scenariusz indeks jakosci powietrza

„INDEKSOWANIE JAKOŚCI POWIETRZA”
SCENARIUSZ ZAJĘĆ LEKCYJNYCH
ETAP EDUKACYJNY: IV (szkoły ponadgimnazjalne)
CZAS TRWANIA: 45 minut
CEL OGÓLNY: przekazanie wiedzy o indeksowaniu jakości powietrza w Polsce i w Europie
CELE SZCZEGÓŁOWE:
 utrwalenie i pogłębienie wiedzy na temat zanieczyszczenia powietrza
 utrwalenie informacji dot. sposobów poprawy jakości powietrza
 poznanie metodologii obliczania Indeksu Jakości Powietrza
METODY PRACY: praca w grupach, dyskusja
MATERIAŁY: 3 karty pracy, kolorowe flamastry/kredki
Indeks jakości powietrza jest kompleksowym wskaźnikiem informującym o poziomie
zanieczyszczenia powietrza na podstawie pomierzonych zanieczyszczeń na danym obszarze
w danym okresie. Zwykle wyliczany jest jednocześnie dla kilku substancji. Stan jakości
powietrza charakteryzuje ten spośród wskaźników cząstkowych, który przyjął największą
(tj. najbardziej niekorzystną) wartość. Sposób informowania społeczeństwa o poziomie
zanieczyszczenia powietrza za pomocą wskaźnika, jest szeroko stosowany w świecie,
ze względu na łatwość przekazu informacji za pomocą piktogramów w komunikacji
społecznej. Intuicyjnie kolor zielony, żółty czy czerwony są postrzegane jako sygnalizacja
pozytywnego lub negatywnego stanu. Poniżej tabela przedstawiająca zalecenia dla ludności
w poszczególnych poziomach jakości powietrza:
Poziom jakości
powietrza
Zalecenia dla ludności
Bardzo dobry
Jakość powietrza jest dobra. Zanieczyszczenia powietrza nie stanowią
zagrożenia. Warunki idealne na aktywności na zewnątrz.
Dobry
Jakość powietrza jest wciąż dobra. Zanieczyszczenia powietrza
stanowią minimalne zagrożenie dla osób narażonych na ryzyko*.
Warunki bardzo dobre na aktywności na zewnątrz.
Umiarkowany
Jakość powietrza jest akceptowalna. Zanieczyszczenia powietrza
mogą stanowić zagrożenie dla osób narażonych na ryzyko*.
Warunki dobre na aktywności na zewnątrz.
Dostateczny
Jakość powietrza jest średnia. Zanieczyszczenia powietrza stanowią
zagrożenie dla osób narażonych na ryzyko* które mogą odczuwać
skutki zdrowotne. Pozostałe osoby powinny ograniczyć spędzanie
czasu na zewnątrz, zwłaszcza gdy doświadczą takich
symptomów jak kaszel lub podrażnione gardło.
.
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Za jego treść odpowiada wyłącznie Centrum Innowacji i Koordynacji.
Zły
Jakość powietrza jest zła. Osoby narażone na ryzyko* powinny
unikać wyjść na zewnątrz. Pozostali powinni je ograniczyć.
Nie zalecane są aktywności na zewnątrz.
Bardzo zły
Jakość powietrza jest niebezpiecznie zła. Osoby narażone
na ryzyko powinny bezwzględnie unikać wyjść na zewnątrz.
Pozostali powinni ograniczyć wyjścia do minimum. Wszelkie
aktywności na zewnątrz są odradzane.
* Osoby starsze i dzieci, osoby z chorobami serca oraz dróg oddechowych, astmatycy i inne grupy
podatne na zanieczyszczenia powietrza
Indeks jakości powietrza może być:
 Godzinowy - opisuje aktualną (dzisiejszą) jakość powietrza, na podstawie
godzinowych wartości aktualizowanych co godzinę;
 Dzienny - oznaczający wczorajszą ogólną sytuację jakości powietrza, na podstawie
wartości dobowych i jest aktualizowany raz na dobę;
 Roczny - reprezentuje ogólne warunki jakości powietrza w mieście przez cały rok
w porównaniu do europejskich norm jakości powietrza. Indeks ten oparty jest na
średnich rocznych porównywanych do rocznych wartości dopuszczalnych i jest
aktualizowany raz w roku.
Godzinowy indeks jakości powietrza ma 6 poziomów w skali od 0 (bardzo dobry) do > 10
(bardzo zły) i jest to względna miara ilości zanieczyszczeń powietrza. Opiera się on na ocenie
zawartości substancji taki jak: pył zawieszony o wielkości cząsteczek poniżej 10 μm (PM10),
dwutlenek azotu (NO2), ozon (O3), dwutlenek siarki (SO2) oraz benzen (C6H6). Dla każdej
substancji indeks nadawany jest na podstawie przedziału wyliczonych stężeń (zgodnie
z poniższą tabelą nr II). Następnie po zaindeksowaniu wszystkich substancji dla każdej
godziny pomiaru jest wybierana najwyższa wartość indeksu w danej godzinie (czyli najgorszy
spośród odnotowanych poziomów zanieczyszczeń) oraz jest określana substancję
dominującą czyli tą która w danej godzinie ma najwyższą wartość indeksu.
