14722/09 ADD 2 kd 1 DG H 2A RADA UNII EUROPEJSKIEJ

RADA
UNII EUROPEJSKIEJ
Bruksela, 20 października 2009 r. (21.10)
(OR. en)
14722/09
ADD 2
Międzyinstytucjonalny numer
referencyjny:
2009/0157 (COD)
JUSTCIV 210
CODEC 1209
ADDENDUM DO WNIOSKU
od:
Sekretarz Generalny Komisji Europejskiej,
podpisano przez pana dyrektora Jordiego AYETA PUIGARNAUA
data otrzymania:
16 października 2009 r.
do:
Pan Javier SOLANA, Sekretarz Generalny/Wysoki Przedstawiciel
Dotyczy:
DOKUMENT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI
uzupełniający wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego
i Rady w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania
orzeczeń sądowych i dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz
w sprawie utworzenia europejskiego certyfikatu spadkowego
– STRESZCZENIE OCENY SKUTKÓW
Delegacje otrzymują w załączeniu dokument Komisji SEC(2009) 411 wersja ostateczna.
________________________
Zał.: SEC(2009) 411 wersja ostateczna
14722/09 ADD 2
kd
DG H 2A
1
PL
KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH
Bruksela, dnia 14.10.2009
SEK(2009) 411 wersja ostateczna
DOKUMENT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI
uzupełniający
Wniosek
ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń
sądowych i dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie
utworzenia europejskiego certyfikatu spadkowego
STRESZCZENIE OCENY SKUTKÓW
{KOM(2009) 154 wersja ostateczna)
{SEK(2009) 410}
PL
PL
1.
KWESTIE PROCEDURALNE I KONSULTACJE Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI
Ocenę skutków przygotowano na podstawie analizy (zwanej dalej „analizą zewnętrzną”)1,
przeprowadzonej na zlecenie Komisji przez zewnętrznego wykonawcę z pomocą zespołu
kierującego złożonego z przedstawicieli różnych służb, który został powołany przez
Dyrekcję Generalną ds. Sprawiedliwości, Wolności i Bezpieczeństwa. W opracowywaniu
uczestniczyli przedstawiciele Dyrekcji Generalnej ds. Przedsiębiorstw i Przemysłu,
Dyrekcji Generalnej ds. Rynku Wewnętrznego i Usług, Dyrekcji Generalnej ds. Podatków
i Unii Celnej, a także Sekretariatu Generalnego i Służby Prawnej Komisji.
Ocena skutków oparta została o dokument opracowany przez Niemiecki Instytut
Notarialny w listopadzie 2002 r., zatytułowany „Étude de droit comparé sur les règles de
conflits de juridictions et de conflits de lois relatives aux testaments et successions dans
l’Union Européenne2, który potwierdził istnienie przeszkód praktycznych dotyczących
przeniesienia praw lub majątku w drodze spadku i sporządzania testamentów w
międzynarodowych sprawach spadkowych. Pod uwagę wzięto również 60 komentarzy3
nadesłanych do zielonej księgi Komisji z dnia 1 marca 2005 r. dotyczącej prawa
spadkowego i testamentów [COM(2005) 65]4. Wreszcie pomocą służyły również prace
ustanowionej przez Komisję grupy ekspertów (grupa PRM III/IV), która złożona była z
niezależnych ekspertów z państw członkowskich UE reprezentujących różne tradycje
prawne. W 2006 r. odbyło się publiczne posiedzenie na temat prawa właściwego dla
spraw spadkowych.
2.
OKREŚLENIE PROBLEMÓW
2.1.
Przyczyny istniejących problemów
Rezultat dziedziczenia z elementem międzynarodowym w UE często nie spełnia
oczekiwań zmarłego. Ponadto nie są przestrzegane prawa (potencjalnych) spadkobierców,
osób formalnie lub nieformalnie związanych ze zmarłym, wierzycieli indywidualnych i
publicznych itd.
Mimo że harmonizacja w tej dziedzinie leży poza kompetencjami Wspólnoty
Europejskiej, należy zrozumieć, że przyczyną problemów, jakie napotykają obecnie
1
2
3
4
PL
EPEC, Impact Assessment Study on Community Instruments on Successions and Wills, analiza
oceny skutków przepisów wspólnotowych dotyczących spadków i testamentów sporządzona w
ramach umowy ramowej nr No DG BUDG No BUDG06/PO/01/Lot no.2, ABAC 101908, dostępna
pod następującym adresem internetowym: […].
http://ec.europa.eu/justice_home/doc_centre/civil/studies/doc_civil_studies_en.htm.
