Projekt rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie

R O Z P O R Z Ą D Z E N I E M I N I S T R A Ś R O D O W I S K A 1)
z dnia …………………………. 2013 r.
w sprawie ustanowienia planu ochrony dla Karkonoskiego Parku Narodowego
Na podstawie art. 19 ust. 5 z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U.
z 2013 r., poz. 627) zarządza się, co następuje:
§ 1. Ustanawia się plan ochrony dla Karkonoskiego Parku Narodowego, zwanego dalej
Parkiem.
§ 2. Plan ochrony, o którym mowa w § 1, zawiera:
1)
cele ochrony przyrody na terenie Parku oraz wskazanie przyrodniczych i społecznych
uwarunkowań ich realizacji, które są określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia;
2)
wskazanie obszarów ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej, które stanowią załącznik
nr 2 do rozporządzenia;
3)
opis granic, mapę i charakterystykę obszarów Natura 2000: PLB020007 Karkonosze,
PLH020006 Karkonosze, PLH020044 Stawy Sobieszowskie w części objętej granicami
Parku, które stanowią załącznik nr 3 do rozporządzenia;
4)
identyfikację oraz określenie sposobów eliminacji lub ograniczania istniejących i
potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz ich skutków dla obszarów
Natura 2000: PLB020007 Karkonosze, PLH020006 Karkonosze, PLH020044 Stawy
Sobieszowskie w części objętej granicami Parku, które są określone w załączniku nr 4
do rozporządzenia;
5)
określenie warunków utrzymania lub odtworzenia właściwego stanu ochrony
przedmiotów ochrony obszaru Natura 2000 na terenie Parku, zachowania integralności
1)
Minister Środowiska kieruje działem administracji rządowej – środowisko, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 2
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 listopada 20011 r. w sprawie szczegółowego zakresu
działania Ministra Środowiska (Dz. U. Nr 248, poz. 1493 i Nr 248, poz. 1671).
–2–
obszaru Natura 2000 oraz spójności sieci obszarów Natura 2000, które stanowią
załącznik nr 5 do rozporządzenia;
6)
wskaźniki właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych lub gatunków roślin i
zwierząt i ich siedlisk, będących przedmiotami ochrony obszaru Natura 2000 na terenie
Parku, które są określone w załączniku nr 6 do rozporządzenia;
7)
określenie działań ochronnych na obszarach ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej, z
podaniem rodzaju, zakresu i lokalizacji tych działań, a także określenie działań
ochronnych niezbędnych dla utrzymania lub odtworzenia właściwego stanu ochrony
przedmiotów ochrony obszarów Natura 2000: PLB020007 Karkonosze, PLH020006
Karkonosze, PLH020044 Stawy Sobieszowskie w części objętej granicami Parku, które
stanowią załącznik nr 7 do rozporządzenia;
8)
określenie sposobów monitoringu realizacji zadań ochronnych oraz ich skutków w
obszarach Natura 2000: PLB020007 Karkonosze, PLH020006 Karkonosze, PLH020044
Stawy Sobieszowskie w części objętej granicami Parku są określone w załączniku nr 8
do rozporządzenia;
9)
określenie sposobów monitoringu stanu ochrony siedlisk przyrodniczych lub gatunków,
roślin i zwierząt i ich siedlisk, będących przedmiotami ochrony obszarów Natura 2000:
PLB020007 Karkonosze, PLH020006 Karkonosze, PLH020044 Stawy Sobieszowskie
występujących na terenie Parku, które stanowią załącznik nr 9 do rozporządzenia;
10) wskazanie obszarów i miejsc udostępnionych dla celów naukowych, edukacyjnych,
turystycznych, rekreacyjnych, amatorskiego połowu ryb oraz określenie sposobów ich
udostępniania, które stanowią załącznik nr 10 do rozporządzenia;
11) wskazanie miejsc, w których może być prowadzona działalność wytwórcza, handlowa i
rolnicza, które stanowią załącznik nr 11 do rozporządzenia;
12) ustalenia do studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego
gmin,
miejscowych
planów
zagospodarowania
przestrzennego,
planów
zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego, dotyczące eliminacji
lub ograniczenia zagrożeń wewnętrznych lub zewnętrznych oraz niezbędnych dla
utrzymania lub odtworzenia właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz
gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszary Natura 2000:
PLB020007 Karkonosze, PLH020006 Karkonosze, PLH020044 Stawy Sobieszowskie,
które stanowią załącznik nr 12 do rozporządzenia.
