Instytutu Kultury Spotkania i Dialogu Stowarzyszenia im. Jana

Instytut Kultury Spotkania i Dialogu
24 kwietnia 2014
setna rocznica urodzin Jana Karskiego
ROK 2014 najważniejsze wydarzenia:
• IV Kieleckie Spotkania Chrześcijańsko-Żydowskie
• 68. rocznica pogromu kieleckiego
• Sukkot Shalom – Izraelczycy po raz trzeci świętują w Kielcach
• Festiwal Wolność i Pokój – edycja druga
• Powołanie Instytutu Kultury Spotkania i Dialogu
9
Stowarzyszenie im. Jana Karskiego w marcu 2015 roku rozpocznie
jedenasty rok swojej działalności.
Nasze projekty realizowaliśmy dotąd chyba we wszystkich kieleckich
placówkach kultury, w wielu szkołach, świątyniach, w przestrzeni
publicznej Kielc i województwa. Od
1
1 listopada 2014 roku mamy wreszcie własną siedzibę, w której zainaugurowaliśmy działalność Instytutu Kultury
Spotkania i Dialogu Stowarzyszenia im. Jana Karskiego. Dzięki zawartej z Prezydentem Kielc Wojciechem Lubawskim umowie najmu stały się nią pomieszczenia znajdujące się na parterze kamienicy przy ulicy Planty 7, do niedawna
zajmowane przez Galerię Fotografii BWA (więcej o Instytucie i planach związanych z jego działalnością na końcu broszurki).
Decyzją Sejmu rok 2014 poświęcony był Janowi Karskiemu. W związku z setną rocznicą urodzin naszego patrona w grudniu 2013 roku
ogłosiliśmy konkurs literacki dla
uczniów pt. „Ławeczka Karskiego”.
Jego uroczysty finał odbył się we
wrześniu 2014, zaś zbiór wyróżnio2
nych w rywalizacji prac, przygotowanych pod kierunkiem znanej kieleckiej dziennikarki Jadwigi Karolczak,
opublikowaliśmy w okolicznościowej książeczce.
W maju wspólnie z Teatrem im. S. Żeromskiego zaprezentowaliśmy kielczanom spektakl „Przyjechałem do
ciotki Zofii” w wykonaniu amerykańskich artystów. Jego
scenariusz powstał na podstawie biografii patrona Stowarzyszenia. Natomiast w dniu setnej rocznicy urodzin Jana
Karskiego w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej zorganizowaliśmy pokaz poświęconych mu filmów: „Moja misja”
i „Człowiek, który chciał zatrzymać Holocaust”.
1. Kaya Mirecka-Ploss, przyjaciółka Jana Karskiego, przy jego kieleckim pomniku.
2. Wręczenie nagród laureatkom konkursu literackiego „Ławeczka Karskiego”.
3. Sebastian Ryś przedstawia monodram poświęcony Janowi Karskiemu.
3
Kalendarium wydarzeń zorganizowanych
przez Stowarzyszenie im. Jana Karskiego
w roku 2014
Styczeń
14 :: II Bliskie Spotkania chrześcijańsko-Żydowskie w synagodze im. Nożyków w Warszawie. Historycznym punktem
wydarzenia był występ chóru parafii prawosławnej pw. św. Mikołaja w Kielcach pod batutą Rafała Bazanka, który zaśpiewał
psalmy w języku staro-cerkiewno-słowiańskim. W ramach
spotkania głos zabrali dwaj współprzewodniczący Polskiej
Rady Chrześcijan i Żydów: prof. Stanisław Krajewski przedstawił wystąpienie pt. „Za co jestem wdzięczny chrześcijanom”,
a Bogdan Białek – „Za co jestem wdzięczny Żydom”. Gościem
specjalnym wieczoru był pisarz Józef Hen.
17 :: Nabożeństwo biblijne z okazji XVII Dnia Judaizmu
w Kościele Katolickim. Kościół pw. św. Franciszka w Kielcach.
1
27 :: Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holocaustu. Spotkanie modlitewne pod Menorą oraz projekcje filmów
dokumentalnych – pokazano „Wyrzutki” w reżyserii Tomasza
Wiśniewskiego i Sławomira Grünberga, a także „Nie wolno się
brzydko bawić” Urszuli Sochackiej.
Marzec
18 :: III Bliskie Spotkania chrześcijańsko-Żydowskie w kościele pw. św. Alberta Chmielowskiego i św. Andrzeja Apostoła
w Warszawie. Głównym punktem wydarzenia było wręczenie
przyznawanego przez Polską Radę Chrześcijan i Żydów tytułu
„Człowiek Pojednania” rabinowi Boazowi Pashowi.