Dostępne
pod
następującym
adresem
internetowym:
http://ec.europa.eu/justice_home/news/consulting_public/successions/
news_contributions_successions_en.htm.
Dostępna
pod
następującym
adresem
internetowym:
http://europa.eu/scadplus/leg/en/lvb/l16017.htm.
2
PL
obywatele, jest ogromne zróżnicowanie przepisów krajowego materialnego prawa
spadkowego w państwach członkowskich.
2.1.1.
Zróżnicowanie przepisów krajowego materialnego prawa spadkowego
1.
Znacznie różnią się przepisy dotyczące określania wielkości udziału członków
rodziny w spadku.
2.
We wszystkich państwach członkowskich uznaje się testamenty, natomiast w
niektórych państwach członkowskich dopuszcza się bardziej skomplikowane
instrumenty planowania spadku (np. testament wspólny i testament wzajemny),
które nie są uznawane we wszystkich państwach członkowskich.
3.
Wszystkie państwa członkowskie oprócz Zjednoczonego Królestwa (a dokładnie
Anglii i Walii) przyznają bliskim członkom rodziny ustawowe prawo do części
spadku, niezależnie od rozrządzenia testamentowego zmarłego.
4.
Występują różnice w zakresie proceduralnych zagadnień prawa spadkowego
w państwach członkowskich.
5.
Znaczne różnice istnieją co do praw przysługujących partnerom w związkach
partnerskich i partnerom tej samej płci.
2.1.2.
Negatywne skutki dla obywateli
Problem 1 – Trudności w przewidzeniu, które państwo i organ są właściwe do spraw
spadkowych. Może zdarzyć się tak, że organy dwóch lub więcej państw członkowskich
uznają się za właściwe do rozpatrywania jednej sprawy spadkowej (spór pozytywny o
właściwość) lub że żaden z nich nie uzna się za właściwy (spór negatywny o właściwość).
Niekiedy nawet po ustaleniu państwa członkowskiego wykonującego jurysdykcję,
obywatele nie wiedzą, który organ w tym państwie jest właściwy (sąd, notariusz,
administracja publiczna).
Problem 2 – Kolizja praw właściwych dla tej samej sprawy spadkowej. W sprawach z
zakresu prawa prywatnego sąd nie jest zobligowany do stosowania swojego prawa
krajowego. W związku z tym państwa członkowskie stosują przepisy, na podstawie
których można ustalić prawo krajowe właściwe dla danej sprawy („normy kolizyjne”).
Normy kolizyjne w dziedzinie prawa spadkowego różnią się między państwami
członkowskimi. Jeżeli organy kilku państw członkowskich mają właściwość do
rozpatrywania danej sprawy spadkowej może zdarzyć się tak, że każdy organ udzieli innej
odpowiedzi na pytanie „co należy do kogo”. Stwarza to sytuację braku pewności prawa,
uniemożliwia skuteczne planowanie spraw związanych ze spadkiem oraz wzajemne
uznawanie orzeczeń miedzy państwami członkowskimi.
Problem 3 – Niewystarczająca (ograniczona) swoboda wyboru prawa przez
spadkodawcę. Jeśli obywatel korzystający z rynku wewnętrznego ma świadomość różnic
w materialnym prawie spadkowym oraz w normach kolizyjnych, może próbować
rozwiązać problem poprzez sporządzenie testamentu i dokonanie wyboru jednego prawa
PL
3
PL
właściwego do całego majątku. Niemniej jednak prawo większości państw członkowskich
nie zezwala na dokonanie wyboru prawa właściwego dla spraw spadkowych5.
Problem 4 – Ograniczone uznawanie i wykonywanie orzeczeń i dokumentów.
Orzeczenie wydane przez sąd w jednym państwie nie jest automatycznie uznawane i
wykonywane w innym państwie członkowskim, w którym sąd mógłby wydać na ten sam
temat orzeczenie innej treści. Nie są również uznawane i wykonywane akty przygotowane
przez notariuszy lub inne organy.
