Ocena wielkości zanieczyszczeń odprowadzanych do

Ocena możliwości i warunków osiągnięcia celów
redukcyjnych HELCOM dla azotu i fosforu
II Bałtycki Okrągły Stół
13 maja 2014 r
08.05.2014
Deklaracja Ministrów HELCOM w Kopenhadze
• „Raport podsumowujący opracowanie zweryfikowanych
maksymalnych dopuszczalnych ładunków (MAI) i uaktualnionego
podziału celów redukcyjnych pomiędzy kraje (CART) - załącznik do
Deklaracji Ministrów w Kopenhadze, określa poziom oczekiwanych
redukcji ładunków azotu i fosforu ogólnego odprowadzanego przez
Kraje Członkowskie HELCOM, wodami do Morza Bałtyckiego.
• Oczekiwane na rok 2021 redukcje, określono w stosunku do
średnich znormalizowanych rocznych ładunków odprowadzanych
przez Kraje Członkowskie do wód Bałtyku w okresie referencyjnym
1997-2003.
• Oczekiwane redukcje w stosunku do Polski wynoszą odpowiednio
43 610 t azotu (z czego redukcja ładunku odprowadzanego wodami
stanowi 39 257 t azotu) i 7 480 t fosforu .
• Oczekiwane redukcje powodują, że docelowy roczny ładunek jaki
Polska może odprowadzać do Bałtyku Właściwego wodami,
powinien osiągnąć, w roku 2021 poziom 153 600 t azotu oraz ok.
4.400 t fosforu.
tytuł slajdu
3
4
tytuł slajdu
5
6
Ładunki azotu i fosforu (faktyczne i znormalizowane)
odprowadzane do Bałtyku w latach bilansowych PLC
Rok
Odpływ
Roczny ładunek
Roczny ładunek
km3/rok
Obliczony t/rok
Znormalizowany t/rok
Azot
Fosfor
Azot
Fosfor
1995
59,4
219 202
14 144
227 080
14 651
2000
66,3
190 811
12 493
177 224
11 606
2006
52,0
151 684
10 164
179 321
12 009
2012
44,4
106 739
6 853
147 324
9 448
Bilanse biogenów odprowadzonych do wód na polskim
obszarze zlewni Bałtyku w latach 2000, 2006 i 2012
LP.
ŹRÓDŁA
ZANIECZYSZCZENIA
1.
2.
ŁĄCZNIE
3.
ludność
4.
rolnictwo
5
kanalizacja**
deszczowa
tło
6.
OBSZAROWE
AZOT [N] T/R
PLC-4
PLC-5
229 991
FOSFOR [P] T/R
PLC- 6
PLC-4
PLC-5
PLC-6
251 776
210768
18 725
18 977
15 269
188 649
211 459
176 076
13 256
15 173
11 617
39 159
33 829
20 876
1 780
2 110
1 898
102 488
121 754
89 881
8 328
10 123
4 942
16 340
47 002
31 374
32 314
7 272
1 401
3 148
2 117
2 582
5 698
187
163
17 231
10 967
637
631
8.
depozycja
atmosferyczna*
transgraniczne*
9.
PUNKTOWE
41 342
40 317
34 692
5 469
3 804
3 652
10.
komunalne
37 995
34 053
29 704
5 037
3 546
3 510
11.
przemysłowe
3 268
5 311
4 173
418
184
75
12.
ośrodki hodowli ryb
79
26
250
14
3
30
13.
zrzuty bezpośrednie
928
565
71
37
7.
Ładunki azotu odprowadzane do wód
na polskim obszarze zlewni Bałtyku w roku 2012 tys. t/rok
9
Ładunki fosforu odprowadzane do wód
na polskim obszarze zlewni Bałtyku w roku 2012 tys. t/rok
tytuł slajdu
10
Porównanie oczekiwanych redukcji ze stanem
aktualnym zanieczyszczenia wód
• Docelowy roczny ładunek jaki Polska może odprowadzać do
Bałtyku wodami powinien osiągnąć w roku 2021 poziom
153 600 t azotu oraz 4.400 t fosforu.
• Przy obserwowanych, w ostatnim dwudziestoleciu, średnim
odpływie wód z Polski wynoszącym ok. 61,5 km3/rok,
wymagane dla osiągnięcia wyznaczonego celu stężenia to:
2,50mg/l azotu oraz 0,072 mg/l fosforu.