KwIecIeń
2 :: Katolicka Agencja Informacyjna opublikowała rozmowę
z Bogdanem Białkiem pt. „chrześcijan i Żydów łączy więź
szczególna i niepowtarzalna”, przeprowadzoną przez Andrzeja Piskulaka. 30 maja wywiad przedrukował tygodnik
„France Catholique” – największe katolickie pismo we Francji.
2
4–10 :: IV Kieleckie Spotkania chrześcijańsko-Żydowskie:
• wernisaże wystaw fotograficznych – „Przybyli, odeszli… są:
Żydzi polscy” oraz „Kolory prawosławia”;
• „O Duszo wszelka…” – koncert w wykonaniu Chóru Towarzystwa Przyjaciół Bielin „Sabbaton”, Anny Hajduk – solistki chóru synagogi warszawskiej Szir Awiw i Włodzimierza Kiniorskiego. Wręczenie Nagrody im. Hany Goldszajd
i Dawidka Rubinowicza Barbarze Tkacz, nauczycielce z Woli
Jachowej, i Nagrody Menora Przyjaźni Stowarzyszenia im.
Jana Karskiego oraz Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach, którą otrzymali profesor Stanisław Meducki i redaktor Jerzy Daniel;
Od lewej: Stanisław Meducki, Bohdan Gumowski,
Jerzy Daniel, Bogdan Białek
• czy chrześcijaństwo jest religią pokoju? – debata z udziałem Tomasza Terlikowskiego, ks. Jacka Prusaka SJ, Zbigniewa
Nosowskiego, Krzysztofa Dorosza i Janusza Poniewierskiego;
• Pokój. Jak to się robi? – debata z udziałem szajcha Andrzeja
Ahmeda Saramowicza, ks. Jana Oleszko SAC i rabina Symchy
Kellera;
• „Symcha Keller i przyjaciele” – koncert w wykonaniu rabina
Symchy Kellera i jego przyjaciół z Gminy Żydowskiej w Łodzi;
3
• „Usłysz Panie moje słowa…” – drugie świętokrzyskie spotkanie psalmiczne z udziałem rabina Stasa Wojciechowicza
i ks. Grzegorza Michalczyka;
• „Legendy zachwycenia – rzecz o chasydach” – warsztaty
przeprowadzone przez Piotra Kostuchowskiego;
• „Kościół w piekle” – projekcja filmu z udziałem reżysera
i prezesa Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce Artura Hofmana;
• wieczór Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce: „a skrzypki w uszach grają” – program poetycko-muzyczny w wykonaniu artystów Teatru Żydowskiego w Warszawie;
• spotkanie autorskie z pisarką anką Grupińską.
IV Spotkania chrześcijańsko-Żydowskie odbyły się również
w Pińczowie i Bodzentynie, w dniach 8–12 kwietnia. Złożyły się na nie: projekcja filmów „Wyrzutki” i „Nie wolno się
brzydko bawić”, program „A skrzypki w uszach grają”, spotkanie z Anką Grupińską, warsztaty „Legendy zachwycenia” oraz
spotkania z Dziećmi Holocaustu.
MaJ
5 :: I Bliskie Spotkanie chrześcijan i Żydów w Krakowie pod
hasłem „Tikkun olam i Ewangelia Błogosławieństw – Żydów
i chrześcijan powinności wobec świata”. Prelegentami debaty
w kościele św. Katarzyny w Krakowie byli biskup krakowski
Grzegorz Ryś oraz prof. Stanisław Krajewski, filozof i działacz
społeczności żydowskiej.
15 :: „Przyjechałem do ciotki zofii” – w Teatrze im. Stefana
Żeromskiego w Kielcach wystawiony został spektakl w wykonaniu Teatru Crossroads Uniwersytetu Stanu Indiana. „Przyjechałem do ciotki Zofii” to przedstawienie oparte na biografii
Jana Karskiego, zaś jego tytuł nawiązuje do tajnego hasła, któ4
rym emisariusz posługiwał się podczas swojej ostatniej misji
w czasie wojny. Sztuka autorstwa Arthura Feinsoda, w reżyserii Dale’a McFaddena pokazywana była w ramach Dni Jana
Karskiego, organizowanych przez Muzeum Historii Polski,
które zaprosiło do Polski amerykański teatr. Spektakl zaprezentowany został w Kielcach przy współudziale Stowarzyszenia im. Jana Karskiego, Teatru im. Stefana Żeromskiego oraz
wsparciu Prezydenta Kielc.
10–24 :: wizyta Bogdana Białka w Izraelu. Wyjazd odbył się
na zaproszenie Instytutu Polskiego w Tel Awiwie. W jego trakcie prezes Stowarzyszenia im. Jana Karskiego prowadził wykłady poświęcone relacjom polsko-żydowskim dla studentów
izraelskich, spotkał się z burmistrzem Ramli – partnerskiego
miasta Kielc – oraz z członkami Stowarzyszenia Kieleckich
Żydów w Izraelu.
