Ubezpieczenie członków zarządu spółek kapitałowych

Ubezpieczenie członków zarządu spółek kapitałowych popularnie nazywane jest angielskim skrótem
D&O, od słów directors and officers, (inaczej OC zarządu lub OC członków zarządu)gdyż
ubezpieczenie zawiera się na rzecz osób pełniących kluczowe funkcje w spółkach kapitałowych. Będą
to nie tylko członkowie władz tych spółek, a więc zarządu, rady nadzorczej, czy komisji rewizyjnej, ale
również inne osoby, które mają wpływ na całokształt funkcjonowania spółki, czyli prokurenci i osoby
zarządzające np. dyrektorzy.
Polisa OC członków zarządu powinna być traktowana jako uzupełnienie umów ubezpieczenia
odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorstwa, kierowanego przez ubezpieczonych menadżerów.
Ubezpieczeniem objęta jest odpowiedzialność cywilna członków władz lub dyrekcji spółki kapitałowej
za szkody wyrządzone spółce lub osobom trzecim w związku z wykonywaniem powierzonych
obowiązków, za które członek władz lub dyrekcji spółki kapitałowej ponosi odpowiedzialność. Inaczej
rzecz ujmując odpowiedzialność za czyste stary finansowe.
Odpowiedzialność ta jest regulowana:
*
kodeksem spółek handlowych,
*
umową bądź statutem spółki,
*
regulaminem spółki kapitałowej,
*
oraz innymi przepisami regulującymi odpowiedzialność członków władz lub dyrekcji,
na zasadach określonych w kodeksie cywilnym.
Jak każde ,ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, ubezpieczenie to ma chronić osoby
ubezpieczone przed koniecznością osobistego ponoszenia materialnego ciężaru roszczeń
kierowanych przez osoby poszkodowane (akcjonariuszy, udziałowców, kontrahentów, wierzycieli) do
członków władz spółki, w związku z ich nieprawidłowym zachowaniem lub bezczynnością, w sytuacji,
gdy określone działanie jest wymagane. Problem ten zostaje dzięki ubezpieczeniu przerzucony na
zakład ubezpieczeń. Ubezpieczenie OC członków zarządu nie tylko obejmuje ochroną osoby trzecie,
chroni także własną spółkę.
W ubezpieczeniu D&O (członków władz spółek kapitałowych) możliwa jest taka konstrukcja, w której
ochroną ubezpieczeniową objęci są np. członkowie zarządu bez względu na skład personalny, co
powoduje, że wszelkie zmiany osobowe, jakie w nim zajdą nie powodują wygaśnięcia polisy lub
konieczności dokonywania w niej zmian (każdy nowy członek zarządu automatycznie objęty jest
ochroną ubezpieczeniową, pod warunkiem zgłoszenia tych zmian ubezpieczycielowi).
Może być jednak i tak, że towarzystwo ubezpieczeniowe uzależni udzielanie ochrony od
niezmienności składu osobowego i w związku z tym zmiany mogą spowodować rozwiązanie umowy
ubezpieczenia.
Jedną polisą może być objęty cały organ, bądź jego poszczególni członkowie mogą mieć swoje
pojedyncze polisy, przy czym najchętniej przyjmowaną przez Ubezpieczycieli formą jest
ubezpieczenie wszystkich członków organu spółki, gdyż najczęstszymi przypadkami będzie wspólne
wyrządzenie szkody (kodeks spółek handlowych mówi, że członkowie władz spółki ponoszą
odpowiedzialność solidarną co oznacza, że wierzyciel może żądać spełnienia całości lub części
świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna i aż do
zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy pozostają zobowiązani). Nie wszystkie jednak
szkody rodzić będą automatycznie odpowiedzialność solidarną (np. nie będzie solidarnie odpowiadał
ten członek zarządu, który nie brał i nie mógł brać udziału w wyrządzeniu szkody, ze względu na np.
zakres powierzonych mu obowiązków lub jego nieobecność w firmie), ale ta forma odpowiedzialności
będzie najczęstsza.
Jak już pisaliśmy wcześniej, w ubezpieczeniu OC członków zarządu istnieją dwa rodzaje
odpowiedzialności:
- za szkody wyrządzone spółce,
- za szkody wyrządzone osobom trzecim (wspólnikom, akcjonariuszom, wierzycielom) .
Oto przykłady szkód wyrządzonych osobom trzecim (wierzycielom)
*
podanie fałszywych danych rozmyślnie lub przez niedbalstwo w oświadczeniu wszystkich
członków zarządu, że wkłady na pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich wspólników
wniesione w całości członkowie zarządu odpowiadają wobec wierzycieli spółki solidarnie ze spółką
przez trzy lata od dnia zarejestrowania spółki lub zarejestrowania podwyższenia kapitału
zakładowego;
*
jeżeli egzekucja przeciwko spółce okazuje się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają
solidarnie za jej zobowiązania (mogą uwolnić się od odpowiedzialności, jeżeli wykażą, że we
właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości, albo że nie zgłoszenie wniosku o
ogłoszenie upadłości oraz nie wszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z ich winy, albo że
pomimo nie zgłoszenia wniosku o ogłoszeniu upadłości oraz nie wszczęcia postępowania układowego
wierzyciel nie poniósł szkody);
*
odpowiedzialność członków zarządu solidarnie całym swym majątkiem za zaległości
podatkowe;
*
błędne decyzje podjęte w czasie łączenia spółek, powodujące np. stratę finansową dla
akcjonariuszy jednej z łączących się spółek
*
nie zgłoszenie wniosku o upadłość w określonym terminie przez Kodeks Spółek Handlowych – w
przypadku gdy majątek spółki nie wystarczy na zaspokojenie wierzycieli członkowie zarządu ponoszą
odpowiedzialność za zobowiązania spółki.
Przykłady szkód wyrządzonych spółce
*
zbycie lub wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przez zarząd bez
wymaganej przepisami zgody zgromadzenia wspólników, walnego zgromadzenia akcjonariuszy w
wyniku której szkodę ponosi spółka (tutaj poszkodowanym może być także osoba trzecia);
*
nie przygotowanie materiałów na walne zgromadzenie wspólników, akcjonariuszy (uchwały nie
mogą zostać podjęte, zostały natomiast wydatkowane środki na organizację walnego zgromadzenia).
Przedawnienie roszczeń
W spółkach z o.o. roszczenie o naprawienie szkody przedawnia się z upływem 3 lat od dnia, w którym
spółka dowiedziała się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia, jednakże zawsze z
upływem 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę.
W spółkach akcyjnych odpowiednio 3 lata od dnia kiedy spółka dowiedziała się o szkodzie i osobie
obowiązanej do jej naprawienia i w każdym przypadku z upływem 5 lat od dnia, w którym nastąpiło
zdarzenie wyrządzające szkodę.