klasa i plan wynikowy
Transkrypt
klasa i plan wynikowy
▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫ KLASA I Historia (zakres podstawowy – 2 godz.) PLAN WYNIKOWY Plan opracowano na podstawie Programu nauczania historii dla szkół ponadgimnazjalnych liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum wydanego przez Wydawnictwo Szkolne PWN. Numer dopuszczenia MENiS: DKOS-4015-82/02 1 PLAN WYNIKOWY Z HISTORII – LICEUM KLASA I na podstawie podręcznika Ewy Wipszyckiej, Historia dla maturzysty. Starożytność ZAKRES PODSTAWOWY (2 h tygodniowo) I SEMESTR Temat 1. Lekcja wprowadzająca. 2. Cywilizacja Międzyrzecza. 3-4. Cywilizacja starożytnego Egiptu. Wymagania Podstawowe (dop.-dost) Pogrubienie-dop. Uczeń zna i potrafi: - najważniejsze ludy i ośrodki cywilizacyjne Międzyrzecza: Sumer, Babilonię, Asyrię, Akad; - władców mezopotamskich: Sargona, Hammurabiego; - najważniejsze metody prowadzenia wojen i ich znaczenie; - najważniejsze zasady Prawa Hammurabiego; - najważniejsze osiągnięcia cywilizacyjne Mezopotamii. - wyjaśnić terminy i pojęcia: prehistoria, cywilizacja, Żyzny Półksiężyc, monarchia despotyczna, politeizm, pismo klinowe. edukacyjne Ponadpodstawowe (db.-bdb/cel) Pogrubienie-db Uczeń zna i potrafi: - scharakteryzować warunki naturalne Mezopotamii; - wskazać na mapie: Mezopotamię, Sumer, Babilonię, Asyrię, Akad, Eufrat i Tygrys; - umiejscowić w czasie: początki cywilizacji Sumerów, kodeks Hammurabiego; - wyjaśnić genezę pierwszych cywilizacji i ośrodków miejskich, uwzględniając rolę rzek i procesów gospodarczych; -określić znaczenie religii w życiu społeczeństwa Mezopotamii; Standardy egzaminacyjne Czas I. 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9. II. 1, 2, 4, 6, 7. 1h Uczeń zna i potrafi: - zasady podziału chronologicznego historii Egiptu; - strukturę społeczeństwa egipskiego; - najważniejszych bogów egipskich; - metody prowadzenia wojen i ich znaczenie dla państwa; I. 1, 2, 3, 4, 5, 6, Uczeń potrafi: - umiejscowić w czasie zjednoczenie Egiptu; 7, 8, 9. II. 1, 2, 4,5, 6, 7. - wyjaśnić genezę cywilizacji egipskiej; - scharakteryzować rolę rolnictwa, rzemiosła i handlu w procesach społecznych; - wyjaśnić pozycję faraona i kapłanów w 1h 2h 2 5. Lud Biblii – Izrael. 6. Pierwsze cywilizacje – podsumowanie • ćwiczenia umiejętności historycznych. 7. Grecja przed okresem tworzenia polis. - najważniejsze osiągnięcia cywilizacyjne Egiptu. - wskazać na mapie: starożytny Egipt i Nil; - scharakteryzować warunki naturalne Egiptu; - wyjaśnić terminy i pojęcia: system irygacyjny, hieroglify, faraon, piramida. Uczeń zna i potrafi: - okresy dziejów Izraela; - podział Biblii; - najważniejsze postacie Starego Testamentu: Abrahama, Mojżesza, Dawida, Salomona; - najważniejsze zasady religii żydowskiej. - wskazać na mapie Palestynę; - wyjaśnić terminy i pojęcia: monoteizm, Jahwe, Tora, niewola egipska, Dekalog, Mesjasz, prorok. Uczeń zna i potrafi: - nazwy i czas istnienia ośrodków cywilizacyjnych Krety i Myken; - nazwy najważniejszych plemion helleńskich; - najważniejsze postacie wojny trojańskiej: Priama, Parysa, Agamemnona, Helenę, Achillesa, Hektora, Odysa. - wskazać na mapie Grecję; - scharakteryzować warunki geograficzne krain greckich; - wyjaśnić terminy i pojęcia: cywilizacja antyczna, Hellada, Hellenowie, pismo linearne A i B. życiu społeczeństwa; -określić znaczenie religii w życiu Egipcjanina; Uczeń potrafi: - uporządkować w kolejności chronologicznej najważniejsze wydarzenia w historii Żydów; - określić znaczenie religii żydowskiej dla późniejszych cywilizacji; I. 1, 3, 5, 6, 7, 8, 9. II. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7. III. 2, 3. I. 3, 4, 5, 8, 9. Uczeń potrafi: II. 1, 2, 4, 7, 6. - określić bogactwa naturalne Grecji; - przedstawić zajęcia mieszkańców Grecji; - przedstawić cechy charakterystyczne cywilizacji Krety i Myken; - określić przyczyny upadku kultury mykeńskiej; - krótko opisać wojnę trojańską; 1h 1h 1h 3 8. Początki greckich polis. 9-10. Demokracja ateńska. 11-12. Wojny Greków. Uczeń zna i potrafi: - najważniejsze polis greckie; - ustroje starożytnej Grecji: oligarchię, tyranię, demokrację, monarchię hellenistyczną. - wskazać na mapie najważniejsze polis greckie i tereny kolonizowane przez Hellenów; - określić w czasie okres wzmożonej kolonizacji Hellenów; -wyjaśnić terminy i pojęcia: kolonizacja, polis, obywatel, barbarzyńca, oligarchia, tyrania, monarchia hellenistyczna. Uczeń zna i potrafi: - postacie historyczne: Drakona, Solona, Klejstenesa, Peryklesa; - zasady reform Solona i Klejstenesa; - najważniejsze urzędy i organy władzy starożytnych Aten: zgromadzenie obywatelskie, areopag, rada, sądy, stratedzy. - wyjaśnić terminy i pojęcia: prawo drakońskie, demokracja, demagog, sąd skorupkowy. Uczeń zna i potrafi: - najważniejsze konflikty militarne: wojny z Presją i walki o hegemonię w Grecji (wojna peloponeska i wojny czasów Filipa II i Aleksandra Macedońskiego); - najważniejsze formacje wojskowe; - metody prowadzenia działań wojennych. - wyjaśnić terminy i pojęcia: hoplita, falanga, sarissa, triera, Związek Morski, hegemonia, filipika, hellenizm. Uczeń potrafi: - przedstawić genezę polis; - wyjaśnić przyczyny i skutki wielkiej kolonizacji; - podziały społeczne Aten i Sparty; I. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8. II. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7. 1h Uczeń potrafi: - przedstawić ewolucję ustroju Aten: monarchia, oligarchia, tyrania, demokracja; - umieścić w czasie reformy Solona i Klejstenesa; - umieścić w czasie okres rozkwitu demokracji ateńskiej; -opisać zasady działania demokracji ateńskiej; - scharakteryzować i ocenić praktykę demokracji ateńskiej; I. 1, 2, 3, 5, 6, 9. II. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7. III. 1, 2, 3. 2h Uczeń potrafi: - umieścić w czasie i przestrzeni miejsca najważniejszych wojen prowadzonych przez Greków: a) wojny perskie 490 r. p.n.e. (Maraton) i 480 r. p.n.e. (Termopile, Salamina, Plateje), b) wojna peloponeska, c) wojny Filipa II (Cheroneja) i Aleksandra Macedońskiego (Issos); I. 5, 6, 8, 9. II. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7. III. 1. 2h 4 - scharakteryzować przyczyny i skutki najważniejszych konfliktów; 13-14. Religia Greków. 15. Literatura, historiografia i teatr grecki. 16. Filozofia i nauka grecka. Uczeń zna i potrafi: - najważniejszych bogów greckich i dziedziny, którymi się opiekowali; - atrybuty bogów; - autorów porządkujących mity greckie: Hezjoda i Homera; - różnorodne formy kultu. - wyjaśnić terminy pojęcia: mitologia, politeizm, antropomorfizm, heros. Uczeń zna: - najważniejszego autora literatury greckiej i jego dzieła: Homer, Iliada i Odyseja; - najważniejszych historyków greckich: Herodota i Tukidydesa; - najważniejsze gatunki literackie powstałe w Grecji; - gatunki teatralne: tragedię komedię; - trójkę tragików greckich: Ajschylosa, Sofoklesa, Eurypidesa; - zasadę trzech jedności; - strukturę budowy teatru. Uczeń zna i potrafi: - najważniejszych filozofów greckich: Talesa z Miletu, Sokratesa, Platona, Arystotelesa i ich poglądy; - główne kierunki filozofii greckiej: idealizm, realizm; - najważniejsze osiągnięcia nauki greckiej. - wyjaśnić terminy i pojęcia: filozofia, idealizm, realizm, stoicy, sofiści. Uczeń potrafi: - scharakteryzować kilku wybranych bogów; - omówić pogląd Greków na życie pozagrobowe; - nawiązać do wiedzy i umiejętności opanowanych na lekcjach języka polskiego; I. 3, 5, 7, 8, 9. II. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7. III. 1. 2h Uczeń potrafi: - umiejscowić w czasie największe osiągnięcia literatury, teatru i historiografii; - przedstawić genezę teatru greckiego; - określić zadania społeczne literatury, teatru i historiografii greckiej; - określić wartości propagowane przez literaturę, teatr i historiografię grecką. I. 5, 6, 7, 8, 9. II. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7. III. 1, 2, 3. 1h Uczeń potrafi: - umiejscowić w czasie okres działalności największych filozofów greckich; - wyjaśnić genezę narodzin filozofii; - określić rodzaje pytań stawiane przez filozofów greckich; - dokonać analizy fragmentu tekstu filozoficznego; - scharakteryzować znaczenie filozofii greckiej dla rozwoju filozofii i kultury europejskiej; I. 6, 7, 8, 9. II. 1, 2, 4, 6, 7. III. 1, 2, 3. 1h 5 - przedstawić genezę wyodrębnienia się nauki w Grecji; - określić wpływ osiągnięć nauki na życie i sposób myślenia Greków; 17 - 18. Sztuka grecka. 19. Co zawdzięczamy starożytnym Grekom – lekcja powtórzeniowa. Uczeń zna: - trzy okresy kultury greckiej: archaiczny, klasyczny, hellenistyczny; - kanon piękna obowiązujący w rzeźbie i architekturze greckiej; - trzy style architektoniczne: dorycki, joński, koryncki; - dwa style malowania waz: czarnofigurowy i czerwonofigurowy; - najważniejszych twórców rzeźby greckiej: Fidiasza, Myrona, Polikleta. Uczeń potrafi: - umieścić w czasie trzy okresy rozwoju kultury greckiej i krótko je scharakteryzować; - rozpoznać najważniejsze zabytki sztuki greckiej; - odróżnić style architektoniczne; - określić wpływ greckiego kanonu piękna na rozwój sztuki europejskiej. Uczeń zna: - najważniejsze wiadomości dotyczące starożytnej Grecji; - najważniejsze zasady obowiązujące w dyskusji. Uczeń potrafi: - wykorzystać różnorodne źródła informacji; - postawić tezę w dyskusji; - wykorzystać wiedzę w celu poparcia swojego zdania lub tezy argumentami; - polemizować z argumentami oponentów; - umiejętnie wykorzystać w dyskusji wiedzę z innych przedmiotów; - zauważyć różnorodne dziedzictwo współczesnej kultury; - wykorzystać w praktyce znajomość zasad kulturalnej dyskusji. Sprawdzane umiejętności: - umieszczanie w czasie i przestrzeni wydarzeń historycznych; - rozumienie pojęć i terminów zawartych w planie wynikowym; - analiza przyczyn i skutków wydarzeń i 20. Starożytna Grecja – Uczeń zna: - wiadomości wymienione w planie praca klasowa. wynikowym. 2h I. 1–9. II. 1–7. III. 1–3. 1h I. 1–9. II. 1, 2. 