Problem 5 – Ograniczone uznawanie statusu spadkobiercy lub zarządcy/wykonawcy.
Obecnie w państwach członkowskich istnieje wiele sposobów na udowodnienie statusu
spadkobiercy lub zarządcy spadku. Dokumenty wykonalne w jednym państwie
członkowskim nie są zazwyczaj automatycznie uznawane w innych państwach
członkowskich. Powoduje to podwajanie procedur w celu udowodnienia statusu
spadkobiercy lub zarządcy w państwie położenia przedmiotu majątkowego oraz
dodatkowe koszty i wydłużenie postępowania.
Problem 6 – Trudności w powzięciu wiedzy o testamencie zagranicznym. Nawet w
sprawach w kontekście czysto krajowym nie zawsze spadkobiercy mogą łatwo ustalić, czy
zmarły pozostawił testament. Kwestia ta staje się jeszcze bardziej skomplikowana, kiedy
chodzi o stwierdzenie istnienia testamentu za granicą. Może to być przyczyną znacznego
wydłużenia spraw spadkowych, wysokich kosztów oraz niepewności co do tego, czy nie
ujawnią się inni spadkobiercy.
2.2.
Rozmiary problemu
Trudno ocenić skalę wskazanych problemów, ponieważ nie istnieją odpowiednie
statystyki, a ilość danych empirycznych jest ograniczona. Niemniej konsultacje wykazały,
że taka sytuacja niepewności prawa stwarza praktyczne problemy dla obywateli.
W UE umiera co roku ok. 4,5 mln osób. Jeśli przyjąć, że wartość średniego spadku wynosi
ok. 137 000 EUR (ok. 5,5 razy wysokość średniego dochodu narodowego brutto na
osobę), możemy założyć, że ogólna wartość spadków rocznie to 646 mld EUR.
Można również realnie oszacować, że ok. 9-10% wszystkich spraw spadkowych (ok. 450
000) ma wymiar międzynarodowy. Średnia wartość takiego spadku byłaby dwa razy
wyższa niż wartość średniego spadku (tj. wynosiłaby 274 000 EUR), co daje całkowitą
sumę 123,3 mld EUR rocznie.
Te sprawy spadkowe mogą powodować trudności. Nawet jeśli sprawy zostaną rozpoznane
w rozsądny sposób, koszty postępowania mogą wynosić nawet od 2% (2,466 mld EUR)
do 5% całkowitej wartości spadków międzynarodowych (6,165 mld EUR). Realistycznie
można przyjąć, że jest to 3% wartości spadków (3,699 mld EUR). Ponadto podobną
5
PL
Na dokonanie wyboru nie zezwalają Austria, Cypr, Francja, Grecja, Irlandia, Łotwa, Litwa,
Luksemburg, Polska, Portugalia, Słowacja, Słowenia, Hiszpania, Szwecja i Republika Czeska.
Informacje dotyczące Węgier, Malty i Irlandii Północnej są niedostępne.
4
PL
wysokość mogą osiągać koszty związane z długością trwania spraw spadkowych, którą
należy raczej liczyć w latach niż w miesiącach.
Rozwiązanie tych trudności może więc przynieść obywatelom UE – według obliczeń
wykonawcy zewnętrznego – oszczędności rzędu 4 mld EUR rocznie.
3.
CELE
Ogólnym celem omawianego wniosku jest przyczynienie się do stworzenia rzeczywistej
europejskiej przestrzeni wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych w zakresie
dziedziczenia.
W niniejszej tabeli przedstawiono streszczenie celów ogólnych, szczegółowych i
operacyjnych.
Cele ogólne, szczegółowe i operacyjne
Cele ogólne
Ÿ
Ułatwienie
obywatelom
skutecznego zaplanowania i
zorganizowania
z
wyprzedzeniem
spraw
spadkowych
o
zasięgu
transgranicznym.
Ÿ
Zwiększenie
prawdopodobieństwa
skutecznego przestrzegania
praw spadkobierców, osób
formalnie lub nieformalnie
związanych ze zmarłym,
wierzycieli indywidualnych i
publicznych itd.
Cele szczegółowe
Cele operacyjne
Osiągnięcie sytuacji, w której nie występują
równoległe postępowania i w której dla
jednego spadku międzynarodowego nie jest
właściwe prawo materialne różnych państw.
