„Inny” w wielokulturowej Hiszpanii

Pracownia Kultury Iberyjskiej
Pracownia Kultury Iberyjskiej działająca w Instytucie Kultury Europejskiej
Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza ma zaszczyt zaprosić na międzynarodową konferencję
naukową pt.
„Inny” w wielokulturowej Hiszpanii:
poznać i zrozumieć przeszłość,
zbadać teraźniejszość
oraz przygotować się do przyszłości.
Założenia konferencji
Wielokulturowość Hiszpanii, jako dziedzictwo historii i efekt współczesnych procesów
migracyjnych, jest faktem. Dziedzictwo arabskie, większa lub mniejsza koegzystencja w jej
strukturze wyznawców trzech religii: chrześcijan, muzułmanów i Żydów, działalność Inkwizycji,
dekrety limpieza de sangre, relacje z kontynentem amerykańskim naznaczone duchem
konkwisty, rządy obcych dynastii – Habsburgów i
Burbonów – w
zdecydowany sposób
wpłynęły na uformowanie się społeczeństwa, które zawsze odczuwało w sobie oddech
„Innego”. Co za tym idzie musiało się wobec niego określać.
Od czasu transición społeczeństwo hiszpańskie poddawane jest głębokim zmianom
strukturalnym, które radykalnie zmieniły jego kształt. Z kulturowo i religijnie prawie
homogenicznego stało się społeczeństwem pluralistycznym. W epoce frankistowskiej „Innym”
był ten, który nie mieścił się w jego wykładni, na przykład Bask lub Katalończyk. Znalazło to
wyraz w szeregu inicjatyw rządowych mających na celu stworzenie Hiszpanii homogenicznej,
która nie respektuje innych kultur. W rezultacie mieszkańcy Kraju Basków czy Katalonii mogli
czuć się „Innymi”, niechcianymi w Hiszpanii, którą przecież tworzyli. Konstytucja hiszpańska z
roku 1978 wydawała się wychodzić naprzeciw postulatom niektórych regionów Hiszpanii,
którym żyło się nie do końca dobrze w „jednym domu”.
Jednakże obecna postawa
nacjonalistów katalońskich, którzy zdecydowanie domagają się utworzenia niepodległego
ul. Kostrzewskiego 5-7, 62-200 Gniezno
tel. +48 61 423 70 00, fax. +48 61 423 70 02
[email protected]
www.ike.amu.edu.pl
Pracownia Kultury Iberyjskiej
państwa katalońskiego jasno pokazuje, że niektórzy Katalończycy ciągle czują się „Innymi”
w wielokulturowej Hiszpanii.
Zmiany, jakie miały miejsce w Hiszpanii od lat 90. ubiegłego wieku, zwłaszcza rozwój
modelu neoliberalnego w sposób zasadniczy zdeterminowały społeczne, ekonomiczne,
polityczne i kulturowe implikacje współczesnych migracji w Hiszpanii. Dotyczy to również
kierunków migracji: do grupy imigrantów z krajów Ameryki Łacińskiej, dołączyli przybysze
z innych regionów, zwłaszcza z Afryki i Europy Wschodniej. Dla państwa akceptującego
wielokulturowość kluczowa stała się tolerancja „Innego”, jako wartość zapewniająca
funkcjonowanie społeczeństwa bez większych konfliktów. Znalazło to wyraz w dyskursie
politycznym państwa i szeregu rządowych inicjatywach programowych. Wydarzenia ostatnich
lat wyraźnie pokazują, że Hiszpania stanowi dla wielu imigrantów idealne miejsce do życia.
Codziennie informacje telewizyjne przekazujące dramatyczne relacje o tym, jak kolejne fale
imigrantów z krajów afrykańskich próbują przedostać się przez Ceutę na hiszpańską ziemię tylko
to potwierdzają. Można zaryzykować stwierdzenie, że Hiszpania jest dla nich swego rodzaju
rajem, takim jakim kiedyś dla żeglarzy z wypraw Kolumba była Ameryka, do której dopłynęli.
Ale, czy w tak rozumianej wielokulturowości chodzi o rzeczywistą integrację „Innego” czy
raczej o kontrolę i włączenie go w rynek, co pokazał obecny kryzys? Czy ostatnie deklaracje
rządowe w sprawie przyznania wygnanym przez Królów Katolickich Żydom obywatelstwa
Hiszpanii bez konieczności wyrzekania się przez nich obywatelstwa izraelskiego, należy
odczytywać jako reakcję na kryzys czy jako gest zadośćuczynienia po 500 latach?
Czy współczesna Hiszpania jest przestrzenią zapewniającą sprawiedliwe relacje z innością, czy
raczej zwykłą „kolekcję” kultur z nowymi formami oficjalnego dyskursu? Czy wielokulturowość
hiszpańską należy postrzegać w symetrycznych relacjach między odmiennymi kulturami, czy
raczej w optyce działania dominującej kultury „narodowej”?
Odpowiedź na te i inne pytania wymaga spojrzenia interdyscyplinarnego, stąd
konferencja adresowana jest do antropologów, kulturoznawców, historyków, politologów,
socjologów, pedagogów i prawników zainteresowanych Hiszpanią. Analiza hiszpańskiego
ul. Kostrzewskiego 5-7, 62-200 Gniezno
tel. +48 61 423 70 00, fax. +48 61 423 70 02
[email protected]
www.ike.amu.edu.pl
Pracownia Kultury Iberyjskiej
przykładu może dostarczyć interesujących wniosków dla krytycznej refleksji nad modelem
wielokulturowości w wymiarze globalnym.
dr Filip Kubiaczyk
Kierownik Pracowni Kultury Iberyjskiej
Patronat honorowy: Institución „Fernando el Católico”, Saragossa (Hiszpania)
Sekretarz konferencji: dr Emilia Twarowska-Antczak
Kontakt elektroniczny: [email protected]
***
Termin konferencji: 3-4 grudnia 2014 roku
Organizatorzy konferencji zastrzegają sobie prawo wyboru 25 najlepszych zgłoszeń,
których tematyka najpełniej wpisywać się będzie w założenia programowe konferencji.
Uczestnicy konferencji mają zapewnioną publikację tekstów pokonferencyjnych w ramach
serii wydawniczej Studia Europaea Gnesnensia http://steurgn.pl/ (w odrębnej monografii lub
w czasopiśmie naukowym - 7 punktów na ministerialnej liście czasopism punktowanych).
Warunkiem publikacji będzie uzyskanie pozytywnej recenzji wydawniczej.
ul. Kostrzewskiego 5-7, 62-200 Gniezno
tel. +48 61 423 70 00, fax. +48 61 423 70 02
[email protected]
www.ike.amu.edu.pl