Informacja naukowa i techniczna

Maria DASZKIEWICZ
Dorota JOŃCZYK
Joanna KAPUSTA
Informacja naukowa i techniczna
Wstęp
Badania prowadzone przez środowiska bibliotekarzy i dokumentalistów
– pracowników ośrodków informacji
naukowej i technicznej - wykazują, że
najczęściej wykorzystywanym przez specjalistów źródłem informacji są czasopisma fachowe oraz materiały konferencyjne. Wybór ten jest uzasadniony ze
względu na stosunkowo krótki cykl wydawniczy tych materiałów, co gwarantuje
szybki dostęp do najnowszych wyników
badań. Istnieje jednak wiele barier w
dostępie do nich, wśród których za podstawowe należy uznać wysokie ceny czasopism dyktowane przez wydawców,
zmieniająca się forma, a nawet zakres
treściowy znanych dotychczas tytułów,
a także brak czasu na systematyczne
czytanie.
Biblioteka
Biblioteka Instytutu Zaawansowanych Technologii Wytwarzania dysponuje bogatym zbiorem polskich i zagranicznych czasopism naukowych i technicznych oraz materiałów konferencyjnych zarówno z konferencji krajowych,
jak i zagranicznych. Obecnie biblioteka
IZTW prenumeruje ok. 140 tytułów czasopism, w tym ok. 60 zagranicznych.
Czasopisma te są starannie wyselekcjonowane zgodnie z zakresem prac badawczych prowadzonych przez kadrę naukową IZTW.
Przegląd Dokumentacyjnych IZTW
W celu ułatwienia orientowania
się w zawartości gromadzonych w
Ośrodku Informacji Naukowej i Technicznej IZTW materiałów wydawany jest
„Przegląd Dokumentacyjny Instytutu
Zaawansowanych Technologii Wytwarzania” (PD) stanowiący kontynuację
„Przeglądu Dokumentacyjnego IOS”. PD
jest adnotowaną bibliografią zawartości
czasopism, w której - poza danymi bibliograficznymi (autor, tytuł oryginału, tytuł
czasopisma, rok, rocznik, strony) –
umieszczane są również streszczenia
(abstrakty) poszczególnych artykułów
w języku polskim.
Bazy danych SAWIOS
Na stronie WWW Instytutu Zaawansowanych Technologii Wytwarzania
http://www.ios.krakow.pl/sawios/ udostępniana jest baza danych SAWIOS,
która aktualnie obejmuje ponad 33 tys.
rekordów (od 1990 r.) zawierających opisy
bibliograficzne z abstraktami w języku
polskim artykułów z czasopism oraz referatów z materiałów konferencyjnych gromadzonych w Bibliotece IZTW.
Do udostępniania bazy w sieci zastosowano system EXPERTUS firmy
SPLENDOR Systemy Informacyjne S.C
z Poznania.
Wyszukiwanie w bazie SAWIOS
można prowadzić w następujących polach
wyszukiwawczych:
− autor,
− słowa z tytułu oryginału,
− słowa z tytułu w języku polskim,
− słowa z notatki (abstraktu),
− skrót tytułu czasopisma (lub zbioru
referatów konferencyjnych),
− rok,
− język.
Wyszukiwanie można wspomagać następującymi indeksami:
− autorskim
− słów z tytułu oryginału
− słów z tytułu w języku polskim
− słów z abstraktu
− skrótów tytułów czasopism.
Wyszukiwanie może być zawężony przez:
− wybór roku/lat poszukiwanych publikacji,
− wybór języka/języków publikacji.
35
Rys. 1. Strona wyszukiwawcza bazy danych SAWIOS.
