Wymagania w klasach I-III

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII dla klas I- III gimnazjum
Podstawa programowa – www.men.gov.pl
DLA KLASY I GIMNAZJUM
WYMAGANIA OGÓLNE
1. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je i ustala związki poprzedzania, równoczesności i
następstwa; dostrzega zmiany w życiu społecznym oraz ciągłość w rozwoju kulturowym i cywilizacyjnym.
2. Wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski; dostrzega w narracji historycznej warstwę
informacyjną, wyjaśniającą i oceniającą; wyjaśnia związki przyczynowo- skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych;
wyjaśnia znaczenie poznawania przeszłości dla rozumienia świata współczesnego.
3. Uczeń tworzy narrację historyczną, integrując informacje pozyskane z różnych źródeł, tworzy krótkie wypowiedzi: plan, notatkę, rozprawkę,
prezentację; przedstawia argumenty uzasadniające własne stanowisko.
Po I półroczu klasy pierwszej:
1. Uczeń oblicza odległości czasowe między wydarzeniami, płynnie operując pojęciami chronologicznymi (rok, wiek, tysiąclecie, era).
2. Porównuje koczowniczy z osiadłym trybem życia i opisuje skutki przejęcia przez człowieka trybu osiadłego; wyjaśnia zależności między
środowiskiem geograficznym a warunkami życia człowieka.
3. Lokalizuje w czasie i przestrzeni cywilizacje starożytnego Egiptu i Mezopotamii; charakteryzuje strukturę społeczeństwa i system wierzeń w
Egipcie; wyjaśnia znaczenie pisma i prawa w procesie powstawania państw; rozpoznaje typy pisma wykształcone na terenie Mezopotamii i
Egiptu.
4. Charakteryzuje symbole i główne zasady judaizmu; wyjaśnia różnice między politeizmem i monoteizmem odwołując się do przykładów.
5. Wyjaśnia wpływ środowiska geograficznego na gospodarkę i rozwój polityczny starożytnej Grecji, umiejscawia w czasie oraz porównuje
system sprawowania władzy i organizację społeczeństwa w Sparcie i Atenach peryklejskich; charakteryzuje czynniki integrujące Greków- język
system wierzeń, teatr oraz igrzyska olimpijskie.
6. Umiejscawia w czasie oraz charakteryzuje system sprawowania władzy oraz organizację społeczeństwa w Rzymie republikańskim i
cesarstwie; wyjaśnia przyczyny i skutki ekspansji Rzymu, opisując postawy wobec niewolników i ludów podbitych; podaje przykłady wpływu
kultury greckiej na rzymską; rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku starożytnego państwa rzymskiego.
7. Charakteryzuje najważniejsze osiągnięcia kultury materialnej i duchowej antycznego świata w różnych dziedzinach: filozofii, nauce,
architekturze, sztuce, literaturze oraz podaje przykłady osiągnięć cywilizacyjnych antyku, które oddziaływają na cywilizację współczesną.
Po całym roku nauki w klasie pierwszej uczeń potrafi wykazać się wiadomościami i umiejętnościami zdobytymi w I półroczu oraz:
8. Umiejscawia w czasie i przestrzeni narodziny i rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa; wskazuje przyczyny i przykłady prześladowania
chrześcijan w państwie rzymskim.
9. Umiejscawia w czasie i przestrzeni zasięg podbojów arabskich, opisuje zasady i symbole islamu; wyjaśnia rolę Arabów w pośrednictwie
dorobku kulturowego między Wschodem a Zachodem
10. Charakteryzuje działalność Karola Wielkiego i wyjaśnia na czym polegał renesans karoliński; charakteryzuje główne idee uniwersalizmu
cesarstwa Ottona III; opisuje relacje między władzą papieską a cesarską w X- XI w; umiejscawia w czasie i przestrzeni monarchię Karola
Wielkiego, Państwo Kościelne oraz Cesarstwo w Europie Zachodniej.
11. Lokalizuje w czasie i przestrzeni cesarstwo bizantyjskie; charakteryzuje rolę Bizancjum jako kontynuatora cesarstwa rzymskiego i
rozpoznaje osiągnięcia kultury bizantyjskiej (prawo, architektura, sztuka); wyjaśnia przyczyny i skutki rozłamu w Kościele w XI wieku.
12. Rozpoznaje instytucje systemu lennego, wyjaśnia pojęcie stanu,; charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu, funkcje gospodarcze,
polityczne, kulturowe miast średniowiecznych.
13. Wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury i życia codziennego w średniowieczu; porównuje główne elementy
kultury rycerskiej i miejskiej; rozpoznaje zabytki kultury średniowiecza, wskazując różnice między stylem romańskim gotyckim z
uwzględnieniem przykładów z własnego regionu.
14. Sytuuje w czasie i przestrzeni państwo pierwszych Piastów; wskazuje charakterystyczne cechy monarchii patrymonialnej; wyjaśnia
okoliczności przyjęcia chrztu oraz następstwa kulturowe, społeczne i polityczne chrystianizacji w Polsce; ocenia dokonania pierwszych Piastów
w dziedzinie polityki, gospodarki i kultury.
15. Opisuje postanowienia statutu Bolesława Krzywoustego.
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII DLA KLASY II GIMNAZJUM
WYMAGANIA OGÓLNE:
1. Uczeń potrafi wykorzystywać osiągnięcia z lat poprzednich.
2. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je i ustala związki poprzedzania, równoczesności i
następstwa; dostrzega zmiany w życiu społecznym oraz ciągłość w rozwoju kulturowym i cywilizacyjnym.
3. Wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski; dostrzega w narracji historycznej warstwę
informacyjną, wyjaśniającą i oceniającą; wyjaśnia związki przyczynowo- skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych;
wyjaśnia znaczenie poznawania przeszłości dla rozumienia świata współczesnego.
4. Uczeń tworzy narrację historyczną, integrując informacje pozyskane z różnych źródeł, tworzy krótkie wypowiedzi: plan, notatkę, rozprawkę,
prezentację; przedstawia argumenty uzasadniające własne stanowisko.
5. Uczeń urnie wskazać na mapie kraje związane z programem klasy drugiej oraz ich kolonie i ze zrozumieniem używa związanych z
wymienionymi obszarami pojęć historycznogeograficznych.
6. Uczeń potrafi samodzielnie interpretować proste w interpretacji źródła historyczne (zarówno pisane, jak i pozostałe) z zakresu historii
powszechnej i historii Polski w XIV, XV, XVI, XVII wieku. Rozumie rolę źródeł w procesie poznawania przeszłości.
7. Uczeń potrafi skutecznie współdziałać w zespole, brać udział w dyskusji.
Ogólne treści nauczania
Po I półroczu nauki w klasie drugiej:
10. Uczeń wyjaśnia kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury, sztuki i życia codziennego średniowiecznego społeczeństwa
oraz okoliczności przyjęcia chrztu przez Piastów i następstwa kulturowe, społeczne i polityczne chrystianizacji w Polsce; sytuuje w czasie i
przestrzeni wyprawy krzyżowe, wyjaśnia ich przyczyny i skutki.
11. Sytuuje w czasie i przestrzeni Polskę w okresie rozbicia dzielnicowego i opisuje postanowienia Statutu Bolesława Krzywoustego; wojny i
konflikty między książętami, upadek zasady senioratu, osłabienie państwa polskiego i straty terytorialne
12. Porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko- krzyżackimi w epoce Piastów.
13. Opisuje najważniejsze zmiany społeczno-gospodarcze w epoce rozbicia dzielnicowego i dostrzega związki między rozwojem ruchu
osadniczego a ożywieniem gospodarczym.
14. Ocenia dokonania Kazimierza Wielkiego w dziedzinie polityki wewnętrznej (system obronny, urbanizacja kraju, prawo, nauka) oraz w
polityce zagranicznej oraz charakteryzuje zmiany struktury społeczno-wyznaniowej królestwa polskiego po przyłączeniu ziem ruskich.
15.Rozpoznaje typowe instytucje systemu lennego, wyjaśnia pojęcie stanu, charakteryzuje podziały społeczne w średniowieczu oraz porównuje
główne elementy kultury rycerskiej i kultury miejskiej, a także charakteryzuje funkcje gospodarcze, polityczne, kulturowe miast w
średniowieczu; opisuje życie codzienne w mieście, strukturę społeczną miasta; życie na wsi średniowiecznej ( warunki życia, rozwój sposobów
uprawy, układ przestrzennofunkcjonalny).
16. Rozpoznaje zabytki kultury średniowiecza, wskazując różnice między stylem romańskim a gotyckim z uwzględnieniem przykładów z
własnego regionu.