1h 6 21-22. Początki Rzymu. Uczeń zna i potrafi: - legendarnych założycieli Rzymu: Romulusa i Remusa; - najważniejszych sąsiadów Rzymu: Etrusków, Galów, Greków; - najważniejsze rzymskie formacje wojskowe; - najważniejsze wojny Rzymu w basenie Morza Śródziemnego. - wyjaśnić terminy i pojęcia: legion, prowincja, pyrrusowe zwycięstwo. - wskazać na mapie Italię, Rzym, Kanny, Zamę; procesów. Uczeń zna i potrafi: - scharakteryzować warunki naturalne Rzymu; - umieścić w czasie: legendarną datę założenia Rzymu, etapy zjednoczenia Italii, wojny punickie; - przedstawić zajęcia ludności Italii; - scharakteryzować organizację i taktykę armii rzymskiej; - opisać najważniejsze działania militarne II wojny punickiej; - omówić organizację terytorialną Rzymu; - etapy zjednoczenia Półwyspu Apenińskiego przez Rzym; I. 1, 3, 4, 5, 6. II. 1, 2, 4, 5, 6, 7. III. 1, 2, 3. 2h 23-24. Republika rzymska. Narodziny, organizacja, kryzys i upadek. Uczeń zna i potrafi: - grupy społeczne republikańskiego Rzymu; - urzędy republiki rzymskiej i ich kompetencje; - reformy braci Grakchów; - ważne postacie okresu kryzysu republiki (Sullę, Mariusza, Cycerona, Cezara i Marka Antoniusza, Oktawiana). - wyjaśnić terminy i pojęcia: republika, senat, komicja, triumwirat. Uczeń potrafi: - umieścić w czasie: okres rozwoju i kryzysu republiki, czasy dwóch triumwiratów; - przedstawić zasady działania republiki rzymskiej; - określić przyczyny siły ustroju republikańskiego; - scharakteryzować przyczyny kryzysu republiki; - określić i ocenić role Juliusza Cezara w upadku republiki rzymskiej; - porównać ówczesny ustrój Rzymu ze współczesnymi demokracjami; I. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9. II. 1–7. III. 1-3. 2h 25. Cesarstwo rzymskie. Uczeń zna i potrafi: - dwa okresy cesarstwa rzymskiego: pryncypat i dominat; Uczeń potrafi: - umieścić w czasie okres cesarskiego Rzymu; I. 1–9. II. 1–7. III. 1–3. 1h 7 26-27. Kryzys i upadek cesarstwa zachodniorzymskiego. 28. Religie politeistyczne starożytnego Rzymu. - cechy charakterystyczne ustroju cesarskiego Rzymu; - najważniejszych cesarzy (I–III w.): Oktawiana Augusta, Tyberiusza, Nerona; - grupy społeczne tworzące nowe elity władzy. - wyjaśnić przyczyny ustanowienia ustroju cesarskiego; - wyjaśnić pojęcia: cesarstwo, imperium, pryncypat, dominat. - wskazać na mapie zmiany terytorialne cesarstwa; - przedstawić przemiany społeczne w okresie cesarstwa; - przedstawić rolę cesarza i nowych elit w zarządzaniu państwem; - określić rolę wojska w systemie władzy; - scharakteryzować wpływ barbarzyńców na rozwój państwa rzymskiego; Uczeń zna i potrafi: - najważniejszych cesarzy rzymskich III–V w.: Dioklecjana, Konstantyna, Teodozjusza Wielkiego - dowódcę armii rzymskiej Odoakra; - najważniejsze plemiona dokonujące najazdów na cesarstwo zachodniorzymskie: w IV i V w.: Hunów, Wandalów Wizygotów, Ostrogotów; - najważniejszych władców plemion barbarzyńskich: Atyllę, Teodoryka Wielkiego. - umieścić w czasie: podział cesarstwa Rzymskiego na wschodnie i zachodnie, okres kryzysu i upadku cesarstwa zachodniorzymskiego, wielkiej wędrówki ludów, obalenie ostatniego cesarza zachodniorzymskiego; - wyjaśnić terminy i pojęcia: kryzys państwa, limes, kolonat, edykt, Bizancjum, wielka wędrówka ludów, migracje, barbarzyńcy. Uczeń zna: - najważniejszych bogów starożytnego Rzymu i dziedziny, którymi się opiekowali; - zasady kultu cesarzy rzymskich; I. 1–9. Uczeń potrafi: - wskazać na mapie: zasięg terytorialny II. 1–7. III. 1–3. cesarstwa rzymskiego w III w., granicę podziału cesarstwa na cesarstwo wschodnie i zachodnie, trasy wędrówek i osiedlania się najważniejszych plemion barbarzyńskich; - scharakteryzować przyczyny wewnętrzne i zewnętrzne upadku cesarstwa zachodniorzymskiego; 2h Uczeń zna i potrafi: - scharakteryzować stosunek Rzymian do swoich bogów; - określić czas kształtowania się i ewolucji 1h I. 5, 6, 7, 8, 9. II. 1, 2, 4, 6, 7. III. 1–3. 8 - formy kultu w starożytnym Rzymie; 29-30. Narodziny i Uczeń zna i potrafi: rozwój chrześcijaństwa. - założyciela chrześcijaństwa; - apostołów Chrystusa; - święte księgi chrześcijaństwa – Stary i Nowy Testament; - formy kultu pierwszych chrześcijan; - symbole chrześcijan; - organizację kościoła chrześcijańskiego. - umieścić w czasie i przestrzeni narodziny i rozwój chrześcijaństwa; - opisać życie Chrystusa; - scharakteryzować główne zasady wiary chrześcijan; - wyjaśnić terminy i pojęcia: Mesjasz, judaizm, chrześcijaństwo, Nowy Testament, ewangelie, apostołowie, apokalipsa, biskupstwo, patriarchat, ojcowie kościoła, monastycyzm. 31. Kultura duchowa Uczeń zna i potrafi: starożytnego Rzymu. - najważniejszych twórców literatury rzymskiej: Wergiliusza, Horacego, Owidiusza; - zna najważniejszy utwór literatury rzymskiej – Eneidę; - najważniejszych filozofów: Cycerona, religii rzymskiej; - scharakteryzować wpływ innych religii na wierzenia Rzymian, ze szczególnym uwzględnieniem religii Greków; - przedstawić przyczyny popularności kultów wschodnich; - scharakteryzować znaczenie kultu boskiego władców. - najważniejsze religie wschodnie, które rozwinęły się w Rzymie. Uczeń zna i potrafi: - wskazać na związki chrześcijaństwa z judaizmem; - opisać formy pobożności pierwszych chrześcijan; - wskazać przyczyny popularności chrześcijaństwa w państwie rzymskim; - przedstawić ewolucję polityki państwa rzymskiego wobec wyznawców Chrystusa; - najważniejsze ugrupowania religijne w Palestynie czasów Chrystusa; Uczeń potrafi: - wskazać na mapie tereny objęte hellenizacją i romanizacją; - scharakteryzować najważniejsze osiągnięcia kultury duchowej Rzymu; - wskazać wpływy innych cywilizacji na kulturę starożytnego Rzymu; I. 