Przyjęcie wspólnych przepisów dotyczących
jurysdykcji.
Zapewnienie (w ograniczonym zakresie)
możliwości wyboru prawa przez spadkodawcę.
Wprowadzenie
zharmonizowanych
zasad
umożliwiających (w ograniczonym zakresie)
dokonanie wyboru prawa przez spadkodawcę.
Zagwarantowanie
uznawania
uprawnień,
odpowiednich aktów i decyzji dotyczących
dziedziczenia.
Harmonizacja zasad dotyczących uznawania i
wykonywania orzeczeń sądowych, innych
decyzji oraz dokumentów urzędowych/aktów
notarialnych.
Przyjęcie wspólnych przepisów dotyczących
prawa właściwego.
Zagwarantowanie
uznawania
zarządców/wykonawców.
Zagwarantowanie
spadkobiercy.
Ułatwienie dostępu do informacji o istnieniu
testamentów zagranicznych.
4.
WARIANTY STRATEGICZNE
4.1.
Opis wariantów polityki
uznawania
uprawnień
statusu
Stworzenie europejskiego systemu rejestracji
testamentów i informacji na temat testamentów
zagranicznych.
Warianty polityki zostały podzielone na dwie grupy w celu uwzględnienia różnych
rozwiązań, które należy rozważyć (zob. tabela poniżej).
PL
5
PL
Określenie wariantów strategicznych, które stanowią rozwiązanie trudności
spowodowanych zróżnicowaniem krajowych przepisów dotyczących spraw spadkowych o
wymiarze transgranicznym (Wariant A)
Brak wspólnych działań na poziomie UE
Ÿ
Wariant A.1: Utrzymanie obecnej sytuacji
Działania legislacyjne UE
Ÿ
Wariant A.2: Harmonizacja przepisów dotyczących jurysdykcji oraz wprowadzenie
przepisów dotyczących automatycznego uznawania i wykonywania orzeczeń, innych
decyzji oraz dokumentów urzędowych/aktów notarialnych
Ÿ
Wariant A.3: Harmonizacja norm kolizyjnych
Ÿ
Wariant A.4: Harmonizacja norm kolizyjnych i wprowadzenie europejskiego
certyfikatu spadkobiercy i wykonawcy/zarządcy w transgranicznych sprawach
spadkowych
Ÿ
Wariant A.5: Harmonizacja norm kolizyjnoprawnych i przepisów dotyczących
jurysdykcji
Ÿ
Wariant A.6: Harmonizacja norm kolizyjnoprawnych i przepisów dotyczących
jurysdykcji oraz wprowadzenie przepisów dotyczących automatycznego uznawania i
wykonywania orzeczeń, innych decyzji oraz dokumentów urzędowych/aktów
notarialnych (A.2 + A.3)
Ÿ
Wariant A.7: Harmonizacja norm kolizyjnoprawnych i przepisów dotyczących
jurysdykcji oraz wprowadzenie przepisów dotyczących automatycznego uznawania i
wykonywania orzeczeń, innych decyzji oraz dokumentów urzędowych/aktów
notarialnych oraz wprowadzenie certyfikatu spadkobiercy i wykonawcy/zarządcy w
transgranicznych sprawach spadkowych (A.2 + A.4)
Działania nielegislacyjne
PL
Ÿ
Wariant A.8: Stworzenie bazy danych / systemu zarządzania informacjami
dotyczącymi kolizji praw, przepisów dotyczących jurysdykcji oraz właściwości
organów
Ÿ
Wariant A.9: Kampania informacyjna o zasięgu europejskim na temat spraw
spadkowych (przepisy prawne oraz obowiązujące/przyszłe instrumenty)
6
PL
Określenie wariantów strategicznych, które stanowią rozwiązanie trudności dotyczących
powzięcia wiedzy o istnieniu testamentów za granicą (Wariant B)
Brak wspólnych działań na poziomie UE
Ÿ
Wariant B.1: Utrzymanie obecnej sytuacji
Działania na poziomie UE (legislacyjne i finansowe)
Ÿ
Wariant B.2: Zalecenie Komisji dotyczące ustanowienia połączonych
krajowych rejestrów testamentów oraz organizacji kampanii informacyjnych
Ÿ
Wariant B.3: Obowiązkowe ustanowienie połączonych krajowych rejestrów
testamentów
Ÿ
Wariant B.4: Ustanowienie centralnego europejskiego rejestru testamentów
Działania nielegislacyjne
Ÿ
Wariant B.5: Stworzenie strony internetowej na temat istniejących rejestrów
testamentów oraz obowiązujących przepisów krajowych
Ÿ
Wariant B.6: Krajowe kampanie informacyjne na temat spraw spadkowych
(przepisy prawne oraz obowiązujące/przyszłe instrumenty)
4.2.