17. Wyjaśnia przyczyny i skutki: unii Polski z Litwą, charakteryzuje rozwój uprawnień stanu szlacheckiego.
18. Porządkuje i sytuuje w czasie najważniejsze wydarzenia związane z relacjami polsko- krzyżackimi w epoce Jagiellonów.
19. Dodatkowo: Charakteryzuje przyczyny i skutki wypraw krzyżowych umiejscawiając je w czasie; charakteryzuje przyczyny i następstwa
wojny 100-letniej, ruchy heretyckie (Hus, Wiklin) i ich skutki, wyjaśnia na czym polegały spory w kościele (papizm kontra koncyliaryzm);
Po całym roku nauki w klasie drugiej uczeń potrafi wykazać się wiadomościami i umiejętnościami zdobytymi w I półroczu oraz:
20. Ocenia wpływ odkryć geograficznych na życie społeczno-gospodarcze i kulturowe Europy oraz dla Nowego Świata, sytuuje w czasie i
przestrzeni wyprawy Kolumba, Vasco da Gamy, Magellana, podbój Ameryki przez konkwistadorów oraz sytuuje w czasie i przestrzeni
posiadłości kolonialne Portugalii i Hiszpanii. Ocenia zmiany w gospodarce europejskiej wywołane kolonializmem.
21. Wyjaśnia źródła rozwoju kultury renesansu oraz opisuje jej charakterystyczne cechy, charakteryzuje największe osiągnięcia Leonarda da
Vinci, Michała Anioła, Rafaela Santi, Erazma z Rotterdamu, Mikołaja Kopernika i Galileusza, ocenia rolę druku dla upowszechnienia idei
renesansowych oraz rozwoju cywilizacji europejskiej.
22. Wyjaśnia czynniki, które doprowadziły do rozłamu w Kościele zachodnim, opisuje cele i charakteryzuje działalność Marcina Lutra i Jana
Kalwina, wyjaśnia cele zwołania soboru trydenckiego oraz wskazuje postanowienia służące wzmocnieniu katolicyzmu.
23. Charakteryzuje rozwój gospodarczy Polski po wojnie trzynastoletniej.
24. Wymienia przywileje stanowe.
25. Ocenia politykę zagraniczną Jagiellonów; przedstawia okoliczności zawarcia unii realnej między Polską a Litwą i jej główne postanowienia
oraz wskazuje na mapie terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
26. Charakteryzuje stosunki wyznaniowe w państwie polsko- litewskim i wyjaśnia ich specyfikę na tle europejskim; wyjaśnia okoliczności
uchwalenia oraz główne założenia konfederacji warszawskiej i artykułów henrykowskich; przedstawia zasady wolnej elekcji.
27. Przedstawia największe osiągnięcia piśmiennictwa polskiego epoki renesansu, uwzględniając twórczość Mikołaja Reja, Jana
Kochanowskiego, Andrzeja Frycza Modrzewskiego;
28. Rozpoznaje reprezentatywne obiekty sztuki renesansowej na ziemiach polskich z uwzględnieniem własnego regionu; opisuje wpływ sytuacji
gospodarczej na rozwój kultury i sztuki w XVI w, wymienia najwybitniejszych przedstawicieli odrodzenia w Polsce oraz najwybitniejsze dzieła
polskiego renesansu.
29. Wymienia instytucje ustrojowe demokracji szlacheckiej i charakteryzuje ich kompetencje, ocenia reformy związane z ruchem egzekucyjnym.
30. Wyjaśnia okoliczności uchwalenia oraz główne założenia konfederacji warszawskiej i artykułów henrykowskich; przedstawia zasady wolnej
elekcji.
31. Przedstawia okoliczności elekcji Henryka Walezego, a następnie Stefana Batorego; ocenia reformy S. Batorego, opisuje przebieg i wynik
wojny o Inflanty.
31. Wymienia odwołując się do przykładu Anglii główne cechy monarchii parlamentarnej oraz porównuje monarchię parlamentarną z absolutną,
uwzględniając zakres władzy monarszej, prawa i obowiązki poddanych, rolę instytucji stanowych (parlamentu).
32. Charakteryzuje na przykładzie Francji Ludwika XIV ustrój monarchii absolutnej.
33. Ocenia charakter zmian systemu polityczno-ustrojowego Rzeczypospolitej w XVII w. oraz wyjaśnia na czym polegała ich specyfika na tle
Europy;.
34. Wyjaśnia główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją, Turcją i Rosją, opisuje ich przebieg, techniki walki, ocenia ich społecznogospodarcze i polityczne następstwa; wyjaśnia przyczyny, cele i następstwa powstania Bohdana Chmielnickiego na Ukrainie.
35. Wyjaśnia przyczyny i wskazuje przejawy kryzysu politycznego i społeczno-gospodarczego Rzeczypospolitej w drugiej połowie XVII w.