LIPIec
4 :: Obchody 68. rocznicy pogromu kieleckiego. Złożyły się
na nie modlitwy chrześcijan i Żydów nad grobem ofiar tragedii z 1946 roku, wędrówka śladami kieleckich Żydów oraz
uroczystość przed kamienicą, w której doszło do pogromu.
Podczas uroczystości wręczyliśmy wyróżnienia Stowarzyszenia im. Jana Karskiego – Vir Bonus oraz Femina Bona. Otrzy-
5
mali je: Stanisław Krajewski, współprzewodniczący Polskiej
Rady Chrześcijan i Żydów, Monika Krajewska, działaczka
społeczności żydowskiej oraz Andrzej Dąbrowski, dyrektor
Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Kielcach.
wrzeSIeń
17 :: Finał konkursu literackiego „Ławeczka Karskiego”.
Do udziału w nim w grudniu 2013 roku zaprosiliśmy uczniów
kieleckich szkół ponadgimnazjalnych. W pierwszym etapie,
zakończonym w lutym 2014 roku, nadsyłali oni swoje prace
literackie poświęcone Kielcom. Uczestnikom rywalizacji nie
narzucaliśmy ani formy, ani konkretnego tematu. W drugim
etapie konkursu kilkunastu autorów najlepszych prac wzięło udział w warsztatach reporterskich, które poprowadziła
nestorka kieleckiego dziennikarstwa Jadwiga Karolczak. Ich
rezultatem są cztery reportaże związane z Ławeczką Karskiego. Laureatkami konkursu zostały: Barbara Gajos (VI LO),
Zuzanna Śmiech (LO im. Świętej Jadwigi), Natalia Sikora
(I LO) i Sara Terelak (VI LO). W uroczystości wręczenia
nagród uczestniczyła Kaya Mirecka-Ploss, przyjaciółka i towarzyszka ostatnich lat życia Jana Karskiego. Oprawę artystyczną wręczenia nagród stanowił występ Sebastiana Rysia,
który przedstawił poświęcony Janowi Karskiemu monodram
pt. „Zupa rybna w Odessie”.
24 :: „Święty Dominik w III rP” – spotkanie z prowincjałem
polskich dominikanów o. Pawłem Kozackim (cykl „Autostrady i ścieżki wiary”).
26 :: „Sufizm, rumi i wolność duszy” – spotkanie z Kabirem
Edmundem Helminskim, szajchem bractwa Mawlewi.
6
PaźDzIerNIK
8–11 :: Święto Sukkot w Kielcach. Przez cztery dni młodzi
Izraelczycy spotykali się z uczniami w kieleckich szkołach oraz
z kielczanami w Galerii Korona. Spotkania odbywały się w nawiązującym do żydowskiej tradycji obchodów święta Sukkot
symbolicznym namiocie. Goście z Jerozolimy opowiadali w nim
o mieszkających w Izraelu kieleckich Żydach oraz o zwyczajach
i tradycjach żydowskich. Zwieńczeniem obchodów był koncert
pieśni żydowskich w wykonaniu Beaty Czerneckiej i towarzyszących jej artystów z krakowskiej „Piwnicy pod Baranami”.
20 :: „zaskoczony wiarą. Między Jerychem a Jerozolimą”
– spotkanie z o. Maciejem Biskupem, przeorem klasztoru Dominikanów w Szczecinie (cykl „Autostrady i ścieżki wiary”).
LIStOPaD
11–19 :: II edycja Festiwalu wolność i Pokój:
• koncert pieśni Bułata Okudżawy w wykonaniu Anatola Borowika;
• „Gałązka rozmarynu. Nocne Polaków rozmowy” – spotkanie z udziałem Leszka Mazana – krakowskiego publicysty;
Wojciecha Lubawskiego – prezydenta Kielc, autora książki
Małgorzata idzie na wojnę; Bogdana Białka – prezesa Stowa7
rzyszenia im. Jana Karskiego oraz artystów kieleckich: Andrzeja Cempury, Mirosława Bielińskiego i Pawła Piotrkowskiego;
• projekcja polskiego filmu dokumentalnego z 1935 roku poświęconego Józefowi Piłsudskiemu pt. „Sztandar wolności”
w reżyserii Ryszarda Ordyńskiego;
• spotkanie pt. „Miriam Guterman w naszych wspomnieniach”;
• „aBc judaizmu” – spotkanie z rabinem Stasem Wojciechowiczem;
• „Papież Franciszek – dlaczego jest niezrozumiany w Polsce” – spotkanie z dominikaninem o. Tomaszem Dostatnim.