Indeks jakości
powietrza
PM10
[µg/m3]
NO2
[µg/m3]
O3
[µg/m3]
SO2
[µg/m3]
C6H6
[µg/m3]
Bardzo dobry (0-1)
0 - 20
0 - 40
0 - 30
0 - 50
0-5
Dobry (1-3)
21 - 60
41 - 100
31 - 70
51 - 100
6 - 10
Umiarkowany (3-5)
61 - 100
101 - 150
71 - 120
101 - 200
11 - 15
Dostateczny (5-7)
101 - 140
151 - 200
121 - 160
201 - 350
16 - 20
Zły (7-10)
141 - 200
201 - 400
161 - 240
351 - 500
21 - 50
Bardzo zły (>10)
> 200
> 400
> 240
> 500
> 50
.
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Za jego treść odpowiada wyłącznie Centrum Innowacji i Koordynacji.
Na stronie Głównego Inspektoratu Środowiska można znaleźć bieżące dane pomiarowe w/w
substancji, które prezentowane są w postaci map: http://powietrze.gios.gov.pl/pjp/current .
Poniżej przykładowa mapa z dn. 24.02.2016r.
Opracowanie merytoryczne na podstawie danych Portalu Jakości Powietrza Głównego
Inspektoratu Ochrony Środowiska www.powietrze.gios.gov.pl
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
1. Przedstaw uczniom wyżej opisane wprowadzenie merytoryczne.
2. Wspólnie z uczniami wykonaj zadanie nr 1: Podziel uczniów na trzy grupy i każdej
z grup rodzaj inną kartę pracy: A, B i C.
3. Niech każda z grup:
a. przyporządkuje dane pomiarowe zanieczyszczeń powietrza do odpowiedniego
poziomu godzinowego indeksu jakości powietrza i zaznaczy kolorem
odpowiednia klasę indeksu.
b. wyznaczy indeks ogólny jako poniżej oraz substancje dominującą.
4. Każdej z trzech grup rozdaj zadanie nr 2 i wspólnie w grupach przyporządkujcie
poszczególne definicje.
.
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Za jego treść odpowiada wyłącznie Centrum Innowacji i Koordynacji.
ZADANIE NR 1: KARTA PRACY DLA GRUPY NR 1
PM10
[µg/m3]
66,4
66,4
68,5
60,5
54,0
51,8
Dane pomiarowe
2016.02.24 11:00
2016.02.24 12:00
2016.02.24 13:00
2016.02.24 14:00
2016.02.24 15:00
2016.02.24 16:00
NO2
[µg/m3]
39,3
39,3
35,9
30,3
20,6
23,2
O3
[µg/m3]
42,8
42,8
54,7
71,2
87,6
79,7
SO2
[µg/m3]
13,1
13,1
12,9
13,4
11,9
12,6
C6H6
[µg/m3]
6,2
6,2
6,6
6,5
5,9
6,2
Na podstawie powyższych pomiarów:
Przyporządkuj dane pomiarowe zanieczyszczeń powietrza do odpowiedniego poziomu
godzinowego indeksu jakości powietrza i zaznacz kolorem odpowiednia klasę indeksu.
Dane pomiarowe
2016.02.24 11:00
PM10
[µg/m3]
Umiarkowany
NO2
[µg/m3]
Bardzo
dobry
O3
[µg/m3]
SO2
[µg/m3]
Bardzo
dobry
Dobry
C6H6
[µg/m3]
Dobry
2016.02.24 12:00
2016.02.24 13:00
2016.02.24 14:00
2016.02.24 15:00
2016.02.24 16:00
Wyznacz indeks ogólny jako poniżej oraz substancje dominującą.
Dane pomiarowe
Indeks ogólny
Substancja dominująca
2016.02.24 11:00
Umiarkowany
Pył zawieszony
2016.02.24 12:00
2016.02.24 13:00
2016.02.24 14:00
2016.02.24 15:00
2016.02.24 16:00
.
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Za jego treść odpowiada wyłącznie Centrum Innowacji i Koordynacji.
