zestaw I - "CIEKAWOSTKI GEOGRAFICZNE" – opisy
Transkrypt
zestaw I - "CIEKAWOSTKI GEOGRAFICZNE" – opisy
zestaw I - "CIEKAWOSTKI GEOGRAFICZNE" – opisy Rozpoznaj, jacy wielcy, polscy odkrywcy i podróżnicy kryją się pod podanymi niżej opisami. Odgadnij ich imiona i nazwiska oraz zapisz na karcie same odpowiedzi. 1. Geolog i mineralog, badacz Chile, profesor uniwersytetu w Santiago. W 1838r. wyjechał do Chile, gdzie przez wiele lat prowadził badania geologiczne; przemierzył cały kraj – od pustyni Atacama na północy po prowincję Osorno na południu – i czterokrotnie przekroczył Andy. Podczas wypraw odkrył m.in. żyły złota, srebra, złoża saletry i węgla. Opracował w 1846r. pierwszą mapę geologiczną Chile. Przyczynił się też w dużym stopniu do rozwoju gospodarczego i kulturalnego Chile. Nazywany jest prekursorem geologii w Chile i ojcem szkolnictwa chilijskiego. Jego imieniem nazwano pasmo górskie i trzy miasta w Chile, a także odmianę lisa oraz odkryty przez niego minerał. 2. Zoolog i lekarz, badacz jeziora Bajkał; profesor Szkoły Głównej w Warszawie i Uniwersytetu Lwowskiego. Za działalność patriotyczną i konspiracyjną podczas powstania styczniowego został zesłany w 1864r. na Syberię. Okres tam spędzony poświęcił na intensywną działalność naukową. Zasłynął jako pionier wszechstronnych badań Bajkału. Obalił twierdzenie o ubóstwie świata zwierzęcego jeziora, dzięki odkryciu wielu form jego fauny. W 1876r. jako pierwszy w świecie dokonał seryjnych badań pomiarów termicznych jeziora do głębokości 1320m i wykazał jego większą głębokość niż dotąd twierdzono (1372m zamiast ok. 1000m). Podczas swoich badań na Syberii odkrył ponad 40 gatunków ptaków, wiele gatunków ryb oraz zgromadził duże zbiory etnograficzne i mineralogiczne. Jego imię zostało upamiętnione kilkudziesięcioma nazwami w terminologii zoologicznej. 3. Geolog, geograf i podróżnik, jeden z najwybitniejszych badaczy Australii. Po upadku powstania listopadowego wyjechał z kraju. W 1834r. jako pierwszy Polak podjął indywidualną wyprawę dookoła świata. W kwietniu 1839r. przybył do Australii, która stała się głównym terenem jego geograficznych i geologicznych eksploracji. W ciągu czterech lat intensywnych badań odbył trzy wyprawy w głąb zupełnie wówczas nieznanego kontynentu. Podczas tych wypraw odkrył m.in. żyły złota, odkrył i wszedł na najwyższy szczyt kontynentu (nazwał go Górą Kościuszki), opracował wielką mapę geologiczną poznanych obszarów. Jego pamięć została uczczona wieloma nazwami geograficznymi w Australii (rzeka, szczyt, miejscowość i inne) oraz przyrodniczymi (m.in. skorupiaka i trylobita). 4. Inżynier, profesor politechniki w Limie (Peru). Po powstaniu listopadowym wyemigrował z kraju, a w 1852r. wyjechał do Peru. Projektował tam i budował drogi, mosty i linie kolejowe, odbywał liczne wyprawy w głąb kraju, również poza Andy, aż do puszcz nad Amazonką, do Montanii. Wyprawy te, trwające nieraz wiele miesięcy, były skierowane na obszary nie znane, oznaczone jako „białe plamy” na mapach, którymi się posługiwał. Zaprojektował linię kolejową przez Andy, łączącą wybrzeże z obszarami peruwiańskimi za górami. Kolej ta dociera do wysokości 4768 m n.p.m., dzięki czemu jest najwyżej położoną linią kolejową na świecie. 