Broszura informacyjna - Regionalny Program Operacyjny Warmia i

Broszura informacyjna z badania pt. :
“Ewaluacja Regionalnego
Programu Operacyjnego
Województwa WarmińskoMazurskiego w kontekście
konkurencyjności firm,
produktów i usług”
Przygotowany przez EGO s.c.
Projekt sfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
Cele i zakres badania
Głównym celem badania ewaluacyjnego było: Określenie i ocena dotychczasowego
oraz potencjalnego wpływu Regionalnego Programu Operacyjnego Warmia i Mazury
na lata 2007-2013 na wzrost konkurencyjności firm, produktów i usług w województwie
warmińsko-mazurskim.
W toku ewaluacji wykorzystano szereg ilościowych i jakościowych metod pozyskiwania danych z wykorzystaniem m.in. podejścia kontrfaktycznego, służącego oszacowaniu efektów netto RPO WiM. Przedmiotem badania było dotychczasowe wsparcie osi
priorytetowej I Przedsiębiorczość i II Turystyka RPO WiM. W ujęciu podmiotowym
badanie objęło przede wszystkim przedsiębiorców – zarówno beneficjentów jak i nieskutecznych wnioskodawców osi priorytetowych I i II oraz podmioty właściwe ze względu
na pozostałe obszary wsparcia badanych osi priorytetowych (w tym: jednostki badawczo-naukowe, instytucje otoczenia biznesu, JST i organizacje pozarządowe wdrażające
projekty ‘turystyczne’).
Kluczowe wnioski z badania
Ryc. 1 Zmiana przychodów i zysków ze sprzedaży wnioskodawców RPO WiM
w latach 2009-2011
Przychody
Zyski
Źródło: Badanie CAPI wnioskodawców RPO WiM (n=150 grupa eksperymentalna + 150
grupa kontrolna)
Badanie ewaluacyjne wykazało, iż wsparcie RPO WiM wpływa pozytywnie na
konkurencyjność otrzymujących je przedsiębiorców (występuje tzw. pozytywny efekt netto). Beneficjenci Programu zanotowali wzrost przychodów ze sprzedaży o średnio ponad
11% i zysków o 6,8% (przedsiębiorcy z grupy kontrolnej – nieotrzymujący wsparcia osiągnęli
odpowiednio 5,7% i 3,8%). W obu przypadkach wyższy efekt przyniosły dotacje i poręczenia,
a niższy pożyczki. Wyraźnie mocniejszy był też wpływ na MSP niż na przedsiębiorstwa duże.
2
Największy efekt netto zauważono w zakresie tworzenia miejsc pracy – wzrost zatrudnienia u beneficjentów RPO WiM o 11,7% (1,5% w grupie kontrolnej). Najbardziej
skuteczne w tym zakresie były dotacje. A ze względu na typ beneficjenta – mikro i
duże przedsiębiorstwa. Można szacować, że z 6134 miejsc pracy brutto wykazanych we
wnioskach dotacyjnych przedsiębiorców aż 5984 jest efektem netto RPO WiM. Wsparcie Programu wpłynęło pozytywnie również na rozwój nowych produktów i usług oraz
decyzje o rozpoczęciu działalności eksportowej poza granice kraju.
Udział wnioskodawców, którzy mimo nieotrzymania wsparcia zrealizowali inwestycję
(efekt deadweight) wynosi 41,3% i jest niższy niż dla innych porównywalnych instrumentów wspierających przedsiębiorczość.
Także w zakresie innowacyjności stwierdzono wystąpienie znaczącego pozytywnego
efektu netto wsparcia przedsiębiorstw w ramach RPO WiM. Wśród przedsiębiorstw,
które otrzymały wsparcie w ramach RPO WiM 57% wprowadziło innowacje. Wśród
przedsiębiorstw które wsparcia nie uzyskały innowacje wprowadziło jedynie 31%.
Różnica jest istotna i wynosi 26 pkt. proc.
Ryc. 2 Odsetek firm, które wprowadziły innowacje w ciągu ostatnich dwóch lat
Źródło: Badanie CAPI wnioskodawców RPO WiM (n=150 grupa eksperymentalna + 150
grupa kontrolna)
Bezpośrednie wsparcie branży turystycznej ma pozytywne przełożenie na atrakcyjność
jej oferty. Kierunki zmian, są zgodne z założeniami strategii rozwoju turystyki województwa, które odnoszą się do rozwoju intensywnego (podwyższanie jakości oferowanych
usług) i ekstensywnego (zwiększanie liczby obiektów/miejsc noclegowych) bazy turystycznej ze szczególnym naciskiem na obiekty o wyższym standardzie. Dane pokazują, że
w regionie następuje rozwój obiektów hotelarskich o podwyższonym standardzie, przy
zmniejszaniu się liczby obiektów niższych kategorii. Wsparcie ma jednak jeszcze znikome
przełożenie na zwiększenie ruchu turystycznego. Czynnikami osłabiającymi wzrost licz-
3
by turystów są: przede wszystkim – słaba (choć poprawiająca się) jakość infrastruktury
transportowej i brak współpracy w tworzeniu produktów turystycznych.
