1 Opinia OPZZ do ust. o prawach pacj. i RPP

WICEPRZEWODNICZĄCA
OGÓLNOPOLSKIEGO POROZUMIENIA
ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH
WIESŁAWA TARANOWSKA
Warszawa, dnia 30 września 2010r.
OPZZ/ WT/ RG/ 827/ 2010
Szanowny Pan
Jakub Szulc
Sekretarz Stanu
w Ministerstwie Zdrowia
Szanowny Panie Ministrze !
W odpowiedzi na przekazany do konsultacji społecznych projekt ustawy o
zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Ldz. MZ-PR-WL0214-24280/ KRB, AB /10) uprzejmie przekazuję opinię ogólnokrajowych organizacji
członkowskich zrzeszonych w Ogólnopolskim Porozumieniu Związków Zawodowych
do przedmiotowego projektu nowelizacji ustawy.
Zakres zmian będący przedmiotem nowelizacji ustawy z dnia 6 listopada
2008r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta obejmuje obszar dotyczący
zasad i trybu przyznania odszkodowań za błędy medyczne wypełniając
dotychczasową lukę prawną w tym zakresie. Jest to niewątpliwie jedna z regulacji
ustawowych, na którą czekają polscy pacjenci.
Projekt nowelizacji zawiera nowe rozwiązania, niektóre z nich dyskusyjne i
wymagające dalszego doprecyzowania i uszczegółowienia, do których
przedstawiamy uwagi szczegółowe w dalszej części przedmiotowej opinii.
-
-
-
W ocenie OPZZ pozytywnie naleŜy ocenić:
intencję powołania wojewódzkich komisji do spraw orzekania o błędach medycznych
oraz tryb orzekania w sprawach o odszkodowania, o których mowa w ustawie,
skrócenie czasu dochodzenia roszczeń przez poszkodowanych odnośnie błędów
medycznych związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych
Dyskusyjną kwestią pozostają:
ograniczenie stosowania ww. regulacji do przypadków zaistniałych wyłącznie w
szpitalu,
ponoszenie przez pacjenta kosztów, niemal na kaŜdym etapie postępowania
(tj. za załoŜenie wniosku o ustalenie błędu medycznego, w sytuacji orzeczenia o
braku błędu medycznego, w sytuacji, kiedy poszkodowany wycofuje wniosek w
sprawie ustalenia błędu medycznego lub nie zgadza się z wysokością
odszkodowania)
mechanizm maksymalnych kwot odszkodowań za błąd medyczny
niemoŜliwość odwołania się od orzeczenia wojewódzkiej komisji na drodze
postępowania cywilnego
OGÓLNOPOLSKIE POROZUMIENIE ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH
00-924 Warszawa, ul. Kopernika 36/40
tel.: 022 551 55 16, fax: 022 551 55 27
e-mail: [email protected], www: http://opzz.org.pl
Uwagi szczegółowe:
1) dot. art. 71a ust. 2 – definicja ,,błędu medycznego” - wydaje się, Ŝe ograniczenie
stosowania ww. definicji do przypadków zaistniałych wyłącznie w szpitalu jest
niewłaściwym podejściem. Zgadzając się z uzasadnieniem, iŜ do błędów
medycznych najczęściej dochodzi w lecznictwie zamkniętym nie moŜna jednak
wyłączać innych rodzajów świadczeniodawców w stosowaniu ustawy w tym
obszarze.
Ponadto naleŜy rozwaŜyć zastosowanie formuły katalogu otwartego w
określaniu sytuacji określanym mianem ,,błędu medycznego” i jego skutków (np.
dodając wyraz ,,w szczególności” w wyliczeniu).
2) dot. art. 71c ust.1 – nieuzasadnione jest sztywne określanie terminu
(1 rok), od którego liczony jest czas umoŜliwiający złoŜenie przez pacjenta (lub
jego przedstawiciela ustawowego) wniosku o ustalenie błędu medycznego do
wojewódzkiej komisji do spraw orzekania o błędach medycznych. Po roku czasu od
zaistnienia okoliczności mających znamiona błędu medycznego, jego skutki mogą
być niewspółmiernie większe niŜ po czasie krótszym niŜ rok. Ustawowe określanie
dolnej granicy tego okresu nie jest właściwe, choć uzasadnione w przypadku
oznaczenia maksymalnej granicy – nie dłuŜszej niŜ 3 lata od dnia, w którym nastąpiło
zdarzenie skutkujące uszkodzeniem ciała, rozstrojem zdrowia lub śmiercią pacjenta.
3) dot. art. 71c ust.3 pkt.2d – jednym z dokumentów dołączanych przez wnioskodawcę
do wniosku o ustalenie błędu medycznego jest orzeczenie o niezdolności do
pracy. Ustawodawca nie określił jednoznacznie charakteru niezdolności do pracy –
okresowa, stała. NaleŜy rozwaŜyć zasadność tego warunku, który powinien być
fakultatywny i nie determinować moŜliwości złoŜenia wniosku.