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9. II. 1, 2, 3, 4, 6, 7. III. 1–3. 2h I. 6, 8, 9. II. 1, 2, 4, 4, 6, 7. III. 1–3. 1h 9 Senekę, Marka Antoniusza, św. Augustyna; - najważniejszych historyków: Liwiusza, Tacyta, Cezara; - podstawowe zasady prawa rzymskiego. - wyjaśnić terminy i pojęcia: romanizm, stoicyzm. - wyjaśnić przyczyny podziału kulturowego Rzymu na obszar zhellenizowany i zromanizowany; - określić przyczyny atrakcyjności kultury rzymskiej dla innych ludów; - określić, na czym polegało nowatorstwo prawa rzymskiego; 32. Kultura materialna starożytnego Rzymu. Uczeń zna: - podstawowe typy budowli rzymskich; - najważniejsze zabytki starożytnego Rzymu; - najważniejsze innowacje wprowadzone do architektury przez Rzymian; - cechy charakterystyczne malarstwa i rzeźby rzymskiej; - najważniejsze osiągnięcia techniki rzymskiej. 33. Spuścizna starożytnego Rzymu – lekcja powtórzeniowa. Uczeń zna: - najważniejsze wiadomości dotyczące starożytnego Rzymu; - najważniejsze zasady obowiązujące w dyskusji. 34. Starożytny Rzym – praca klasowa. Uczeń zna: - wiadomości wymienione w planie wynikowym. Uczeń potrafi: - rozpoznać na ilustracjach najważniejsze rodzaje budowli rzymskich; - omówić sztukę rzymską, jej cechy charakterystyczne i zadania społeczne; - określić wpływ innych kultur na sztukę rzymską; - wykazać znaczenie zasady użyteczności w rzymskiej kulturze materialnej; - określić wpływ techniki na rozwój gospodarki rzymskiej. Uczeń potrafi: - wykorzystać różnorodne źródła informacji; - postawić tezę w dyskusji; - wykorzystać wiedzę w celu poparcia swojego zdania lub tezy argumentami; - polemizować z argumentami oponentów; - umiejętnie wykorzystać w dyskusji wiedzę z innych przedmiotów; - dostrzegać różnorodne źródła współczesnej kultury; - wykorzystać w praktyce znajomość zasad kulturalnej dyskusji. Sprawdzane umiejętności: - umieszczanie w czasie i przestrzeni wydarzeń historycznych; - wyjaśnianie pojęć i terminów zawartych w I. 4, 5, 8, 9. II. 1, 2, 4, 6, 7. III. 1–3. 1h I. 1–9. II. 1–7. III. 1–3. 1h I. 1–9. II. 1, 6, 7. 1h 10 planie wynikowym; - wskazywanie cech charakterystycznych dla poszczególnych epok i okresów historycznych; - korzystanie z różnorodnych źródeł informacji. 11 PLAN WYNIKOWY Z HISTORII – LICEUM KLASA I na podstawie podręcznika Haliny Manikowskiej, Historia dla maturzysty. Średniowiecze ZAKRES PODSTAWOWY (2h tygodniowo) II SEMESTR Temat 35. Średniowiecze jako epoka historyczna. 36-37. Europa romańska, germańska i słowiańska. Charakterystyka epoki. Wymagania Podstawowe (dop.-dst) Pogrubienie-dop. Uczeń zna i potrafi: - kręgi cywilizacyjne Europy średniowiecznej, - wyjaśnić terminy i pojęcia: cywilizacja, uniwersalizm, teocentryzm. - wyjaśnić termin „średniowiecze”; edukacyjne ponadpodstawowe (db-bdb/cel.) Pogrubienie-db Uczeń zna i potrafi: - określić cezury wieków średnich; - wskazać na mapie kręgi cywilizacyjne średniowiecza (bizantyński, europejski, arabski); - etapy rozwoju średniowiecza Standardy Czas egzaminacyjne I – 1, 3, 8. II – 1, 2, 3, 4, 5. III – 1–3. 1h Uczeń zna i potrafi: - najważniejsze plemiona uczestniczące w ruchach migracyjnych na przełomie starożytności i wieków średnich Uczeń potrafi: - wyjaśnić znaczenie wielkiej wędrówki ludów dla powstania i kształtowania się średniowiecza; - określić ramy chronologiczne I – 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8. II – 1–7. III – 1–3. 2h 12 - - strefy cywilizacji europejskiej: romańską, germańską i słowiańską; najważniejsze państwa powstałe na gruzach Cesarstwa Zachodniorzymskiego. wyjaśnić terminy i pojęcia: barbarzyńcy, migracja, strefy kulturowe i cywilizacyjne, arianizm. - 38-39. Królestwa sukcesyjne na Zachodzie. Młodsza Europa. Uczeń zna i potrafi: - dynastie panujące w państwie frankońskim; - najważniejszych urzędników w państwie Karola Wielkiego; - postacie historyczne: cesarza Karola Wielkiego; - wnuków Karola Wielkiego (Karola Łysego, Ludwika Niemca i Lotariusza); - cesarzy: Ottona I i Ottona III. - umieścić w czasie: powstanie państwa Franków, Państwa Kościelnego, koronację Karola Wielkiego na cesarza, traktat w Verdun, koronację cesarską Ottona I; - wyjaśnić terminy i pojęcia: monarchia patrymonialna, renesans wielkiej wędrówki ludów i innych ruchów migracyjnych; ocenić i wyjaśnić wpływ chrześcijaństwa i instytucji Kościoła na wieki średnie; scharakteryzować Europę po wielkich migracjach – strefę romańską, germańską i słowiańską; wskazać na średniowieczne początki narodów europejskich; określić znaczenie rolnictwa dla specyfiki epoki średniowiecza; I – 1, 2, 3, 5, 6; Uczeń potrafi: 7, 8, 9. - określić zasięg terytorialny II – 1–7. państwa Karola Wielkiego; - scharakteryzować strukturę władzy w państwie Karola Wielkiego; - przedstawić znaczenie Kościoła; - określić rolę wojska w monarchii frankońskiej; - scharakteryzować strukturę społeczną. - opisać podział terytorialny państwa frankońskiego po traktacie w Verdun; - scharakteryzować program polityczny Ottona III; 2h 13 karoliński, sukcesor. 