Porównanie wariantów
W tabeli 1 ujęto porównanie dziewięciu wariantów A.
W tabeli 2 ujęto porównanie sześciu wariantów B.
Warianty zostały uszeregowane według możliwości osiągnięcia celów określonych w
sekcji 5 powyżej. Znak złożony z dziesięciu parafek (√√√√√√√√√√) wskazuje na wariant
w pełni odpowiadający wszystkim celom.
PL
7
PL
Tabela 1 – Porównanie wariantów A
Cel /koszt
Wariant A.1
Wariant A.2
Wariant A.3
Wariant A.4
Wariant A.5
Wariant A.6
Wariant A.7
Wariant A.8
Wariant A.9
(Utrzymanie
obecnej sytuacji)
(Przepisy
dotyczące
jurysdykcji i
uznawania)
(Normy
kolizyjnoprawn
e)
(Normy
kolizyjnoprawne
i certyfikat)
(Normy
kolizyjnoprawne i
przepisy dotyczące
jurysdykcji)
(A.2 + A.3)
(A.2 + A.4)
(Baza danych)
(Krajowe
kampanie
informacyjne)
Osiągnięcie sytuacji, w której nie występują
równoległe postępowania i w której dla jednego
spadku międzynarodowego nie jest właściwe
prawo materialne różnych państw.
0
√√
√√√√
√√√√√√
√√√√√√√
√√√√√√√√
√√√√√√√√√
√
√
√
Zagwarantowanie (w ograniczonym zakresie)
możliwości wyboru prawa przez spadkodawcę.
0
0
√√√√√
√√√√√√
√√√√√
√√√√√√√√√
√√√√√√√√√
√
0
0
0
√√√√√
√√
√√√√√√
√√√
√√√√√√√√
√√√√√√√√√
√
0
0
Ułatwienie dostępu do informacji o istnieniu
testamentów zagranicznych.
0
0
–
–
–
–
–
0
0
Wynik:
0
7
11
18
10
25
30
1
1
Zapewnienie uznawania:
(i)
orzeczeń, innych decyzji oraz
dokumentów urzędowych/aktów
notarialnych
dotyczących
międzynarodowych
spraw
spadkowych;
(ii)
uprawnień
zarządców/wykonawców; oraz,
(iii)
statusu spadkobiercy.
Skutki finansowe.
PL
Obecne: 4 mld
EUR
rocznie;
możliwe
podwojenie
kosztów w ciągu
10 lat
Oszczędność:
maksymalnie
10%
Oszczędność:
maksymalnie
15%
Oszczędność:
maksymalnie 15%
8
Oszczędność:
maksymalnie 15%
Oszczędność:
maksymalnie
20%
Oszczędność:
Maksymalnie
30%
Oszczędność:
nieznaczna
Oszczędność:
nieznaczna
PL
Tabela 2 – Porównanie wariantów B
Cel /koszt
Wariant B.1
Wariant B.2
Wariant B.3
Wariant B.4
Wariant B.5
Wariant B.6
(Utrzymanie obecnej sytuacji)
(Zalecenie Komisji
dotyczące połączonych
krajowych rejestrów i
kampanii
informacyjnych)
(Obowiązkowe
ustanowienie
połączonych
krajowych rejestrów
testamentów)
(Centralny rejestr UE)
(Strona internetowa o
rejestrach i przepisach
krajowych)
(Krajowe kampanie
informacyjne)
Osiągnięcie sytuacji, w której nie występują
równoległe postępowania i w której dla jednego
spadku międzynarodowego nie jest właściwe
prawo materialne różnych państw.
0
√√
√√√
√√√√
√
√
Zapewnienie
(w
ograniczonym
zakresie)
możliwości wyboru prawa przez spadkodawcę.
