na skoczni odbywają się liczne konkursy krajowe i
międzynarodowe. Od niedawna (dzięki położonemu w 2004 r. igelitowi) zawody rozgrywane są również latem.
W 1929 r. i 1939 r. zorganizowano tu Mistrzostwa Świata w narciarstwie klasycznym, później odbyły się one
tylko raz - w 1962 r. Od początku zawodów Pucharu Świata w skokach narciarskich (1980) impreza gościła
również w Zakopanem - w pierwszym konkursie zwycięstwa odnieśli wtedy Stanisław Bobak i Piotr Fijas. Z
kolejnych międzynarodowych sukcesów polskich skoczków na Wielkiej Krokwi kibice mogli cieszyć się dopiero
2
22 lata później, gdy w styczniu 2002 r. poszybował nad nią Adam Małysz.
Program wycieczki
3
Zakopane
Koliba - Muzeum Stylu
Zakopiańskiego im. Stanisława
Witkiewicza
ul. Kościeliska 18, tel. 018 201 36 02
www.muzeumtatrzanskie.com.pl
49°17'39"N 19°56'34"E | na mapie:A
Góralszczyzna według Witkiewicza
W drugiej połowie XIX w. Zakopane było już modnym
uzdrowiskiem, a napływający tu bogatsi przybysze wznosili
dla siebie wille, głównie w stylu alpejskim. Kiedy jednak
Zygmunt Natowski - ziemianin z Podola, a zarazem
kolekcjoner sztuki ludowej z Podhala - poprosił malarza i
architekta Stanisława Witkiewicza (ojca Stanisława
Ignacego Witkiewicza, czyli Witkacego), by zaprojektował
dla niego letnią posiadłość, ten namówił swojego
zleceniodawcę na dom w stylu wzorowanym na
podhalańskiej architekturze. W ten sposób w 1893r.
powstała inspirowana góralszczyzną Koliba - pierwszy
budynek w stylu zakopiańskim lub, inaczej mówiąc,
witkiewiczowskim. W projekcie Witkiewicza widać inspirację
czerpaną z wyglądu tradycyjnych góralskich chat. Na
potrzeby zamożniejszych właścicieli wnętrze zostało
powiększone, standard podniesiony, ale ogólny rozkład
pomieszczeń architekt zachował.
Domy w stylu zakopiańskim były piętrowe, zbudowane z
płazów (drewnianych bel) na wysokich podmurówkach z
łupanych kamieni. Dachy miały strome, a na poddaszu
mieściły się dodatkowe małe pokoiki. Od strony
południowej często znajdowała się odkryta weranda.
Architektura była bogata w detale nawiązujące do
ornamentów podhalańskiego budownictwa. Bardzo
popularne stały się rzeźbione motywy roślinne. W stylu
zakopiańskim powstawały również meble, porcelana, a
nawet instrumenty muzyczne.
Dzisiaj Koliba - wielokrotnie rozbudowywana oraz
remontowana przez licznych właścicieli - wygląda trochę
inaczej niż kiedyś. Najpierw był tu pensjonat, w czasie
okupacji siedziba niemieckiej organizacji młodzieżowej
Hitlerjugend, a później dom wypoczynkowy oraz dom
dziecka. W 1993 r. urządzono tutaj Muzeum Stylu
Zakopiańskiego, gdzie można poznać ok. 20-letnią (18921914) historię tego pierwszego stylu narodowego. Po
Kolibie (ul. Kościeliska 18) Witkiewicz zaprojektował kilka
innych domów, m.in. uchodzącą za największe osiągnięcie
takiej architektury piękną willę Pod Jedlami (ul. Koziniec 1)
oraz kilka obiektów sakralnych, w tym kaplicę
Jaszczurówka i kaplice w kościele Najświętszej Rodziny przy
Krupówkach. Styl zakopiański znalazł swoich naśladowców,
m.in. Józefa Kasprusia Stocha - w jego willi Atma mieści się
obecnie Muzeum Karola Szymanowskiego. Nie ulega
wątpliwości, że Witkiewicz po dziś dzień ma ogromny
wpływ na podhalańskie budownictwo.
Zakopane
Krupówki - najsłynniejsza ulica w
Polsce
Mało kto wie, że najsłynniejsza ulica w Polsce, Krupówki,
powstała dopiero w 1870 r. Wcześniej była to droga
łącząca hutę w Kuźnicach z wsią Zakopane, która rozłożyła
się wzdłuż drogi do Doliny Kościeliskiej.