40-41. Początki państwa polskiego. System władzy w monarchii wczesnofeudalnej. Uczeń zna i potrafi: - państwa powstałe w Europie Środkowo-Wschodniej: Państwo Wielkomorawskie, Czechy, Ruś Kijowską, Bułgarię, Węgry; - plemiona polskie; - pierwszego władcę polskiego: Mieszka I, - wyjaśnić terminy i pojęcia: monarchia pierwszych Piastów, drużyna książęca, - elementy systemu władzy w monarchii, - analizować schemat zależności w monarchii Karola Wielkiego, - wyjaśnić określenie – monarchia chrześcijańska. - wskazać na mapie granice państwa w okresie panowania Mieszka I, Uczeń potrafi: - umieścić w czasie: pierwszych władców polskich, chrzest Mieszka I, - podać najważniejsze przyczyny i skutki przyjęcia chrztu przez Mieszka I; - określić główne kierunki polityki zagranicznej pierwszych Piastów; - scharakteryzować elementy systemu władzy monarchii wczesnośredniowiecznej. - najważniejsze źródła historyczne do początków państwa polskiego; I – 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8. II – 1–5. III – 1–3. 2h 14 Uczeń zna: 42-43. Konflikty cesarstwa z papiestwem. - najważniejszych uczestników sporu cesarstwa z papiestwem: Henryka Wyprawy krzyżowe. IV, Henryka V, Fryderyka II, Grzegorza VIII, Kaliksta II, Innocentego III; - papieża Urbana II; - najważniejszych władców uczestniczących w wyprawach krzyżowych: Fryderyka Barbarossę, Fryderyka II, Ludwika IX; - zakony rycerskie powstałe w okresie wypraw krzyżowych: Templariuszy, Joannitów, Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie. - dokonać analizy dokumentu Dictatus papae; - wyjaśnić terminy i pojęcia: schizma, cezaropapizm, papocezaryzm, reforma kluniacka, spór o inwestyturę, Dictatus papae, reforma gregoriańska, ekskomunika, konkordat, krucjaty, zakony rycerskie. I – 1–9. Uczeń potrafi: II – 1–7. - umieścić w czasie: schizmę wschodnią, najważniejsze etapy III – 1–3. sporu papiestwa z cesarstwem o inwestyturę, Canossę, podpisanie konkordatu w Wormacji, synod w Clermont, krucjaty; - wskazać na mapie zasięg prawosławia i katolicyzmu po roku 1054, szlaki najważniejszych wypraw krzyżowych; - scharakteryzować najważniejsze przyczyny konfliktu papiestwa z cesarstwem w sferze społecznej, kulturowej i politycznej; - przedstawić najważniejsze etapy konfliktu; - określić miejsce krucjat w sporze dwóch uniwersalizmów; - dokonać bilansu wypraw krzyżowych; - scharakteryzować skutki sporu papiestwa z cesarstwem dla średniowiecznej Europy; 2h 15 44-45. System władzy feudalizm europejski i jego kryzys. Monarchie feudalne i początki monarchii narodowych. Uczeń zna i potrafi: - grupy społeczne feudalizmu; - strukturę drabiny lennej; - powinności wasala i seniora; - zasady feudalne obowiązujące we Francji i Anglii. - wyjaśnić terminy i pojęcia: feudalizm, lenno, senior, wasal, hołd lenny, beneficjum, monarchia feudalna, sakralizacja monarchii, Korona królestwa. Uczeń potrafi: - określić genezę feudalizmu; - scharakteryzować społeczeństwo feudalne; - przedstawić zasady działania monarchii feudalnej; - scharakteryzować genezę procesu oddzielenia osoby króla od pojęcia państwa; - przedstawić zasadę suwerenności władzy królewskiej; I – 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8. II – 1–5. III – 1–3. 1h 46-47. Monarchia Bolesława Chrobrego. Kryzys i odbudowa państwa piastowskiego. Uczeń zna i potrafi: - postać świętego Wojciecha; - imiona pierwszego biskupa i arcybiskupa na ziemiach polskich; - arcybiskupstwo i nowe biskupstwa powstałe po zjeździe w Gnieźnie; - cesarzy: Ottona III i Henryka II. - wskazać na mapie granice państwa w okresie panowania Bolesława Chrobrego; - władców polskich od Mieszka II po Bolesława Krzywoustego; Uczeń potrafi: - umieścić w czasie: kryzys monarchii piastowskiej, odbudowę państwa przez Kazimierza Odnowiciela, koronację Bolesława Śmiałego, władców piastowskich od Mieszka II po Bolesława Krzywoustego; - wymienić konsekwencje zjazdu w Gnieźnie; - wyjaśnić przyczyny kryzysu I – 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7. II – 1–5. III – 1–3. 2h 16 - cesarzy Henryka III i Henryka V; Jarosława Mądrego, Brzetysława; postacie historyczne: Masława, Sieciecha, biskupa Stanisława, Galla Anonima; najważniejsze grody monarchii piastowskiej; grupy społeczne; urzędników: wojewodę, komesa, kasztelana; najważniejsze powinności i świadczenia poddanych na rzecz władcy; zasady tzw. testamentu Bolesława Krzywoustego. państwa polskiego po śmierci Bolesława Chrobrego; - scharakteryzować przebieg konfliktu Piastów z rosnącą w znaczenie grupą możnych; - przedstawić spór Bolesława Śmiałego z biskupem Stanisławem; - scharakteryzować konflikt Bolesława Krzywoustego z ojcem i bratem; - określić główne kierunki polityki zagranicznej władców polskich po od Mieszka II po Bolesława Krzywoustego; - przedstawić organizację państwa piastowskiego; - wyjaśnić terminy i pojęcia: bunt pogański, obóz gregoriański, prawo książęce, osady służebne, wojewoda, komes, system grodowy, opole, powinności i świadczenia na rzecz władcy, prawo rycerskie, testament Bolesława Krzywoustego, zasada dominatu i senioratu. I – 1–8. 