Rośliny w życiu i środowisku człowieka

KARTA KURSU
Rośliny w życiu i środowisku człowieka.
Plants in the lives and the environment of the people.
NAZWA
NAZWA W J. ANG.
PUNKTACJA ECTS
KOD
ZESPÓŁ DYDAKTYCZNY
Dr Marcin Woch
KOORDYNATOR
1
Dr Marcin Woch
OPIS KURSU (cele kształcenia)
Kurs będzie prowadzony w języku polskim. Ma on przybliżyć studentom różnych kierunków
silne powiązania człowieka ze światem roślin: z jednej strony wpływ roślin na
kształtowanie się środowiska i jego dziejów, a z drugiej kreowanie przez człowieka nie
występujących dotąd w przyrodzie siedlisk i gatunków. Zostaną omówione kolejno
zagadnienia z dziedziny archeobotaniki, etnobotaniki i synantropizacji roślinności.
Zastosowanie analiz właściwości ekologicznych gatunków roślin na podstawie szczątków
odnajdywanych w wykopaliskach archeologicznych do rekonstruowania warunków
panujących w dawnym środowisku człowieka w starożytności i średniowieczu. Zostaną
przedstawione różne formy wykorzystywania roślin przez człowieka, zmiany w roślinności
wywołanych jego działalnością, ewolucja gatunków uprawnych i synantropijnych oraz
wpływ środowiska przyrodniczego i dostępnych zasobów roślinnych na rozwój cywilizacji
ludzkich. Omówiona również zostanie współczesna problematyka koegzystencji świata
roślin i człowieka: pozyskiwanie ze stanu dzikiego, rolnictwo, rośliny transgeniczne i
ochrona bioróżnorodności szaty roślinnej w aspekcie szybko rosnącej populacji człowieka.
WARUNKI WSTĘPNE
Wiedza
botanika na poziomie liceum ogólnokształcącego o profilu ogólnym
Umiejętności
-
Kursy
-
EFEKTY KSZTAŁCENIA
Kompetencje społeczne
Efekt kształcenia kursu
Odniesienie do efektów kierunkowych
Potrafi poszukiwać i poszerzać wiedzę
oraz ma nawyk uczenia się przez całe
życie
K_01
ORGANIZACJA
Forma zajęć
Wykład
Liczba godzin
15
A
0
K
0
Ćwiczenia w grupach
L
S
0
0
P
0
E
0
K_01
x
OPIS METOD PROWADZENIA ZAJĘĆ
Wykład urozmaicony prezentacją multimedialną. Praca indywidualna kursantów poza
zajęciami (lektura popularnonaukowa z zakresu archeobotaniki, etnobotaniki i
synantropizacji szaty roślinnej).
KRYTERIA OCENY
Jakość oddanej pracy pisemnej na wskazane zagadnienie z zakresu archeobotaniki,
etnobotaniki i synantropizacji szaty roślinnej. Stopień znajomości treści wybranej przez
Inne
Egzamin
pisemny
Praca
pisemna
(esej)
Egzamin
ustny
Referat
Udział w
dyskusji
Zajęcia
terenowe
Praca
laboratory
jna
Projekt
indywidual
ny
Projekt
grupowy
Gry
dydaktycz
ne
Ćwiczenia
w szkole
E-learning
FORMY SPRAWDZANIA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
uczestników książki popularnonaukowej. Obecność na zajęciach.
UWAGI
-
TREŚCI MERYTORYCZNE (wykaz tematów)
1. Przedmiot, historia i zadania archeobotaniki.
2. Szczątki roślin jako materiał źródłowy w archeobotanice.
3. Rodzaj stanowiska archeologicznego a typ materiału roślinnego.
4. Datowanie szczątków roślinnych zachowanych na stanowiskach archeologicznych.
5. Zarys historii wybranych roślin upranych i synantropijnych.
6. Metody badań terenowych i laboratoryjnych: zbieranie materiału, laboratoryjne analizy karpologiczne
i pyłkowe, rozpoznawanie organów spichrzowych roślin jako źródło pożywienia, zastosowanie analizy
fitolitów, okrzemek i ziaren skrobii.
7. Interpretacja wyników badań archeobotanicznych: rekonstrukcja zbiorowisk roślinnych, rekonstrukcja
procesów gospodarczych na podstawach botanicznych.