4) dot. art. 71c ust. 4 – nieuzasadnione jest ponoszenie przez pacjenta opłaty (w
wysokości 200 zł) za załoŜenie wniosku o ustalenie błędu medycznego – pacjent
jako strona nie powinien być obciąŜany ww. kosztami, zwłaszcza, Ŝe działalność
komisji jest finansowana z budŜetu państwa z części pozostającej w dyspozycji
wojewody. Zwracamy uwagę, Ŝe np. postępowanie w sprawach z zakresu prawa
pracy jest wolne od opłat, więc tym bardziej powinno być wolne w postępowaniu
przed wojewódzką komisją do spraw orzekania za błędy medyczne.
5) dot. art. 71d - wojewódzkie komisje do spraw orzekania o błędach medycznych.
- ust. 1 - naleŜy dookreślić ich ilość tj. wskazać, Ŝe w kaŜdym województwie działa
taka komisja; z obecnego brzmienia artykułu nie wynika to jednoznacznie.
- ust. 2 – skład ww. komisji.
Wydaje się, Ŝe po jednym przedstawicielu ministra właściwego do spraw zdrowia i
Rzecznika Praw Pacjenta wobec 10 osobowej reprezentacji wojewody stanowi
nierównowagę i nie jest do końca uzasadnione. Komisja ma rozstrzygać o
zasadności bądź nie wniosku o popełnienie błędu medycznego, równieŜ w imieniu
pacjentów, dlatego ich reprezentacja powinna być znacznie liczniejsza. Proponujemy
zwiększyć liczbę członków komisji do 15 osób: po 3 osoby reprezentujące Rzecznika
2
Praw Pacjenta i ministra właściwego do spraw zdrowia oraz 9 powoływanych przez
wojewodę spośród kandydatów zgłoszonych przez organy właściwych samorządów
zawodów medycznych i samorządów zawodów prawniczych oraz właściwe
organizacje na rzecz praw pacjenta działające na terenie województwa.
- naleŜałoby takŜe doprecyzować, Ŝe w składzie zespołu orzekającego w konkretnej
sprawie, na prawach członka, powinien być obecny specjalista z danej dziedziny
medycyny, którego dana sprawa o ustalenie zasadności popełnienia błędu
medycznego dotyczy.
6) dot. art. 71e - naleŜy doprecyzować kto zwołuje posiedzenia komisji, zwłaszcza
pierwsze posiedzenie.
7) dot. art. 71e ust. 8 pkt. 3 - naleŜy zachować przepis stanowiący, Ŝe zwolnienie od
pracy w dniu posiedzenia komisji odbywa się z zachowaniem prawa do
wynagrodzenia danego członka wojewódzkiej komisji (obecny zapis pozbawia
członka tego wynagrodzenia).
8) dot. art. 71g ust. 10 – zapis, który stanowi o ponoszeniu przez pacjenta kosztów
postępowania przed wojewódzką komisją, w sytuacjach określonych w projekcie
m.in. w wyniku orzeczenia o braku błędu medycznego w praktyce będzie zniechęcał
do składania wniosków o stwierdzenie orzeczeń. Zapisy, które obciąŜają
poszkodowanego za koszty postępowania zniechęcają do wszczynania z woli
poszkodowanego sprawy o ustalenie błędu i mogą stanowić przeszkodę. Wydaje się
zasadne, by koszty postępowania przed komisją ponoszone były z budŜetu
wojewody jeśli intencją ustawy jest powołanie i funkcjonowanie wojewódzkiej komisji
w jego urzędzie.
Analogiczną regulacją przerzucającą na pacjenta koszty postępowania stosuje
się do sytuacji, kiedy poszkodowany wycofuje wniosek w sprawie ustalenia błędu
medycznego (art. 71i ust.2) lub nie przyjmuje propozycji o wysokości odszkodowania
lub renty określonej w orzeczeniu (art. 71 h ust.2).
9) dot. art. 71h ust.1 w powiązaniu z art. 71 ust.5 - dyskusyjne jest podejście do
propozycji
uzaleŜniającej
wysokość
odszkodowania
lub
renty
dla
poszkodowanego pacjenta od wysokości jaką zaproponuje ubezpieczyciel za
pośrednictwem wojewódzkiej komisji. Wydaje się właściwym rozstrzygnięcie, aby
wysokość odszkodowania za błąd lekarski faktycznie odzwierciedlała skutki danego
błędu medycznego gdyŜ ich następstwa mogą np. wiązać się z tym, Ŝe
poszkodowany ponosi dodatkowe koszty zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, leków
czy wymaga opieki.