5. Geolog, paleontolog i geograf, wybitny badacz Syberii. Za udział w powstaniu styczniowym został zesłany na Syberię, gdzie poświęcił się działalności naukowej, pracował jednocześnie dla Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego. W latach 1871-83 odbył wiele wypraw terenowych . Prowadził badania geologiczne w górach Sajan Wschodni, w dolinie rzeki Irkut, nad Dolną Tunguzką. Zbadał całe wybrzeże jeziora Bajkał. Poza badaniami geologicznymi prowadził też badania antropologiczne, meteorologiczne i inne. Zbierał okazy minerałów i fauny kopalnej. W 1891r. został wysłany na północo - -wschód Azji, by zbadać nieznany wówczas kraj kołymski. Podczas tej wyprawy zmarł. Jego imieniem nazwano dwa duże pasma górski na Syberii – w Jakucji i na Zabajkalu, dwie góry w pobliżu Bajkału oraz miasto nad Kołymą, w pobliżu miejsca jego śmierci. 6. Podróżnik, żołnierz, żeglarz i pamiętnikarz, szlachcic węgierski z rodziny pochodzenia polskiego. W 1768r. przystąpił do konfederacji barskiej i walczył w jej szeregach, za co został w 1770r. zesłany na Kamczatkę. W 1771r. zorganizował tam bunt i opanował statek „Św. Piotr i Paweł”, na którym opłynął wokół M.Beringa; żeglował wzdłuż wybrzeża Alaski, Aleutów, Japonii oraz Tajwanu i dotarł do portugalskiej kolonii Makau w pd.wsch. Chinach. W latach 1773-76 przebywał jako zarządca Francji na Madagaskarze. Poznał dużą część wyspy; organizował m.in. wyprawy badawcze i podejmował działania w celu podniesienia gospodarki wyspy. Nawiązał przyjazne stosunki z krajowcami, którzy obwołali go swoim „ampansakabe” (królem). Planował utworzenie na Madagaskarze niepodległego państwa kierowanego przez siebie. Zginął w walce z Francuzami, gdy dowodził oddziałami malgaskimi. 7. Geofizyk i geograf, badacz polarny, profesor Uniwersytetu Lwowskiego. Był współorganizatorem i w 1897-99 wraz z innym Polakiem uczestnikiem belgijskiej wyprawy naukowej na Antarktydę na statku „Belgica”. Podczas wyprawy prowadził badania oceanograficzne, meteorologiczne, glacjologiczne i geologiczne. Na podstawie ich wyników wysunął wiele nowych, odkrywczych hipotez naukowych, np. hipotezę „Antarktandów” o łączności geologicznej Andów w Ameryce Południowej ze wzniesieniami Ziemi Grahama na Antarktydzie. Jego imieniem jest nazwany półwysep, szczyt i nunatak na Antarktydzie, góra i lodowiec na Spitsbergenie oraz polska stacja badawcza w archipelagu Szetlandy Południowe. (7 pkt. - po 1 pkt. za każdą prawidłową odpowiedź) zestaw II - "REKORDY WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO" Odgadnij rekordy naszego województwa. Zapisz na karcie same odpowiedzi. 1. Najwyższy szczyt województwa małopolskiego. 2. Najdłuższa rzeka (132 km) płynąca w całości przez obszar naszego województwa. 3. Największy (64-70 m) wodospad w województwie i jednocześnie w Polsce – podaj nazwę wodospadu i potoku. 4. Najgłębsze jezioro (79,3 m). 5. Największe jezioro (34,54 ha). 6. Największy sztuczny zbiornik o pojemności 231,9 hm 3. 7. Najwyżej położone jeziora w Polsce na wysokości około 1900 m n.p.m. 8. Najmniejszy park narodowy w województwie (w Polsce). 