Mała aktywność beneficjentów RPO WiM w obszarze współpracy jednostek naukowo-badawczych z przedsiębiorstwami jest odzwierciedleniem zdiagnozowanego ogólnie
w województwie małego zainteresowania tego typu współpracą. Tylko 7,5% badanych
przedsiębiorstw współpracowało kiedykolwiek z jednostkami naukowymi. Wpływ RPO
WiM w tym zakresie nie wydaje się duży. Warto tez zauważyć, że współpraca ma miejsce częściej z podmiotami spoza województwa warmińsko-mazurskiego.
Do głównych barier nawiązywania współpracy między jednostkami naukowymi, a
przedsiębiorstwami w województwie należy zaliczyć: brak zapotrzebowania ze strony
przedsiębiorstw na podejmowanie współpracy, niedostatecznie rozwiniętą ofertę ze
strony jednostek naukowych, brak środków finansowych po stronie przedsiębiorców,
bariery mentalne i świadomościowe, niedostateczny potencjał regionalnych IOB w zakresie pośredniczenia we współpracy, niesprzyjające rozwiązania natury prawnej i administracyjnej.
Ryc. 3 Współpraca przedsiębiorców z sektorem nauki
Źródło: Badanie CAPI wnioskodawców RPO WiM (n=150 grupa eksperymentalna
+ 150 grupa kontrolna)
4
Najważniejsze rekomendacje
W przyszłym okresie programowania:
•
Wsparcie dużych przedsiębiorstw powinno być dostępne jedynie na nowe
inwestycje obejmujące zastosowanie nowych, wysoko innowacyjnych rozwiązań w
szczególności technologicznych w produkcji i usługach. Wspierane inwestycje powinny mieć duże znaczenie dla gospodarki regionu.
•
Proponujemy uruchomienie kompleksowej pomocy (m.in. mentoring, coaching,
pomoc finansowa) na założenie i rozwój firmy. Wsparcie to powinno być dostępne
dla faktycznych start-upów, czyli firm dopiero tworzonych bądź niedawno powstałych, znajdujących się we wczesnej fazie rozwoju i poszukiwania swoich rynków.
•
Rekomenduje się podjęcie próby lepszego powiązania wsparcia z celami Regionalnej Strategii innowacji.
•
Należy rozważyć wprowadzenie mechanizmów premiujących wprowadzanie
rozwiązań innowacyjnych w skali co najmniej krajowej lub regionalnej.
•
Rekomenduje się położenie większego nacisku na działania o charakterze informacyjno-promocyjnym, których celem będzie rozpowszechnianie podstawowej wiedzy o innowacyjności oraz oddziaływanie na wzrost świadomości przedsiębiorców i
naukowców w zakresie korzyści z wzajemnej współpracy.
•
Należy położyć większy nacisk na wzmocnienie merytoryczne IOB, prowadzące do wymiernych rezultatów w zakresie podnoszenia konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorców.
•
Rekomenduje się uruchomienie schematu wsparcia zorientowanego na inicjowanie nawiązywania współpracy sektora gospodarki z sektorem nauki. Wsparcie powinno być skierowane do przedsiębiorców niemających doświadczenia w tego typu
współpracy oraz niedysponujących dużym potencjałem finansowym.
•
Należy kontynuować wsparcie rozwoju bazy noclegowej o podwyższonym
standardzie, w ramach której tworzona będzie baza konferencyjna i kongresowa.
•
Rekomenduje się uwzględnienie dofinansowania projektów realizowanych w
partnerstwie, klastrów turystycznych, projektów kompleksowych, tworzących zintegrowaną terytorialnie ofertę, projektów tworzących (w partnerstwie) produkty
turystyczne lub sieci takich produktów.
•
Finansowanie rozwoju infrastruktury okołoturystycznej powinno zostać ograniczone do inwestycji bezpośrednio komplementarnych z projektami o dużej skali,
tworzącymi wspólnie zintegrowane terytorialnie produkty turystyczne.
5