8. Znaczenie wyników badań archeobotanicznych dla innych dyscyplin naukowych.
9. Przedmiot, historia i zadania etnobotaniki.
10. Użytkowanie roślin leczniczych.
11. Użytkowanie roślin pokarmowych.
12. Użytkowanie roślin włókienniczych.
13. Użytkowanie roślin barwierskich.
14. Użytkowanie roślin obrzędowych i halucynogennych.
15. Dokumentowanie zapomnianego lub rzadko spotykanego użytkowania roślin i sposobów uprawy,
tzw. roślin głodowych, a także wiedzy o roślinach we współczesnych społeczeństwach.
16. Dynamika występowania gatunków synantropijnych – migracje historyczne i współczesne
17. Miasto jako szczególny układ siedlisk antropogenicznych i biocenoz synantropijnych
18. Problem roślin inwazyjnych i transgenicznych.
19. Specyfika florystyczna wybranych siedlisk antropogenicznych: siedliska ruderalne, rośliny szczelin
murów, dachów, schodów, płyt chodnikowych i asfaltu, rośliny hałd pogórniczych i poprzemysłowych,
rośliny wydepczysk, przydroży, poboczy ulic i autostrad, rośliny torowisk kolejowych i tramwajowych,
rośliny wysypisk śmieci, rośliny portów, dworców, otoczenia elewatorów i młynów, upraw zbożowych i
okopowych, chwasty upraw roślin pastewnych i przemysłowych, relikty dawnych upraw, rośliny rodzime
i obce uprawiane współcześnie i dziczejące.
20. Klasyfikacja zbiorowisk synantropijnych i wybranych zbiorowisk półnaturalnych.
21. Problematyka wyżywienia rosnącej populacji ludzkiej i zachowania bioróżnorodności w krajobrazie
kulturowym.
WYKAZ LITERATURY PODSTAWOWEJ
Lityńska-Zając M., Wasylikowa K. 2005. Przewodnik do badań archeobotanicznych. Vademecum
Geobotanicum J. B. Faliński (red. serii). Sorus. Poznań. ss. 563.
Łuczaj Ł. 2011. Dziko rosnące rośliny jadalne użytkowane w Polsce od połowy XIX w. do czasów
współczesnych. Etnobiologia Polska, 1: 57-125.
Sudnik-Wójcikowska B. 2011. Flora Polski. Rośliny synantropijne. Multico. Oficyna Wydawnicza,
Warszawa.
WYKAZ LITERATURY UZUPEŁNIAJĄCEJ
Lityńska-Zając M. 2005. Chwasty w uprawach roślinnych w pradziejach i wczesnym
średniowieczu. Instytut Archeologii i Etnologii PAN. ss. 444.
Łuczaj Ł. 2013 Dzika kuchnia Łukasza Łuczaj [Łukasz Łuczaj's Wild Cuisine]- Nasza
Księgarnia, Warszawa, 320 pp.
Łuczaj Ł. 2010 W dziką stronę [Into the Wild Side, in Polish]- Krośnieńska Oficyna
Wydawnicza, Krosno, 187 pp.
Łuczaj Ł. 2002 Dzikie rośliny jadalne Polski. Przewodnik survivalowy. [Wild Edible Plants of
Poland, in Polish]- Chemigrafia, Krosno, 236 pp.
Mueller-Bieniek A. (red.). Rośliny w życiu codziennym mieszkańców średniowiecznego
Krakowa. Kraków: IB PAN, 2012. ss. 242.
Numery dostępnego on-line czasopisma Etnobiologia Polska: www.etnobiologia.com
BILANS GODZINOWY Z CNPS (Całkowity Nakład Pracy Studenta)
Ilość godziny w kontakcie z
prowadzącym
Ilość godzin pracy studenta bez
kontaktu z prowadzącym
Wykład
15
Konwersatorium (ćwiczenia,
laboratorium, itd.)
0
Pozostałe godziny kontaktu studenta
z prowadzącym
0
Lektura w ramach przygotowania do
zajęć
15
Przygotowanie krótkiej pracy
pisemnej lub referatu po zapoznaniu
się z niezbędną literaturą przedmiotu
0
Przygotowanie projektu lub
prezentacji na podany temat (praca
w grupie)
0
Przygotowanie do egzaminu
0
Ogółem bilans czasu pracy
30
Ilość punktów ECTS w zależności od przyjętego przelicznika
1