9. Największe miasto w województwie. 10. Miasto o najmniejszej liczbie mieszkańców (około 1669 os.). 11. Miasto o najmniejszej powierzchni (2,97 km2. 12. Najmłodsze miasto w województwie, któremu ponownie przyznano prawa miejskie 1.01. 2011r. 13. Miejscowość z najstarszym w województwie obserwatorium i stacją meteorologiczną. 14. Najwyżej położona miejscowość w Polsce na wysokości 1013 m n.p.m., na północnych stokach Gubałówki. 15. Najwyżej położony, stale zamieszkały punkt w Polsce (1981 m n.p.m.). 16. Dwie wsie w województwie pretendujące do miana „najdłuższej wsi” w Polsce 17. Powiat w województwie o największej powierzchni (1550 km2). 18. Powiat ziemski o najwyższym wskaźniku urbanizacji w województwie (około 63%). 19. Zespół najstarszych zachowanych budynków Uniwersytetu Jagiellońskiego, zakupiony przez króla Władysława Jagiełłę w 1400r.. 20. Największa podziemna kaplica w Polsce.. 21. Ołtarz gotycki z lat 1477-1489 – największy i jeden z najpiękniejszych ołtarzy średniowiecznej Europy. 22. Kopalnia, która jest jednym z najstarszych czynnych ponad 700 lat zakładem przemysłowym w Europie; od 1978r. znajduje się na Pierwszej Światowej Liście Dziedzictwa Kulturowego i Przyrodniczego. 23. Najwyżej położony przystanek osobowy (do 11.12.2005r. stacja kolejowa)w Polsce, leżący na Turystycznym Szlaku Kolejowym przez Karpaty. (25 pkt. - po 1 pkt. za każdą prawidłową odpowiedź) Zestaw III - „CZY ZNASZ MAPĘ ŚWIATA?” 1. Rozpoznaj obiekty geograficzne zaznaczone na poniższym schemacie mapy. Podaj ich nazwy. A. Kontynent; B. Kontynent; 1. Morze; 2. Cieśnina; 3. Morze; 4. Cieśnina (6 pkt. - po 1 pkt. za każdą prawidłową odpowiedź) 2. Uzupełnij tabelę. Wpisz wybrane nazwy miast (z niżej podanych) na podstawie opisów oraz odpowiadające im numery z mapy: Bogatynia, Opole, Suwałki, Olsztyn, Lubin, Tarnowskie Góry, Kowary, Bełchatów, Warszawa, Chełm, Kłodawa, Bochnia, Złotoryja, Złoty Stok. Nr na mapie Nazwa miasta Informacje Miasto na prawach powiatu; słynie z zabytkowej kopalni kredy piszącej, której złoża znajdują się pod powierzchnią miasta; w wyniku wielowiekowej eksploatacji powstał wielopoziomowy kompleks korytarzy i komór – część udostępniono dla turystów. Tutejsza kopalnia jest najstarszą kopalnią soli kamiennej na ziemiach polskich; z powodu wyczerpania zasobów zaprzestano wydobycia; część wyrobisk została udostępniona do zwiedzania. Miasto położone na północnym krańcu największego okręgu przemysłowego; ważny węzeł kolejowy; atrakcją turystyczną jest podziemna trasa turystyczna umożliwiająca zwiedzanie podziemi dawnej kopalni kruszców srebronośnych. W mieście znajduje się największa czynna kopalnia soli (sól kamienna, potasowa i magnezowa) w Polsce; w 2004r. udostępniono do zwiedzania podziemną trasę turystyczną. Miasto położone w środkowej Polsce, w pobliżu którego znajduje się największa kopalnia odkrywkowa węgla brunatnego i największa w Europie elektrownia cieplna. Miasto położone w kotlinie, która zwyczajowo w Polsce zwana jest Workiem Turoszowskim; na terenie gminy znajduje się kopalnia węgla brunatnego i elektrownia cieplna. Miasto