§ 3. Użyte w załącznikach do rozporządzenia określenia oznaczają:
–3–
1)
antropopresja – ogół działań człowieka (zarówno planowanych jak i przypadkowych)
wywierających bezpośredni lub pośredni wpływ na środowisko przyrodnicze,
powodujących często zmiany o charakterze negatywnym takie jak: zanieczyszczenie
powietrza atmosferycznego, gleb oraz systemu wód powierzchniowych i podziemnych,
zmiany w położeniu zwierciadła wód gruntowych, nadmierną zabudowę przestrzenną
terenów o dużych walorach przyrodniczych, nadmierną presję ruchu turystycznego,
wprowadzanie obcych oraz inwazyjnych gatunków flory i fauny, itp. Czynniki
antropopresji mogą się przyczyniać do dewastacji środowiska przyrodniczego i
powodować jego trwałe zmiany, ograniczając w konsekwencji niezbędne warunki do
życia zwierząt, roślin i grzybów;
2)
bariera migracyjna – przeszkodę, której gatunek o określonych możliwościach
przemieszczania się nie może pokonać (np. bariera fizyczna w postaci drogi o dużym
natężeniu ruchu, brak niezbędnej ciągłości zadrzewień w ekosystemie leśnym, zwarta
zabudowa mieszkaniowa w obszarze korytarza ekologicznego);
3)
biocenoza – wielogatunkowy zespół organizmów wzajemnie powiązanych różnymi
zależnościami ekologicznymi, żyjący w określonym środowisku zwanym biotopem (np.
biocenoza lasu, łąki, stawu);
4)
byliny – wieloletnie rośliny zielne (żyjące dłużej niż dwa lata) i zwykle wielokrotnie w
tym czasie wydające nasiona bądź zarodniki;
5)
darń krzewinek – korzenie roślin wieloletnich o drewniejących, obficie rozgałęzionych
pędach silnie ze sobą splecionych;
6)
drzewa zawieszone – drzewa, które w wyniku działania czynników biotycznych i
abiotycznych (np. naturalnego obumarcia, huraganu) nie upadły na ziemię, lecz oparły
się o sąsiadujące, stojące drzewo lub grupę drzew;
7)
drzewostan – zespół drzew tworzący główny składnik leśnej szaty roślinnej;
8)
ekosystem – podstawowe pojęcie w ekologii. Stanowi ogół organizmów występujących
na danym obszarze (biocenoza) powiązanych licznymi zależnościami ekologicznymi z
nieożywionymi elementami środowiska zewnętrznego (biotopem);
9)
erozja rzeczna – rodzaj erozji wodnej, proces niszczenia powierzchni terenu przez rzekę,
przenoszenie cząstek przez prąd rzeki bądź falowanie wody, polegające na pogłębianiu
(erozja denna), przesuwaniu (erozja boczna) i wydłużaniu (erozja wsteczna) koryta
rzecznego;
–4–
10) gatunki inwazyjne – gatunki pochodzące z innego obszaru geograficznego o znacznej
ekspansywności, które rozprzestrzeniają się w sposób naturalny lub wraz z działalnością
człowieka i stanowią zagrożenie dla fauny i flory danego ekosystemu, konkurując z
gatunkami rodzimymi (autochtonicznymi) o warunki siedliskowe. Przyczyniają się
często do wypierania, a nawet wyginięcia gatunków miejscowych;
11) gatunki obce – gatunki występujące poza swoim naturalnym zasięgiem w postaci
osobników lub zdolnych do przeżycia: gamet, zarodników, nasion, jaj lub części
osobników, dzięki którym mogą się one rozmnażać;
12) gatunki priorytetowe – gatunki zagrożone, w odniesieniu, do których Wspólnota ponosi