Baza PUBLIKACJE
Baza danych PUBLIKACJE zawiera opisy bibliograficzne polskich i zagranicznych
publikacji
pracowników
IZTW od roku 1986. Obecnie baza liczy
ponad 1000 rekordów. Dostępna jest na
stronie internetowej Instytutu pod adresem:
http://www.ios.krakow.pl/wwwisis/publ/
form.htm
Wyszukiwanie informacji prowadzi się w
następujących polach wyszukiwawczych:
− autor/autorzy,
− tytuł,
− czasopismo,
− miejscowość,
− słowa kluczowe,
− rok,
a wspomagane jest następującymi indeksami:
− spis autorów
− wykaz czasopism
− miejscowość
36
− słowa kluczowe
− dostępne roczniki
Bazę PUBLIKACJE można traktować
m.in. jako źródło informacji o specjalistach.
Inne bazy danych
Interesujące informacje użytkownicy mogą znaleźć również w innych udostępnianych bezpłatnie bazach danych,
dostępnych także ze strony głównej Instytutu Zaawansowanych Technologii
Wytwarzania.
BAZTECH
Baza Techniczna BAZTECH (Baza
o zawartości polskich czasopism technicznych) powstaje w ramach konsorcjum
bibliotek wyższych uczelni technicznych
i ośrodków informacji; koordynatorem
projektu jest obecnie Biblioteka Główna
Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy. Baza rejestruje zawartość wybra-
nych polskich czasopism technicznych,
wydawnictw własnych wyższych uczelni
technicznych i instytutów naukowo badawczych oraz materiałów konferencyjnych. Ośrodek INT IZTW uczestniczy w
zasilaniu bazy rekordami bibliograficznymi z wybranych polskich czasopism
technicznych i wydawnictw własnych. Rekordy zawierają dane bibliograficzne oraz
streszczenia i słowa kluczowe w języku
polskim i angielskim, dane dotyczące
miejsca pracy autora oraz jego e-mail. W
niektórych przypadkach baza kieruje także
do pełnych tekstów artykułów, jeżeli są
one udostępniane w sieci przez wydawców.
Wyszukiwane wspomagane jest alfabetycznym wykazem indeksowanych czasopism oraz indeksami słów kluczowych w
języku polskim i angielskim. Baza jest dostępna w internecie pod adresem:
http://baztech.icm.edu.pl
wytwarzania, który obejmuje bazy danych o publikacjach i patentach oraz tematyczne zestawienia dokumentacyjne
na wybrane tematy, stanowiące główny
przedmiot zainteresowania Centrum.
Bazy danych i zestawienia udostępniane
są na stronie WWW pod adresem:
http://www.ios.krakow.pl/CITiMRTW/
index.php3
Bazy danych zawierają wyselekcjonowane tematycznie informacje o artykułach z polskich i zagranicznych czasopism naukowych i technicznych oraz
materiałów konferencyjnych prenumerowanych przez Bibliotekę IZTW. Bazy
zawierają dane z lat 1990-2005 i są na
bieżąco aktualizowane na podstawie
materiałów napływających do Biblioteki.
Oprócz podstawowych danych bibliograficznych w bazach zamieszczono również
krótkie streszczenia artykułów i referatów konferencyjnych w języku polskim.
SYMPO
Cennym źródłem informacji jest
baza danych SYMPO będąca katalogiem
materiałów konferencyjnych gromadzonych w polskich bibliotekach naukowych.
Jest administrowana przez Bibliotekę
Główną Politechniki Warszawskiej i udostępniana pod adresem:
http://gate.bg.pw.edu.pl/ALEPH/-/start/
sym01
SYNABA
Informacje o zakończonych pracach naukowo-badawczych, prowadzonych zarówno przez wyższe uczelnie, jak i
jednostki badawczo-rozwojowe wszystkich
resortów, gromadzone są w bazie danych
SYNABA dostępnej na stronie WWW
Ośrodka Przetwarzania Informacji w Warszawie pod adresem:
http://www.opi.org.pl
Bazy tworzone w ramach Centrum
Innowacji, Transferu i Monitorowania Rozwoju Technologii Wytwarzania
Na potrzeby Centrum Innowacji,
Transferu i Monitorowania Rozwoju
Technologii Wytwarzania opracowany
został system informacji o technologiach
Przygotowano następujące bazy:
− Mikro- i nanotechnologie w wytwarzaniu wyrobów
− Technologia montażu i demontażu
− Powłoki odporne na zużywanie
− Metrologia wielkości geometrycznych
− Automatyzacja i robotyzacja w wytwarzaniu
− Niekonwencjonalne metody wytwarzania wyrobów
− Skrawanie z wysokimi prędkościami
Do udostępniania baz w internecie wykorzystano program GenIsisWeb rozpowszechniany przez UNESCO.