0
0
0
0
0
0
0
√
√
√
0
0
0
√√
√√√
√√√√
√
√
Zapewnienie uznawania:
(i)
orzeczeń, innych decyzji oraz
dokumentów
urzędowych/aktów
notarialnych
dotyczących
międzynarodowych
spraw
spadkowych;
(ii)
uprawnień zarządców/wykonawców;
oraz,
(iii)
statusu spadkobiercy.
Ułatwienie dostępu do informacji o istnieniu
testamentów zagranicznych.
Punktacja ogólna
0
5
7
9
2
2
Skutki finansowe.
Obecne: 4 mld EUR rocznie;
możliwe podwojenie kosztów
w ciągu 10 lat
Oszczędność:
Oszczędność:
Oszczędność:
Oszczędność:
Oszczędność:
maksymalnie 1-2%
maksymalnie 1-2%
maksymalnie 2%
nieznaczna
nieznaczna
PL
9
PL
4.3.
Zalecany wariant
W świetle oceny zawartej w tabeli 1 oraz 2 zalecane rozwiązanie to połączenie wariantów A.7
i B.2. Pierwszy z nich stanowiłby najskuteczniejsze rozwiązanie obecnych i potencjalnych
trudności i doprowadził do największego obniżenia kosztów (max. 30%). Jest to faktycznie
wariant najbardziej ambitny i stanowi najlepsze rozwinięcie wariantów możliwych rozwiązań
zmierzających do osiągnięcia wyznaczonych celów. Wariant B.2, mimo że nie otrzymał
najwyższej oceny – byłby zalecany ze względu na to, że odnajdywanie testamentów stanowi
przede wszystkim problem krajowy i najprawdopodobniej nie zmieni swego charakteru nawet
w dłuższej perspektywie, ponieważ rejestracja testamentów nie jest obowiązkowa (co
oznacza, że na podstawie rejestru można jedynie stwierdzić, że nie zarejestrowano
testamentu, a nie że testament nie istnieje). Zainteresowane strony zgadzają się z tymi
wnioskami.
4.4.
Potencjalny zakres i charakter skutków zalecanego wariantu
Zalecany wariant wyeliminowałby potencjalne kolizje w zakresie jurysdykcji. Umożliwiłby
szybszą finalizację spraw spadkowych, ponieważ władze krajowe nie napotykałyby na
potencjalnie sprzeczne przepisy krajowe przy ustalaniu prawa materialnego określającego
spadkobierców. Wprowadzenie możliwości ograniczonego wyboru prawa przez spadkodawcę
pozwoliłoby obywatelom na lepsze zaplanowanie spraw spadkowych.
Wariant ten zapewniłby uznawanie statusu spadkobiercy, uprawnień wykonawcy i zarządcy
oraz uznawanie orzeczeń. W konsekwencji koszty postępowania i czas trwania postępowania
uległyby skróceniu.
Zalecenie Komisji przyspieszyłoby uruchamianie w państwach członkowskich
interoperacyjnych rejestrów testamentów, ułatwiających powzięcie wiedzy o istnieniu
testamentów w innych państwach członkowskich. Dzięki kampaniom informacyjnym być
może większa liczba obywateli zdecydowałaby się na sporządzenie testamentu i
zarejestrowanie go, co przyspieszyłoby przyszłe sprawy spadkowe, skracając długość
postępowania i zmniejszając koszty postępowania. Pozytywne skutki istnienia rejestru mogą
jednak pozostawać ograniczone, ponieważ rejestrowanie testamentów nie będzie
obowiązkowe.
Ogólnie rzecz biorąc zalecany wariant zwiększy prawdopodobieństwo, że prawa wszystkich
osób biorących udział w sprawach spadkowych będą skutecznie przestrzegane.
Zalecany wariant pozostaje w zgodzie z prawami podstawowymi zapisanymi w Karcie praw
podstawowych Unii Europejskiej.
4.5.
Koszty zalecanego wariantu
W sumie zalecany wariant doprowadzi do szacowanego 32% (tj. o 1,3 mld EUR)
zmniejszenia kosztów, obecnie wynoszących obecnie 4 mld EUR.
Proces przyjmowania i wdrażania przepisów związanych z tym wariantem pociągnie za sobą
koszty finansowe zarówno na poziomie unijnym, jak i krajowym. Będą to przede wszystkim
koszty administracyjne procesu prawodawczego, koszty uruchomienia i funkcjonowania
rejestru i koszty kampanii informacyjnych.