Krupówki powstały na terenie należącym do Krupowskich
na tzw. Równi Krupowej. Wzdłuż tej ulicy budowano w XIX
w. drewniane domy, w których przebywali kuracjusze
uzdrowiska Zakopane. Niestety, drewniana zabudowa
spłonęła w 1899 r. i od tego czasu powstają budynki w
różnym, nie zawsze pasującym stylu. Niemniej jednak jest
tu kilka zabytkowych domów, a szczególną uwagę należy
zwrócić na Muzeum Tatrzańskie, Dwór Tatrzański, Szkołę
Budowlaną, kościół św. Rodziny oraz delikatesy.
Na Krupówkach znajduje się pomnik wielkiego dobrodzieja
Tatr i Zakopanego, Władysława Zamoyskiego, który w
1924 r. przekazał swoje dobra państwu polskiemu.
49°17'38"N 19°57'14"E | na mapie:B
Muzeum Stylu Zakopiańskiego im. Stanisława Witkiewicza Koliba
4
Międzynarodowej Federacji Narciarskiej (FIS), co uprawnia
do organizowania na tym obiekcie międzynarodowych
zawodów.
Zimą na skoczni odbywają się liczne konkursy krajowe i
międzynarodowe. Od niedawna (dzięki położonemu w 2004
r. igelitowi) zawody rozgrywane są również latem. W 1929
r. i 1939 r. zorganizowano tu Mistrzostwa Świata w
narciarstwie klasycznym, później odbyły się one tylko raz w 1962 r. Od początku zawodów Pucharu Świata w
skokach narciarskich (1980) impreza gościła również w
Zakopanem - w pierwszym konkursie zwycięstwa odnieśli
wtedy Stanisław Bobak i Piotr Fijas. Z kolejnych
międzynarodowych sukcesów polskich skoczków na
Wielkiej Krokwi kibice mogli cieszyć się dopiero 22 lata
później, gdy w styczniu 2002 r. poszybował nad nią Adam
Małysz.
49°16'46"N 19°57'51"E | na mapie:C
Zakopane
Wielka Krokiew
80 lat historii skoków narciarskich, czyli od 36 do 140
metrów
Od znanego zakopiańskiego deptaku, czyli Krupówek,
największą skocznię narciarską w Polsce dzieli zaledwie 15minutowy spacer. Jest usytuowana na północnym, skalnym
zboczu góry Krokiew (1378 m n.p.m.), co ma tę zaletę, że
powinien tu dłużej utrzymywać się śnieg. To właśnie
miejsce wybrał jej projektant i architekt Karol Stryjeński.
Uroczyste otwarcie zakopiańskiej skoczni nastąpiło w
marcu 1925 r. Konkurs inauguracyjny wygrał Stanisław
Gąsienica-Sieczka, który w drugiej serii poszybował na
odległość 36 m - było to duże osiągnięcie. Najdłuższy skok
na wybudowanej 15 lat wcześniej skoczni na Polanie
Kalatówki (konstrukcja ze śniegu i drewna) wynosił
zaledwie 10 m!
Od tamtych czasów wiele się zmieniło - dyscyplina
ewoluowała, a wraz z nią skocznie. Wielka Krokiew była
wielokrotnie przebudowywana, dzięki czemu dzisiejsi
skoczkowie lądują znacznie dalej niż pierwsi mistrzowie. W
2002 r. rekord ustanowiony przez Adama Małysza wyniósł
136,5 m, ale już rok później pobił go Sven Hannavald,
uzyskując odległość 140 m. Ostatnią modernizację Wielkiej
Krokwi przeprowadzono w 2001 r. Jej punkt konstrukcyjny
został usytuowany na 120 metrze; rozbieg ma długość 91
m, a jego kąt nachylenia wynosi 35°. Na żelbetowych
podporach wzniesiono nową aluminiową wieżę sędziowską.
Po tych zmianach Wielka Krokiew otrzymała homologację
Zdjęcia dodane przez (w kolejności): fot. B. Konik,
joanna33, fot. B. Konik
Trasa dodana przez: karsno
Przewodnik wygenerowany w serwisie
www.polskaniezwykla.pl. Wszystkie prawa zastrzeżone.
Żadna część ani całość Mini przewodnika nie może być
reprodukowana ani przetwarzana w sposób elektroniczny,
mechaniczny, fotograficzny i inny; nie może być użyta do
innej publikacji oraz przechowywana w jakiejkolwiek bazie
danych bez pisemnej zgody Administratora serwisu.
Copyright © 2007 Polska Niezwykła
Wygenerowano:
wtorek 07 marca 2017 05:51:49
5