Wyszukiwanie w bazach można prowadzić wg następujących pól:
− autor,
− słowa z tytułu oryginalnego,
− słowa z tytułu polskiego,
− słowa z notatki,
− skrót tytułu czasopisma.
Zakres wyszukiwania może być zawężony
przez:
− wybranie roku lub lat poszukiwanych
publikacji,
− wybranie języka lub języków publikacji.
W celu ułatwienia wyszukiwania przygotowano indeks autorski oraz indeks
skrótów tytułów czasopism.
37
Rys. 2. Strona wyszukiwawcza bazy danych Mikro- i nanotechnologie w wytwarzaniu wyrobów.
Rys. 3. Przykładowy wynik wyszukiwania w bazie Technologia montażu i demontażu.
38
W ramach Centrum Innowacji,
Transferu i Monitorowania Rozwoju
Technologii Wytwarzania opracowano
również Tematyczne Zestawienia Dokumentacyjne (TZD), czyli usystematyzowane chronologicznie wykazy literatury
obejmujące artykuły z czasopism i referaty
konferencyjne na wybrane tematy, wraz ze
streszczeniami w języku polskim. TZD są
na bieżąco aktualizowane, udostępniane
są w formacie PDF.
Na stronie WWW Centrum prezentowane
są następujące TZD:
−
−
−
−
−
−
−
Minimalne smarowanie w obróbce
skrawaniem
Szybkie wykonywanie prototypów
Gospodarka płynami obróbkowymi
Bezpieczeństwo systemów wytwarzania, technologie wspierające ochronę
zdrowia i środowiska
Metody i systemy zapewnienia jakości
Monitorowanie narzędzi skrawających
Modernizacja maszyn i urządzeń
technologicznych
oraz
procesów
wytwarzania
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------(…)
229.
Pinkerton A.J., Li L.: The significance of deposition point standoff variations in multiple-layer coaxial laser cladding (coaxial
cladding standoff effects). Znaczenie zmian odsunięcia punktu osadzania w laserowym współosiowym nakładaniu warstw
(wpływ niewspółosiowości przy nakładaniu warstw).
Int.J.of Mach.Tools a.Manuf., 2004, t. 44, nr 6, s. 573-584.
Badano proces przyrostowego wytwarzania (m.in. prototypów) metodą nakładania kolejnych warstw za pomocą współosiowo
ustawionego lasera i głowicy podającej proszek. Wartością krytyczną dla procesu jest zmiana odsunięcia punktu osadzania od
osi dyszy, co ma znaczący wpływ na geometrię wytworzonego przedmiotu. Opisano stanowisko i procedurę oceny wielkości
odsunięcia punktu osadzania. Sformułowano matematyczny model procesu, obejmujący przepływ ciepła do obszaru topnienia i
odwrotnie, obszar topnienia oraz przepływ proszku i szybkość osadzania..
230.
Shiomi M. i in.: Residual stress within metallic model made by selective laser melting process. Naprężenia szczątkowe w
modelu selektywnego procesu topienia laserowego.
CIRP Ann., 2004, t. 53, nr 1, s. 195-198.
W celu zwiększenia dokładności wymiarowej i polepszenia własności mechanicznych modelu stalowego wytwarzanego drogą
selektywnego topienia laserowego (SLM) na potrzeby szybkiego prototypowania zaproponowano laserowy proces zmniejszania
naprężeń szczątkowych w modelu. Wyniki badań pokazują, że silne naprężenia rozciągające powstają w warstwach
wierzchnich modelu. Obróbka cieplna w zakresie 600÷700°C przez 1 godz. może zredukować naprężenia o ok. 70%. Natomiast
ponowne skanowanie laserowe każdej warstwy i grzanie warstwy proszkowej obniża naprężenia o 55% i 40%.
