Informacje, wskazówki, uwagi

Ważne informacje, wskazówki, uwagi
 Do udzielenia pomocy osobom doznającym przemocy w rodzinie oraz wszczęcia
procedury „Niebieskie Karty” zobowiązani są przedstawiciele:

jednostek organizacyjnych pomocy społecznej1
 regionalny ośrodek polityki społecznej
 powiatowe centrum pomocy rodzinie
 ośrodek pomocy społecznej
 dom pomocy społecznej
 placówka specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego
 ośrodek wsparcia
 ośrodek interwencji kryzysowej

gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych

Policji

oświaty

ochrony zdrowia.
 Procedura „Niebieskie Karty” jest wszczynana w każdym przypadku, w którym zaistnieje
podejrzenie stosowania przemocy w rodzinie. Podjęcie odpowiednich działań nie wymaga
zgody osoby, która jest dotknięta przemocą w rodzinie.
 Wszystkie służby i instytucje zaangażowane w pracę nad rozpatrywaniem indywidualnego
przypadku powinny ze sobą ściśle współpracować.
 Instytucje zobowiązane do wszczynania procedury powinny dysponować wzorem
formularza „Niebieska Karta – A”. Niedopuszczalna jest sytuacja, w której z powodu
braku odpowiedniego formularza procedura nie zostanie rozpoczęta.
 Załączniki do rozporządzenia (tj. formularze „Niebieska Karta – A”, „Niebieska Karta –
B”, „Niebieska Karta – C”, „Niebieska Karta – D” są drukami wskazanymi przepisami
prawa - nie należy stosować innych, niż wskazane w rozporządzeniu, czy też ich
modyfikować. Zespół interdyscyplinarny/ grupa robocza może – w celu dokumentowania
prac – wykorzystywać odrębnie opracowane druki, zawierające np. informacje na temat
planu działania zespołu/grupy, informacje o efektach tych działań, druki dotyczące
powołania grupy roboczej itp. Niemniej wykorzystywanie opracowanych na własne
potrzeby druków nie zwalnia członków zespołu/grupy roboczej z obowiązku wypełnienia
formularzy wskazanych rozporządzeniem.
1
 Formularze „Niebieska Karta – A”, „Niebieska Karta – B”, „Niebieska Karta – C”,
„Niebieska Karta – D” – nie wymagają podpisów osób dotkniętych przemocą w rodzinie
ani osób stosujących przemoc.
 Przewodniczący zespołu
interdyscyplinarnego
obowiązkowo
podpisuje
się
pod
formularzami „Niebieska Karta – C” i „Niebieska Karta - D”.
 Skład zespołu interdyscyplinarnego jest określony przepisami ustawy o przeciwdziałaniu
przemocy w
rodzinie. Niemniej
są
sytuacje, w których powołanie zespołu
w wymienionym składzie nastręcza trudności; szczególnie dotyczy to obecności
w zespole przedstawiciela organizacji pozarządowych. Jeżeli w gminie nie działa
organizacja pozarządowa, która w swojej działalności statutowej ma zawarte działania
związane z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie, należy nawiązać współpracę
z organizacjami funkcjonującymi na terenie sąsiednich gmin. Działania w tym zakresie
powinny być udokumentowane.
 Rozmowę z osobą doznającą przemocy w rodzinie należy prowadzić w warunkach
gwarantujących jej poczucie bezpieczeństwa i swobody wypowiedzi, zapewniających
poszanowanie jej godności. W rozmowie może uczestniczyć część grupy roboczej
(zespołu interdyscyplinarnego), jeśli jest ona zbyt liczna. Nie wyklucza się możliwości
prowadzenia rozmowy w miejscu zamieszkania osoby doznającej przemocy lub w innym,
dogodnym dla tej osoby miejscu.
 Indywidualny plan pomocy powinien być jasny, możliwy do wykonania, uzgodniony
z osobą dotkniętą przemocą w rodzinie, skierowany do całej rodziny; powinien być
dostosowany do zmieniającej się sytuacji rodziny.
 Wszystkie działania podejmowane w ramach procedury „Niebieskie Karty” powinny być
dokumentowane. Rzetelne i dokładne udokumentowanie zdarzeń i czynności jest istotne
np. w przypadku, gdy dokumentacja przekazywana jest organom właściwym do