szczególną odpowiedzialność z powodu wielkości ich naturalnego zasięgu mieszczącego
się na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej;
13) inwentaryzacja dóbr kultury materialnej – sporządzenie szczegółowego spisu wszelkich
istniejących wytworów działalności człowieka (dóbr) – zarówno przedmiotów sztuki jak
i przedmiotów użytkowych (narzędzi oraz przedmiotów życia codziennego);
14) inwentaryzacja przyrodnicza – zbiór (opis, spis) różnorodnych elementów środowiska
przyrodniczego (gatunków flory i fauny, zasobów wodnych, glebowych itp.),
charakteryzujących jego stan, rodzaj i kierunek zachodzących w ich obrębie przemian
oraz informujących o istniejących i potencjalnych zagrożeniach;
15) kartowanie – czynności polegające na zarejestrowaniu przebiegu zjawisk i procesów
przyrodniczych w formie graficznej (np. w postaci informacji zamieszczanych na
mapie) na podstawie dostępnych danych i informacji opartych na wiedzy eksperckiej;
16) korytarz ekologiczny – obszar umożliwiający migrację (rozprzestrzenianie się) roślin,
zwierząt lub grzybów, zapewniający dogodne warunki dla ich egzystencji (w tym dla
przeżycia osobników) w trakcie ich przemieszczania się w środowisku przyrodniczym;
17) materiał rozmnożeniowy – materiał w postaci nasion, sadzonek, cebul, korzeni, kłączy,
łodyg, bulw, szczepów, gałęzi lub gałązek, pąków, pędów, itp. służący do
wegetatywnego rozmnażania roślin;
18) martwe drewno – obumarłe zdrewniałe części roślin drzewiastych i krzewiastych (lub
całe rośliny) w różnych stadiach ich rozkładu;
19) metodyka GIOŚ – przyjęty sposób monitoringu przyrodniczego (gatunków roślin i
zwierząt oraz siedlisk przyrodniczych), którego metodykę opracowano przy współpracy
Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, polegający na obserwacji i ocenie stanu
–5–
oraz zachodzących zmian w składnikach różnorodności biologicznej i krajobrazowej na
wybranych obszarach;
20) monitoring stanu abiotycznego – prowadzenie obserwacji i pomiarów pozwalających na
prognozowanie zagrożeń powstających w wyniku oddziaływania czynników fizycznych
(abiotycznych), np. zmian klimatycznych;
21) monitoring
stanu
biotycznego
–
prowadzenie
obserwacji,
pozwalających
na
prognozowanie zagrożenia powstającego w wyniku oddziaływania organizmów żywych
(czynników
biotycznych),
których
działalność
życiowa
wpływa
na
procesy
kształtowania i przekształcania środowiska;
22) nalot – jedną z pierwszych faz rozwoju drzewostanu, obejmującą drzewa pochodzące z
samosiewu (spontanicznego, naturalnego rozsiewania nasion) i nieprzekraczające
zazwyczaj wysokości roślin runa leśnego;
23) nieuprawniona eksploracja – nieuprawnioną penetrację terenu Parku przez osoby
nieposiadające stosownego zezwolenia (np. prowadzenie wykopalisk i pozyskiwanie
przedmiotów o znaczeniu archeologicznym, kolekcjonerskie pozyskiwanie gatunków
flory i fauny);
24) ochrona ex situ – ochronę gatunków roślin, zwierząt i grzybów poza miejscem ich
naturalnego występowania oraz ochronę skał, skamieniałości i minerałów w miejscach
ich przechowywania;
25) organy wegetatywne – organy roślin odpowiedzialne za wzrost i rozwój rośliny (np.