231.
Thrimurthulu K., Pandey P.M., Reddy N.V.: Optimum part deposition orientation in fused deposition modeling. Określanie
optymalnej orientacji części w modelowaniu procesu wytwarzania metodą osadzania warstw stapianych.
Int.J.of Mach.Tools a.Manuf., 2004, t. 44, nr 6, s. 585-594.
Zaproponowano sposób określania optymalnej orientacji przedmiotu w procesie prototypowania metodą osadzania stapianych
warstw (FDM). Brano pod uwagę dwie przeciwstawne funkcje kryterialne, tj. czas wytwarzania i chropowatość powierzchni.
Optymalizacja polegała na minimalizacji sumy ważonej funkcji. Jednocześnie z określaniem optymalnej orientacji części
realizowane jest adaptacyjne rozcinanie modelu na warstwy. Zamieszczono schemat algorytmu optymalizacji.
232.
Tolochko N.K. i in.: Selective laser sintering and cladding of single-component metal powders. Selektywne spiekanie laserowe
i platerowanie jednoskładnikowych proszków metalowych.
Rapid Prototyp.Journ., 2004, t. 10, nr 2, s. 88-97.
Omówiono dwie metody szybkiego prototypowania elementów metalowych: selektywne spiekanie laserowe (SLS) oraz
selektywne platerowanie laserowe (SLC). Porównano obie metody pod kątem własności geometrycznych, strukturalnych i
mechanicznych elementów (próbek) wytworzonych z zastosowaniem tych metod. W eksperymentach zastosowano
jednoskładnikowy proszek stopu niklu, który poddano działaniu wiązki emitowanej przez laser CW-Nd:YAG o długości fali
1,06 µm. Wiązka była nieruchoma względem podłoża.
233.
Warstwowe prototypy.
Masz.Technol.Mater., Tech.Zagr., 2004, nr 3, s. 11-12.
W jednym z instytutów Fraunhofera opracowano efektywną metodę szybkiego wykonywania dużych prototypów (o długości
krawędzi powyżej 300 mm) Melato (Metal Laminated Tooling) polegającą na składaniu szeregu warstw blach lub folii
metalowej wycinanych dwuwymiarowo w odpowiednie kształty i łączonych dociskowo (np. śrubami), metodą klejenia,
lutowania lub spawania. Metoda wykorzystuje techniki projektowania wspomaganego komputerowo. Trójwymiarowe
odwzorowanie komputerowe projektowanych kształtów pozwala na "pocięcie" ich na warstwice w wymaganych odstępach.
Zapis komputerowy wykorzystywany jest do sterowania urządzeń technologicznych, które odwzorowują kształty warstw w
metalu.
234.
Vom Mikro-Rapid-Prototyping zur flexiblen Mikro-Rapid-Production. Od szybkiego prototypowania w skali mikro do
szybkiego wytwarzania produktów z mikrokomponentów w trybie elastycznym.
Maschine, 2004, t. 58, nr 2, s. 14-15.
W centrum laserowym w Hanowerze opracowano urządzenie do szybkiego prototypowania mikrokomponentów (prototypy lub
krótkie serie) metodą stereolitografii bezpośrednio z modelu 3D-CAD. Model "rozkładany" jest na warstwy, z których
pozyskuje się dane do elastycznego sterowania procesem. Dane te służą do sterowania wiązką laserową (Nd:YAG, 355 nm) po
torze nad powierzchnią płynnego polimeru. W wyniku lokalnego utwardzania warstwy mogą otrzymać dowolną geometrię. W
rezultacie połączenia warstw powstaje część (element) jako fizyczna reprezentacja modelu CAD.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Rys. 3. Fragment tematycznego Zestawienia Dokumentacyjnego.
39