Spis rozdziałów

Spis rozdziałów wraz z Przedmową
tytuł:
Czynnik ludzki w etyce biznesu
autor:
Mieczysław P. Migoń
wydawca: Wydawnictwo Gdańskiej WyŜszej Szkoły Administracji, 80-656 Gdańsk, ul. Wydmy 3,
tel. 058 305 08 12, 058 305 08 89, mail: [email protected], www.gwsa.pl/wydawnictwo
wydanie: Gdańsk 2007, wyd. I, ISBN 978-83-89762-09-2
Przedmowa
Podziękowania
Rozdział I. Próba ukonstytuowania etyki biznesu w polu działalności gospodarczej
1.1. Pojęcie „biznes”
1.2. Pojęcie „etyka biznesu”
1.2.1. Podział etyki biznesu (EB)
1.2.2. Etyczny model decyzyjny wedle E. Sternberg
1.2.3. Sens stosowania EB w działalności gospodarczej (A. Sen)
1.3. Pojęcie „kapitalizm”
1.3.1. Etyczność kapitalizmu
1.3.2. Pojęcie „przedsiębiorczość”
1.4. Ku motywacji globalnego kodu w etyce biznesu
Rozdział II. Koncepcja kontraktowa w ramach teorii sprawiedliwości wedle Johna Rawlsa
2.1. Koncepcja sytuacji pierwotnej
2.1.1. Określenie zasad sprawiedliwości
2.1.2. Określenie sprawiedliwości jako bezstronności
2.1.3. Rawlsa interpretacja zasady skuteczności
2.1.4. Interpretacja zasady dyferencji wedle J. Rawlsa
2.1.5. Pojęcie sprawiedliwości czysto proceduralnej
2.1.6. Pojęcie otoczenia sprawiedliwości
2.1.7. Warunki nakładane na koncepcję słuszności
2.2. Pojęcie „zasłona niewiedzy”
2.3. Określenie racjonalności stron
2.3.1. Charakterystyka osoby racjonalnej
2.4. Teoria sprawiedliwości jako bezstronności
2.4.1. Prymat słuszności wobec dobra
2.4.2. Pojęcie „słuszność”
2.4.3. Pojęcie „dobro” i podział dóbr
2.4.4. Podstawowe róŜnice pomiędzy słusznością i dobrem
2.4.5. „Wąska” i „szeroka” teoria dobra
2.4.6. Moralność zasad a moralność nadobowiązkowa
2.4.7. Stopniowalność poczucia sprawiedliwości
2.4.8. Kwestia „przystawania” sprawiedliwości i dobra
2.4.9. Pojęcie „plan Ŝyciowy” osoby ludzkiej
2.4.10. Zasady racjonalnego wyboru
2.4.11. Zasada interesu wspólnego (zasada arystotelesowska)
2.4.12. Znaczenie cnót i uczuć moralnych
2.4.13. Walory dobrze urządzonego społeczeństwa
2.5. Uwagi krytyczne odnośnie koncepcji kontraktowej J. Rawlsa
Rozdział III. Zagadnienie teorii stron zainteresowanych
3.1. Etymologiczny sens pojęcia „strony zainteresowane”
3.2. Koncepcja stron zainteresowanych wedle K. Gibsona
3.3. Podział na „strony pierwszoplanowe” i „drugoplanowe” w obrębie teorii stron zainteresowanych /
koncepcji „osób Ŝywotnie zainteresowanych”
3.4. Próby „przyswojenia” moralnej podstawy w obrębie teorii stron zainteresowanych
3.4.1. K. Goodpaster: korporacja z sumieniem
3.4.2. R.C. Solomon: arystotelesowska etyka cnót w świecie biznesu
3.5. Koncepcja stron zainteresowanych wedle A. Argandoñy
3.6. WyróŜnienie „pierwszoplanowych” i „drugoplanowych” „osób Ŝywotnie zainteresowanych” wedle D.J.
Den Uyla
spis rozdziałów wraz z Przedmową, str. 1
3.7.
3.8.