łodyga, liście, korzeń);
26) otulina – strefę ochronną graniczącą z formą ochrony przyrody i wyznaczoną
indywidualnie dla formy ochrony przyrody w celu zabezpieczenia przed zagrożeniami
zewnętrznymi wynikającymi z działalności człowieka;
27) potencjał ekologiczny wód – sprawność i wydajność wartości biologicznych,
hydromorfologicznych i fizykochemicznych elementów jakości wód. W zależności od
parametrów rozróżnia się maksymalny, dobry, umiarkowany, niski i zły potencjał
ekologiczny;
28) podszyt – dolną warstwę w drzewostanie ekosystemu leśnego, złożoną z gatunków
drzewiastych i krzewiastych dorastających do wysokości 4 m;
29) proces ewolucyjny – proces przeobrażania się organizmów w zmiennych warunkach
środowiska,
który
polega
na
powstawaniu
nowych,
dziedzicznych
cech
przystosowawczych, różnicowaniu się populacji i wyodrębnianiu nowych gatunków;
–6–
30) proces sukcesji – jeden z ważniejszych procesów ekologicznych, oznaczający
kierunkowe, uporządkowane zmiany prowadzące do przekształcania się ekosystemów
(zbiorowisk roślinnych) w miejscach, w których roślinność uległa zniszczeniu w wyniku
czynników biotycznych lub abiotycznych (np. postępujące samoistne zarastanie łąk
drzewami i krzewami, pojawianie się kolejnych stadiów roślinności na terenach po
pożarach lasu);
31) proces unaturalniania się ekosystemów – proces naturalnego, samoistnego (bez
ingerencji ze strony człowieka) przekształcania się danego ekosystemu w kierunku
nabywania przez niego cech ekologicznych o charakterze zbliżonym do układu
naturalnego
(pierwotnego),
sprzed
okresu
zmian
wywołanych
działalnością
antropogeniczną (np. miejscowego przekształcania ekosystemów leśnych w pola
uprawne);
32) przedmioty ochrony – gatunki flory, fauny i grzybów oraz ich siedliska występujące na
terenie Parku, które muszą być uwzględniane w planowaniu wszelkich działań
dotyczących ochrony obszaru oraz utrzymania lub przywrócenia ich właściwego stanu
ochrony;
33) przepusty drogowe – budowle stanowiące poprzeczny element dróg, przeznaczone do
przeprowadzenia wód
powierzchniowych, a także specjalistyczne konstrukcje
techniczne służące zapewnieniu ciągów migracji dla wielu gatunków zwierząt (np. dla
drobnych ssaków czy płazów);
34) regresja biocenoz – kierunkowy proces zaniku danego zbiorowiska roślinnego (np.
leśnego) wraz z całą biocenozą o określonej przestrzeni i jednakowych warunkach
abiotycznych (fizycznych) pod wpływem czynników zewnętrznych (naturalnych lub
antropogenicznych). Regresja wyraża się stopniowym lub gwałtownym uproszczeniem
struktury pionowej i poziomej układów bardziej złożonych, uprzednio trwałych, na
układy prostsze, nietrwałe, o odmiennej funkcji ekologicznej;
35) reintrodukcja gatunków – metodę ochrony czynnej polegającą na sztucznym, ponownym
wprowadzeniu gatunku na dany obszar, na którym wcześniej występował w sposób
naturalny, lecz wyginął (np. został wytępiony), bądź też z niego ustąpił w wyniku
różnych czynników o charakterze ekologicznym lub w wyniku zmian środowiska
powodowanych działalnością człowieka;
36) rekultywacja terenu – zespół działań technicznych mających na celu przywrócenie
zniszczonym lub zdegradowanym terenom (glebom, krajobrazom, ekosystemom) ich
–7–
pierwotnej funkcji ekologicznej, najczęściej nadanie nowych wartości ekologicznych,
funkcji przyrodniczych, walorów estetycznych i krajobrazowych;
37) rewitalizacja – działania w obrębie zdegradowanych lub przekształconych obszarów
przyrodniczych, których celem jest doprowadzenie do ich ożywienia, poprawy
funkcjonalności i estetyki w krajobrazie, wygody użytkowania i jakości życia w
rewitalizowanym zespole przyrodniczym;
38) rola mikrosiedliskowa martwego drewna – wpływ obumarłych części roślin
drzewiastych i towarzyszących im organizmów na stan siedliska, fauny oraz flory w
danym siedlisku;
39) siedlisko – zespół czynników abiotycznych (klimatyczno-glebowych) oddziaływujących
na rozwój poszczególnych organizmów, lub całą biocenozę. W odniesieniu do gatunków
flory i fauny stanowi przestrzeń ich występowania;
40) stanowiska archeologiczne – każdy ślad materialnej działalności ludzkiej w przeszłości.