Mechanizm określania maksymalnych kwot odszkodowań, o których mowa
w ust. 5 moŜna uznać za zasadny, choć w obecnej propozycji jest zbyt uproszczony
– maksymalna wysokość odszkodowania za błąd medyczny w przypadku śmierci
pacjenta wynosi 300 tys. zł, zaś w przypadku, gdy skutkiem nie jest śmierć pacjenta
– 100 tys. zł, zaś renty - 3 tys. zł. Na etapie dalszych prac niezbędne jest
3
rozszerzenie i doprecyzowanie wysokości odszkodowań w zaleŜności od faktycznie
poniesionych kosztów przez poszkodowanego.
10) dot. art. 71h ust. 4 – załoŜenie, Ŝe pacjenci, którzy dostaną odszkodowanie na
mocy ustawy nie będą mogli skierować sprawy na drogę sądową jest
dyskusyjne. Wydaje się, Ŝe w uzasadnionych przypadkach powinna być moŜliwość
odwołania się do dalszego postępowania na drodze postępowania cywilnego,
Orzeczenie wojewódzkiej komisji do spraw orzekania o błędach medycznych nie
moŜe stanowić jedynej ,,wyroczni” w tej kwestii.
Uwaga dodatkowa:
W związku z podjęciem prac nad nowelizacją ustawy z dnia 6 listopada 2008r. o
prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta uwaŜamy za zasadne rozwaŜnie
zmiany części innych przepisów dotychczas funkcjonujących w ustawie
określających postępowanie w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa
pacjentów zawarte w przepisach art. 59 ust. 1 pkt. 2 w związku z art. 64 ust. 2 4 i art. 68 ustawy.
Wymienione powyŜej przepisy stanowią, iŜ przez praktykę naruszającą
zbiorowe prawa pacjentów rozumie się m.in. stwierdzone prawomocnym
orzeczeniem sądu zorganizowanie wbrew przepisom o rozwiązywaniu sporów
zbiorowych akcji protestacyjnej lub strajku przez organizatora strajku. Innymi słowy
za praktyki naruszające zbiorowe prawa pacjenta uznano zorganizowane, wbrew
przepisom o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, akcje protestacyjne lub strajki.
W świetle przepisów obowiązującej ustawy Rzecznik Praw Pacjenta moŜe
nałoŜyć na podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych albo na organizatora strajku
obowiązek składania w wyznaczonym terminie informacji o stopniu realizacji działań
niezbędnych do zaniechania praktyki naruszającej zbiorowe prawa pacjentów lub
usunięcia skutków naruszenia zbiorowych praw pacjentów oraz ma prawo w drodze
decyzji do nałoŜenia na organizatora strajku kary pienięŜnej w wysokości 500 tys. zł.
W naszej ocenie przepisy ustawy w tym zakresie budzą zastrzeŜenia z
następujących względów:
• ustawodawca z nieuzasadnionych przyczyn przyznał Rzecznikowi Praw
Pacjenta prawo nakładania sankcji za zorganizowanie akcji protestacyjnych
bądź strajków, których to kompetencji Rzecznik nie powinien posiadać. Nie ma
Ŝadnego racjonalnego uzasadnienia aby Rzecznik Praw Pacjenta do kompetencji
którego naleŜy dbałość o przestrzeganie ustawowych praw pacjenta – posiadał
prawo karania za organizowanie strajków lub akcji protestacyjnych.
• obowiązujące prawo m.in. ustawa z dnia 23 maja 1991r. o rozwiązywaniu
sporów
zbiorowych
reguluje
kwestie
organizowania
strajku
oraz
odpowiedzialności za naruszanie przepisów ustawowych, wskazując dalsze
postępowanie i prawa stron do dochodzenia roszczeń czy nakładania kar.
4
Trudno jest znaleźć uzasadnienie, aby równolegle w systemie prawnym
funkcjonowały przepisy rozstrzygające toŜsame kwestie. W praktyce moŜe to
oznaczać stosowanie dwóch miar na mocy odrębnych ustaw i podwójnego karania
jednego przewinienia. Takie stosowanie prawa jest nie do przyjęcia.
Obowiązujący w Polsce akt prawny najwyŜszego rzędu – Konstytucja
Rzeczypospolitej Polskiej w art. 59 ust. 3 zdanie pierwsze stanowi m.in. iŜ związkom
zawodowym przysługuje prawo do organizowania strajków pracowniczych i innych
form protestu w granicach określonych w ustawie. W obowiązującym prawie kwestie
dotyczące rozwiązywania sporów zbiorowych regulują w sposób szczegółowy ten
obszar. Niezrozumiałe jest więc obowiązywanie przepisów, które szczególnie
związkom zawodowym utrudniają prowadzenie ich działalności statutowej, a które są
juŜ uregulowane ustawowo.
Wnosimy o rozwaŜnie rozszerzenia zakresu nowelizacji ustawy i
wykreślenie wskazanych przepisów w tym obszarze .
Z powaŜaniem
/-/ Wiesława Taranowska
5