Koncepcja „osób Ŝywotnie zainteresowanych” wedle W.M. Evana i E.R. Freemana
Kilka uwag krytycznych
Rozdział IV. Ład rynkowy a etyka biznesu: związek działalności gospodarczej z działaniem etycznym
4.1. Działalność gospodarcza
4.1.1. Proces ekonomiczny
4.1.2. Kilka uwag o sądach wartościujących w ekonomii
4.1.3. Pojęcie „koordynacja”
4.1.4. Koordynacja działalności gospodarczej z działaniem etycznym (typ sylogizmu hipotetycznego)
4.1.5. Związek zasad: „ekonomiczność”, „efektywność”, „etyczność”
Rozdział V. Ład rynkowy a etyka biznesu: charakterystyka wybranych koncepcji ładu rynkowego
5.1. Kilka uwag na temat związku ładu gospodarczego z ładem społecznym
5.1.1. Koncepcja ładu rynkowego z „lotu ptaka”
5.2. Ład katalaktyczny wedle F.A. von Hayeka
5.3. Ład kontraktualny wedle J.M. Buchanana
5.4. Pojęcie „dobra wspólnego” wedle M. Novaka
Rozdział VI. Doskonalenie przyszłości w horyzoncie antropologicznym a etyka biznesu
6.1. „Homo oeconomicus” i „homo ethicus”
6.1.1. „Homo oeconomicus” i „homo ethicus” w czasie „chronos” („otoczka antropologiczna”)
6.1.2. „Homo oeconomicus” i „homo ethicus” w czasie „kairos” („głębia antropologiczna”)
6.2. Doskonalenie teraźniejszości a etyka biznesu
6.3. Zdarzenie estetyczne a etyka biznesu
Zakończenie
Bibliografia
Wykaz rysunków i schematu
Indeks osobowy
Przedmowa
Autor podręcznika, pt. „Czynnik ludzki w etyce biznesu” postawił sobie za cel, aby ugruntować
zarówno rolę, jak i znaczenie czynnika ludzkiego w przedmiocie etyki biznesu. W gruncie rzeczy podjął się
on zadania trudnego tak od strony teoretycznej, jak i praktycznej, zwaŜywszy fakt, Ŝe chodzi tu, po pierwsze,
o samo rozszerzenie obszaru badań czyli „przedmiotowości” etyki biznesu, o antropologiczny wymiar; zaś po
drugie, o jego analityczną eksplanację zjawiających się postaci fenomenów moralnego człowieczeństwa
„w obrębie” struktury osobowego bytu, zarówno w odniesieniu do działania ekonomicznego, jak i działania
etycznego.
Autor podręcznika zakłada bowiem, Ŝe pojęcia „etyka” i „biznes” nie są rozłączne, tzn. one „krzyŜują
się” w sensie logicznym. Następnie usiłuje pokazać, Ŝe w polu działalności gospodarczej (zarówno w skali
„mikro”, jak i „makro”) podejmuje się równieŜ decyzje natury etycznej. Autorowi chodzi zwłaszcza tutaj oto,
aby pokazać, Ŝe odnoszenie (referencja) etyki biznesu do problematyki procesów ekonomicznych,
organizacyjnych, produkcyjnych, społecznego kontraktu osób-stron, a takŜe do problematyki stron
zainteresowanych (jako typów), ładu rynkowego (jego róŜnych koncepcji), doskonalenia przyszłości danej
firmy czy teŜ danego przedsiębiorstwa ma swój głęboki sens. Taka właśnie referencja etyki biznesu nie
moŜe się obejść bez uwzględnienia czynnika ludzkiego w powyŜszym wyborze problematyki. Tym samym
wstępnie doszło tutaj do przybliŜenia pojęć „etyki biznesu” i „czynnika ludzkiego”, traktowanego jako
kwintesencja rozmaitych typów antropologicznych.
W związku z tym, autor podręcznika uwypukla róŜne formy człowieczeństwa (zarówno „niŜsze”, jak
i „wyŜsze”), aby odnieść je jako wyodrębnione do istniejących realnie „właściwych” infrastruktur (podstruktur)
osobowego bytu ludzkiego, tj. „niŜszego” i „wyŜszego” człowieka „w obrębie” struktury ludzkiego bytu jako
osobowego.