ZADANIE NR 1: KARTA PRACY DLA GRUPY NR 2
Dane pomiarowe
2016.02.24 14:00
2016.02.24 15:00
2016.02.24 16:00
2016.02.24 17:00
2016.02.24 18:00
2016.02.24 19:00
PM10
[µg/m3]
13,4
11,9
12,6
11,6
10,9
11,6
NO2
[µg/m3]
30,3
20,6
23,2
28,4
35,3
42,5
O3
[µg/m3]
71,2
87,6
79,7
71,5
62,7
53,9
SO2
[µg/m3]
60,5
54,0
51,8
63,6
65,0
68,6
C6H6
[µg/m3]
4,3
4,4
5,0
6,1
6,2
6,5
Na podstawie powyższych pomiarów:
Przyporządkuj dane pomiarowe zanieczyszczeń powietrza do odpowiedniego poziomu
godzinowego indeksu jakości powietrza i zaznacz kolorem odpowiednia klasę indeksu.
Dane pomiarowe
2016.02.24 14:00
PM10
[µg/m3]
Bardzo
dobry
NO2
[µg/m3]
Bardzo
dobry
O3
[µg/m3]
Umiarkowany
SO2
[µg/m3]
Dobry
C6H6
[µg/m3]
Bardzo
dobry
2016.02.24 15:00
2016.02.24 16:00
2016.02.24 17:00
2016.02.24 18:00
2016.02.24 19:00
Wyznacz indeks ogólny jako poniżej oraz substancje dominującą.
Dane pomiarowe
Indeks ogólny
Substancja dominująca
2016.02.24 14:00
Umiarkowany
Ozon
2016.02.24 15:00
2016.02.24 16:00
2016.02.24 17:00
2016.02.24 18:00
2016.02.24 19:00
.
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Za jego treść odpowiada wyłącznie Centrum Innowacji i Koordynacji.
ZADANIE NR 1: KARTA PRACY DLA GRUPY NR 3
Dane pomiarowe
2016.02.24 19:00
2016.02.24 20:00
2016.02.24 21:00
2016.02.24 22:00
2016.02.24 23:00
2016.02.24 24:00
PM10
[µg/m3]
11,6
11,9
17,5
15,2
8,3
11,6
NO2
[µg/m3]
42,5
54,2
102,5
86,4
30,0
42,5
O3
[µg/m3]
53,9
41,7
5,8
8,3
45,2
53,9
SO2
[µg/m3]
68,6
108,6
107,5
151,4
83,8
68,6
C6H6
[µg/m3]
13,2
14,0
13,8
13,6
16,0
16,2
Na podstawie powyższych pomiarów:
Przyporządkuj dane pomiarowe zanieczyszczeń powietrza do odpowiedniego poziomu
godzinowego indeksu jakości powietrza i zaznacz kolorem odpowiednia klasę indeksu.
Dane pomiarowe
2016.02.24 11:00
PM10
[µg/m3]
Bardzo
dobry
NO2
[µg/m3]
O3
[µg/m3]
SO2
[µg/m3]
Dobry
Dobry
Dobry
C6H6
[µg/m3]
Umiarkowany
2016.02.24 12:00
2016.02.24 13:00
2016.02.24 14:00
2016.02.24 15:00
2016.02.24 16:00
Wyznacz indeks ogólny jako poniżej oraz substancje dominującą.
Dane pomiarowe
Indeks ogólny
Substancja dominująca
2016.02.24 11:00
Umiarkowany
Benzen
2016.02.24 12:00
2016.02.24 13:00
2016.02.24 14:00
2016.02.24 15:00
2016.02.24 16:00
.
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Za jego treść odpowiada wyłącznie Centrum Innowacji i Koordynacji.
ZADANIE NR 2
1. Przyporządkuj definicje do odpowiednich opisów.
2. Zakryj wyjasnienia definicji i spróbój je opisać własnymi słowami.
Powłoka gazowa otaczająca naszą planetę,
w której wydzielono warstwy charakteryzujące się
różną gęstością gazów. Najcieńsza i najniżej
położonawarstwa jest znana jako troposfera.
ATMOSFERA
INDEKS JAKOŚCI
POWIETRZA
EMITOR
Miara stopnia zanieczyszczenia definiowana jako
stężenie zanieczyszczeń w powietrzu oraz jako depozycja
zanieczyszczeń — ilość danego zanieczyszczenia
osiadającego na powierzchni Ziemi.
Wskaźnik , który wyraża względny poziom jakości
powietrza na podstawie pomierzonych
zanieczyszczeń na danym obszarze.
IMISJA
SMOG
Zanieczyszczone powietrze zwierające duże
Miejsce wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza;
stężenie pyłów i toksycznych gazów, których
może być: punktowy, powierzchniowy lub liniowy.
źródłem jest głównie motoryzacja i przemysł.
Jest zjawiskiem dużych miast.
EMISJA
Wprowadzanie substancji, energii lub pól
elektromagnetycznych do powietrza, glebyośredni
(niezorganizowany) lub pośredni (zorganizowany).
.
Niniejszy materiał został opublikowany dzięki dofinansowaniu
Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Za jego treść odpowiada wyłącznie Centrum Innowacji i Koordynacji.