położone u podnóża Gór Złotych; historia miasta związana jest z rozwojem górnictwa złota i arsenu; obecnie znane jest z Muzeum Górnictwa i Hutnictwa Złota. Miasto związane jest z przemysłem wydobywczym i przetwórczym rudy miedzi (najbogatsze złoża w Europie); położone w centralnej części okręgu przemysłowego. Osobliwością miasta, oprócz malowniczego położenia na pograniczu Karkonoszy i Rudaw Janowickich, jest udostępniona dla turystów podziemna trasa turystyczna w nieczynnej kopalni rudy uranu. Miasto położone na terenach zasobnych w rudy żelaza, wanadu, ołowiu, tytanu; surowce te obecnie nie są poddane eksploatacji ze względu na głębokości na jakich się znajdują, oraz na ochronę środowiska (Zielone Płuca Polski). (10 pkt. - po 1 pkt. za każdą prawidłową parę) Zestaw IV - „DEFINICJE GEOGRAFICZNE” Czy rozumiesz czytane treści i stosujesz terminy w odpowiednim kontekście? Rozwiąż logogryf, wpisując poziomo odpowiedzi na kolejne pytania. Wyjaśnij pojęcie z zaznaczonej kolumny. 1. Pochodzi z niej 90% gazu będącego głównym powodem efektu cieplarnianego. 2. Trzeci co do ilości składnik powietrza. 3. Magazynowanie, gromadzenie wody w postaci rzek, jezior, mórz i oceanów, a także lodu. 4. Ważny element ochrony Ziemi znajdujący się w stratosferze, chemicznie O3. 5. Parowanie z roślin. 6. Efekt cieplarniany inaczej. Rozwiązanie: ………………………………………… (7 pkt. - po 1 pkt. za każdą prawidłową odpowiedź) Zestaw V - "CZY WIEM?... CZY POTRAFIĘ?..." Rozwiąż podane niżej zadania geograficzne. Sprawdź swoje umiejętności . Na kartach wpisz całość obliczeń i rozwiązań. 1. Twój statek wypłynął z portu Freetown w Zachodniej Afryce (8°30'N; 13°15'W), a następnie przepłynął 600 mil morskich w kierunku południowym, wobec czego zmienił swoje położenie geograficzne. Oblicz i określ jego nowe współrzędne geograficzne. (3 pkt.) 2. Pewnego słonecznego dnia w Irkucku nad J. Bajkał spotkali się mieszkańcy różnych miejsc na Ziemi: A. Leńska nad Leną (61°N) B. Przylądka Czeluskin (77°45’N) D. Kalkuty (22°27’ N) E. Mogadiszu (2°N ) (9 pkt.) C. Emerald (23°27’S) Rozmowa toczyła się na różne tematy geograficzne jak również astronomiczne. Oto najważniejsze stwierdzenie. Napisz, mieszkaniec której części świata (A,B,C,D, E) je wypowiedział: a)W drugiej połowie czerwca Słońce zachowuje się zupełnie inaczej niż w grudniu i w momencie górowania jest widoczne po północnej stronie nieba. ....... b) U mnie 22.06. Słońce góruje na wysokości 35°42’ , a 12 godzin później dołuje na wysokości 11°12’. ...... c) Zauważyłem, że 25.03. i 19.09. w południe cień jest plamą pod stopami. …... d) To ciekawe, bo ja nie rzucam cienia tylko w drugiej połowie czerwca. ….. e) Ja rzucam cień przez 8 miesięcy, ale za to najdłuższy z nas wszystkich. ….. f) Jeżeli wziąć nas wszystkich pod uwagę to cień rzucam przez cały rok, ale ani najdłuższy ani najkrótszy. ….. g) 22 grudnia Słońce góruje u mnie na wysokości 5°33’ a dzień trwa ok. 5 godzin. ….. h) W czerwcu Słońce góruje u mnie najwyżej. ….. i) Natomiast u mnie Słońce 22.12. góruje na wysokości 90°. ….. WYPEŁNIONE CZYTELNIE KARTY ODPOWIEDZI (bez treści zadań) NALEŻY ODDAĆ DO 16 KWIETNIA 2015r.