36. Rozpoznaje charakterystyczne cechy kultury baroku, opisuje idee kultury XVII w., wymienia wybitnych twórców baroku, dokonuje
porównania kultury rodzimej i europejskiej (znaczenie terminów sarmatyzm, makaronizm, ksenofobia).
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z HISTORII DLA KLASY III GIMNAZJUM
WYMAGANIA OGÓLNE:
1. Uczeń potrafi wykorzystywać osiągnięcia z lat poprzednich.
2. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje je i ustala związki poprzedzania, równoczesności i
następstwa; dostrzega zmiany w życiu społecznym oraz ciągłość w rozwoju kulturowym i cywilizacyjnym.
3. Wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski; dostrzega w narracji historycznej warstwę
informacyjną, wyjaśniającą i oceniającą; wyjaśnia związki przyczynowo- skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych;
wyjaśnia znaczenie poznawania przeszłości dla rozumienia świata współczesnego.
4. Uczeń tworzy narrację historyczną, integrując informacje pozyskane z różnych źródeł, tworzy krótkie wypowiedzi: plan, notatkę, rozprawkę,
prezentację; przedstawia argumenty uzasadniające własne stanowisko.
5. Uczeń urnie wskazać na mapie kraje związane z programem klasy trzeciej oraz ich kolonie i ze zrozumieniem używa związanych z
wymienionymi obszarami pojęć historycznogeograficznych.
6. Uczeń potrafi samodzielnie interpretować proste w interpretacji źródła historyczne (zarówno pisane, jak i pozostałe) z zakresu historii
powszechnej i historii Polski w XVIII, XIX, XX wieku. Rozumie rolę źródeł w procesie poznawania przeszłości.
7. Uczeń potrafi skutecznie współdziałać w zespole, brać udział w dyskusji,
Ogólne treści nauczania
Po I półroczu nauki w klasie trzeciej uczeń:
1. Europa w XVIII w.: wymienia idee oświecenia i rozpoznaje je w nauce, literaturze, architekturze i sztuce; charakteryzuje zasadę trójpodziału
władzy Monteskiusza i zasadę umowy społecznej Rousseau, porównuje reformy oświeceniowe wprowadzone w Prusach, Rosji i Austrii.
2. Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVIII w.: przedstawia przyczyny i przejawy kryzysu państwa polskiego w czasach saskich; wyjaśnia
zmiany położenia międzynarodowego Rzeczypospolitej w XVIII w.; charakteryzuje projekty reform ustrojowych Stanisława Konarskiego i
Stanisława Leszczyńskiego oraz dostrzega przejawy ożywienia w gospodarce i kulturze czasów saskich.
3. Bunt poddanych- wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych: przedstawia przyczyny i następstwa wojny o niepodległość Stanów
Zjednoczonych; ocenia wkład Polaków w walkę o niepodległość Stanów Zjednoczonych; wymienia główne instytucje ustrojowe Stanów
Zjednoczonych i wyjaśnia, w jaki sposób konstytucja amerykańska realizowała w praktyce zasadę trójpodziału władzy.
4. Rzeczpospolita w dobie stanisławowskiej: przedstawia okoliczności powstania, zadania i osiągnięcia Komisji Edukacji Narodowej; sytuuje w
czasie obrady Sejmu Wielkiego oraz uchwalenie Konstytucji 3 maja; wymienia reformy Sejmu Wielkiego oraz postanowienia Konstytucji 3
maja; wyjaśnia okoliczności zawiązania konfederacji targowickiej i ocenia jej następstwa; rozpoznaje charakterystyczne cechy polskiego
oświecenia i charakteryzuje przykłady sztuki okresu klasycyzmu z uwzględnieniem własnego regionu.
5. Walka o utrzymanie niepodległości w ostatnich latach XVIII w.: sytuuje w czasie I, II i III rozbiór Rzeczypospolitej i wskazuje na mapie
zmiany terytorialne po każdym rozbiorze; przedstawia cele i następstwa powstania kościuszkowskiego; rozróżnia wewnętrzne i zewnętrzne
przyczyny upadku Rzeczypospolitej
6. Rewolucja francuska: wyjaśnia główne przyczyny rewolucji i ocenia jej skutki; wskazuje charakterystyczne cechy dyktatury jakobińskiej;
opisuje główne zasady ideowe rewolucji francuskiej zawarte w Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela;
7. Epoka napoleońska: opisuje zmiany w Europie w okresie napoleońskim w zakresie stosunków społeczno-gospodarczych i politycznych;
wyjaśnia okoliczności utworzenia Legionów Polskich i Księstwa Warszawskiego oraz opisuje cechy ustrojowe i terytorium Księstwa
Warszawskiego; ocenia politykę Napoleona wobec sprawy polskiej oraz postawę Polaków wobec Napoleona.