GrUDzIeń:
11 :: „In umbra Fidei – spojrzenie na Matkę Pana” – spotkanie
z ks. Grzegorzem Michalczykiem, Krajowym Duszpasterzem
Środowisk Twórczych (cykl „Autostrady i ścieżki wiary”).
14 :: Nakładem Stowarzyszenia ukazała się książka Stanisława Żaka pt. Stan wojenny i po nim. Spotkanie poświęcone promocji książki odbyło się w 33. rocznicę wprowadzenia stanu
wojennego, podczas którego autor książki przez blisko rok
więziony był przez ówczesne władze.
18 :: „Noc zaślubin rumiego” – wieczór z poezją i muzyką.
Rumi był trzynastowiecznym perskim poetą, mistykiem i teologiem islamskim.
8
Stowarzyszenie im. Jana Karskiego – Instytut Kultury
Spotkania i Dialogu
Od 1 listopada siedzibą Stowarzyszenia jest lokal przy ulicy Planty 7 w Kielcach. Budynek ten w znaczący sposób wiąże się z najnowszymi dziejami
polsko-żydowskimi. Przed II wojną światową w zajmowanych przez nas
obecnie pomieszczeniach mieścił się żydowski sklep, zaś w roku 1946 doszło do pogromu żydowskich mieszkańców kamienicy.
Obiekt był w kiepskim stanie technicznym, lecz dzięki zaangażowaniu
władz miejskich możliwe stało się doprowadzenie go do stanu pozwalającego na prowadzenie bieżącej działalności Stowarzyszenia. Ze środków
komunalnych zainstalowano nowe sanitariaty, założono system wentylacji,
wymieniono okna oraz pomalowano ściany. Korzystając z okazji, wyrażamy naszą wdzięczność władzom miasta.
Plany
W pomieszczeniach lokalu zamierzamy na stałe stworzyć:
• Salę ekumeniczną, w której wierzący i niewierzący będą mogli oddać
się kontemplacji i modlitwie. Towarzyszyć im będzie przesłanie z Księgi Izajasza „Dom mój będzie nazwany domem modlitwy dla wszystkich
narodów” w językach: polskim, angielskim, hebrajskim, greckim i łacińskim;
• Salę pamięci rodzin Kotlickich i Goldszajdów – prezentowana będzie
w niej historia Żydów kieleckich przed II wojną światową, świadectwa
życia, radości i smutków. Na ekspozycję złożą się fotografie i listy Hany
Goldszajd;
• Memoriał poświęcony zamordowanym w 1943 roku dzieciom żydowskim z kieleckiego getta;
• Komórkę pamięci Miriam Guterman. Będzie to sala upamiętniająca
dzieje kieleckich Żydów w czasie II wojny światowej i po 1945 roku;
• Małe Kino – od lutego cotygodniowe projekcje.
Zmiany
25 listopada w nowej siedzibie Stowarzyszenia odbyło się walne zebranie
członków Stowarzyszenia. Podjęto decyzje:
• o powołaniu nowego Zarządu w składzie: prezes Bogdan Białek, wiceprezes Bohdan Gumowski i skarbnik Andrzej Rogala;
• o utworzeniu Instytutu Kultury Spotkania i Dialogu; poprzez działalność Instytutu Stowarzyszenie będzie zmierzać do budowania mostów
pomiędzy uczestnikami dialogu międzyreligijnego i międzykulturowego.
Szanowni Państwo,
będziemy bardzo wdzięczni wszelkim osobom i instytucjom, które zechcą
udzielić nam jakiegokolwiek wsparcia w rozwijaniu działalności
i realizacji celów Instytutu Kultury Spotkania i Dialogu. Jesteśmy głęboko
przekonani, że praca Instytutu dobrze przysłuży się mieszkańcom Kielc
oraz kształtowaniu pozytywnego wizerunku naszego miasta
jako miejsca dialogu, współpracy i pojednania.
4 lipca 2014
68. rocznica pogromu kieleckiego. Ulica Planty 7 – miejsce tragicznych
zdarzeń z 1946 roku. Przed budynkiem ustawiliśmy 42 krzesła z imionami
i nazwiskami ofiar, na których następnie kieleccy uczniowie zapalili
znicze. Za krzesłami widoczne jest wejście do lokalu na parterze.
To właśnie w nim od listopada mieści się siedziba Instytutu Kultury
Spotkania i Dialogu.
Stowarzyszenie im. Jana Karskiego
Instytut Kultury Spotkania i Dialogu
ul. Planty 7, 25-508 Kielce, telefon: 41 201 02 38,
e-mail: [email protected]; www.jankarski.org.pl
Konto bankowe: Bank PKO BP II Oddział Kielce
nr konta: 31 1020 2629 0000 9802 0157 6909
Dla
przelewów
zagranicznych – Swift Code: BPKOPLPW
12
ISBN 83-923016-8-4