48. Rozbicie dzielnicowe Uczeń zna i potrafi: Uczeń potrafi: II – 1–5. w Polsce. - imiona synów Bolesława - umieścić w czasie: rządy III – 1–3. Krzywoustego; Kazimierza Sprawiedliwego, - władców dzielnicowych: Leszka Bolesława Kędzierzawego, Białego, Henryka Brodatego, Henryka Mieszka Starego, Henryków Pobożnego, Konrada Mazowieckiego; śląskich, zjazd w Łęczycy i 1h 17 - najważniejsze dzielnice w okresie rozbicia politycznego. wyjaśnić pojęcie „immunitet”. - - 49-50. Kryzysy późnego średniowiecza – dzieje polityczne w XIV i XV wieku. Uczeń zna i potrafi: - dynastie rywalizujące z sobą w wojnie stuletniej; - postacie historyczne: Joannę d’Arc, Karola Roberta, Jana Luksemburskiego, Ludwika Wielkiego (Węgierskiego), - Karola IV, Albrechta i Maksymiliana Habsburgów, papieża Bonifacego VIII, Grzegorza XI, Jana Husa; - najważniejsze dynastie schyłku średniowiecza; - najważniejsze herezje schyłku średniowiecza; - sobory w Pizie Konstancji i Bazylei. - przedstawić przyczyny i skutki wojny stuletniej; - wyjaśnić terminy i pojęcia: czarna śmierć, polityka dynastyczna, Złota Bulla, herezja, wielka schizma Gąsawie, upadek zasady senioratu, bitwy pod Legnicą, sprowadzenie Krzyżaków przez Konrada Mazowieckiego; wskazać na mapie podział terytorialny państwa polskiego po śmierci Bolesława Krzywoustego; omówić pogłębiający się proces rozbicia politycznego ziem polskich w XII i XIII wieku; Uczeń potrafi: - umieścić w czasie panowanie władców: Henryka II, Jana bez Ziemi, Ludwika IX; wojnę stuletnią, epidemię czarnej śmierci, sobór w Konstancji i Bazylei, powstanie i rozwój ruchu husyckiego; - scharakteryzować rywalizację dynastii Luksemburgów, Andegawenów, Jagiellonów i Habsburgów o dominację w Europie Środkowej; - przedstawić symptomy kryzysu Kościoła katolickiego: herezje, niewolę awiniońską, wielką schizmę zachodnią, spór między kurialistami i koncyliarystami I – 1–8. II – 1–5. III – 1–3. 1h 18 zachodnia, husyci, kurialiści, koncyliaryści. 51. System władzy powstanie i rozwój monarchii stanowej. 52-53. Odrodzone Królestwo. Uczeń zna: - stany społeczne; - najważniejsze państwa europejskie, w których panowała monarchia stanowa; - nazwy kilku przykładowych reprezentacji stanów społecznych; - władców: Henryka II, Jana bez Ziemi, Filipa II Augusta, - Ludwika IX Filipa IV Pięknego; - postać arcybiskupa Tomasza Becketta. - wyjaśnić terminy i pojęcia: stan, monarchia stanowa. Uczeń zna i potrafi: - władców Polski: Przemysła II, Wacława II, Władysława Łokietka, Kazimierza Wielkiego, Ludwika Węgierskiego; - postać arcybiskupa Jakuba Świnki; - stany społeczne na ziemiach polskich; - reformy Kazimierza Wielkiego. - wyjaśnić terminy i pojęcia: kult św. Stanisława, Korona Królestwa Polskiego, patrycjat, wójt, starosta, modernizacja kraju, kodyfikacja prawa, statuty, domena królewska, przymus drogowy, prawo składu, sukcesja. I – 1–8. Uczeń potrafi: II – 1–7. - przedstawić genezę monarchii III – 1–3. stanowej na podstawie Anglii i Francji; - dokonać analizy fragmentów Wielkiej Karty Swobód; - scharakteryzować zasady funkcjonowania monarchii stanowej ze szczególnym uwzględnieniem kompetencji króla i reprezentacji stanowej; 1h I – 1–9. Uczeń potrafi: II – 1–7. - umieścić w czasie: koronacje III – 1–3. Przemysła II, Wacława II, Władysława Łokietka i panowanie Kazimierza Wielkiego oraz Ludwika Węgierskiego; zajęcie przez Krzyżaków Pomorza Gdańskiego; bitwę pod Płowcami, pokój w Kaliszu; - wskazać na mapie ziemie, które się znalazły pod panowaniem Przemysła II, Wacława II, Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego; - wskazać na mapie ziemie 2h 19 - opisać przyczyny i genezę jednoczenia ziem polskich; - 54- 55. Polska pod rządami Jagiellonów. Uczeń zna i potrafi: - władców z dynastii jagiellońskiej na tronie polskim, czeskim i węgierskim; - postanowienia unii w Krewie; - najważniejsze wojny i bitwy polskokrzyżackie; - postanowienia pierwszego i drugiego pokoju toruńskiego; - państwa, które znalazły się w XIV i XV wieku pod panowaniem Jagiellonów; - postanowienia najważniejszych przywilejów szlacheckich; - strukturę sejmu walnego; - kompetencje króla i sejmu walnego; - rodzaje sejmików; - najważniejszych urzędników centralnych i prowincjonalnych oraz ich kompetencje. - dokonać analizy tekstu unii w Krewie, aktu inkorporacji Prus, jednego z utracone przez Polskę w okresie rozbicia dzielnicowego; etapy jednoczenia ziem polskich przez Władysława Łokietka; określić cele reform Kazimierza Wielkiego; scharakteryzować kierunki i metody polityki zagranicznej Kazimierza Wielkiego; Uczeń potrafi: - umieścić w czasie panowanie poszczególnych władców dynastii jagiellońskiej na tronie polskim, unię w Krewie, wojny z Zakonem Krzyżackim, opanowanie przez Jagiellonów tronu czeskiego i węgierskiego, bitwę pod Warną, zjazd w Wiedniu, najważniejsze przywileje szlacheckie, ukształtowanie się polskiego parlamentaryzmu; - wskazać na mapie: miejsca bitew w wojnach polsko-krzyżackich, Prusy Królewskie i Prusy Książęce, zasięg panowania dynastii Jagiellonów; - opisać konflikty polsko-krzyżackie w XV wieku i ich skutki; - scharakteryzować i ocenić politykę dynastyczną Jagiellonów; - przedstawić kształtowanie się I – 1, 2, 3, 4, 5, 6, 9. II – 1–7. III – 1–3. 