Mamy bowiem do czynienia nie tylko z realnym istnieniem zarówno społeczeństwa biznesu, jak
i społeczeństwa moralnego, lecz takŜe z fenomenalnym zjawianiem się bezwzględnych właściwości bytu
ludzkiego, tj. „homo oeconomicus”, „homo ethicus”, etc. w nas jako osobach. Wystąpiła uzasadniona
potrzeba zarówno „połączenia” („otoczka antropologiczna”), jak i „syntezy” („głębia antropologiczna”) ich
obydwóch w wymiarze czasowym („chronos”, „kairos”).
De facto, w ubiegłym wieku niektórzy ekonomiści podejmowali próby, aby nadać znaczenie czynnikowi
ludzkiemu na polu ekonomii, np. J.C. Kumarappa, “Economy of Permanence” (Rajghat, Kashi: Sarva-Seva
spis rozdziałów wraz z Przedmową, str. 2
Publication, 1958) czy teŜ E.F. Schumacher, „Małe jest piękne. Spojrzenie na gospodarkę świata
z załoŜeniem, Ŝe człowiek coś znaczy” (Warszawa: PIW, 1981). Z kolei na polu etyki biznesu jego walor
podnosił m.in. G. Szulczewski, „Etyka biznesu jako nowa perspektywa badań antropologicznych, w: J. Dietl,
W. Gasparski (red.), „Etyka biznesu” (Warszawa: Wydawnictwo PWN, 1999) i inni.
To jednak zabrakło gruntownego odniesienia pojęcia „czynnika ludzkiego” do pojęcia „etyki biznesu”.
Nie została bowiem przedsiębrana wieloaspektowość tej problematyki.
ToteŜ podręcznik „Czynnik ludzki w etyce biznesu” jest pionierską próbą, aby wypełnić lukę na tym
właśnie polu. Stanowi on całość złoŜoną z opublikowanych artykułów w ksiąŜkach – tutaj – w wersji nieco
zmienionej. OtóŜ są nimi mianowicie: „Próba ukonstytuowania etyki biznesu w polu działalności
gospodarczej”, w: Przegląd Naukowy Nr 1 pod red. Andrzeja C. Leszczyńskiego (Gdańsk: Wydawca:
WyŜsza Szkoła Społeczno-Ekonomiczna w Gdańsku, 2002), ss. 7-22; „Koncepcja kontraktowa w ramach
teorii sprawiedliwości wedle Johna Rawlsa”, ss. 35-64; „Zagadnienie teorii stron zainteresowanych z punktu
widzenia etyki biznesu”, ss. 65-82, w: Etyczne Podstawy Ekonomii – Teoria i Praktyka pod red. Janiny Kubki
(Gdańsk: Wydawca: Zakład Nauk Filozoficznych Wydziału Zarządzania i Ekonomii Politechniki Gdańskiej,
2003); „Ład rynkowy a etyka biznesu”, ss. 7-20; „Doskonalenie przyszłości w horyzoncie antropologicznym
a etyka biznesu”, ss. 21-30, w: „Ład Rynkowy a Ład Moralny” pod red. Janiny Kubki (Gdańsk: Wydawca:
Zakład Nauk Filozoficznych Wydziału Zarządzania i Ekonomii Politechniki Gdańskiej, 2004).
Tak więc, eksplanacja powyŜszej problematyki (bogatej w takim właśnie wyborze) i jej dalsze
rozświetlenie na polu etyki biznesu, stało się w ogóle moŜliwe równieŜ dzięki jej pogłębieniu ze strony
refleksji (natury) antropologicznej, tj. wedle autorskiej koncepcji „właściwych” infrastruktur osobowego bytu
ludzkiego.
Dzięki takiemu właśnie przedsięwzięciu – jak sądzi autor – została uwypuklona znacząca rola czynnika
ludzkiego w etyce biznesu.
spis rozdziałów wraz z Przedmową, str. 3