8. Europa po kongresie wiedeńskim: przedstawia zasady i postanowienia kongresu wiedeńskiego, uwzględniając jego decyzje w sprawie
polskiej; wyjaśnia główne założenia idei liberalizmu, socjalizmu oraz idei narodowych w Europie w pierwszej połowie XIX w.
Po II półroczu nauki w klasie trzeciej poza wiedzą i umiejętnościami zdobytymi w I semestrze uczeń:
9. Rozwój cywilizacji przemysłowej: wymienia charakterystyczne cechy rewolucji przemysłowej; podaje przykłady pozytywnych i negatywnych
skutków procesu uprzemysłowienia, w tym dla środowiska naturalnego; identyfikuje najważniejsze wynalazki i odkrycia XIX w. oraz wyjaśnia
następstwa ekonomiczne i społeczne ich zastosowania; opisuje zmiany w poziomie życia różnych grup społecznych między połową XVIII w. a
połową XIX w. na podstawie źródeł pisanych, ikonograficznych i statystycznych.
10. Ziemie polskie po kongresie wiedeńskim: wskazuje na mapie nowy układ granic państw zaborczych na ziemiach polskich po kongresie
wiedeńskim; charakteryzuje ustrój Królestwa Polskiego; ocenia osiągnięcia Królestwa Polskiego w gospodarce, kulturze i szkolnictwie.
11. Społeczeństwo dawnej Rzeczpospolitej w okresie powstań narodowych: sytuuje w czasie i przestrzeni powstanie listopadowe i powstanie
styczniowe; przedstawia przyczyny oraz porównuje przebieg i charakter powstań narodowych; rozróżnia bezpośrednie i długofalowe następstwa
powstańczych ruchów narodowych; charakteryzuje główne nurty i postaci Wielkiej Emigracji.
12. Europa i świat w XIX w.: dostrzega podobieństwa i różnice w procesie jednoczenia Włoch i Niemiec; opisuje przyczyny i skutki wojny
secesyjnej w Stanach Zjednoczonych; wyjaśnia przyczyny i sytuuje w przestrzeni kierunki oraz zasięg ekspansji kolonialnej państw europejskich
w XIX w.; ocenia pozytywne i negatywne skutki polityki kolonialnej z perspektywy europejskiej oraz kolonizowanych społeczności i państw.
13. Życie pod zaborami: wyjaśnia cele i opisuje metody działań zaborców wobec mieszkańców ziem dawnej Rzeczypospolitej; charakteryzuje i
ocenia zróżnicowane postawy społeczeństwa wobec zaborców; przedstawia główne nurty życia politycznego pod zaborami w końcu XIX w.;
porównuje warunki życia społeczeństwa w trzech zaborach w II połowie XIX w., uwzględniając możliwości prowadzenia działalności społecznej
i rozwoju narodowego.
14. Europa i świat na przełomie XIX i XX wieku: przedstawia skutki przewrotu technicznego i postępu cywilizacyjnego, w tym dla środowiska
naturalnego; charakteryzuje przyczyny i następstwa procesu demokratyzacji życia politycznego; przedstawia nowe zjawiska kulturowe, w tym
narodziny kultury masowej i przemiany obyczajowe .
15. I wojna światowa i jej skutki: wymienia główne przyczyny narastania konfliktów pomiędzy mocarstwami europejskimi na przełomie XIX i
XX w. oraz umiejscawia je na politycznej mapie świata i Europy; charakteryzuje specyfikę działań wojennych ze szczególnym uwzględnieniem
nowych środków technicznych
16. Rewolucje rosyjskie: wyjaśnia polityczne i społeczno-gospodarcze przyczyny wybuchu rewolucji w Rosji w 1917 r.; wyjaśnia okoliczności
przejęcia przez bolszewików władzy w Rosji; opisuje bezpośrednie następstwa rewolucji lutowej i październikowej dla Rosji oraz Europy;
charakteryzuje reakcję Europy na wydarzenia w Rosji.
17. Sprawa polska w okresie I wojny światowej: charakteryzuje stosunek państw zaborczych do sprawy polskiej oraz opisuje poglądy
zwolenników różnych orientacji; ocenia wysiłek zbrojny Polaków; wyjaśnia międzynarodowe uwarunkowania sprawy polskiej.