3h 20 przywilejów szlacheckich; - wyjaśnić terminy i pojęcia: unia personalna i realna, wielki książę litewski, polityka dynastyczna, inkorporacja, Prusy Królewskie, Prusy Książęce, szlachta, naród szlachecki, demokracja szlachecka, przywileje generalne, sejm walny, izba poselska, izba senatorska, trzy stany sejmujące, sejmiki, instrukcje sejmikowe. 56. Państwo polskie w Uczeń zna: średniowiecznej Europie - najważniejsze wiadomości dotyczące dziejów politycznych Europy i Polski; – lekcja powtórzeniowa. - najważniejsze zasady obowiązujące w dyskusji. 57. Praca klasowa. Uczeń zna: - wiadomości wymienione w planie wynikowym. - demokracji szlacheckiej w Polsce; opisać zasady działania demokracji szlacheckiej; Uczeń potrafi: - zebrać i wykorzystać różnorodne źródła informacji; - postawić tezę i bronić jej w trakcie dyskusji; - opisać i wyjaśnić różnorodne związki historyczne. Sprawdzane umiejętności: - umieszczanie wydarzeń w czasie i przestrzeni wydarzeń historycznych; - rozumienie terminologii historycznej - wyjaśnianie zjawisk historycznych. I – 1–9. II – 1–7. III – 1–3. 1h I – 1–9. II – 1–7. 1h 21 58. Rolnictwo i wieś w średniowiecznej Europie. 59. Gospodarka wiejska w Polsce. Uczeń zna i potrafi: - najważniejsze narzędzia używane w średniowiecznym rolnictwie; - zajęcia ludności wiejskiej; - rodzaje upraw; - techniki użytkowania ziemi; - formy własności na wsi średniowiecznej; - rodzaje powinności chłopskich; - najważniejsze bunty chłopskie w średniowieczu (żakeria, powstanie Wata Tylera). - wyjaśnić terminy i pojęcia: dwupolówka, trójpolówka, domena pańska, łan, dzierżawca, renta feudalna, pańszczyzna, czynsz, renta naturalna, połownictwo, władztwo gruntowe, żakeria. Uczeń zna i potrafi: - formy własności na wsi polskiej; - grupy społeczne; - zajęcia ludności wiejskiej; - rodzaje powinności chłopskich; - rodzaje upraw; - wielkość jednego łana ziemi; - typy osadnictwa na ziemiach polskich w okresie rozbicia dzielnicowego; - zasady osadnictwa na prawie polskim i niemieckim. - wyjaśnić terminy i pojęcia: źreb, rośliny motylkowe, rataj, goście, Uczeń potrafi: - przedstawić udoskonalenia w sposobach uprawy roli; - opisać ewolucję metod i form gospodarki wiejskiej w średniowieczu; - scharakteryzować zależności wynikające z własności ziemi; I – 3, 4, 8. II – 1–7. III – 1–3. 1h Uczeń potrafi: - scharakteryzować wieś polską w okresie pierwszych Piastów; - przedstawić ewolucję polskiego rolnictwa w średniowieczu; - określić przyczyny osadnictwa na prawie niemieckim; - porównać osadnictwo na prawie polskim i niemieckim; - scharakteryzować skutki osadnictwa na prawie niemieckim; - przedstawić przyczyny i genezę I – 3, 4, 8. II – 1–7. III – 1–3. 1h 22 łan, zasadźca, lokacja, sołtys, folwark, wielki eksport zbożowy. - 60. Gospodarka i społeczeństwo miejskie w średniowiecznej Europie. Uczeń zna i potrafi: - grupy społeczne w miastach; - miejskie struktury władzy; - główne cechy miejskie; - strukturę cechu; - główne ośrodki i szlaki handlu europejskiego; - najważniejsze waluty; - regiony gospodarcze średniowiecznej Europy. - wyjaśnić terminy i pojęcia: gospodarka naturalna, rynki lokalne, handel dalekosiężny, handel lewantyński, system metryczny, komuna miejska, lichwiarze, cech, robotnik najemny, gildie, kredyt, weksel, Hanza. 61. Miasta Uczeń zna: średniowiecznej Polski. - miejsca powstawania grodów i miast w średniowieczu; - zasady zakładania miast na prawie magdeburskim; 62. Gospodarka i - przywileje nadawane miastom społeczeństwo – polskim; podsumowanie/ćwiczenie - najbardziej upowszechnione waluty umiejętności na ziemiach polskich; historycznych. - najważniejsze miasta w granicach zjawiska wielkiego eksportu zbożowego; rozpoznać wieś rozlokowaną na prawie niemieckim; I – 3, 4, 8. Uczeń potrafi: II – 1–7. - przedstawić kryzys miast III – 1–3. antycznych; - opisać przyczyny i miejsca powstawania miast średniowiecznych. - przedstawić organizację życia w miastach; - scharakteryzować rolę handlu i pieniądza w gospodarce średniowiecznej; - wskazać na mapie najważniejsze szlaki handlowe średniowiecza; - 1h I – 3, 4, 8. II – 1–7. III – 1–3. 