prowadzenia postępowania przygotowawczego w przypadku podejrzenia popełnienia
przestępstwa. Pozwoli to na stworzenie całościowego obrazu wykonanych czynności.
W zależności od sytuacji i rodzaju podejmowanych czynności, dokumentem takim może
być np. protokół, notatka urzędowa, notatka służbowa, adnotacja, pokwitowanie, raport
itp.
 Informacje uzyskane podczas realizacji procedury „Niebieskie Karty” oraz dokumenty
wytworzone w toku podejmowanych działań podlegają szczególnej ochronie.
2
„(…)
biorąc
pod
uwagę
specyfikę
zjawiska
przemocy
i
jej
mechanizmy,
prawdopodobnym może być, że sprawca przemocy może próbować wpływać (grożąc,
strasząc czy nawet posuwając się do agresji fizycznej) na osobę, która ujawniła i zgłosiła
służbom fakt, iż stosuje on przemoc wobec bliskich (szczególnie jeśli takie przypadki miały
miejsce w przeszłości). W takiej sytuacji warto rozważyć zapisy art. 34. Ustawy o ochronie
danych osobowych, które stanowią iż „administrator danych odmawia osobie, której dane
dotyczą, udzielenia informacji, o których mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1-5a, jeżeli
spowodowałoby to: zagrożenie (...) życia i zdrowia ludzi lub bezpieczeństwa i porządku
publicznego” albo „istotne naruszenie dóbr osobistych osób, których dane dotyczą, lub
innych osób” (art. 34 ust. 2 i 4).”2
 W sytuacji zmiany miejsca zamieszkania lub pobytu osoby dotkniętej przemocą
w rodzinie lub osoby stosującej przemoc w rodzinie, należy zastosować analogicznie
przepis art. 101 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, który
wskazuje, iż właściwość miejscową gminy ustala się według miejsca zamieszkania osoby
ubiegającej się o świadczenie. Kierownik ośrodka pomocy społecznej lub przewodniczący
zespołu interdyscyplinarnego powinien poinformować właściwy – ze względu na nowe
miejsce zamieszkania tych osób – ośrodek pomocy społecznej (lub przewodniczącego
zespołu interdyscyplinarnego) o realizowanej procedurze „Niebieskie Karty” oraz
przekazać stosowną dokumentację.3
 Zakończenie procedury „Niebieskie Karty” w przypadku rozstrzygnięcia o braku
zasadności podejmowania działań może nastąpić na różnych etapach realizacji procedury.
Jej zakończenie możliwe jest jednak dopiero wówczas gdy członkowie zespołu lub grupy
roboczej są pewni, że przemoc w tej rodzinie nie występuje. Procedury nie można
zakończyć na podstawie np. oświadczenia osoby doznającej przemocy, że zjawisko to się
zakończyło lub nigdy nie występowało (motywacja do złożenia takiego oświadczenia
może być myląca i wynikać np.: z lęku przed sprawcą przemocy, niechęci do pociągnięcia
sprawcy do odpowiedzialności karnej lub z przeżywania w tym czasie fazy „miodowego
miesiąca”).
Opracowanie:
Podlaski Urząd Wojewódzki w Białymstoku
Wydział Polityki Społecznej
Oddział do Spraw Rodziny
Białystok, 2014 r.
3
1
art. 6 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tj. Dz. U. z 2013 r., poz. 182 z późn. zm.)
http://oipip.gda.pl/index.php/aktualnoci/329-wskazowki-parpa-do-procedury-niebieskie-karty (20.02.2014r.)
3
http://www.mpips.gov.pl/przemoc-wrodzinie/dpowiedzinanajczciejzadawanepytaniadotyczcezasadfunkcjonowaniaespownterdyscyplinarnychrupoboc
zychorazsposoburealizacjidziaawramachproceduryiebieskiearty/tryespnterdyscyplinarnyjestodpowiedzialnyzarea
lizacjproceduryiebieskieartywtymzaopracowanieindywidualnegoplanupomocyosobiedoznajcejprzemocywrodzin
ieorazzarealizacjdziaaskierowanychdoosbstosujcychprzemocwrodziniewprzypadkugdypowypenieniuformularzai
ebieskaartaosobadoznajcaprzemocywrodziniewyprowadzasiizmieniamiejscezamieszkanialubosobastosujcaprzem
ocwrodzinieopuszczamiejscedotychczasowegopobytu/ (20.02.2014 r.)
2
4