Obiekty kulturowe o charakterze sakralnym, mieszkalnym lub gospodarczym, miejsca
pochówków wraz z otaczającym je układem przestrzennym krajobrazu przyrodniczego;
41) struktura krajobrazu kulturowego – przestrzeń historycznie ukształtowana w wyniku
działalności człowieka, zawierającą wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze;
43) synantropizacja siedlisk – przemiany roślinności, jakie zachodzą pod wpływem
działalności człowieka, czego przejawem jest wzrost lokalnego nagromadzenia
specyficznych zespołów roślinnych, rozprzestrzenianie się naturalnych zbiorowisk
hemerofilnych (zbiorowisk zawdzięczających swoje powstawanie i rozprzestrzenianie
się działalności człowieka). Procesowi towarzyszy ustępowanie zbiorowisk pierwotnych
(hemerofobnych), powstawanie nowych, zróżnicowanych kombinacji gatunków,
powstawanie zbiorowisk kadłubowych (zbiorowisk zubożałych pod względem
florystycznym, pozbawionych gatunków charakterystycznych) oraz brak dynamicznej
równowagi wyrażający się mnogością stadiów degeneracji (zniekształcenie struktury
zbiorowisk);
44) sukces lęgowy – liczba gniazd, w których zostały wychowane pisklęta;
45) terytorialne samce – samce zajmujące określony obszar (terytorium), którego bronią
przed innymi samcami tego samego gatunku;
46) transekt – trasa przejścia w terenie, łącząca oznakowane punkty, jako element metodyki
prowadzenia badań
ekologicznych,
służący na przykład
liczeniu
zauważonych przedmiotów obserwacji lub zjawisk przyrodniczych;
wszystkich
–8–
48) unifikacja biocenoz – zanik pierwotnych kombinacji biocenoz, obniżenie różnorodności
przez ujednolicenie zespołu populacji organizmów roślinnych, zwierzęcych, grzybów i
mikroorganizmów danego środowiska, należących do różnych gatunków, ale
powiązanych ze sobą różnorodnymi czynnikami ekologicznymi i zależnościami
pokarmowymi, tworzących określona całość;
49)
właściwe warunki siedliskowe – zespół sprzyjających czynników abiotycznych
(klimatyczno-glebowych), panujących w określonym miejscu, pozwalających na rozwój
poszczególnych organizmów, ich populacji lub całych biocenoz (wielogatunkowy
zespół organizmów powiązanych ze sobą licznymi związkami ekologicznymi);
50) wypas zwierząt gospodarskich – wypas owiec i bydła na chronionych obszarach Parku
zapobiegający ekspansji pospolitych, kosmopolitycznych chwastów i roślinności
krzewiastej, przyczyniający się do zachowania zróżnicowanej strukturalnie roślinności,
stosowany jako jedna ze współczesnych metod ochrony czynnej ekosystemów
łąkowych;
51) zbiorowisko (zbiorowisko roślinne) – ugrupowanie roślin o charakterze naturalnym lub
półnaturalnym zajmujące określony typ siedliska (np. zbiorowisko lasu liściastego, łąki
wilgotnej);
52) zdjęcia fitosocjologiczne – dokładny opis roślinności występującej na powierzchni
reprezentującej dane zbiorowisko; opis zawiera spis gatunków roślin wraz z podaniem
warstwy, w której dany gatunek występuje oraz jego cech takich jak ilościowość,
towarzyskość, czy żywotność;
§ 4. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
MINISTER ŚRODOWISKA