1h Uczeń potrafi: - wskazać na mapie szlaki handlowe przebiegające przez średniowieczną Polskę; - umieścić w czasie początki osadnictwa miejskiego; - scharakteryzować osadnictwo miejskie na ziemiach polskich; - dokonać analizy dokumentu lokującego miasto na prawie 23 państwa polskiego. - 63. Chrześcijaństwo Uczeń zna i potrafi: średniowiecznej Europy. - główne ośrodki chrystianizacyjne początków średniowiecza: Rzym, Bizancjum, Irlandię, państwo Karolingów; - najważniejszych misjonarzy średniowiecza: Grzegorza Wielkiego, św. Patryka, św. Cyryla, św. Metodego, św. Wojciecha; - zakony: benedyktynów, cystersów, franciszkanów, dominikanów; - najważniejszych duchownych uczonych czasów średniowiecza: św. Augustyna, Grzegorza Wielkiego, Alkuina, Einharda, Bedę Czcigodnego, - św. Tomasza z Akwinu, - średniowieczne herezje: arianizm, albigensów, Jana Wiklifa, husytyzm. - wyjaśnić pojęcia i terminy: Iroszkoci, arianie, misjonarz, ruch monastyczny, klasztor, opactwo, magdeburskim; omówić strukturę miasta średniowiecznego. wyjaśnić terminy i pojęcia: podgrodzie, prawo miejskie Magdeburga, zasadźca, wójt, burmistrz, rada miejska, ława, kram jatka, ratusz, fara, przymus drogowy, prawo składu. Uczeń potrafi: - scharakteryzować etapy chrystianizacji średniowiecznej Europy; - przedstawić rolę kultu świętych w kształtowaniu się średniowiecznej Europy; - opisać wpływ duchownych na rozwój nauki średniowiecznej; - scharakteryzować duchowość średniowieczną; I – 5, 6, 7, 8, 9. II – 1–7. III – 1–3. 1h 24 zakon żebraczy, herezja, renesans karoliński, augustianizm, tomizm, gregorianka, relikwie, asceta, odpust. 64-65. Kultura Uczeń zna i potrafi: średniowiecznej Europy - główne ośrodki rozwoju kultury – dziedziny twórczości. średniowiecznej: dwory władców, zamki, klasztory, uniwersytety; - najważniejsze utwory literatury średniowiecznej: Powieść o róży, Pieśń o Rolandzie, Chansons de geste, żywoty świętych, Boska komedia; - wzorce parenetyczne literatury średniowiecznej; - siedem sztuk wyzwolonych; - uniwersytety w Bolonii, Paryżu, Oxfordzie, Cambridge; - cechy charakterystyczne stylu romańskiego; - cechy charakterystyczne stylu gotyckiego. - wyjaśnić pojęcia i terminy: siedem sztuk wyzwolonych, trivium, quadrivium, katedra, apsyda, prezbiterium, transept, nawa, portal, tympanon, kapitel. 66. Kultura polskiego Uczeń zna i potrafi: średniowiecza. - głównych bogów słowiańskich; - najważniejszych uczonych polskich lub związanych z polskim kręgiem kulturowym: Galla Anonima, Wincentego Kadłubka, Janka z I – 5, 6, 7, 8, 9. Uczeń potrafi: II – 1–7. - umieścić w czasie powstanie pierwszych uniwersytetów, okres III – 1–3. dominacji stylu romańskiego i gotyckiego; - wskazać na mapie: najważniejsze ośrodki uniwersyteckie, zasięg stylu gotyckiego; - scharakteryzować dziedzictwo antyczne średniowiecza; - przedstawić znaczenie Biblii dla rozwoju kultury średniowiecznej; - opisać cechy charakterystyczne literatury wieków średnich; - przedstawić znaczenie uniwersytetów dla rozwoju nauki i kultury; - scharakteryzować styl romański i gotycki wykorzystując do tego odpowiednie ilustracje; 2h I – 5, 6, 7, 8, 9. Uczeń potrafi: - umieścić w czasie: chrzest Polski, II – 1–7. początki wprowadzanie w Polsce III – 1–3. reformy gregoriańskiej, powstania kroniki Galla Anonima, Wincentego Kadłubka, 1h 25 - - Czarnkowa, Jana Długosza, Benedykta Polaka, Pawła Włodkowica, Stanisława ze Skarbimierza, Marcina Króla z Żurawicy; środowiska kultury; najważniejsze zakony działające na ziemiach polskich: benedyktynów, cystersów, dominikanów, franciszkanów, bernardynów; zabytki architektury romańskiej i gotyckiej, wyjaśnić terminy i pojęcia: fundator, synod prowincjonalny, mendykanci, schizmatycy, szkoły parafialne i katedralne, akademia, żak. - - - - Janka z Czarnkowa, Jana Długosza, założenie Akademii Krakowskiej, dominację stylu romańskiego i gotyckiego; przedstawić wierzenia plemion słowiańskich; opisać wpływ chrześcijaństwa na kształtowanie się kultury polskiego średniowiecza; scharakteryzować życie religijne ze szczególnym uwzględnieniem roli kultu świętych; opisać wpływ najważniejszych ośrodków kultury na kształtowanie się polskiego średniowiecza (dwór władcy, klasztor i Akademia Krakowska); scharakteryzować dorobek polskiego średniowiecza ze szczególnym uwzględnieniem nauki, literatury, architektury i sztuki; 67. Europa łacińska wobec innych cywilizacji. Uczeń zna: - średniowieczne cywilizacje spoza kręgu łacińskiego; - cechy charakterystyczne cywilizacji: bizantyńskiej, żydowskiej, arabskiej i mongolskiej; - świętą księgę i zasady religii Uczeń potrafi: - umieścić w czasie powstanie i rozwój najważniejszych cywilizacji pozaeuropejskich; - wskazać na mapie ich zasięg; - scharakteryzować poszczególne cywilizacje i ich znaczenie dla rozwoju Europy; I – 1–9. II – 1–7. III – 1–3. 1h 26 określić horyzont geograficzny Europejczyków; - wyjaśnić terminy i pojęcia: bazyleus, cezaropapizm, patriarcha, ikona, ikonoklazm, filioque, Hagia Sophia, Allah, hidżra, Koran, Prorok, kalif, charadż, sunnici, szyici, pax Mongolica, jarłyk. I – 1–9. Uczeń zna: Uczeń potrafi: - najważniejsze wiadomości dotyczące - zebrać i wykorzystać różnorodne II – 1–7. średniowiecznej Europy i cywilizacji źródła informacji; III – 1–3. pozaeuropejskich; - postawić tezę i bronić jej w trakcie - najważniejsze zasady obowiązujące w dyskusji; dyskusji. - zauważać różnorodne związki historyczne; - wykazać się postawą tolerancji wobec innych kultur i cywilizacji. islamskiej; osiągnięcia poszczególnych cywilizacji. 68. Dzieje średniowieczne – lekcja podsumowująca. - 1h 27