PL
10
PL
Mimo że zalecany wariant dzięki harmonizacji prawa doprowadziłby do zmniejszenia
honorariów prawników, to jednocześnie zwiększyłby ich obroty w związku ze wzrostem
wartości spadków i oczekiwanym wzrostem liczby międzynarodowych spraw spadkowych.
Nowe zasady byłyby bardziej przewidywalne dla obywateli. Jest więc prawdopodobne, że
więcej osób zechce zorganizować z wyprzedzeniem swoje sprawy spadkowe i w tym celu
odwoła się do usług prawników. Praktyka prawnicza, jak i każdy inny zawód, pozostaje pod
stałym wpływem zmian rynkowych i zmiany związane z proponowanym wariantem
najprawdopodobniej będą nieznaczne i stopniowe6.
W związku z faktem iż przepisy podatkowe są bezpośrednio wykluczone z zakresu
stosowania rozporządzenia, którego dotyczy wniosek, zalecany wariant byłby neutralny z
punktu widzenia podatków. Nie pociągnie ono za sobą konieczności żadnych zmian w
ustawodawstwie państw członkowskich w dziedzinie opodatkowania spadków. Dzieje się tak
dlatego, że przepisy określające państwo członkowskie właściwe do pobrania podatku od
danego spadku (wynikające zazwyczaj z dwustronnych konwencji), są zupełnie niezależne od
przepisów określających cywilne prawo właściwe.
Zalecany wariant będzie w niektórych przypadkach miał pośredni wpływ na wysokość
dochodów państw członkowskich z podatku od spadków (np. w przypadku konta bankowego;
jeśli w świetle obecnie obowiązujących przepisów spadkobiercą jest osoba zamieszkała w
państwie członkowskim A, a w świetle przepisów przyszłego rozporządzenia spadkobierca
ma siedzibę w państwie członkowskim B, to państwo członkowskie A traci prawo do
pobrania podatku od spadku). Niemniej jednak tego rodzaju skutki będą marginalne i
pośrednie.
Rozporządzenie będące przedmiotem wniosku nie przyczyni się do zmniejszenia złożoności
przepisów podatkowych stosowanych do międzynarodowych spraw spadkowych ani do
zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu obywateli. Faktycznie – ze względów prawnych i
politycznych – niemożliwa jest zmiana obecnych przepisów w tej dziedzinie za pomocą
niniejszego wniosku. Sprawy spadkowe z elementem międzynarodowym nadal mogą
powodować niespójności między krajowymi systemami podatkowymi, z których może
wyniknąć podwójne opodatkowanie lub dyskryminacja. Kwestia ta będzie przedmiotem
komunikatu, który Komisja zamierza przedstawić w 2010 r.
4.6.
Wartość dodana w skali UE
Zalecany wariant doprowadziłby do powstania znacznej wartości dodanej w skali UE.
Umożliwi on promowanie zaufania i ułatwi mobilność obywateli UE. Omawiane problemy są
po części konsekwencją rynku wewnętrznego i pozostawienie ich bez rozwiązania mogłoby
podważyć zaufanie do rynku wewnętrznego UE oraz do europejskiej przestrzeni wolności,
bezpieczeństwa i sprawiedliwości bez granic wewnętrznych. Transgraniczne sprawy
spadkowe są bardziej kosztowne i czasochłonne dla obywateli niż sprawy spadkowe o zasięgu
krajowym. Zalecany wariant byłby dużym ułatwieniem praktycznym dla nowoczesnych
mobilnych obywateli UE.
6
PL
Więcej szczegółów: zobacz załącznik 4.
11
PL
5.
MONITOROWANIE I OCENA
Komisja będzie systematycznie dokonywała oceny i sporządzała sprawozdania w celu
nadzorowania skutecznego wprowadzenia w życie rozporządzenia oraz skuteczności
zalecenia w sprawie uruchomienia połączonych rejestrów testamentów i przeprowadzania
kampanii informacyjnych. Analiza zewnętrzna zawiera wiele użytecznych sugestii
dotyczących przyszłych instrumentów nadzorowania i oceny oraz konkretnych wskaźników,
które będą brane pod uwagę przez Komisję.
PL
12
PL