nr 125 .indd

2 KWIETNIA 2010
piąta rocznica śmierci
Jana Pawła II
BĘDZIEMY TRWALE PAMIĘTAĆ
S
połeczeństwa wypracowały wiele form
upamiętniania swoich wybitnych przedstawicieli. Pomniki, tablice pamiątkowe,
aleje pamięci, jubileuszowe drzewa, epitafia,
medale, znaczki, pomnikowe wydawnictwa
i wiele innych. Mają też swoją formę upamiętniania artyści graficy. Są nią grafiki in
memoriam.
Przybierają najczęściej formę ekslibrisów
dedykowanych konkretnym współczesnym
właścicielom (osobom lub instytucjom)
z równoczesnym zaznaczeniem: in memoriam określonej osoby, rzadko wydarzenia.
Spotykamy więc grafiki i ekslibrisy in
memoriam na przykład Tadeusza Kościuszki, Ignacego Łukasiewicza, Juliusza
Słowackiego, Henryka Sienkiewicza, Alberta
Jerzy Napieracz, światłodruk, 2005 r.
Einsteina, Czesława Miłosza. Pojawiają się
w momencie przekroczenia przez osobę
upamiętnianą granicy, spoza której nie ma
już powrotu, a także przy okazji obchodów
okrągłych rocznic związanych z upamiętnianymi grafiką postaciami.
Jedną z najwybitniejszych polskich postaci jest papież Jan Paweł II.
Do 2 kwietnia 2005 roku powstała na całym
świecie niezliczona ilość ekslibrisów dedykowanych Ojcu Świętemu. Po jego śmierci
graficy zaczęli tworzyć grafiki in memoriam,
oddając tym sposobem hołd Janowi Pawłowi
II, jego ziemskiej posłudze, wyrażając szacunek dla dorobku, który nam zostawił, i dla
nauki, którą nas ubogacił. Rysunek na takich
znakach prezentuje nam często w symbolicz-
ALMA MATER nr 125
59
Czesław Woś, akwaforta,
2005 r.
Kazimierz Zbigniew Łoński,
linoryt, 2007 r.
ny sposób „odejście” Ojca Świętego,
który przedstawiany jest jako postać
zmierzająca w nieokreśloną z ziemskiego punktu widzenia dal, z której
nie ma powrotu, czy poprzez symbole: złamaną różę, zgasłą świeczkę,
upadającą piuskę czy pastorał. Pojawiają się też takie symbole odejścia,
jak zegar z godziną śmierci papieża,
godzina wyrażona cyframi, kartki
z kalendarza z datą 2 kwietnia. Na
innych znakach twórcy dokumentują najbardziej przejmujące momenty ze spotkań z Ojcem Świętym
(Ojciec Święty w oknie, spotkanie
Jana Pawła II z niepełnosprawnym
dzieckiem, samotna trumna na placu
Jan Dubaj, światłodruk,
2009 r.
Jerzy Napieracz,
światłodruk 2005 r.
Jerzy Różański, akwatinta, Vladimir Hadomsky
2005 r.
(Czechy), technika
własna, 2009 r.
60
ALMA MATER nr 125
Leszek Frey Witkowski,
offset, 2005 r.
Krzysztof Kmieć,
linoryt, 2005 r.
św. Piotra w Rzymie) czy prezentując atrybuty Ojca Świętego
(pastorał, piuska, herb papieski lub ich kompozycje). Na kolejnych
pojawiają się najbardziej ważne dla chrześcijan symbole kultu, jak
krzyż czy całun turyński, a każdy znak ma za zadanie przypominać
o wartościach i wskazówkach, jakie płyną dla nas z życia, posługi,
Ryszard Łomański,
linoryt, 2010 r.
Jerzy Napieracz,
światłodruk, 2009 r.
Tadeusz Wacław Budynkiewicz, typografia, 2005 r.
czynów i słów Ojca Świętego
Jana Pawła II.
Artyści wzbogacają nas grafikami In memoriam Jana Pawła II
każdego roku, w dniach, kiedy przypadają ważne rocznice
związane z Ojcem Świętym:
rocznica urodzin, data wyboru na
papieża, terminy pielgrzymek do
Ojczyzny, śmierć. Trafiają one do
zbiorów publicznych, do kolekcji
prywatnych, są pokazywane
na wystawach, reprodukowane
w publikacjach. Pozwalają nam
zachować i kultywować pamięć
o najważniejszych wydarzeniach
w dziejach i historii naszego
Ryszard Bandosz,
linoryt, 2005 r.
kraju i narodu, o najwybitniejszych naszych osobistościach, o ich
dokonaniach i dorobku.
Prezentuję kilka znaków in memoriam poświęconych pamięci
polskiego papieża.
Andrzej Znamirowski