Średnie stężenia azotu w przekrojach odpływowych Wisły
(w Kiezmarku) i Odry (Krajniku) w okresie 1992-2012,
N mg/l
5,5
Wisła
5
Odra
4,5
Liniowy (Odra)
Liniowy (Wisła)
4
y = -0,0816x + 4,4195
3,5
3
y = -0,0669x + 3,5338
2,5
2
1,5
1
0,5
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
0
Średnie stężenia azotu, w latach 1994 – 2012, w polskich rzekach w
oparciu o 105-243pp sprawozdawanych do UE - WISE SoE.
mgN/l
5,5
5,0
4,5
4,51
4,0
3,83
3,5
3,50
3,0
2,5
2,53
2,0
1,5
1,0
0,5
Lata
2012
2011
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
0,0
Średnie stężenia fosforu w przekrojach odpływowych Wisły
(w Kiezmarku) i Odry (Krajniku) w okresie 1992-2012,
P mg/l
0,45
Wisła
0,40
Odra
0,35
Liniowy (Odra)
0,30
Liniowy (Wisła)
y = -0,0137x + 0,3995
0,25
0,20
y = -0,0029x + 0,2226
0,15
0,10
0,05
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
0,00
rok
Średnie stężenia fosforu, w latach 1994 – 2012, w polskich rzekach
w oparciu o 105-243pp sprawozdawanych do UE - WISE SoE.
mgP/l
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,455
0,4
0,343
0,3
0,220
0,253
0,2
0,1
Lata
2012
2011
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
0
Profile podłużne - średnie stężenia fosforu ogólnego w
przekrojach badawczych Wisły w latach 1994, 2001, 2008
mg P/l
1,10
1,00
Rok 1994
0,90
Rok 2001
0,80
Rok 2008
0,70
0,60
0,50
0,40
0,30
0,20
0,10
10
00
95
0
90
0
85
0
80
0
75
0
70
0
65
0
60
0
55
0
50
0
45
0
40
0
35
0
30
0
25
0
20
0
15
0
10
0
50
0
-50
-10
0
0,00
km
Średnie roczne stężenia fosforu ogólnego w niemieckich
rzekach w latach 1982-2005. (146 punktów WISE SoE)
mgP/l
1
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
lata
20
04
20
02
20
00
19
98
19
96
19
94
19
92
19
90
19
88
19
86
19
84
19
82
0
Podsumowanie
• Aktualnie gromadzone w Polsce dane nie dają podstaw
do określenia teoretycznie możliwej redukcji ładunku
fosforu odprowadzanego z obszaru Polski do Morza.
• Określenie tej wartości wymaga:
 zwiększenia częstotliwości pomiarów stężeń w przekrojach
przyujściowych Wisły i Odry
 wyznaczenia obszarów bezpośrednio oddziaływujących na Bałtyk
na terenie zlewni największych rzek Kraju (Odry i Wisły).
 dokładnej informacji o ładunkach pochodzących z punktowych i
obszarowych źródeł zanieczyszczeń na wyznaczonych obszarach.
 opracowania szczegółowego planu działań dla maksymalnie
efektywnego ograniczenia ładunków z tych obszarów .
 określenia kosztów i harmonogramu czasowego zaplanowanych
działań.
Podsumowanie cd
• Szacunkowe analizy danych monitoringu rzek wskazują,
że docelowy osiągalny znormalizowany ładunek fosforu
odprowadzany z obszaru Polski do Bałtyku może
przypuszczalnie osiągnąć poziom 6000-6500 t P w
perspektywie 15–20 lat.
• Osiągnięcie tego poziomu wymaga zespolonych działań
resortów rolnictwa i ochrony środowiska – ukierunkowanych na ograniczenie ilości fosforu odpływającego do
Morza.
WSZYSTKIE WYNIKI
UZYSKANO W OPARCIU
O
PAŃSTWOWY MONITORING ŚRODOWISKA
REALIZOWANY PRZEZ
GŁÓWNY INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA
ORAZ WOJEWÓDZKIE INSPEKTORATY OCHRONY ŚRODOWISKA
WYKONYWANY W ZAKRESIE JAKOŚCI WÓD
PRZEZ INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ
PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY
Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - PIB
Dział Monitoringu Jakości Wód
ul. Jordana 10 /11; 40-056 Katowice
tel/fax 32 2511815; e-mail: [email protected]
Dziękuję za uwagę
Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej - PIB,
Dział Monitoringu Jakości Wód,
ul. Jordana 10 /11; 40-056 Katowice, tel/fax 032
2511815; e-mail: [email protected]