Obraz „Czwórka” Józefa Chełmońskiego

Obraz „Czwórka” Józefa Chełmońskiego
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Autor Józef Chełmoński (1849—1914) Czas powstania 1881 Wymiary wysokość: 275 cm, szerokość: 660 cm Oznaczenie autorskie JÓZEF CHEŁMOŃSKI Paris 1881 Numer inwentarzowy MNK­II­a­258 Muzeum Muzeum Narodowe w Krakowie Oddział Galeria Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach Dostępność Sala Chełmońskiego Tematy namalowane, znane postaci Technika malarstwo olejne Materiał płótno Data pozyskania 1899, zakup Prawa do obiektu Muzeum Narodowe w Krakowie Prawa do wizerunków cyfrowych domena publiczna Digitalizacja MNK, projekt iMNK Tagi malarstwo, Paryż, Ukraina, 2D, audiodeskrypcja, zwierzęta Czwórka Józefa Chełmońskiego jest najbardziej znanym i najczęściej przywoływanym przykładem szczytowych osiągnięć naturalizmu w malarstwie polskim. To wielkoformatowe płótno ukazuje pędzący wprost na widza zaprzęg czterech koni, powożony z fantazją przez ukraińskiego chłopa. Zwierzęta odmalowane w naturalnej wielkości zdają się rozsadzać powierzchnię obrazu, powodując złudzenie niepowstrzymanego, ciągle trwającego ruchu. Wrażenie to potęguje skontrastowanie żywiołowości głównego motywu ze statycznym tłem — bezkresnym, monotonnym pejzażem, a także zastosowanie ograniczonej palety sprowadzonej do wybijających się optycznie brązów zaprzęgu i neutralnych szarości tła.
Iluzjonizm przedstawienia wywoływać może u wrażliwego widza asocjacje słuchowe — dźwięk mosiężnych kółek uprzęży, ciężkie uderzenia końskich kopyt, chlupot błota, turkotanie kół na wybojach, świst bata i pokrzykiwanie woźnicy.
Dzieło powstało w Paryżu, gdzie Chełmoński przebywał w latach 1875—1887 i gdzie tworzył obrazy wyłącznie o tematyce polskiej, inspirowane wrażeniami z pobytów na Ukrainie i Podolu. Artysta obdarzony był fenomenalną pamięcią i nieprzeciętną wrażliwością kolorystyczną.
Motyw rozpędzonych, kierujących się wprost na widza koni Chełmoński przeniósł bezpośrednio z dzieła swego profesora z monachijskiej Akademii Sztuk Pięknych Aleksandra (Sándora) Wagnera, Wyścigi w cyrku rzymskim, z 1873 roku.
Wcześniejsza wersja obrazu — Czwórka spienionych koni w śniegu — wystawiona w roku 1878 na dorocznym paryskim Salonie zrobiła furorę i otworzyła przed Chełmońskim drogę do międzynarodowej kariery, uznania i dobrobytu. Artysta wielokrotnie powtarzał później motyw rozpędzonych zaprzęgów mknących przez zimowe, jesienne i letnie bezkresne przestrzenie.
Opracowanie: Wacława Milewska (Muzeum Narodowe w Krakowie), © wszystkie prawa zastrzeżone